bax: Monokliza
asimmetrik yamaclı tirə şəkilli yüksəklik, maili yamac layların yatımına uyğun gəlib, dik yamac layları kəsir
bir yamacı dik, digəri isə layların maili yatımına uyğun olan, asimmetrik tirə. гряда моноклинальная monoclinal ridge
platforma tavalarının kənarlarında, yaxud antekliza və sinekliza arasında platforma strukturu. Adətən regional meylliyi örtük layların ümumi meylliyin
(yun. monos-bir, vahid və lithos-daş)-geologiyada çatı olmayan, adətən köndələninə ölçüsü bir neçə metr olan, nəhəng bütöv süxur massivi (qayması) (mi
hərəkət edən buzlağın daşıdığı və ya çökdürdüyü çöküntülər. Tərkibcə müxtəlif (gillicədən qaya parçasına qədər), çeşidlənməmiş olur və çaqıl daşı və q
bir neçə son moren tirələrindən ibarət yarım həlqəvi sədd. Dağdan ətraf düzənliyə çıxan, qədim dağ buzlağının qurtaracaq hissəsini əhatələyir
ilkin nahamar səthin moren materialları vasitəsilə hamarlanması nəticəsində yaranmış düzənlik. Adətən dib morenlərindən təşkil olunur
1) materik buzlağının dib, yaxud son moren çöküntüləri arasında əmələ gəlmiş çökəkliyi tutan göl; 2) geri çəkilən buzlağın dərədə saxlanmış moren tirə
buzlağın fəaliyyəti ilə yaranmış akkumulyativ relyef forması. Mis: əsas morenlərin əmələ gətirdiyi təpəli-çökəkli relyef; əsas morenlərdən təşkil olun
dağ-dərə buzlağının tənəzzülündən sonra dərənin əsas yamacında yan morenlərin terras şəkilində toplanması
buzlağın çökdürdüyü aşınma məhsullarının tirə şəkilində toplanması. моренная гряда morainic ridge
yeraltı suların, üstdə yatan süxurların, duz günbəzlərinin və əsasən yer qabığında davam edən deformasiyaların (qırışma və qırılmaların) təsiri altınd
endogen və ekzogen mənşəli müxtəlif relyef formalarının əmələgəlməsi və inkişafının araşdırılması. анализ морфогенетический morphogenetic analysis
yer səthində relyef formalarının yaranma və inkişaf prosesi. морфогенез morphogenesis
relyef əmələgətirici proseslərin müxtəlif formada təzahürü olub, təzadlı formaların yaranmasında və onların hamarlanmasında iştirak edir, endogen və e
oroqrafiya mənşəyi, yaşı və inkişaf tarixi nəzərə alınmadan, relyefin xarici görkəminin təsviri. морфография morphography
materik və okean dibi relyefinin əsas xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirən yer səthinin daha iri morfoloji elementlərini təşkil edir
bax: Morfoloji relyef kompleksi.
bir relyef formasıının dağılması nəticəsində yaranmış, digər relyef forması ilə qarşılıqlı münasibəti
genetik əlaqəsi olan relyef formalarının məkanca qanunauyğun birləşməsi (mis: buzlaq mənşəli karlar, sirklər, troqlar, müxtəlif tip morenlər və s
materiklərin və dəniz dibi çökəkliklərin iri geoloji strukturlara uyğun gələn iri relyef elementləri; mis: düzənliklər, platolar, dağ silsilələri və s
(Gerasimov, 1946, 1969) özünün müxtəlif birləşmələrində daha böyük sahəyə bu və ya digər fərdi xüsusiyyət verən, materiklərin və dəniz çökəkliklərinin
yer qabığında yeni tektonik hərəkətlərin inkişaf tarixinin və xarakterinin təyin edilməsi üsulu olub, yer səthinin müasir relyefinin öyrənilməsinə, əs
(Timofeyev, 1977) yer səthi relyefinin üç əsas elementlərinin birləşməsi: 1) çay arasının, suayırıcıların, yaxud sualtı qalxmaların zirvə səthləri; 2)
bax: Morfoloji təhlil.
