səhralarda və yarımsəhralarda alçaq çətirli, tək-tək yerləşən kolların dibində toplanmış, qum təpəcikləri
dağların yamaclarında əmələ gəlmiş aşınma materialları. Yağış və qar sularının fəaliyyəti və ağırlıq qüvvəsinin təsiri nəticəsində yamac aşağı yerini
(fran. colmatage-qalaq) kanalların və su anbarlarının divarlarından filtrasiyanın azaldılması məqsədilə qruntun məsamələrinin gillər və lillərlə doldu
antiklinal qırışıqlığın qanadında yerləşən monoklinal dərə (Muşketov,1926). комба comba
morfometrik göstəriciləri yaxşı təzahür edilən struktura. Duz tektonikası nəticəsində yaranır. мульда компенсационная compensating trough
tektonik hərəkətlərin nəticələrinin (enmələrin, qalxmaların) denudasiya və akkumulyasiya prosesləri ilə tarazlaşdırılması
yer qabığında çökmə və cöküntü toplanma proseslərinin intensivliyinin uyğun gəldiyi mənfi relyef formaları və yaxud çöküntülərin batometrik və hipsome
(Piotrovskiy, 1965) morfostrukturanın cizgilərini təkrarlayan və yəqinki həmin morfostrukturu yaradan, tektonik gərginliyi təxminən ümumi şəkildə təsv
qırışıq strukturaya uyğun gələn relyef. Qalxmalar antiklinallara, yaxud horstlara, çökəkliklər sinklinallara yaxud qrabenlərə müvafiq gəlir
bax: Uyğun sahil.
alevrit, qum və çınqıl qarışığı, sementləşmiş çaqıl daşlardan ibarət, qırıntı süxurlar. конгломерат conglomerate, pudding rock
seysmik məlumatlara əsasən yer qabığının qranit qatı ilə bazalt qatını ayıran səth (sərhəd). Yer səthindən 5-35 km dərində yerləşir
çöküntü toplanma prosesi ilə eyni vaxtda formalaşan qırışıqlıq. конседиментационная складчатость synsedimentary folding
1) layların meylliyinə uyğun gələn səthlə axan çay (Zupan, 1914); 2) Pouellə görə axımı struktur formalarla təyin edilən bütün çaylar; 3) yerin meyill
uyğun dərə. Uzununa profilinin düşməsi yerləşdiyi səthin ümumi meylliyinə uyğun gələn, çay dərəsi. консеквентная долина accordant valley
sürüşmə müstəvisi, litoloji xüsusiyyətlərinə görə, iki müxtəlif süxuru ayıran səthə uyğun gələn sürüşmə, qum daşı layının altında yatan gil layının sə
oxu, antiklinal tağa uyğun gələn tirəni konsekvent tirə adlandırmaq olar. гряда консеквентная accordant ridge
layların yatımına uyğun gələn yamacı (Devis, 1962). склон консеквентный accordant slope
(lat. constratum-döşəmə) kəsilişdə yataq, axmaz və subasar çöküntülərin növbələşməsi və qalın olması ilə səciyyələnən, çöküntülər
coğrafiyanın konstruktiv istiqaməti. 1. Cəmiyyətin artan tələbatını təmin etmək, istehsal qüvvələrini inkişaf etdirmək məqsədilə coğrafi mühitdən məqs
geomorfologiyanın bir bölməsi, daha geniş mənada, tətbiqi geomorfologiya. Yer səthində mövcud olan və onu mürəkkəbləşdirən relyef formalarının təcrübi
(lat. continens, yiyəlik halında continentis-materik) yer qabığının nəhəng massivi olub, səthinin çox hissəsi quru şəkilində Dünya okeanı səviyyəsində
materikin baş suayırıcı, materik daxilində səth sularının müxtəlif okeanlara istiqamətləndirən müxtəlif istiqamətli maili səthləri ayıran xətt
materik dayazlığı-materikin sualtı kənarlarının düzənlik zolağı, eni dəyişkəndir (bir neçə km-dən 1200-1500 kmdək)
materik daxili sututarlar da daxil olmaqla quruda əmələ gələn bütün çöküntülərin məcmu dəniz çöküntülərinə qarşı qoyulur
