(yun. megas-böyük və relyef) Endogen qüvvələrin təsiri ilə yaranan yüzlərlə və ya minlərlə km2 sahəni tutan relyef formaları
(yun. megas-böyük və sinklinal) sinklinori ilə müqayisə oluna bilən, sadə quruluşlu iri sinklinal. Uzunsov formada olub, uzunluğu bir neçə on və yüz k
aşağı dərəcəli antiklinori və sinklinorilərdən ibarət olub, qırışıq səthi orta hissədə ümumi enmiş, mürəkkəb qırışıqlı struktura (Kür çökəkliyi və s
meteoritin düşdüyü yerdə əmələ gələn dairəvi, yaxud oval formalı çökəklik. метеоритный кратер meteorite crater
(geod.) yamacın dikliyinin göstəricisi, hər hansı sahənin onun yerləşdiyi üfqi sahəyə nisbətən ərazinin yüksəlməsini göstərir (mis: 0,015-ə bərabər ol
bərk qatda baş verən daimi qabarma və yerli tektonik hərəkətlər nəticəsində yer səthində yaranan, meylliyi ölçən cihaz
(yun. mesos-orta və relyef ) onlarla km2 sahəni tutan, yüksəklik amplitudu bir neçə on metrə çatan, əsasən ekzogen proseslərin vasitəsilə əmələ gələn
1) tərkibində faydalı qazıntılar olan çökmə süxur qatı. Məfhum adətən kömürlü, yaxud neftli-qazlı qatlar üçün istifadə edilir; bəzən də düzgün olmayar
orta hipsometrik (batimetrik) səviyyədən aşağıda yerləşən, yer səthinin nisbətən çökək hissələri (çökəklik, oyuq, dərə, sualtı kanyon, karst qıfı və b
çayın dənizə, gölə (su anbarına), yaxud digər iri çaya töküldüyü yer. M. normal və ya sadə (çay töküldüyü yerə kimi enini təxminən daimi saxlayarkən),
çayın mənsəbində dənizin dibində aypara formasında akkumulyativ mənşəli dayazlıq. Çayın suyu yüngül olduğundan dənizin səthi ilə axır, dəniz suyu isə
dənizin sahilyanı zonasında, çayın mənsəbi qarşısında qumlardan təşkil olunmuş sualtı dayazlıq. Mənsəb qarşısında toplanmış çayın sülb axımının dəniz
xarici görkəminə və mənşəyinə görə relyefi eyni olan yer səthi. Məs: dəniz mənşəli səthlər dəniz abraziya və dəniz akkumulyasiya səthlərinə ayrılır və
mərcan qurğularının parçalanmış məhsullarından, nadir hallarda mərcan əhəng daşlarından əmələ gələn, adalar
(qurğusu) bax: Mərcan rifi.
tropik dənizlərin dayazlıqlarında (orta hesabla 30-50 m-dən 1-2 metrə qədər) koloniya şəkilində mərcan poliplərinin və onları müşayiət edən orqanizmlə
mərcan qurğuları olan, sahil. Adətən tropik dənizlərə məxsusdur. коралловые берега coral coasts
bax: Rif tipli sahillər.
geomorfologiyada dairəvi formada kiçik, qapalı, yastı dibli çökəklik. Yarımsəhra, çöl, meşə-çöl vilayətlərində geniş yayılmışdır
mərkəzi tipli vulkanı səciyyələndirən, püskürmə. Vulkanı qidalandıran maqmanın qaz təzyiqindən və qatılığından asılı olaraq M
adətən boru formasında kanalla püskürən vulkan. вулкан центральный central volcano
tektonik rejimin dəyişməsi nəticəsində əmələ gələn və mərtəbəli yerləşən, müxtəlif morfoloji quruluşa malik, relyef
dağ-dərə buzlağının kənarı boyu axan sularla yuyulmuş, buzlaq dərəsinin yamacındakı, dar, dayaz dərə
materik tipli yer qabıqlı, dik yamaclı və yastı zirvəli səthə malik iri aseysmik dib qalxması. Əksər tədqiqatçılar M
(yun. mikros-xırda və relyef) xırda relyef formaları. Əsasən ekzogen proseslərin əmələ gətirdiyi yer səthinin nahamarlıqları
(Smolensk vilayətinin Rudnyansk rayonunun Mikulino qəsəbəsinin adından) Mqinsk buzlaqarası epoxa-Şərqi Avropa düzənliyinin Orta Pleystosen (Moskva) və
( Q. Almaniyada Dunayın sağ qolu olan Mindel çayının adından) Alpın Erkən Pleystosen buz epoxası. Ş. Avropa düzənliyinin Oka, Orta Avropanın Elster və
buzlaqarası epoxa. Alpın Erkən və Orta Pleystosen (Mindel və Riss) buzlaşmalarını ayırır. Şm. Avropanın Holşteyn, Ş
miogeosinklinal sahədə adətən ofiolitlə əlaqəsi olmayan kənar qalxma. M. q. orogenez nisbətən gec təzahür olunur
bax: Mikulin buzlaqarası.
