İsveçrədə dağ-dərə buzlağının yerli adı. глетчер glacier
(dan. klint-uçurum, sıldırım) struktur plato boyu denudasiya nəticəsində yaranmış uçurum. Mis: Baltik-Ladoqa əhəngdaşı qlinti
(yun. glyptos-kəsilmiş, yonulmuş və genesis-doğulma, yaranma) yer səthinin relyefinin formalaşmasında fəaliyyət göstərən bütün ekzogen proseslərin məc
bax: Mağara-buzxana
bax: Buzlaq relyefi
dağların nival-buzlaq qurşağından başlayan palçıqlı-daşlı axım. Dağ-dərə buzlağının intensiv əriməsi nəticəsində əmələ gəlir, teztez buzlaqyanı göllər
buz və qarın təsiri altında relyefin inkişafı prosesində ardıcıl surətdə baş verən dəyişikliklərin məcmusu
buzlaq örtüyünün ağırlıq təsiri altında yer qabığında baş verən hərəkətlər. Q. h. buzlaşma epoxasında yer səthin çökməsinə və buzlaqarası dövrdə isə q
müasir və qədim buzlaşma vilayətlərində buzlaq örtüyünün yaranması və yox olması ilə əlaqədar yer qabığında baş verən şaquli hərəkətlər
(yun. glacies-buz və logos-elm) yer səthində təbii buzun bütün formaları (buzlaqlar, qar örtüyü, su tutarlarda buz örtüyü və s
(monq.-susuz yer) seyrək kserofit bitkiləri olan şoran, yaxud daşlı torpağın üstünlük təşkil etdiyi və səth axımı olmayan səhra və yarımsəhra landşaft
quru yaxud müvəqqəti axarı olan dərə. Yarım batıq dibi, çimli qabarıq yamacları ilə səciyyələnir. Uzunluğu bir neçə on kilometr, eni 100 metrə qədər,
yastı, dalğalı relyefi və sıx qobu şəbəkəsi ilə səciyyələnir. Meylliyi suayrıcı sahəsində 1-1,50, yamacların yuxarı hissəsində 3-40, yamacların orta h
(rus alimi B. B. Qolitsının adınadır, 1862-1916) Yerin üst mantiyasının aşağı hissəsindəki təbəqə olub, 400-900 km, dərinlikdə yerləşir
(türkkünc, dalan) Xəzər, Aral dənizlərində və Baykal gölündə qurunun içərilərinə doğru uzanan kiçik dar körfəzlər
(Mərkəzi Hindistanda qədim vilayətin adından) Orta və Üst Paleozoyda və Mezozoyun əvvəllərində Cənub yarım kürəsində mövcud olmuş materik
sulu qobu (Şamaxı). гоора goora
süxur parçaları ölçüləri bir neçə metrdən yüzlərlə metrədək olan və buzlaq vasitəsilə ilkin yerindən bir neçə yüz kilometr məsafəyə aparılmış, süxur q
a) su çıxmayan hündür yer (Salyan rayonu); b) adda-budda ot bitkisi ilə örtülü olan sahə (Qazax rayonu)
bax: Səhra qaysağı.