materiklə dəniz dibi relyefin təması boyu uzanan, şarnir struktura. Materik şelfinin yamacında dikliyin artmasına, materikin nisbətən qalxmasına və so
adi müasir sahil, okean və materiklər arasında həqiqi sərhəd təşkil etmir. K. p. adətən açıq dənizdə sualtı platforma qurtaran yerdə yerləşir
materik yamacının və şelfin səthi (Panov, 1963). терраса континентальная continental terrace
materikin sualtı kənarı, şelflə materikin ətəyi arasında yerləşir. Nisbətən dik yamaclarla (3-60, bəzən daha çox) səciyyələnir
kontinental yamacda çox uzun və yüksək pilləvari çıxıntı formasında təzahür olunur. разлом области континентального склона глубинный открытый open dee
kontinental fleksuraların (çıxıntıların) əmələ gəlməsində təzahür olunur. разлом области континентального склона глубинный скрытый clased deep fault i
bu fərziyyəyə görə süxurların qırışığa toplanması və dağəmələgəlməsi baş verir. Bu proses Yerin soyuması və onun həcminin, radiusunun və yer səthinin
tropik karstın bir növü olub, konus formasında əhəng daşlarından ibarət yüksəkliklərin inkişafı ilə əlaqədardır (nisbi yüksəkliyi 200 m-ə qədər və dah
mərkəzi tipli vulkanın daha geniş yayılmış forması, vulkan boğazında qaymalar, bombalar, lapillər və kül atan buxar və qaz partlayışı və lava axını nə
çıxış dilləri dayaz dərələr və radial çökəkliklərlə düşən, ayrıca yerləşmiş zirvənin yamaclarını hər tərəfdən örtən, dağ buzlaqları
1) dəniz sularının konvergensiyası-səthi axınlarının dərin qatlara düşməsi. Bu adətən müxtəlif xarakterli suları axıdan cərəyanların təmasında əmələ g
müxtəlif mənşəli və müxtəlif şəraitdə formalaşmış relyef formalarının zahiri görünüşcə bir-birinə oxşaması
aşağı qurtaracağı qapalı dərə. Karst vilayətləri üçün səciyyəvidir. долина слепая bring valley
geomorfologiyada ümumi məfhum olub, müəyyən məsafədə uzanmış və müəyyən dərəcədə paralel dağ silsilələrini ifadə etmək üçün istifadə edilir (ona bitiş
bu qanuna görə Yerin sutkalıq fırlanması ilə əlaqədar olaraq yer səthində şaquli hərəkət edən kütlə Ş-ə, üfqi hərəkət edən kütlə isə Şimal yarım kürəs
suyun, küləyin, buzun və s. hərəkətə gətirdiyi qırıntı materialları vasitəsilə süxurların yonulması, cilalanması, hamarlanması və ya dəlikdeşik olması
geomorfologiyada, genetik cəhətdən bir-birilə əlaqədar olan relyef formalarının qarşılıqlı münasibəti
dağların parçalanması hesabına onların ətəyində toplanan çöküntülər, skulptur relyeflə bir vaxtda yaranır
(lat. corrosio-pozmaq, dağıtmaq)-suyun kimyəvi təsiri nəticəsində süxurların həll olması və maddələrin su məhlulunda daşınması
karst boşluğu məfhumunun sinonimi. пустоты коррозионные corrosion cavity
istənilən təbii dağıdıcı hadisələr (zəlzələ, sel, daşqın, ziyanvericilərin kütləvi artımı və b.). стихийные бедствия natural catastrophe
Günəş sisteminin yaranması haqqında fərziyyələr. İlkin elmi fərziyyələr XVIII əsrdə Kant və Laplas tərəfindən söylənilmişdir
çayın keçmiş yatağının müasir çaydan tam və ya qismən ayrılmış hissəsi. староречье dead river channel
morfoloji inkişafı son mərhələdə olan, çay dərəsi. Kifayət qədər geniş, bəzən meandr zolağından enli olan, yaxşı inkişaf etmiş subasarı, əsas yamaclar
layların və süxurların başqa tekstur elementlərinin uzanma istiqamətinə perpendikulyar yönəlmiş çatlar