bax: Sualtı silsilələr.
talassokratonun sadə, müsbət strukturu, okean dibinin tağvari qalxması. Qanadları sürüşmələrlə, tağı isə qırılmalarla mürəkkəbləşmiş olur
erin nəhəng relyef elementlərindən biri. Yer səthinin ən aşağı səviyyəsini/ dərinliyi 6-7 min metrə qədər/ təşkil edib, materik yamacı ilə orta okean
okean və dənizlərin dibində yayılmış yer qabığı. Materik yer qabığından qranit təbəqəsinin olmaması və nisbətən az qalınlığa / 5-km-dən 10 km-rə qədər
okean dibinin differensial qalxma sahəsi. Okean dibinin relyefində aktiv vulkanizmə, seysmikliyə, və aydın görünən rift sistemlərinə malik orta-okean
XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəlində hakim olan, kontraksion nəzəriyyəyə görə yer səthində su örtüyünün mövcud olduğu dövrdən etibarən okeanlar və materi
ünya okeanında baş verən fiziki, kimyəvi, geoloji və bioloji proseslər haqqında elm sahələrinin məcmu
bioloji aşınma, orqanizmlərin fəaliyyəti və onların çürümə məhsulları nəticəsində süxurların dağılması və kimyəvi dəyişilməsi prosesi
yer səthində bitki və heyvanların fəaliyyəti nəticəsində yaranır. Mərcan adaları və rifləri, torfluqlar, torf təpəlikləri, bataqlıq topaları, qarışqa
(yun. orosdağ və genos-əmələ gəlmə , yaranma) geosinklinalın inkişafının son mərhələsində onun yerində / epigeosinklinal orogen/, yaxud platformanın y
nisbətən möhkəmlənmiş qırışıq özül üzərində, eləcə də qırılma zonaları boyu təzadlı qonşu qalxma və enmələrin sərhəd zonasında intensiv dağəmələgəlmə
bax: Orogen çökəklik
uzunsürən və fasiləsiz tektonik hərəkətlərin, xüsusilə bucaq uyğunsuzluğu ilə qeyd olunan qırışıq əmələgəlmənin qısa müddətli sürətlənməsi hadisəsi
yeni tektonik mərhələdə də yaşayan, geniş planetar parçalanma zonası /Nikolayev, 1970/. пояс орогенный orogenic belt
mütəhərrik qurşaqların orogen inkişaf mərhələsində əsas qırışıqlıqdan sonra başlayan maqmatizm. Əsas etibarı ilə mərkəz tipli vulkanların yer üstü püs
yer qabığının mütəhərrik geosinklinal sahələri ilə möhkəmlənmiş platforma sahələrinin inkişafı arasındakı keçid prosesləri
geosinklinalların və platformaların inkişafının xüsusi mərhələsində formalaşmış yer qabığının müstəgil, nəhəng struktur elementi
bax: Orogeniktektonik hərəkətlər
bax: Tektonik sikl
/Orogenez/ Materikləri və platoları, həmçinin materik və okean hövzələrini əmələ gətirən, epeyrogenik hərəkətlərin əksnə olan, dağ əmələ gətirən hərək
qurunun və okean dibinin oroqrafiyasını səciyyələndirir. O.x. relyefin əsas pillələrinin ümumiləşdirilmiş təsviri fonunda dağ silsilələrinin, çıxıntıl
dağlarda iqlim qar xəttindən aşağıda, oroqrafik cəhətdən əlverişli şəraitdə bütün il boyu saxlanılan ayrı-ayrı qar və firn ləkələrinin aşağı sərhəddi
bax: Morfoqrafiya
bax: Morfometriya
/Teisseyre, 1893/ 1) orotektonik termin altında relyef və geoloji quruluş başa düşülür. / Qorşkov, 1949, c
bax: Örtülü /basdırılmış/ karst.
