sönmüş vulkan kraterində, soyumuş lavaların çökəkliklərində yerləşən göl. Cənubi Qafqazda, Kamçatkada, İslandiyada, İtaliyada, Yaponiyada yayılmışdır
püskürülən süxurların yatım forması zəng şəkilində. Çox qatı lavanın vulkan boğazından sıxılıb çıxması sayəsində əmələ gəlir
vulkanın ağızı ətrafında vulkan materiallarının toplanması nəticəsində əmələ gələn, kəsik konus şəklində vulkan qurğusu
(yun. krater-kasa, piyalə) vulkan konusunun zirvəsində və ya yamacında əmələ gəlmiş qıf yaxud kasa şəkilli çökəklik
vulkan partlayışı ilə sıyıq və bərk lavaların xırdalanmış və toz halına salınmış məhsulları. Toz və qum hissəciklərindən (diametri 2mm-ə qədər) təşkil
vulkan boğazından atılan və kraterin divarlarını təşkil edən süxurlardan ibarət, ən böyük (> 1m) qaymalar
yer səthində bir neçə min kilometrlərlə xətti uzanan, vulkanizmin inkişafı ilə səciyyələnən zona. Cavan qırışıqlıq və tektonik cəhətdən fəal vilayətlə
müasir və qədim vulkan relyef formalarının geniş inkişaf etdiyi ərazi. вулканический ландшафт volcanic landscape
bir neçə kiçik vulkanın birbirinə çox yaxın yerləşməsi zamanı əmələ gəlir. массив вулканический pile, volcanic cruster, volcanic massif
endogen proseslər nəticəsində əmələ gəlib, morfoloji quruluşunda vulkan məhsulları dəqiq təzahür olunan yer səthinin nisbətən iri formaları
cavan lava axınları ilə əhatələnmiş qədim vulkan süxurlarının çıxıntısı. Etna rayonunda “dagalə”, Havay adaları rayonunda “kurikə”adlanır
adətən turş tərkibli, qatı lavanın vulkan boğazından sıxılıb çıxması nəticəsində yaranmış, sivri vulkan çıxıntısı (Martinika adasında Montan-Pele vulk
yer qabığında və ya yerin üst mantiyasında vulkanı qidalandıran, təcrid olunmuş maqma kamerası və ya çəlləyi
kraterində buzlaq və ya göl olan vulk. püskürməsi nəticəsində su ilə doymuş yumşaq vulk. materiallarından təşkil olunmuş kütlənin yamac boyu axması
vulk. püskürmələri zamanı iri həcmli lava axınlarının qədim relyefin çala-çuxurlarını dolduraraq əmələ gətirdiyi yüksək düzənlik (Qarabağ vulkanik yay
vulkanın fəaliyətdə olan dövrü, bu zaman o yer səthinə vulkan məhsulları tullayır və lava axıdır. V. p
mağmanın püskürməsi və həmçinin litosferin üst qatına soxulması nəticəsində yaranmış relyef. рельеф вулканический volcanic relief
vulkan adaları və yaxud dənizə çıxan vulk. konusları və lava axınları ilə qovuşan sahil. берег вулканический volcanic coast
bir tektonik-maqmatik mərhələdə təzahür edən vulkan prosesləri. цикл вулканический volcanic cycle
püskürmə mərkəzlərini təşkil edən və bir-biri ilə qovuşan ayrı-ayrı vulkan konuslardan ibarət, xətti uzanan yüksəklik
vulkan kanalını dolduran və kanalın dağılması zamanı aşınmaya qarşı davamlı olması sayəsində saxlanılan, vulkan məhsullarının qalığı
vulkan mənşəli, bir-birinə yaxın adalar. архипелаг вулканический volcanic archipelago
ayrıca hər hansı vulkan mərkəzinin fəaliyyəti ilə deyil, vulkanizm prosesi ilə əlaqədar yaranmış və planda dairəvi, oval və ya çox bucaqlı formada çök
bir-birinə bitişik vulkanik dağ sistemləri və ya aydın şəkildə qalxma təmayülündə olan ayrı-ayrı vulk
qalxma zonasında vulkan-tektonik prosesləri ilə əlaqədar əmələ gələn, sinklinal quruluşlu, xətti uzanan çökəklik
geniş mənada struktur formalar kompleksi olub, yer qabığının üst qatına daxil olan və ya bir başa səthə çıxan maqmanın əmələ gətirdiyi formalar
