Yerin ilkin geosinklinal zonasını əhatələyən sahil, materik kənarının sahilə paralel uzanan dağlardan ibarət olması və çoxlu miqdarda kənar dənizlərin
yer səthinə mütəmadi və ya vaxtaşırı olaraq əksərən sulu və neftli palçıq kütləsi və qaz püskürən müxtəlif formalı geoloji törəmə
Qərbi Sibirin Orta Pleystosen buzlaşma epoxası. Düzənlik sahələrində buzların geniş yayılması ilə səciyyələnir
uzunluğu onlarla kmə çatan, enli və yastı tağlı braxiantiklinal formalı iri massiv qalxma. поднятие сундучное box rise, flat-topped rise
bax: Qutuvari qırışıq
Şimali Amerikada İllinoys və Viskonsin buzlaşma epoxalarını bir-birindən ayıran buzlaqlararası epoxa
Son Pleystosenin axırlarında Sibir dağlarında sonuncu dağ buzlaşması, Taymırda və Putoran platosunda isə örtük buzlaşmasının inkişaf epoxası
/isp. Sabana/ tək-tək, bəzən qrup şəklində ağac və kol bitkiləri ilə birlikdə tropik və subtropikin kserofit ot bitkilərindən təşkil olunmuş, zonal la
dəniz, göl və ya çay dibinin, sahilə yaxın və yaxud sahildən uzaqda, ətraflara nisbətən dayaz sahələri
Şimali Afrika səhralarında gilli yastı dibə malik, şoranlıqlardan ibarət, axarsız qapalı çökəklər. Orta Asiya səhralarında takırlara oxşardır
süxurların tərkibinin müxtəlifliyindən, strukturundan, teksturundan və s. asılı olaraq süxurların aşınması prosesi
süxurların fiziki-kimyəvi xassəsindən /mineraloji tərkibindən, çatlığı dərəcəsindən və s./ asılı olaraq onların müxtəlif intensivlikdə dağılması və aş
axar suların yuma (eroziya) fəaliyyətinin süxurların dağılmaya qarşı daha zəif olan sahələrinə uyğun gəlməsi
bax: Çöküntütoplanma
çöküntü toplanan müasir və qədim su hövzələri. Fiziki-coğrafi əlamətlərinə görə okean, dəniz, göl və s
/lat. sedumentum-çökmə və yun. genesis-doğulma, yaranma/ çöküntülərin əmələgəlmə mərhələləri. Üç mərhələni əhatə edir: aşınma və yuyulma zamanı maddəl
dispers sistemində hissəciklərin ölçülərinə görə paylanması funksiyasını tapmağa imkan verən, maddələrin qranulometrik təhlilinin effektli üsullarında
hər hansı layın və yaxud vahid reqressiv sıra əmələ gətirən bir neçə layın tavanına uyğun gələn düzənlik səthi
/ərəb. sayl-güclü axım / MUR kəskin daşqın nəticəsində, başlıca olaraq dağ çayları dərələrində qəflətən baş verən palçıq və ya daşlı-palçıq axını
sellərin gətirdiyi və çökdürdüyü gilli, qumlu və kobud qırıntılı materiallardan ibarət çeşidlənməmiş çöküntülər
selin gətirdiyi akkumulyativ materiallardan ibarət sahə. селлик sellik
su basan alçaq yer. S. adətən daşqın /sel/ zamanı əsas çay yatağından çıxan suların fəaliyyəti nəticəsində yaranan dayaz dərəyə bənzər mənfi relyef fo
/lat.semi-yarım və aridus-quru/ yarımquru iqlim, yarımarid iqlim. Mülayim enliyin səhralarına xas olan iqlim
/lat.semi-yarım və humidus-rütubət, nəm/ yarım rütubətli, humidə nisbətən az yağıntılı iqlim. Çöl və meşə-çöl vilayətləri üçün səciyyəvidir
/fr.serac, lat. serum-sulu maye/ buz dillərinin qeyri-bərabər əriməsi nəticəsində buz şəlalələrinin səthində əmələ gəlmiş buz piki və dişləri