miqyası 1:200 000-dən 1:1000 000 qədər olan coğrafi xəritələr. среднемасштабные карты medium scale maps
dağdərə buzlaqlarında yan morenlərin birləşməsi zamanı buzlaq dilinin ortasında yaranan, tirə şəkilli moren toplantısı
xətti uzanan okean strukturu. 60 000 km-dən çox uzunluğu olub, planetar sistem şəklində Yer kürəsini dövrələyən geniş sualtı qalxma
Dünya okeanı dibinin əsas relyef elementlərindən və geoloji strukturlarından biri. Okean dibində planetar sistem şəkilində uzanan, bir-biri ilə əlaqəd
bax: Ortadağlıq relyef
yüksəklik qurşağı aydın seçilən, elüvi və aşınma qabığının geniş yayıldığı, bəzən düzəlmə səthlərinin qalıqları saxlanılan, zirvə hissəsi oval formada
maqmatik və metamorfik süxurlara görə, struktur elüvi /Polinov, 1934/. ортоэлювий orthoeluvium
1) dərələrin və qobuların dik yamaclarında, sirkəbənzər dayaz batıq çövəklik; qrunt və səth suları ilə, xüsusi ilə kölgəli yamaclarda qarın tədricən ə
/fran. oscillation-titrəyiş, tərəddüd/ Xaarman tərəfindən təklif edilmiş fərziyyə. O.f. tektonik strukturların əmələ gəlməsini kosmik quvvələrin təsir
Şərqi Avropa düzənliyində ikinci Üst Pleystosen buzlaşma epoxası. Bəziləri onu Valday buzlaşma epoxasının son mərhələsi hesab edirlər
yumşaq çöküntüləri, təkcə relyefin alçalması istiqamətində deyil, eləcə də meyliliyin əksi istiqamətində apara bilən buzlaq, külək və b
dəniz səviyyəsindən hündürlüyü 200 m-ə qədər olan geniş quru sahəsi. Dəniz səviyyəsindən aşağıda da yerləşən O
sementləşməmiş və ya zəif sementləşmiş asan dağılan süxurlar /lyoss, qum, vulkan külü və b./. Adətən qırıntı materiallardan təşkil olunur
dik yamacın ətəyində aşınma materiallarının, zirvəsi yuxarı çevrilmiş yarım konus şəklində toplanması
fiziki aşınma nəticəsində yamacda əmələ gələn nisbətən kiçik suxur qırıntılarının diyirlənməsi, sürüşməsi proseslərinin təsiri altında formalaşan yama
I. /fran. niche/-yamacda, yaxud onun ətəyində müxtəlif mənşəli kiçik çökəklik. O.mənşəyinə görə dalğa döyən, nival, eroziya, karst, eol və başqa təbii
II. 1) müvəqqəti su axınları vasitəsilə əmələ gələn erozion relyefin xətti forması. Uzunluğu adətən on metrlərlə, eni bir neçə metr, dərinliyi 1-2 m o
(qum oyuqları) dairəvi, yaxud oval formada oyuq şəklində hərəkətsiz qum toplantıları,. Oyuqların dərinliyi 15 m-ə çatır
qumların, barxan qumlarının eol formalar kompleksi; dairəvi deflyasion çökəklərin və onları əhatələyən töküntü tirələrinin qanunauyğun birləşməsi
/isveç., assilsilə, tirə/, eskerlər, qumdan, çınqıldan, çaqıldaşlardan təşkil olunub, əsas relyefdən asılı olmayaraq buzlağın geri çəkilmə cəbhəsinə p
geomorfologiyada bir relyef formasının üstünlük təşkil etdiyi yer səthinin geniş sahəsi. Mis: düzənlik ölkə, dağlıq ölkə, vulkanik ölkə və s
1) nadir hallarda, yaxud bir neçə ildə bir dəfə düşən güclü leysan nəticəsində qısa müddətli axına malik olan, arid səhraların, dərələri
geosinklinallın orogen inkişaf mərhələsində platforma ilə geosinklinal qirişiqliq vilayətinin sərhədində əmələ gələn, dərin asimmetrik çökəklik
formalaşmaqda olan qırışıqlıq vilayətlərdə kütlənin müşahidə edilən hərəkəti istiqamətində yerləşən möhkəm qədim qayma