səhradan kənarda parabolik dyunların son inkişaf mərhələsində əmələ gələn qum formaları. парные дюнные гряды twin dune ridges
laqunun sahil xətti. Dilin və qum təpələrinin əmələ gətirdiyi xarici və əsas sahili əhatələyən daxili xəttlərdən ibarət olur
eruptiv mərkəzin yerdəyişməsi nəticəsində akkumulyativ konusları aşağı hissədə, ümumi bir massivdə birləşən vulkanlar (Mis: Cənubi Qafqaz vulkanik yay
allüvial qatı çay dərəsinə qoyulmuş kimi olan çay, yaxud qobu terrası; məcradan uzaq kənarları ana sahilin süxurlarına, yaxud daha qədim terras çökünt
təpə və dağların çimlənmiş yamaclarında pilləvarı yerləşən cığır, yaxud ensiz terras görkəmində mikrorelyef formaları
yamacları dairəvi çıxıntılı yaxud oval şəkilli alçaq təpələr. Dördüncü dövr örtük buzlaşması vilayətlərində buzlaq eroziyası nəticəsində ana süxurlard
materiklə okeanının birləşdiyi mobil zonada müşahidə edilən mürəkkəb struktur kompleksdən təşkil olunmuş tektonik vahid; bir, iki, bəzən üç cərgə adal
uzun tərəfi fay və ya əks faylarla sərhədlənən yer qabığının nisbətən uzunsov çökək hissəsi yaxud bloku
qrabenin əmələ gətirdiyi alçalma boyu inkişaf etmiş çay dərəsi (Reyn, Ağstafa və s. çay dərələri). грабен-долина graben-valley
sinklinal tipli uzunsov platforma strukturu. Böyüklüyünə görə qonşu antiklinal strukturlara nisbətən qırılmalar boyu düşmüş sineklizlə müqayisə edilə
qonşu antiklinallara nisbətən qırılmalar üzrə düşmüş, sinklinal struktur. грабен-синклиналь graben-syncline
dağlarda buzlağın ekzarasiyası nəticəsində dəyişdirilmiş təknəvari qraben quruluşlu tektonik dərə. грабен-трог graben-glacial trough
uzunluğu 500-1000 km, eni bir neçə on km, bəzən 100-150 km-ə çatan ensiz, xətti uzanan iri mənfi platforma strukturu
materik tipli yer qabığı qatlarından birinin şərti adı; bazalt qatı ilə çökmə süxur qat arasında yerləşib, seysmik məlumatlara əsasən ayrılmışdır
(lat.-qranulum-dənəcik və met-reo-ölçürəm) süxurlarda, torpaqda müxtəlif ölçülü hissəciklərin (fraksiyaların) miqdarı; qırıntılı çöküntülərin təsnifat
iri süxur qaymalarının ağırlıq qüvvəsinin təsiri ilə sürüşərək yamacın ətəyində əmələ gətirdiyi ekzotik qaya
qravitasiya proseslərinə məruz qalmış və adətən çılpaqlaşmış, yamac. гравитационный склон gravity slope
qravitasion-seysmotektonik morfostrukturaların əmələgəlməsi ilə müşayiət olunan və qravitasiya proseslərinin gücləndirildiyi hərəkətlər
(lat. qravitas-ağırlıq) kütlələrindən asılı olaraq cismlərin bir-birini cəlb etmək xüsusiyyəti. Yerin qravitasiya cazibəsi ayı və süni peykləri yerətr
eroziya, suffoziya, karst prosesləri və s. eləcə də antropogen təsir nəticəsində süxurların müvazinətının pozulması ilə müşayət olunan çatlar
aşınma məhsulu kütləsinin və eləcə də çöküntü qatının, cazibə (ağırlıq) qüvvəsinin təsiri altında, yamacboyu yerdəyişməsi
bilavasitə cazibə (ağırlıq) qüvvəsinin təsiri ilə yer səthinin dəyişilməsi prosesləri. Uçqun, sürüşmə, töküntü və qruntun zəif hərəkəti və s
cazibə qüvvəsinin sahəsi, Yerin öz oxu ətrafına fırlanmasından irəli gələn Yerin cazibəsi və mərkəzdən qaçma qüvvəsinin şərtləndirdiyi ağırlıq qüvvəsi
bax: Buzlaq örtüyü
Qaz, neft, su və palçıq tullayan konusvari çala və ya pilpilə (palçıq vulkanı aparatı). Q. adətən palçıq vulkanı konusu üzərində inkişaf edir
