lüğətdə “qazanma, iş, toplama, ruzi axtarma, istəmə, əldə etmə, səy göstərmə və qazanc yolu” kimi mənaları ifadə edir
hər hansı bir insanın üstün keyfiyyətləri səbəbi ilə digər insanlara yuxarıdan aşağı baxmasıdır. Əxlaqi bir problem kimi kibr İslamda pis əməllərdən h
İspaniya və şimali Afrikanın bir hissəsini əhatə edən İslam dövləti olmuşdur. İspaniyanı müsəlmanlar miladi 712-ci ildə fəth etmişdirlər
süfi təriqətlərindən birinin davamçılarıdırlar. Təriqətin adı Nəcməddin Kübra (540/1145 – 618/1221) ilə bağlıdır
Allahın varlığı və birliyini inkar etməkdir. İslam məzhəblərinin əksəriyyətinə görə İslamdan başqa bütün inanclar küfr hesab edilir
(329/941 ildə vəfat etmişdir) – görkəmli İslam alimi, mühəddis və fəqih olmuşdur. Cəfəri məzhəbinin inkişaf etməsində böyük səylər göstərmişdir
bax: ƏRŞ.
İslam alimləri tərəfindən səhihlilik dərəcəsinə görə qəbul edilmiş altı hədis toplusudur. Bunlar Buxari və Müslimin “Əs-Səhih”, Əbu Davud və Nəsainin
dini rəvayətlərə görə Adəmin oğulları olmuşdurlar. Qabil kiçik qardaşı Habili həsəd üzündən öldürmüşdür
İslamla Hind inanclarını, mistika və xristian qnostisizmini özündə birləşdirən sinkretik xüsusiyyətə malik məzhəbdir
Musa peyğəmbərin dövründə çoxlu var-dövlətə və böyük istedada sahib olmuş insandır (Quran, 28: 76-82)
din və müqəddəs amallar uğrunda düşmənlə döyüşən müsəlmandır. İslam tarixinin ilk dövrlərindən başlayaraq din uğrunda müqəddəs müharibələr aparılmışdı
şəriət qanunu ilə məhkəmə işlərini icra edən şəxsdir. Ənənəyə görə qazi hökmləri fiqhə əsaslanaraq verməlidir (Buna dair Quranın 38: 26, 5: 49, 5: 42,
duyğu orqanları ilə duyulmayan, insan əqli ilə dərk edilməyən, yalnız Allah tərəfindən bilinən gizli şey və ya anlayışdır
sufi ənənəsində mənəviyyat yolçusunun özünü itirməsi, sonra isə həqiqəti özündə tapmasıdır. Allahın çoxsaylı təzahürlərini duyan və dərk edən sufi öz
hər hansı bir şəxsin arxasın- ca onun xoşuna gəlməyəcək şəxsi həyatına aid hər hansı bir hadisəni və ya şeyi başqalarına danışmasıdır
Əli ibn Əbu Talibin oğlu Məhəmməd ibn Hənəfiyyənin imamətini qəbul edən dini cərəyanın ardıcılları olmuşdurlar
bax: MƏZAR.
sufilikdə ruhun cəzalanma qorxusu ilə sıxılması, sonra mükafat alma ümidi ilə genişlənməsi hallarıdır
bax: QƏZA VƏ QƏDƏR.
