MAR

Mərkəzi Afrika Respublikası (fr. République Centrafricaine) yerli dillərin birində (Ködörösêse tî Bêafrîka) — Mərkəzi Afrikada dövlət. 6 ölkə — Kamerun, Çad, Sudan, Cənubi Sudan, Konqo Demokratik Respublikası, Konqo Respublikası ilə həmsərhəddir. Dənizə çıxışı yoxdur. Paytaxtı Bangi şəhəridir. Ölkə dənizə yüksəkliyi 600 metr olan bir platonun üzərindədir. Xüsusilə ölkənin şimal bölgələrinin yerləşdiyi 216.000 km²-lik bir sahədə Çad hövzəsi içərisində yerləşir. Ölkənin şimal-şərq bölgəsində yerləşən Bongo sıradağlarında ən yüksək nöqtə 1.330 m olduğu halda, Kamerun sərhədinə yaxınlığında olan Yade sıradağlarıda ölkənin 1.420 m-lik ən yüksək nöqtəsi olaraqan Ngaoui Dağı var. Ən alçaq yeri isə 335 metr ilə Ubangi çayıdır. Ölkənin ümumilikdə sahib olduğu 5.203 km sərhədin 797 km-i Kamerun, 1.197 km-i Çad, 1.577 km-i Demokratik Konqo Respublikası, 467 km-i Konqo Respublikası, 483 km-i Sudan və 682 km-i isə Cənubi Sudan ilədir.

Mərkəzi Afrika Respublikasının bayrağı 1958-ci iin dekabr ayının 1-də qəbul edilib. Onun layihəsi Bartelemi Boqanda tərəfindən hazırlanıb. O Afrikanın müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparıb. Bununla yanaşı o deyirdi ki, "Fransa ilə Afrika bir yerdə olmalıdır". Buna görə də Fransa bayrağında olduğu kimi qırmızı, ağ və göy rənglərdən, həmçinin Afrika ölkələrinin əsas rəngləri olan qırmızı, yaşıl və sarı rənglərindən də istifadə edib. Qırmızı - ölkə xalqının azadlıq uğrunda apardığı zaman axıdılan qanı simvolizə edir. Göy - səma və azadlıq simvolu. Ağ - sülh və qürur. Yaşıl - ümid və inam. Sarı - Səbr.

Canlanma (fr. La Renaissance, sanqo E Zingo) — Mərkəzi Afrika Respublikası dövlət himni. Ô Centrafrique, ô berceau des Bantous ! Reprends ton droit au respect, à la vie ! Longtemps soumis, longtemps brimé par tous, Mais de ce jour brisant la tyrannie. Dans le travail, l'ordre et la dignité, Tu reconquiers ton droit, ton unité, Et pour franchir cette étape nouvelle, De nos ancêtres la voix nous appelle. Xor: Au travail dans l'ordre et la dignité, Dans le respect du droit dans l'unité, Brisant la misère et la tyrannie, Brandissant l'étendard de la Patrie. Bêafrîka, mbeso tî âBantu Kîri mo gbû gîgî tî mo-mvenî Mo bâa pâsi na gbe tî âzo kûê Me fadësô, mo ke na kürü gô Mo sö benda, mo bûngbi kûê ôko Na kusâra ngâ na nëngö-terê Tî tö ndâ tî finî dutï tî ë sô E mä gbegô tî_âkötarä tî ë Xor: E gbû kua nzönî na nëngö-terê E kpë ndiä nzönî na mängö-terê E kinda wasïöbê, ë tomba pâsi E yâa bandêra tî ködrö tî ë!

Bu siyahıda Afrikadakı Mərkəzi Afrika Respublikasının şəhərləri sıralanmışdır. Mərkəzi Afrika Respublikasının ən böyük və ən çox əhaliyə sahib şəhəri paytaxt Bangidir. Burada 2003-cü ilin məlumatlarına görə 622.771 nəfər yaşamaqdadır. Ölkə əhalisinin 20 %-dən çoxu paytaxt və ətrafda məskunlaşmışdır. Aşağıdakı siyahı 8 dekabr 1975, 8 dekabr 1988 və 8 dekabr 2003 tarixlərindəki siyahıalmalara əsasən qurulmuş olub əhalisi 6.000-dən çox olan şəhərlərdən ibarətdir.