/Ərəb/ -Liviyada daşlı-çınqıllı geniş hamar düzənlik səhraları /hamadanın növü/. Paleogen yaşlı allüvial-delta gilləri, qumları və çaqıl daşlarının so
/yun. seismos-titrəyiş, zəlzələ/ Yerin və ya ayrı-ayrı ərazilərin zəlzələyə meylliyi. Zəlzələ ocaqlarının intensivliyinin və başqa göstəricilərinin ər
/yun. seismos-titrəyiş, zəlzələ və tektonika/ geologiyanin bölməsi, zəlzələnin baş verməsinin tektonik şəraitini və onların geoloji nəticələrini öyrən
/fr. Barriere-hasar, sədd/ quru sahilinə paralel şəkildə on kilometrlərədək məsafədə, ona paralel uzanan və mərcan laqunu adlanan sahilyanı dayazlığı
bitki örtüyünün inkişafı üçün əlverişsiz şəraitin üstünlük təşkil etdiyi sahələrdə yaranmış landşaft tipi
səhralarda çılpaq qayaların və müxtəlif süxur qırıntılarının üzərini örtən və qalınlığı 0,5-mm-dən 5 mm-ə qədər olan qara-qonur və ya qara rəngli lak
dinamik səhra mühitində külək rejimi, atmosfer çöküntülərinin rejimi və xarakteri, torpağın rütubəti və temperaturu, bitkilərin növ və kəmiyyət tərkib
səhralarda yumşaq materiallardan (qum, torpaq) ibarət olan səthin üzərində əmələ gəlmiş sıx qırıntı material örtüyü
sahillərdən uzaqlarda səhradan kənar qumlu ərazilərdə inkişaf etmiş dyunlar. Bunlar köndələn, uzununa və parabolik dyunlara ayrılır
bax: Barxanlar.
müxtəlif fiziki-coğrafi proseslərin , eləcə də antropogen amillərin təsiri altında arid və semiarid ərazilərdə ekosistemin pozulması və təbii iqtisadi
aşınma materiallarının miqrasiyası prosesində səpinti toplanması mərhələsi. Səpintilərin yerləşməsinə, faydalı qazıntıların akkumulyasiya şəraitinə, l
ana süxurların və ya mineral yataqlarının dağılması nəticəsində əmələ gəlmiş xırda süxur və mineral qırıntıları yığını
çayın dərəsinin yerləşdiyi səthdə və ya dərənin dibinin səthində yaranmış, dayaz çay meandrları. S. m
axarsız sahə. бессточная площадь waterless area
dağ yamaclarından buzlağın səthinə düşən materialların hesabına yaranan, morenlər. поверхностные морены surface moraines, drift, superglacial moraines
geomorfologiyada yataqı olmayan səth axını. Mis: səhralarda dağlıq ərazidən çıxandan sonra, xətti xarakterini itirən yataq və sahili olmayan dağınıq a
bax: Səthi yuyulma.
qar və yaxud qrunt suları ilə doymuş nazik torpaq qatının və boş süxurların yamac boyu aşağıya doğru hərəkəti
yer səthində nazik örtük şəkilində və ya dayaz şırımlarla axan yağış və ərinti suları vasitəsilə xırda süxur hissəciklərinin yuyulub daşınması
dəqiqliyi zəif olan, xəritə. Kartoqtrafik mənbələrin xüsusiyyətindən asılı olaraq S.x. obyektin mövqeyini miqyasına uyğun dəqiqliklə təyin etmək üçün
müxtəlif proseslərlə /yeni və müasir tektonik hərəkətlərlə, abraziya, eroziya/ əlaqədar olaraq yaranmış sıldırım yamac
kifayət qədər dərinliyə və uzunluğa malik enli, iri qırılma pozulması. разлом fracture, fault
materikləri köndələn istiqamətdə kəsən və onları hissələrə ayıran dərin çökəkliklər. Belə çökəkliklər adətən aralıq dənizləri ilə örtülmüş olur
bax: Dağ silsiləsi.