iqlim zonalarından asılı olaraq sahil proseslərinin dəyişməsi qanuna-uyğunluqları. зональность береговых процессов zonality of coastal processes
bilavasitə materikə və ya adaya qovuşan mərcan törəməsi. S.r. daha sürətlə artması onun xarici kənarında baş verir, daxili /sahilyanı/ zonası isə, bəz
dəniz çöküntülərinin eninə hərəkəti və onların çökdürülməsi nəticəsində əmələ gələn akkumulyativ sahil forması
materiklərin qərb sahillərində passatların təsir zonasındakı, səhra tipi. Havanın konveksiyası olmadan, mürəkkəb sinoptik şəraitdə yaranır
dəniz və böyük göllərin sahilyanı zonasında ləpədöyən və sahilyanı axınların fəaliyyəti nəticəsində əmələ gələn səpinti faydalı qazıntılar
dənizin abraziyaakkumulyasiya fəaliyyəti nəticəsində dəniz sahillərinin təkamülü və sahil formaları kompleksinin dəyişilməsi
qurunun dənizə doğru hündür və adətən sıldırım yamacı. береговой склон shore slope
dəniz və qurunun qarşılıqlı təsir zonası, müasir sahil relyef formalarının intşar etdiyi zona. береговая зона coastal zone, littoral zone, sea coast,
quru ilə dəniz arasında sərhəd boyu zona, müasir və qədim relyef formalarının yayılması ilə səciyyələnir
dalğalanma və küləyin təsiri ilə okean, dəniz və ya göllərdə su kütləsinin sahil boyu birtərəfli yerdəyişməsi
çimərlikdə ləpədöyən axınla, sualtı sahil yamacında isə dalğalarla və sahilboyu cərəyanlar vasitəsi ilə çöküntülərin sahilə paralel yerdəyişməsi
dəniz və okeanların sahil zonasının formalaşması qanunauyğunluqlarını və müasir dinamikasını öyrənən elm sahəsi
sahillərin müəyyən əlamətlərinə görə sistemləşdirilməsi. Ümumi qəbul olunmuş təsnifat sxemi yoxdur. S
dəniz və okeanların, çəkilmə zamanı quruyan zonasını əhatə edən, ensiz sahilboyu hissəsi. прибрежье, взморье littoral
qabarma sularının qovulub gətirilən dalğalarının deformasiyası nəticəsində yaranan və konpensasiya axınları şəkilində mövcud olur
zolaq şəklində dəniz sahili boyu uzanan, səthi dənizə doğru maili düzənlik. Dəniz dibinin zəif qalxması ilə əlaqədar olaraq abrazion platformanın abra
dəniz və okeanları əhatələyən, düzənliklərin ümumi adı. прибрежные равнины coastal plains
littoral zona termininin düzgün olmayan sinonimi. Dəqiq mənası olmayan termin. зона прибрежная littoral zone
nisbi yüksəkliyi 1000 m-ə, eni 800-1000 km-ə qədər olan intensiv, amma yekcins və dayaz parçalandığına görə rift dərəsi olmayan, yaxud da silsilənin b
Yerin ilkin geosinklinal zonasını əhatələyən sahil, materik kənarının sahilə paralel uzanan dağlardan ibarət olması və çoxlu miqdarda kənar dənizlərin
yer səthinə mütəmadi və ya vaxtaşırı olaraq əksərən sulu və neftli palçıq kütləsi və qaz püskürən müxtəlif formalı geoloji törəmə
Qərbi Sibirin Orta Pleystosen buzlaşma epoxası. Düzənlik sahələrində buzların geniş yayılması ilə səciyyələnir
uzunluğu onlarla kmə çatan, enli və yastı tağlı braxiantiklinal formalı iri massiv qalxma. поднятие сундучное box rise, flat-topped rise
bax: Qutuvari qırışıq
Şimali Amerikada İllinoys və Viskonsin buzlaşma epoxalarını bir-birindən ayıran buzlaqlararası epoxa
Son Pleystosenin axırlarında Sibir dağlarında sonuncu dağ buzlaşması, Taymırda və Putoran platosunda isə örtük buzlaşmasının inkişaf epoxası