Mar Taşimoviç Bayciyev (23 mart 1935, Cəlalabad – 29 oktyabr 2021, Bişkek) — qırğız yazıçısı. Mar Taşimoviç Bayciyev 23 mart 1935-ci ildə Qırğızıstanda anadan olub. 1960-cı ildə Qırğızıstan universitetini bitirib. Pravda və Komsomolskaya pravda qəzetlərində çalışıb. Mar Bayciyev nasir, dramaturq, teatr və kino rejissorudur. 1990–1995-ci illərdə Qırğızstan Parlamentinin deputatı olub. Qırğızstan parlamentinin Təhsil, elm, mədəniyyət və idman komitəsinin iclasında yazıçı Mar Bayciyev təklif verib ki, məscidlərdə sübh azanı qadağan edilsin. Yazıçının məntiqinə görə, əvvəllər azan möminlərə namaz vaxtını xatırlatmaq məqsədilə verilirdi. İndi, bu, lazım deyil və möminlərə görə dinə inanmayanlar əziyyət çəkməli deyillər. Ona görə də səhər saat 5-də verilən azana qadağa qoyulmalıdır.

Malqrat de Mar — İspaniyanın Kataloniya muxtar regionunun Barselona vilayətinin Maresme rayonunda yerləşən bələdiyyə.

Serra-du-Mar (port. Serra do Mar) — cənub-şərqi Braziliyada dağ sistemi. Uzunluğu 1500 km, hündürlüyü 1889 m-dir. İquasu çayı başlanğıcını bu dağ sisemindən götürür.

Viña del Mar — Çilidə şəhər. Əhalisi 286931 nəfərdir (2002). Ərazi — 122 km², əhali sıxlığı — 2352 nəfər/km²-dir.

Viña del Mar — Çilidə şəhər. Əhalisi 286931 nəfərdir (2002). Ərazi — 122 km², əhali sıxlığı — 2352 nəfər/km²-dir.

Bu siyahıda Afrikadakı Mərkəzi Afrika Respublikasının şəhərləri sıralanmışdır. Mərkəzi Afrika Respublikasının ən böyük və ən çox əhaliyə sahib şəhəri paytaxt Bangidir. Burada 2003-cü ilin məlumatlarına görə 622.771 nəfər yaşamaqdadır. Ölkə əhalisinin 20 %-dən çoxu paytaxt və ətrafda məskunlaşmışdır. Aşağıdakı siyahı 8 dekabr 1975, 8 dekabr 1988 və 8 dekabr 2003 tarixlərindəki siyahıalmalara əsasən qurulmuş olub əhalisi 6.000-dən çox olan şəhərlərdən ibarətdir.

Everton (Vinya-del-Mar) (isp. Corporación Deportiva Everton de Viña del Mar) — Çilinin Vinya-del-Mar şəhərindən olan futbol klubu. "Everton" dörd dəfə Çilinin çempionu olub. Paytaxt Santyaqodan olmayan komanda kimi o bu göstəricidə ancaq Kalama şəhərindən olan "Kobreloa" komandasından geri qalır. 24 iyun 1909-cu ildə İngiltərənin Liverpul şəhərindən olan dənizçilər tərəfindən təşkil edilib.

Crepis biennis (lat. Crepis biennis) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin tayaotu cinsinə aid bitki növü. Crepis biennis var. platyphylla Wallr.

Cəfalı — İranın Şərqi Azərbaycan ostanında kənd. Marağa şəhristanının Mərkəzi bölgəsinin Qavdul kəndistanında, Marağa şəhərindən 42 km cənub-şərqdədir.

Cəlqay — İranın Şərqi Azərbaycan ostanında kənd. Marağa şəhristanının Bənab bölgəsinin Bənacu kəndistanında, Bənab qəsəbəindən 5 km cənubdadır.

Cəmşidabad — İranın Sərqi Azərbaycan ostanında kənd. Marağa şəhristanının Miyandab bölgəsinin Mərhəmətabad kəndistanında, Miyandab qəsəbəindən 28 km şimal-qərbdədir.

Cənub And maralı (lat. Hippocamelus bisulcus) — And maralının iki yarımnövündən biridir. Cənubi Amerikanın cənubunda Çili və Argentina ərazisində yaşayan emdemik canlı. Bu növ marallar And dağlarında 3—5 min metr yüksəklikdə yaşayır. Onlar qrup halında yaşayır. Bu qruplar 2-8 maraldan ibarət olur. Yay ayları dağlara istiqamətlənirlər. Qışda isə 1000 metr səviyyəsinə qədər enirlər . Bəzən dəniz səviyyəsinə qədər enirlər. Günorta qayaların üzərinə çıxırlar.