vulk. boğazının divarlarından və vulkan ocağından qoparılıb və partlayışla səthə çıxarılan, vulkanın püskürmə məhsulları: bombalar, şlaklar, qum, kül
kövrək vulkan materiallarının qrunt suları vasitəsilə yuyulması və qisməndə həll olması nəticəsində əmələ gəlmiş, mənfi relyef forması
vulk. mərkəzləri sıx və düzgün yerləşməyən yüksəklik. V. y. vulkanların akkumulyativ konusları və lava axınları bir-birilə elə qovuşurlar ki, onların
vulk. püskürməyə hazırlaşdığı və ya bilavasitə püskürməsi prosesində maqmanın hərəkəti zamanı kanalın divarlarının titrəməsi nəticəsində yer səthinin
müasir vulkanizmin təzahür etdiyi vilayətlər. V. z. Alp qırışıqlıq vilayətlərinə və yer qabığının yeni tektonik pozulmalarına uyğun gəlir
bəzən fəaliyyətdə olan vulkanın vəziyyətini təyin etmək üçün işlədilən termin. фазы вулканической деятельности stage of volcanic activity
dənizin dibində vulkan fəaliyyəti nəticəsində əmələ gəlmiş adalar (məs:Havay, Vozneseniya və s.). вулканические острова volcanic islands
vulk. konuslarının zəifləmiş zonalarında iqlim amillərinin və axar suların təsiri nəticəsində əmələ gəlmiş, dairəvi, yaxud oval şəkilli vulkanik depre
yer qabığında və onun üzərində maqmanın yerdəyişməsi ilə əlaqədar hadisələrin məcmu. V. yer səthində təzahürü vulkanlardır, dərində-intruziyanın əmələ
qədim okean və dənizlərin dibində vulk. püskürmələrinin mineral məhsullarının çökməsi zamanı əmələ gəlmiş filiz yataqları
(vulkan sözündən və yun. logos-söz, elm) vulk. əmələ gəlmə səbəbini, inkişafını, quruluşunu, püskürmə məhsullarının tərkibini, fəaliyyət xarakterinin
bir-birinin üzərində yüksələn, dərə aşağı alçalan /bəzən tam birləşən/ çay terrasları. Aşağı axını stabil vəziyyətdə olan və ya zəif qalxan, yuxarı hi
І-bir xətt üzrə uzanan yüksəkliklərin ən yüksək nöqtələrinin və onları ayıran alçaq sahələrin məcmusu
ІІ-bir xətt üzrə uzanan müxtəlif mənşəli / akkumulyativ, buzlaq, denudasion, qravitasion/ ensiz və alçaq yüksəkliklər
parabolik dyunların “buynuzlarını” ot basması sayəsində əmələ gəlmiş dyun formaları. Dyunların bərkidilməmiş sərbəst orta hissəsi hərəkət zamanı bərki
antropogen mənşəli kiçik çüxur /Qazax/. ялах yalakh
1) dağın və ya təpənin ətəkləri ilə yalı arasındakı hissə. Y. geoloji quruluşdan, süxurun tərkibindən və denudasiya proseslərinin intensivliyindən ası
zəif parçalanmış dağların yamaclarında geniş ərazini əhatə edən buzlaq. Adətən dağların yalından başlayaraq aşağıya doğru hərəkət edir və qısa dil əmə
yamacların əmələ gəlməsi proseslərinin məcmuu olub, yumşaq materialların və yaxud yamacı təşkil edən ana süxurlardan ibarət qayma və qırıntı materiall
dağın ətəyi, dar keçid zolağı olub, planda dağlıq qurşağı və onun sərt yamaclarını sərhədləndirən düz və maili səth
üfqi səthlə yamac səthi arasında bucaq /diklik/. Y.d. adətən dərəcə ilə ifadə olunur və onun təyin olunması üçün topoqrafik xəritələrdə horizontalları
bax: Yamacların çəkilməsi.
denudasiya bazisinin sabit vəziyyətində denudasiya proseslərinin təsiri altında yamacların alçalması və yastılanması /hamarlanması/
köndələn kəsilişdə yamacın forması (düşmə xətti üzrə). Bu əsas etibarilə dərinlik eroziyası və denudasiyanın münasibətindən, süxurların yatımından və