/isp. Sabana/ tək-tək, bəzən qrup şəklində ağac və kol bitkiləri ilə birlikdə tropik və subtropikin kserofit ot bitkilərindən təşkil olunmuş, zonal la
dəniz, göl və ya çay dibinin, sahilə yaxın və yaxud sahildən uzaqda, ətraflara nisbətən dayaz sahələri
Şimali Afrika səhralarında gilli yastı dibə malik, şoranlıqlardan ibarət, axarsız qapalı çökəklər. Orta Asiya səhralarında takırlara oxşardır
süxurların tərkibinin müxtəlifliyindən, strukturundan, teksturundan və s. asılı olaraq süxurların aşınması prosesi
süxurların fiziki-kimyəvi xassəsindən /mineraloji tərkibindən, çatlığı dərəcəsindən və s./ asılı olaraq onların müxtəlif intensivlikdə dağılması və aş
axar suların yuma (eroziya) fəaliyyətinin süxurların dağılmaya qarşı daha zəif olan sahələrinə uyğun gəlməsi
bax: Çöküntütoplanma
çöküntü toplanan müasir və qədim su hövzələri. Fiziki-coğrafi əlamətlərinə görə okean, dəniz, göl və s
/lat. sedumentum-çökmə və yun. genesis-doğulma, yaranma/ çöküntülərin əmələgəlmə mərhələləri. Üç mərhələni əhatə edir: aşınma və yuyulma zamanı maddəl
dispers sistemində hissəciklərin ölçülərinə görə paylanması funksiyasını tapmağa imkan verən, maddələrin qranulometrik təhlilinin effektli üsullarında
hər hansı layın və yaxud vahid reqressiv sıra əmələ gətirən bir neçə layın tavanına uyğun gələn düzənlik səthi
/ərəb. sayl-güclü axım / MUR kəskin daşqın nəticəsində, başlıca olaraq dağ çayları dərələrində qəflətən baş verən palçıq və ya daşlı-palçıq axını
sellərin gətirdiyi və çökdürdüyü gilli, qumlu və kobud qırıntılı materiallardan ibarət çeşidlənməmiş çöküntülər
selin gətirdiyi akkumulyativ materiallardan ibarət sahə. селлик sellik
su basan alçaq yer. S. adətən daşqın /sel/ zamanı əsas çay yatağından çıxan suların fəaliyyəti nəticəsində yaranan dayaz dərəyə bənzər mənfi relyef fo
/lat.semi-yarım və aridus-quru/ yarımquru iqlim, yarımarid iqlim. Mülayim enliyin səhralarına xas olan iqlim
/lat.semi-yarım və humidus-rütubət, nəm/ yarım rütubətli, humidə nisbətən az yağıntılı iqlim. Çöl və meşə-çöl vilayətləri üçün səciyyəvidir
/fr.serac, lat. serum-sulu maye/ buz dillərinin qeyri-bərabər əriməsi nəticəsində buz şəlalələrinin səthində əmələ gəlmiş buz piki və dişləri
/Ərəb/ -Liviyada daşlı-çınqıllı geniş hamar düzənlik səhraları /hamadanın növü/. Paleogen yaşlı allüvial-delta gilləri, qumları və çaqıl daşlarının so
/yun. seismos-titrəyiş, zəlzələ/ Yerin və ya ayrı-ayrı ərazilərin zəlzələyə meylliyi. Zəlzələ ocaqlarının intensivliyinin və başqa göstəricilərinin ər
/yun. seismos-titrəyiş, zəlzələ və tektonika/ geologiyanin bölməsi, zəlzələnin baş verməsinin tektonik şəraitini və onların geoloji nəticələrini öyrən
/fr. Barriere-hasar, sədd/ quru sahilinə paralel şəkildə on kilometrlərədək məsafədə, ona paralel uzanan və mərcan laqunu adlanan sahilyanı dayazlığı
bitki örtüyünün inkişafı üçün əlverişsiz şəraitin üstünlük təşkil etdiyi sahələrdə yaranmış landşaft tipi
səhralarda çılpaq qayaların və müxtəlif süxur qırıntılarının üzərini örtən və qalınlığı 0,5-mm-dən 5 mm-ə qədər olan qara-qonur və ya qara rəngli lak