Cəzalandırıcı (ing. Punisher) — Marvel Comics tərəfindən yaradılmış komiks qəhrəmanı. İlk dəfə 1974-cü ilin fevralında "Heyranedici Hörümçək-adam" komiksinin 129-cu sayında peyda olmuşdur. Cəzalandırıcının əsil adı Frenk Kastldır. Cəzalandırıcı cinayətlə mübarizə aparmaq üçün adam qaçırmaq, insan öldürmək, işgəncə vermək kimi vasitələrdən istifadə edir. Ailəsi Nyu-York Mərkəzi Parkda bir mafiyanın törətdiyi cinayətin şahidi olduğundan mafiya tərəfindən öldürülür. Bundan sonra Frenk cinayətkarlara qarşı mübarizə aparan Cəzalandırıcıya çevrilmişdir. Bir çox onun ailəsinin intiqamını almaq istədiyini düşünür, amma əsil məqsədi bütün cinayətkarları cəzalandırmaqdır. Frenk Kastl Nyu-Yorkun Qvins rayonunda anadan olmuşdur. Katolik kilsəsində papaz işləmək üçün təhsil almış, amma cinayətkarları bağışlaya bilmədiyi üçün bu işdən əl çəkmişdir.

Şoranlıq qaçançayırı (lat. Aeluropus littoralis) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin qırtıckimilər fəsiləsinin qaçançayır cinsinə aid bitki növü.

Dairəvi günbəz türbəsi — Marağa şəhərində yerləşən Səlcuqlar dövrünə aid abidədir. Abidə Göy Günbəz türbəsi ilə 10 metrlik məsafədə yerləşir. Abidənin üzərində kufi xətti ilə onun tikilmə tarixi hicri 563-cü il göstərilsə də, içəridə yerləşən qəbirlə bağlı heç bir məlumat verilməmişdir. Binanın tikilişi zamanı işlənmiş müxtəlif rəngli kaşılar, naxış və ornament növləri o dövrdə kaşı ilə işləmə sənətinin inkişaf etdiyini göstərməklə yanaşı, türbənin ümumi görüşünə xüsusi rəng qatmışdır. Abidə dairəvi formalı, sadə və üzəri ikitərəfli günbəzlə örtülmüş fasada malik türbədir. Lakin zamanla abidənin tavanı və günbəzi dağılaraq tarixə qovuşmuşdur. Türbənin qeyd edilən iki hissəsi dağıldıqdan sonra isə binanın digər hissələrini qoruyub-saxlamaq üçün köhnə günbəzin yerində çardaq formalı dam tikilmişdir. Dairəvi türbə giriş qapısını əhatə edən çərçivə və aypara şəkilli tağlarla bəzədilmişdir. Tağın aşağı və yuxarı hissəsində isə kərpic və firuzəyi kaşılarla bəzədilmiş mürəkkəb naxışlara malik kufi xəttlə yazılmış kitabələr memarlıq-üslub baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb etməkdədir. Abidə öz tikildiyi tarix ilə Qırmızı Günbəd türbəsinin tikildiyi tarix arasındakı qısa zamanda öz fasad quruluşunun keçdiyi böyük inkişaf və təkamül yolunu göstərdiyi üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

Dalbergia maritima (lat. Dalbergia maritima) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin dalbergiya cinsinə aid bitki növü.

Denni–Marfan sindromu — Anadangəlmə sifilis xəstəliyi olan uşaqlarda aşağı ətraf üzvlərində spastik paraplegiya və əqli gerililik ilə müşahidə olunan nevroloji sindrom. Hər iki cinsin nümayəndələrində müşahidə olunur. Xəstəliyin başlanğıcı kəskin şəkildə özünü büruzə verir. Zəiflikdən kvadriplegiyaya qədər isə xəstəlik yavaş irəliləyir. Epilepsiya, katarakta və nistaqm da müşahidə oluna bilər. Sindrom 1929-cu ildə Şarl Kleyton Denni, 1936-cı ildə isə Antuan Marfan tərəfindən təsvir edilmişdir. Dennie-Marfan syndrome Who Named It?

Departivo Markense FK — Qvatemalanın San Markos şəhərinə aid futbol klubu. Ev oyunları 10000 nəfərlik tutuma malik "Markiza de la Ensenada" stadionunda keçirilir. 22 aprel 1958-ci ildə Mario Monterroso Miron və Lyuis Emilio Ansueto tərəfindən San Markos əyalətini təmsil etmək üçün yaradıldı. 22 aprel 1963-cü ildə isə "Markiza de la Ensenada" stadionu açıldı. Klubun formaları "Lotto" şirkəti tərəfindən hazırlanır. Rəsmi sponsor isə "Bantrab"-dır.