müxtəlif morfometrik göstəricilərin ərazi üzrə paylanmasını əks etdirir (məs: relyefin meyllik xəritəsi, parçalanmanın dərinliyi və sıxlığı xəritələri
yerdə və xəritədə ölçmə yolu ilə relyefin kəmiyyətcə səciyyələndirilməsi üsulu. M.ü köməkliyi ilə relyefin mənşəyini, dinamikasını, o cümlədən yeni st
(yun. morphe-forma və metreo-ölçürəm) geomorfologiyanın bir sahəsi olub, yer səthi relyef formalarının kəmiyyətcə səciyyələndirilməsi (uzunluq, sahə,
(yun. morphe-forma, kyklosdairə) relyefin istiqamətli inkişafı olub, özünə məxsus relyef formalarına və təkrar olunmaz fərdi əlamətlərə malik mərhələl
(yun. morphe-forma və lat. sculptura-naxış, heykəltaraşlıq) əsasən ekzogen proseslərin təsiri ilə əmələ gəlmiş, relyef formaları
M.x.: a) qədim tektonik elementləri; b) müasir morfostrukturları formalaşdıran, tektonikanı; c) ən iri relyef formaları və tiplərini; ç) morfostruktur
iri morfostruktur lineamentlərin kəsişdiyi yer; sərbəst morfostrukturu təmsil edir (Gerasimov, Rantsman, 1973)
yüksək dərəcəli morfostrukturların daha kiçik dərəcəli morfostrukturlara parçalanması. морфоструктурное расчленение morphostructural dissection
uyğun və çevrilmiş, irsi və qeyri-irsi morfostrukturların inkişaf etdiyi zonaları müəyyənləşdirmək üçün aparılır
1) paleocoğrafi nöqteyi-nəzərdən, yer qabığının morfoloji xüsusiyyətlərinin onun geoloji strukturlarla və ən yeni çöküntülərin tərkibi ilə müqayisəsi
müxtəlif dərəcəli morfostrukturlar, antekliz və sinekliz tipli geoloji strukturlarla müqayisə edilə bilən, geniş morfostruktur zonalarda birləşdirilmə
(yun morphe-forma və lat. structura-quruluş) əmələ gəlməsində endogen proseslər mühüm rol oynayan və morfoloji quruluşunda geoloji strukturlar aydın ş
1) morfostrukturların əmələ gəlməsinin mütləq müddəti və ya geoloji yaşı; 2) morfostrukturların müasir görünüşünün və əsas elementlərinin formalaşması
geomorfoloji təhlilin köməyi ilə tektonik məsələlərin həlli üsulu. морфотектонический анализ morphotectonic analysis
bax: Struktur geomorfologiya.
Yer qabığının əmələ gəlməsində iştirak edən başqa proseslərlə qarşılıqlı əlaqədə olan kosmik xarakterli ümumplanetar proseslərin təsiri altında formal
laqunanın yerli adı olub, Xəzər dənizinin Lənkəran ovalığı sahili boyunca qum tirələri ilə dənizdən ayrılmış qapalı dayaz su sahəsi
iki müxtəlif yaşlı denudasion səthin (peneplen) müəyyən bucaq altında qarşılıqlı kəsişməsi. морван morvan
Ş. Avropa düzənliyinin ikinci Orta Pleystosen buzlaşma epoxası, Q. Avropanın Zaal buzlaşmasının Varta mərhələsinə uyğun gəlir (75-120 min il əvvəl)
çayların zəbt etməsi və ya çay şəbəkəsinin yenidən qurulması sayəsində müxtəlif yaşlı dərə hissələrinin birləşməsindən əmələ gələn, mürəkkəb dərə доли
bax : Xum.
dağın yamacında qar örtüyünün aşağı sərhəddinin mövsümi vəziyyəti. Yay dövründə bu sərhəd tədricən yuxarı, iqlim qar xəttinə qədər qalxır
(alm. Mulde-təknə, ləyən) 1) planda yer qabığının izometrik və ya oval çökək strukturu. 2) Sinklinal formasında tektonik əyilmələrin ümumi adı
bax: Sel.