1) miqdarı, maili yatan möhkəm süxur laylarına uyğun gələn bir neçə kuestdən təşkil olunmuş relyef (Bondarçuk, 1949); 2) dəfələrlə növbələşən paralel
(fars, tacik-dağ) dağ, zirvə, dağlıq ölkə, təpə. Termin Orta Asiyada, Qafqazda, Yaxın və Orta şərq ölkələrində bir çox dağların coğrafi adlarının tərk
(Scrivenor, 1921) geomorfologiyada-relyef elementlərinin paralel kulisvari yerləşməsi. кулисы coulisse
dağ silsilələrinin əsas suayırıcından iti bucaq altında qolların (yan silsilənin) ayrılması (məs: Cənubi Qafqazın qərb və şərq hissələrində)
(frans. couloir-dəhliz) çılpaq, dik dağın yamacında süxurların fiziki və şaxtadan aşınma məhsullarının aşağı yuvarlandığı, dayaz dərə
dəfn abidəsi, süni təpə, qədim məzar üzərində torpaq təpə və ya tökmə torpaq. Yüksəkliyi 0,3-0,6 mdən 20m-dək, eni 3-4 m-dən 100 m-dək və daha çox ola
(türk) hamar zirvələrdə və dağ yamaclarında örtük şəklində yatan, bir qədər geniş sahələrdə, iri süxur parçalarının toplusu (daş dənizlər)
Azərbaycanın bir sıra rayonlarında (Bakı, Şamaxı, Göyçay, Kürdəmir, Əli-Bayramlı, Ağdaş və b.) axar suyu olmayan, quru subtropik iqlimə malik çöllər
kövrək piroklastik məhsullardanküllərdən təşkil olunmuş, kiçik vulkan konusu (məs: İtaliyada-Monte-Nuovo vulkanı)
əksərən küləyin relyeflə əlaqədar yaranmış müəyyən hərəkət xətti boyunca kövrək materialların (qum, lyoss, göl gilləri və s
küləyin gətirdiyi qumların süxurlara mexaniki təsiri (külək istiqamətində sıyrıntıların, şırımların və b
külək əsən tərəfə çevrilmiş sahil. наветренный берег windward coast
hər hansı oroqrafik elementin (məs: dağ silsilələrinin) hakim küləklərə qarşı çevrilmiş yamacı. Külək döyməyən yamaca qarşı qoyulur
külək tutmayan, küləkdən qorunan sahil. подветренный берег lee coast, leeward coast
külək tutmayan yamacı dik olan ləpənin asimmetrik əlaməti. Tirələr adətən qövsvari olub, paralelə yaxın formada yerləşir
platformaların dislokasiyaya uğramış kristallik özülü və ya qırışıq əsaslı dağ qurumları üzərində əmələ gəlmiş, denudasion düzənlik
iki mərtəbəli (yaruslu) terras. Üst mərtəbəsi çay, göl və ya dəniz çöküntülərindən, alt mərtəbəsi isə ana süxurlardan təşkil olunmuş olur
bax: platformanın kristallik özülü.
bax: Müsbət relyef formaları.