Devid Rocer Marplz (ing. David Roger Marples; 17 oktyabr 1952) — kanadalı tarixçi və Alberta Universitetinin Tarix və Klassika fakültəsinin professorudur. O, Belarus, Rusiya və Ukraynanın tarixi və müasir siyasəti üzrə ixtisaslaşmışdır. Marplz 1975-ci ildə London Universitetinin bakalavr proqramını fərqlənmə ilə bitirmiş. 1980-ci ildə Alberta Universitetindən tarix üzrə magistr, 1985-ci ildə Şeffild Universitetindən iqtisadi və sosial tarix üzrə fəlsəfə üzrə doktoru dərəcəsini almışdır. Dissertasiya mövzusu "1944-1951-ci illərdə Qərbi Ukraynada kənd təsərrüfatının kollektivləşdirilməsi" olmuşdur. Marplz 1991-ci ildə Alberta Universitetində fəaliyyətə başlamışdır. Daha əvvəl Almaniyanın Münhen şəhərində Azadlıq Radiosunun Ukrayna xidmətində tədqiqatçı kimi çalışmışdır. Marplz, Şimali Amerika Belarus Tədqiqatları Assosiasiyasının keçmiş prezidenti (2010–2015) (2010–15) və Alberta Universitetində Ukrayna Araşdırmaları İnstitutunda Stasyuk adına Müasir Ukrayna Proqramının sabiq direktorudur (2004–2014). 2014-cü ildə o, Yaponiyanın Hokkaydo Universitetində Slavyan və Avrasiya Tədqiqat Mərkəzində dəvətli professoru kimi çalışmışdır.

Deyl Martinsen (ing. Dale Thomas Mortensen; 2 fevral 1939[…] – 9 yanvar 2014[…]) — amerikalı iqtisadçı. 2010-cu ildə Qoşalaşdırma nəzəriyyəsi ilə bağlı tədqiqatlarına görə Piter Daymond və Xristofor Pisserideslə birlikdə İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Deyl Martinsen iqtisadiyyat üzrə bakalavr təhsilini Uillametti Universitetində tamamlamışdır. Doktorluq dərəcəsinə isə Karnegi-Mellon Universitetində yüksəlmişdir. "Beta Teta Pi" qardaşlıq dərnəyinin üzvüdür. 1965-ci ildən bəri Şimal-Qərb Universitetində işləyən Martinsen, 1980-ci ildən bəri professor olaraq çalışmaqdadır. Eyni zamanda 2006–2010-cu illərdə Orhus Universitetində qonaq professor olaraq çalışmışdır. Deyl Martinsenin tədqiqatları əməyin iqtisadiyyatı, makroiqtisadiyyat və iqtisadi nəzəriyyə haqqında olmuşdur. Xüsusilə müvəqqəti işsizliyin uyğunlaşdırma nəzəriyyəsi ilə bağlı tədqiqatları ilə tanınır.

Deymos — Günəş sistemində Mars planetinin peykidir. 1877-ci ildə Amerika astronomu A. Holl kəşf etmişdir. İlk dəfə yaxın məsafədən şəklini 1977-ci ildə “Vikinq-1” KA çəkmişdir. Planetin mərkəzindən orta məsafəsi 23,5 min km, dolanma dövrü 30 saat 21 dəqiqədir. Deymos düzgün olmayan formaya malikdir və bəzi asteroidlərin maddəsinə oxşayan dağ süxurunun və buzun karbonla zəngin qatışığından ibarətdir. Deymosun səthi dayaz kraterlərlə doldurulmuş (iki ən böyük kraterinin diametri təqr. 2 km-dir) və reqolitlə –xırda tozlu layla ör tülmüşdür. Deymosun ölçüsü 15×12,2×11 km, kütləsi təqribən 1,8×1015 kq. Bu parametrlər Deymosu asteroid hesab etməyə əsas verir. Onun orbiti Yupiterin təsiri ilə elə dəyişmişdir ki, sonralar Marsa yaxın keç dik də Deymos planetin cazibə sahəsi ilə tutulmuşdur.

Euphorbia marginata (lat. Euphorbia marginata) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü. Agaloma marginata (Pursh) Á.Löve & D.Löve Dichrophyllum marginatum (Pursh) Klotzsch & Garcke Dichrophyllum variegatum (Sims) Klotzsch & Garcke Euphorbia bejariensis DC. Euphorbia leucoloma Raf. Euphorbia marginata var. uloleuca Engelm. & A.Gray Euphorbia variegata Sims Lepadena leucoloma (Raf.) Raf. Lepadena marginata (Pursh) Nieuwl. Tithymalus marginatus (Pursh) Cockerell Tithymalus marginatus f. inornata Daniels Tithymalus marginatus var. tetramerus Cockerell Tithymalus variegatus (Sims) Haw.