(ital. qrotta) 1) alçaq tağvari tavanlı və geniş çıxışı olan dayaz mağara; 2) dar keçiddən sonra mağaranın genişlənməsi; 3) Buz Q
(alm. Qrund-özül, torpaq) əsasən yer qabığının aşınma zonasında yerləşən və insanın mühəndisi-inşaat fəaliyyətinin obyekti olan, süxurların ümumi adı
yer səthindən birinci sukeçirməyən qatın üstündə yerləşən birinci sulu horizontun sərbəst səthə malik təzyiqsiz yeraltı qravitasion su
təzyiqi atmosfer təzyiqinə bərabər olan qrunt suyunun yuxarı sərhədi (səthi). Suyun hərəkəti istiqamətində meylli olub, səthin relyefini əks etdirir
suyun buza çevrilməsi zamanı onun genişlənməsi və qruntdakı kolloidlərin şişməsi nəticəsində torpağın (və ya qruntun) qalxması və ya qabarması, donmuş
/Alpda-Avstriyada Qşnis kəndinin adından/ Alp vilayətində Vyurm buzlaşması dövründə buzlağın geriyə çəkilməsi mərhələlərindən biri, qar xəttinin indik
geomorfologiyada dəniz və göllərdə qurunun dərinliyinə girən kiçik körfəz və ya buxta. Adətən Q. iri çay tökülür
uçurum yerlərə verilən ad (Qazax rayonu). гул gul
1) xırda danəli çökmə süxurlar. Mineral qırıntı dənələrindən (kvars, çöl şpatı, slyuda və b.), orqanizm skeletlərindən (məs: foraminifer qumları), mik
çay yatağında qum yığılmış yer (qum təpəsi). песчаная насыпь sandberried
səthi qumdan ibarət olan səhra tipi. Qumlar yerli ana süxurların dağılması və qədim allüvial düzənlik çöküntülərinin sovrulması hesabına əmələ gəlir
ot (kol) basmış və yarımot (kol) basmış qumların əmələ gətirdiyi xırdatəpəli relyef. Nadir hallarda hündürlüyü 10 m-dən çox olan nizamsız yerləşmiş fo
yarım otbasmış və otbasmış sovrulan qum tirələri; üstünlük təşkil edən küləklərin istiqamətində uzanır
təxminən 90-70% alevrit-qum materialından və 10-30% 0,01 mm-dən kiçik gilli hissəciklərdən təşkil olunmuş, kövrək çöküntü
başdanbaşa qumla örtülmüş yer. песчаное место, песчаный рельеф sandy forms of desert relief
arid iqlim şəraitində çay öz suyunu dənizə və ya gölə çatdıra bilmədikdə gətirdiyi çöküntüləri quruda çökdürən zaman əmələ gəlir (məs: Orta Asiyada Te
1) arid səhraların dərələr; axım burada yalnız qısa müddətdə, epizodik olaraq nadir hallarda, güclü leysan yağışları zamanı baş verir
suyun nadir hallarda və qısa müddətdə axdığı, quruçay. (məs: güclü leysan yağışından sonra). сухое русло dry bed
xırda dənəli çöküntülərin quruması və həcminin kiçilməsi nəticəsində əmələ gələn çatlar (məs: səhralarda takırların səthindəki çatlar)
üst səthi adətən həmin ərazidəki qrunt sularının səviyyəsindən aşağıda yerləşən, il boyu fasiləsiz axan çay
kontinentin və ya onun ayrı-ayrı hissələrinin tektonik hərəkətlərlə əlaqədar olaraq Dünya okeanı səviyyəsinə nisbətən aşağı düşməsi prosesi
geomorfologiyanın bir bölməsi, qurunun relyefini öyrənməklə məşğul olur. геоморфология суши geomorphology of land
müasir dövrdə Q.o.y. dəniz səviyyəsindən 825 m təşkil edir. средняя высота суши mean hight of land
çayın qidalandığı yeraltı sulu horizontda su ehtiyatının tam tükənməsi, cüzi miqdarda düşən atmosfer çöküntülərinin yerə hopması və buxarlanması sayəs
seysmik dalğaların aşağı sürətlə yayılması ilə seçilən lay. Qutenberq /1926/ həmin layın Yerin üst mantiyasında mövcud olduğunu və astenosferlə əlaqəs