/alman. Maar/ vulkanın lava axımı ilə müşayiət olunmayan qaz partlayışı zamanı yer səthində əmələ gətirdiyi qıfabənzər, yaxud silindrvari dərinlik, di
yer qabığının üst qatında boşluq, yer səthinə bir, yaxud bir neçə çıxışlarla açılır. Əsasən suda asan həll olan süxurların (əhəng daşı, dolomit, gips
əyri düzənlik, bir tərəfə maili düşən düzənlik. наклонная равнина inclined plain
yer səthinin maili hissəsi, müsbət və mənfi relyef formalarını ayırır. Mənşəinə görə M.s. ilkin (dəniz altından çıxmış) tektonik (struktur), denudasio
bax: Yamac.
bax: Palçıq vulkanı.
/yun. makros-böyük və relyef/ yer səthinin əsasən endogen proseslərlə yaranmış iri relyef formaları. Yüksəkliyi (dərinliyi) bir neçə yüz və min metrlə
/ yun. maqma-qatı məlhəm/ Yerin dərinliyində əmələ gələn mürəkkəb, əksərən silikat tərkibli ərgin, qızğın kütlə
maqma və maqmatik süxurların əmələ gəlməsi, eləcə də maqmanın fəaliyyəti ilə əlaqədar olan proseslər
hərəkətverici qüvvəsi maqma və onun törətdiyi bütün geoloji proseslərin məcmusu; əsasən effuziv (vulkanizm) və intruziv (plutonizm) formada təzahür ed
yer qabığında geodinamiki tarazlığın pozulması və maqmatik proseslərlə əlaqədar olaraq əmələ gələn relyef forması
Yerin maqnit sahəsi kəmiyyətinin onun normal kəmiyyətindən kənara çıxması. магнитная аномалия magnetic anomaly
daxili kanalı olan zəng qülləsinə oxşar ekstruziv günbəz; bir sıra nazik lava axınlarından ibarətdir
(yun. mantion-plaş, örtük) yer qabığı ilə (Moxoroviçiç sərhədi) ilə Yerin nüvəsi (Vixert-Qutenberq sərhədi) arasındakı təbəqə
topoqrafik və başqa xəritələri tərtib etmək və yenidən düzəltmək üçün ayrı-ayrı marşrutlar üzrə yerin plana alınmasıdır
səthi 0,5-1,0m yüksəkliyində təpəciklər və tirəciklərlə mürəkkəbləşən və araları cil və mamır-ot bitkiləri ilə örtülü, maili və ya üfqi səthlər
bax: Ozlar
(alm. tək halda Marsch ) dəniz sahillərinin ovalıq zolağı, suyun yüksək qabarması və səviyyənin qalxması dövrlərində su ilə örtülür
denudasiyaya davamlı çökmə və ya püskürmə süxur layları ilə örtülmüş dik yamaclı və yastı səthli təcrid olunmuş yüksəklik
/fran. massif-qalın, bütöv, tam/ 1. Tektonikada-uzun müddət qalxmaya məruz qalmış, ətraf və ya bitişik qırışıq sistemlərdən daha qədim stabilləşmiş ni
yer qabığının, quru şəkilində dəniz səviyyəsindən yuxarıda yerləşən, ən böyük massivi, kənarları dəniz altında olur
materikin hissəsi olub, ondan abraziya yaxud quru hissəsinin dəniz səviyyəsindən aşağı düşməsi nəticəsində ayrılır
bax: Büzlaq örtüyü
buzlağın proqressiv inkişafının son mərhələsinə uyğun gələn buzlaşma. Materik buzlaşmasında materik buzlaq formaları üstünlük təşkil edir: materik buz
intensiv differensial yeni tektonik hərəkətlərlə qalxmaya doğru ümumi meylli olan vilayət. область горообразования материковая area of continental mou
bax: Şelf
materik dayazlığının kənar sərhədi, on metrdən yüz metrlərə qədər / orta hesabla 132 m/ dərinlikdə, əsasən kəskin dib əyilməsi ilə təzahür olunur