səhradan kənarda parabolik dyunların son inkişaf mərhələsində əmələ gələn qum formaları. парные дюнные гряды twin dune ridges
laqunun sahil xətti. Dilin və qum təpələrinin əmələ gətirdiyi xarici və əsas sahili əhatələyən daxili xəttlərdən ibarət olur
eruptiv mərkəzin yerdəyişməsi nəticəsində akkumulyativ konusları aşağı hissədə, ümumi bir massivdə birləşən vulkanlar (Mis: Cənubi Qafqaz vulkanik yay
allüvial qatı çay dərəsinə qoyulmuş kimi olan çay, yaxud qobu terrası; məcradan uzaq kənarları ana sahilin süxurlarına, yaxud daha qədim terras çökünt
təpə və dağların çimlənmiş yamaclarında pilləvarı yerləşən cığır, yaxud ensiz terras görkəmində mikrorelyef formaları
yamacları dairəvi çıxıntılı yaxud oval şəkilli alçaq təpələr. Dördüncü dövr örtük buzlaşması vilayətlərində buzlaq eroziyası nəticəsində ana süxurlard
materiklə okeanının birləşdiyi mobil zonada müşahidə edilən mürəkkəb struktur kompleksdən təşkil olunmuş tektonik vahid; bir, iki, bəzən üç cərgə adal
uzun tərəfi fay və ya əks faylarla sərhədlənən yer qabığının nisbətən uzunsov çökək hissəsi yaxud bloku
qrabenin əmələ gətirdiyi alçalma boyu inkişaf etmiş çay dərəsi (Reyn, Ağstafa və s. çay dərələri). грабен-долина graben-valley
sinklinal tipli uzunsov platforma strukturu. Böyüklüyünə görə qonşu antiklinal strukturlara nisbətən qırılmalar boyu düşmüş sineklizlə müqayisə edilə
qonşu antiklinallara nisbətən qırılmalar üzrə düşmüş, sinklinal struktur. грабен-синклиналь graben-syncline
dağlarda buzlağın ekzarasiyası nəticəsində dəyişdirilmiş təknəvari qraben quruluşlu tektonik dərə. грабен-трог graben-glacial trough
uzunluğu 500-1000 km, eni bir neçə on km, bəzən 100-150 km-ə çatan ensiz, xətti uzanan iri mənfi platforma strukturu
materik tipli yer qabığı qatlarından birinin şərti adı; bazalt qatı ilə çökmə süxur qat arasında yerləşib, seysmik məlumatlara əsasən ayrılmışdır
(lat.-qranulum-dənəcik və met-reo-ölçürəm) süxurlarda, torpaqda müxtəlif ölçülü hissəciklərin (fraksiyaların) miqdarı; qırıntılı çöküntülərin təsnifat
iri süxur qaymalarının ağırlıq qüvvəsinin təsiri ilə sürüşərək yamacın ətəyində əmələ gətirdiyi ekzotik qaya
qravitasiya proseslərinə məruz qalmış və adətən çılpaqlaşmış, yamac. гравитационный склон gravity slope
qravitasion-seysmotektonik morfostrukturaların əmələgəlməsi ilə müşayiət olunan və qravitasiya proseslərinin gücləndirildiyi hərəkətlər
(lat. qravitas-ağırlıq) kütlələrindən asılı olaraq cismlərin bir-birini cəlb etmək xüsusiyyəti. Yerin qravitasiya cazibəsi ayı və süni peykləri yerətr
eroziya, suffoziya, karst prosesləri və s. eləcə də antropogen təsir nəticəsində süxurların müvazinətının pozulması ilə müşayət olunan çatlar
aşınma məhsulu kütləsinin və eləcə də çöküntü qatının, cazibə (ağırlıq) qüvvəsinin təsiri altında, yamacboyu yerdəyişməsi
bilavasitə cazibə (ağırlıq) qüvvəsinin təsiri ilə yer səthinin dəyişilməsi prosesləri. Uçqun, sürüşmə, töküntü və qruntun zəif hərəkəti və s
cazibə qüvvəsinin sahəsi, Yerin öz oxu ətrafına fırlanmasından irəli gələn Yerin cazibəsi və mərkəzdən qaçma qüvvəsinin şərtləndirdiyi ağırlıq qüvvəsi
bax: Buzlaq örtüyü
Qaz, neft, su və palçıq tullayan konusvari çala və ya pilpilə (palçıq vulkanı aparatı). Q. adətən palçıq vulkanı konusu üzərində inkişaf edir
(ital. qrotta) 1) alçaq tağvari tavanlı və geniş çıxışı olan dayaz mağara; 2) dar keçiddən sonra mağaranın genişlənməsi; 3) Buz Q
(alm. Qrund-özül, torpaq) əsasən yer qabığının aşınma zonasında yerləşən və insanın mühəndisi-inşaat fəaliyyətinin obyekti olan, süxurların ümumi adı
yer səthindən birinci sukeçirməyən qatın üstündə yerləşən birinci sulu horizontun sərbəst səthə malik təzyiqsiz yeraltı qravitasion su
təzyiqi atmosfer təzyiqinə bərabər olan qrunt suyunun yuxarı sərhədi (səthi). Suyun hərəkəti istiqamətində meylli olub, səthin relyefini əks etdirir
suyun buza çevrilməsi zamanı onun genişlənməsi və qruntdakı kolloidlərin şişməsi nəticəsində torpağın (və ya qruntun) qalxması və ya qabarması, donmuş