köndələn profildə qabarıq formaya malik olan yamac. Yamacın yuxarı hissəsi zəif meylli, aşağı hissəsi isə dik olur
süxurların nəmlənib donması, şişməsi nəticəsində onun səthinin deformasiyaya məruz qalması. пучение goggling
Günəş və Ayın cazibə qüvvəsi ilə əlaqədar olaraq okeanlarda və dənizlərdə dövri olaraq 1/2 ay sutkası (12 saat 25 dəqiqə), və günəş sutkası (12 saat)
litoral zona terminin sinonimi. Ən böyük qabarma və ən böyük çəkilmə arasında qalan sahə. Onun eni adətən 1 km olub, bəzən 10-15 km-ə çatır
qabarmaya məruz qalan laqun sahillərdə formalaşır. Qabarma nəticəsində yaranmış axın laqun sahilə soxularaq laqunun dibini və sahillərini yuyaraq yuyu
qabarma və çəkilmə zamanı sahil xəttləri arasında qalan sahə. приливная зона tidal zone
yer qabığının dabanında və yaxud mantiyanın üst hissəsində yaranan qırılma (Xain, 1964). глубинные разломы коровые deep cattle-fault
ümumi qalxmanın tağında dağlıq relyefi saxlamaq üçün əlverişli şəraiti olmayan, sadə, yüksək və ensiz dağ sistemi
əkin arxı, Azərbaycanın bir sıra rayonlarında (Qazax rayonu), əkin sahələrini suvarmaq üçün, tarlalar arası sahədə suyun aparıldığı kiçik arxlar
qədim sahil formaları kompleksi olub (əsasən abrazion və akkumulyativ terraslar), müasir sahil xəttinə nisbətən daha hündürdə yerləşir
1) tektonik qalxmaya məruz qalmış ərazidə formalaşan sahil; 2) hövzənin səviyyəsinin düşməsi və sahil xəttinin geri çəkilməsi ilə əlaqədar olaraq form
platformanın kristallik, iri müsbət strukturu. Q. daxilində kristallik süxurlardan təşkil olunmuş, qırışıq əsas səthə çıxır
bax: Qalxanvarı qum yığınları.
dairəvi kiçik, adətən ovalvari formada, qalxanvari dyunlar (qum təpələri). щитовидные скопления песков shield dunes
qatılığı az olub, geniş əraziyə yayılan bazalt-lavaların püskürülməsi zamanı əmələ gələn, qalxanvarı formada vulkan
tektonik qalxmanın üstünlük təşkil etdiyi relyefin inkişaf mərhələsi. Relyefin bu cür inkişafı çay dərələrinin dərinləşməsi, yamacların sərtləşməsi və
qırılıb-qalxma nəticəsində qırışığın qanadının qalxması. поднятое крыло upthrow side
tektonik hərəkətlər nəticəsində dəniz səviyyəsindən yuxarı qaldırılmış, məhv olmuş mərcan rifləri. поднятые коралловые рифы elevated reefs
ilkin yüksək dağlıq relyefin uzun müddət denudasiyaya uğraması nəticəsində yaranmış, qalıq dağlar. остаточные горы degraded mountains, residual-mounta
bax: Ada dağlar.
uzun müddət denudasiyaya və hamarlanmaya məruz qalaraq alçalan, parçalanan relyefin yerində əmələ gəlmiş, düzənlik
şelf daxilində, sahilə yaxın sahədə dəniz səthindən yuxarı qalxan, abraziya nəticəsində parçalanmış quru çıxıntılarının qalığından ibarət olan qayalar
cavan qırışıqlıq vilayəti daxilində sıxılmış, nisbətən qədim strukturun çox da böyük olmayan qalığı. массив остаточный residual massif
denudasiya prosesləri nəticəsində hamarlanmış, müxtəlif hündürlükdə yerləşən düz səthli formalar. Belə səthlər parçalanmaya məruz qalmış və yüksəyə qa
dərələr və çökəkliklərlə bir-birindən ayrılan, tək və yaxud zəncirvari uzanan, hamar zirvəli tirə və qalıq tavalar
ətraf sahələrdən təcrid olunmuş, əksərən laylı səthli və sərt yamaclı, tava şəkilli tək yüksəklik. (Meşeryakov, 1972)
tektonik hərəkətlərin inkişaf tarixini və yer qabığının müxtəlif sıralı strukturlarının formalaşmasını, inkişafını öyrənmə metodlarından biri
hər iki tərəfindən dənizlə yuyulmamış dil-«qanad» ayrılan, burun. «крылатый» мыс winged headland
arx, kanal, 1) qazıma yolu ilə yaranmış, uzunsov mənfi relyef forması. Qədim türk tayfalarına aid termin
axarsız çökəklik termininin sinonimi. впадина замкнутая closed depression
bax: Axarsız hövzə (axarı olmayan hövzə).