insanın iradə azadlığına üstünlük verən dini cərəyanın mənsubları olmuşdurlar. Taleyi mütləqləşdirən cəbrilərə qarşı çıxış edirdilər
tanınmış sufi təriqətlərindən birinin davamçılarıdırlar. Onlar Cüneyd Bağdadinin “ayıq halda” mənəvi yolu keçmək ideyasına üstünlük verirdilər
Ramazan ayının son gecələrindən biri belə adlanmaqdadır. Bu gecə Allahdan Məhəmməd peyğəmbərə ilk vəhy nazil olunmuşdur
yoxsulluq içində yaşayan, dilənçiliklə məşğul olan, şəriət qanunlarına əməl etməyi özlərinə vacib bilməyən sufi təriqətlərindən birinin mənsublarıdırl
müharibə zamanı ələ keçirilmiş və beş yerə bölünən sərvətdir. Qənimətin götürülməsi haqqında Quranda (8: 1) ayə vardır
ismaililərə yaxın olan dini cərəyanın mənsubları olmuşdurlar. III/IX əsrdə qərmətilər Abbasi xilafətini sarsıdan böyük üsyan qaldırmışdırlar
başqasının əmlakını, malını və mülkünü zorla ələ keçirmək və ya mənimsəməkdir. İslam hüququna görə qəsb haram əməllərdən hesab edilmişdir
hər hansı bir şəxsin həyatına qəsd edərək öldürməkdir. İslam hüququnda qəsdən insanı öldürmək ən böyük günahlardan hesab olunur (Quran, 5: 32; 4: 93)
Quran təfsirlərinə görə cəhənnəmin dibində irinlə dolu dərin quyudur. Burada namazı tərk edərək gününü əyləncələrdə, eyş-işrətdə keçirən fasiq müsəlma
namazların ikinci və sonuncu rükətlərində oturaraq təşəhhüd duasının oxunmasıdır. Bəzi ilahiyyatçıların fikrincə dörd rükətli namazların ikinci rükəti
hər hansı bir ibadətin yerinə yetirilmə müddəti bitdikdən sonra həmin ibadətin başqa bir vaxtda yerinə yetirilməsidir
insanın yaradılmasından öncə onun Allah tərəfindən taleyinin müəyyənləşdirilməsi və təyin edilməsidir
(450/1058 – 505/1111) – tanınmış orta əsr müsəlman ilahiyyatçılarından biri olmuşdur. O, İranın Tus şəhərinin yaxınlığında yerləşən Qəzal kəndində doğ
xarici təcavüzə qarşı silahlı müqavimət və ya din uğrunda aparılan savaşdır. Quranda zərurət olduğu zaman din uğrunda savaşmaq əmr edilir (2: 216)
hər hansı bir şəxsin digər bir qadına yad kişi ilə cinsi əlaqəyə girməsi haqqında böhtan atmasıdır. Qurana (24: 23) görə bu çox ağır günahdır
Səfəvi sülaləsinin başçılığı altında Anadolu və Azərbaycanın köçəri türk qəbilələrinin arasında formalaşan ittifaq olmuşdur
İslam dünyasında müqəddəs məkanlardan hesab edilən Məkkə şəhərində yerləşən Kəbəyə yönəlməkdir. Bütün müsəlmanlar namazları və başqa ibadətləri yerinə
ənənəvi olaraq qəbul olunmuş qaydaya uyğun Quranın oxunmasıdır. Quranın tarix boyu formalaşmış bir neçə oxunuş qaydaları vardır
şəriət məhkəməsinin hökmü ilə qatildən intiqam almaq hüququdur. Quranın 2: 178-179, 5: 45, 17: 33 ayələrində qisas haqqında məlumat verilmişdir
ayaq üstündə durmaq və ya namazı ayaq üstündə duraraq qılmaqdır. Bu namazın rüknlərindən biridir. Qiyam gündə beş dəfə qılınan namazlarda ayaq üstündə
bax: AXİRƏT.
vacib olan gecə namazından sonra sübh açılana qədər qılınan müstəhəb namazıdır. Rəvayətlərə görə bu namazın böyük savabı olsa da, onun qılınması vacib
müctəhid və ya fiqh aliminin fiqhdə hər hansı bir problem barəsində Quran və hədislərin əsasında həll olunmuş məsələlərə bənzər hökmün verməsidir
Məhəmməd peyğəmbərin hicrətdən sonra ilk məscidin tikildiyi Mədinə şəhərinin yaxınlığındakı kiçik bir məntəqənin adıdır
Qüdsdə Əməvi xəlifəsi Əbdül-Malik ibn Mərvanın 66/684- 72/691-ci illərdə tikdiyi məsciddir. Bu məscid qaya üzərində inşa edildiyinə görə bu adı (qayan
namazda oxunan duadır. Bu duanı hənəfilər vitr namazının üçüncü rükətində, cəfərilər bütün namazların ikinci rükətlərində rükudan əvvəl, şafiilər və m
ifrat şiə təriqətlərində birinin adıdır. Səbailər kimi onlar da Əli ibn Əbu Talibi tanrılaşdıraraq Məhəmməd peyğəmbərdən daha üstün insan hesab edirdi
İslamın müqəddəs kitabıdır. İlahiyyatçılara görə Quran vəhy yolu ilə Məhəmməd peyğəmbərə Allah tərəfindən nazil edilmiş, sonra isə kitab halına salınm
Allah rizası üçün müəyyən olunmuş günlərdə heyvanlardan bəzilərinin (qoyun, keçi, dana, dəvə olmaqla) kəsilməsi adətidir
bax: İDƏYN.