qumlu təpəliklərin ümumi adı, göl yaxud dənizlərin müasir sahilindən uzaqda, materik daxilində inkişaf edir
kontinental ətək, materikin sualtı kənarının xarici hissəsi; yastı dalğalı akkumulyativ maili düzənlik olub, materik yamacının əsasına söykənir
yer səthinin müəyyən sahəsinin quruya çevrilməsindən sonra əmələ gəlmiş, göl. матерuковое озеро continental lakes
şelfin qaşının orta dərinliyindən aşağıda yerləşən materik hissəsi. материковый цоколь continental socle
orta meylliyi 3-80 (bəzən 15-250-ə qədər), dərinliyi 2000-2700 m qədər olan kontinental yamacın yuxarı hissəsi
materiklə okeanların qovuşduğu zona. берег материковый continental coast
materik ətəyi ilə şelf arasında materikin sualtı kənarının hissəsi. Səthin böyük meylliyi /orta hesabla 40-ə bəzən 15-200-dən 400-ə qədər / və kəskin
inkişafına görə yer qabığının fleksura formada əyilməsi ilə əlaqədar olub, şelf düzənliyinin davamı kimi materik yamacının yuxarı hissəsinə uyğun gələ
çökmə, qranit və bazalt qatlarından təşkil olunmuş qat. M. y. q. orta qalınlığı 35-45 km, maksimal 75 km-ə qədərdir /dağlıq ölkələr altında/
Materik daxilində çay sularını müxtəlif okeana yönəldən, iki maili səthi ayıran, xətt. главный водораздел материка continental divide
okeanın materiklər arasında yerləşən hissəsi, M. d. okeanla bir, yaxud bir neçə boğazlarla əlaqəli olur /mis: Aralıq dənizi, Qırmızı dəniz/
Yerin planetar relyefi formasının nəhəng elementi olub, materik dayazlığı (şelf), yamacı və ətəyinə ayrılır
(yun. maiandros-meandr, Kiçik Asiyada çox əyriləri olan Böyük Menderes çayının qədim adı) düzənlik çaylarının məcrasında hamar əyri, əyrilərin radiusu
fiziki aşınma, çatlarda suyun donması (şaxta aşınması), kapilyarlarda duzun kristallaşması (duz aşınması), yaxud kəskin temperatur tərəddüdləri (insol
mühüm morfostruktur xüsusiyyətlərinə görə qonşu sahələrdən fərqlənən dağ silsilələri və dağarası çökəkliklər qrupunu birləşdirən, dağlıq ölkənin və ir
relyefdə düzxətt boyunca yerləşən dağlar, yaxud iri çökəkliklər silsiləsi olub, yer qabığını kəsən dərinlik yarılmalarını əks etdirir
1) iri dağ qurşağının, yaylanın, düzənliyin bir hissəsini təşkil edən və məkanca nəhəng geostruktur elementin sahəsinə uyğun gələn, relyefin daha böyü
(yun. meqas-böyük və antiklinal ) 1. Nəhəng bir antiklinal qırışığın yerində əmələ gəlmiş dağlıq ölkə
aşağı dərəcəli antiklinori və sinklinorilərdən ibarət, orta hissəsi ümumi qalxmış mürəkkəb qırışıqlı struktura
(yun. megas-böyük və relyef) Endogen qüvvələrin təsiri ilə yaranan yüzlərlə və ya minlərlə km2 sahəni tutan relyef formaları
(yun. megas-böyük və sinklinal) sinklinori ilə müqayisə oluna bilən, sadə quruluşlu iri sinklinal. Uzunsov formada olub, uzunluğu bir neçə on və yüz k
aşağı dərəcəli antiklinori və sinklinorilərdən ibarət olub, qırışıq səthi orta hissədə ümumi enmiş, mürəkkəb qırışıqlı struktura (Kür çökəkliyi və s
meteoritin düşdüyü yerdə əmələ gələn dairəvi, yaxud oval formalı çökəklik. метеоритный кратер meteorite crater