(lat. mobilis-oynaq, mütəhərrik) geoloji dövr ərzində yer qabığının litosfer plitələrinin bir-birinə və qütblərə nisbətən üfqi şəkildə (bir neçə km-ə
Mezozoya qədərki qırışıqlıq qurşağında yaranmış qədim peneplenin müasir relyefdə saxlanan fraqmentlərini göstərmək üçün təklif edilən yeni məfhum
azca qaldırılmış sink. görkəmli plato. моэла moela
Yerin mantiyası ilə yer qabığı arasında ayırıcı sərhəd. Seysmik dalğaların (uzununa-6,7-dən 7,9-8,2 km/san-dək, eninə 3,6-4,2-dən 4,4–4,7 km/san-dək)
tropik karstların qülləvari və konus şəkilli yüksəkliklərinin yerli ( Kuba) adı. моготы mogotes
Ş. Avropa düzənliyində Ostaşkov və Kalinin buzlaq mərhələsini ayıran, buzlaqarası istiləşmə mərhələsi
(ABŞ da Monadnok dağlarının adından) ətrafdakı süxurlarla müqayisədə denudasiya və aşınma proseslərinə qarşı davamlı süxurlardan təşkil olunmuş, kiçik
tektonik cəhətdən iri ölçülü vahid antiklinal (braxiantiklinal) tağdan ibarət dağlıq vilayət. Bu vilayətlərin dağlıq relyefi ərazinin seçmə eroziya il
(yun. monos-bir, vahid və genes-yaranmış, yaranan) bir dəfə püskürmə nəticəsində əmələ gələn vulkanlar (mis: Meksikada Parikutin vulkanı)
bir siklli dağlar, bir orogenez nəticəsində formalaşıb və vahid coğrafi siklin morfoloji izlərini daşıyır
materik daxilində yerləşmiş, nisbətən dar, dərin əyilmiş dayaz dərinlik çöküntüləri ilə səciyyələnən geosinklinal
(yun. monos-bir, yeganə və klinoəymək, əyilmək) süxur laylarının yatım forması olub, bir tərəfə maili olması ilə səciyyələnir
monoklinal yatımlı süxur laylarında formalaşmış, uzununa çay dərəsi. Adətən köndələn profili asimmetrik olur
bax: Monokliza
asimmetrik yamaclı tirə şəkilli yüksəklik, maili yamac layların yatımına uyğun gəlib, dik yamac layları kəsir
bir yamacı dik, digəri isə layların maili yatımına uyğun olan, asimmetrik tirə. гряда моноклинальная monoclinal ridge
platforma tavalarının kənarlarında, yaxud antekliza və sinekliza arasında platforma strukturu. Adətən regional meylliyi örtük layların ümumi meylliyin
(yun. monos-bir, vahid və lithos-daş)-geologiyada çatı olmayan, adətən köndələninə ölçüsü bir neçə metr olan, nəhəng bütöv süxur massivi (qayması) (mi
hərəkət edən buzlağın daşıdığı və ya çökdürdüyü çöküntülər. Tərkibcə müxtəlif (gillicədən qaya parçasına qədər), çeşidlənməmiş olur və çaqıl daşı və q
bir neçə son moren tirələrindən ibarət yarım həlqəvi sədd. Dağdan ətraf düzənliyə çıxan, qədim dağ buzlağının qurtaracaq hissəsini əhatələyir