I
сущ. мартен:
1. печь для выплавки стали
2. сталь, полученная в мартеновской печи
II
прил. мартеновский. Marten sobası мартеновская печь, marten poladı мартеновская сталь, marten sexi мартеновский цех
Rişar Marten
Rişar Marten (30 oktyabr 1943, Nitsa – 16 oktyabr 2023[…]) — Fransa dramaturqu. Marsel şəhərinin "Turski" teatrının bədii rəhbəri.
== Həyatı ==
== Yaradıcılığı ==
Ssenari müəllifi və rejissoru Rüstəm İbrahimbəyov olan "Kabusun gözüylə" filmində baş rolun ifaçısı Rişar Marten olmuşdur.
Sen-Marten
Sen-Marten (fr. Collectivité de Saint-Martin) — Fransanın dəniz ərazisi. 22 fevral 2007-ci ildə yaradılıb, əvvəl Fransanın Qvadelupa dəniz ərazisinə daxil idi.
Valyutası — Avro. Domen — .mf
Sahəsi — 53,2 км², əhalisi 2008-ci ildə — 36 661 nəfər. Paytaxtı — Mariqo (5,7 min nəfər.).
Aleksandr Marten Alber
Aleksandr Marten Alber (fr. Alexandre Martin Albert; 24 aprel 1815 – 28 may 1895), həmçinin fəhlə Alber (fr. Albert L'Ouvrier) olaraq tanınır — Fransa sosialisti, fəhlə, gizli inqilabi cəmiyyətin rəhbərlərindən biri.
== Həyatı ==
Aleksandr Marten 24 aprel 1815-ci ildə Fransanın Büri kommunasında anadan olmuşdur. O, 1832-ci, 1834-cü, 1839-cu illər Paris üsyanlarında iştirak etmişdir. Marten 1848-ci il inqilabı zamanı Paris barrikadalarında vuruşmuşdur. O, müvəqqəti İkinci Respublika hökumətinin üzvü, Lüksemburq komissiyasının vitse-prezidenti olmuşdur. Aleksandr Marten 28 may 1895-ci ildə Fransanın Mello kommunasında vəfat etmişdir.
== İstinadlar ==
== Əlavə ədəbiyyat ==
Альбер, Александр Мартен // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.).
Filipsburq (Sint-Marten)
Filipsburq (nid. Philipsburg) — Sint-Martenin paytaxtı, yeganə şəhəri və əsas limanıdır.
== Əhalisi ==
2006-cı ildə əhalisi 1338 nəfər olmuşdur.
== İstinadlar ==
== Xarici keçidlər ==
Philipsburg Jubilee Library, Public Library of St.
Marten-de-Vive
Marten-de-Vive (fr. Martin-de-Viviès) — Fransanın Cənub və Antarktika ərazilərinə daxil olan yeganə daimi yaşayış məntəqəsi. Hind okeanının sahilində, Amsterdam adasının şimalında yerləşir. Yaşayış məntəqəsi həmdə inzibati vahidliyin mərkəzi rolunu oynayır.
Qəsəbdə daimi olaraq 20 - 40 nəfər daimi əhali yaşayır. Koordinatları: 37°48′ c. e. 77°34′ ş. u..
Revest-Sen-Marten
Revest-Sen-Marten (fr. Valensole, oks. Valençòla) — Fransada kommuna, Provans-Alp-Kot-d'Azur regionunda yerləşir. Departament — Yuxarı Provans Alpları. Sen-Etyen-lez-Orq kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Forkalkye.
INSEE kodu — 04164.
== Əhalisi ==
2008-ci ildə əhalinin sayı 92 nəfər təşkil edirdi.
== İqtisadiyyatı ==
2007-ci ildə 64 yaşda (15-64 yaş arasında) 45 nəfər iqtisadi cəhətdən fəal, 19 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi 70,3%, 1999-cu ildə 64.3%). Fəal olan 45 nəfərdən 36 nəfər (19 kişi və 17 qadın), 9 nəfər işsizdir (5 kişi və 4 qadın).
Sen-Marten-Vezübi
Sen-Marten-Vezübi (fr. Saint-Martin-Vésubie) — Provans-Alp-Kot-d'Azür regionunun, Fransanın cənub-şərqində yerləşən kommun, Dənizkənarı Alplar departamenti.
La-Mott-Sen-Marten
La-Mott-Sen-Marten (fr. La Motte-Saint-Martin) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Matezin-Triyev kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl.
INSEE kodu — 38266. Kommunanın 1999-cu il üçün əhalisi 339 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 486 ilə 1 712 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 510 km cənub-şərqdə, Liondan 115 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 27 km şimal-qərbdə yerləşir.
Roje Marten dü Qar
Roje Marten dü Qar (fr. Roger Martin du Gard; 23 mart 1881[…], Nöyi-sür-Sen – 22 avqust 1958[…]) — fransız yazıçı, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı lauretaı (1937).
== Həyatı ==
Fransız yazıçısı Roje Marten dü Qar Paris yaxınlığındakı Nöyi-sür-Sen qəsəbəsində, nəsil şəcərəsi ilkin orta əsrlərə gedib çıxan aristokrat ailəsində doğulmuşdu. Bədii yaradıcılığa meyli məktəb illərindən başlamışdı.
Valideynləri on bir yaşında ikən Marten dü Qarı Ekol Fenelon adlı katolik liseyinə göndərmişdilər. Burada o fransız neoatomizminin liderlərindən olan Marsel Eberin təsiri altına düşmüşdü. Bu təlimin tərəfdarları müasir elmi və fəlsəfi fikrin inkişafı müstəvisində kilsə ehkamlarına yenidən baxılmasının tərəfdarı kimi çıxış edir və fərqli baxışlarına görə küfrdə təqsirləndirilirdilər. Marten dü Qar bir müddət sonra katolisizmdən uzaqlaşsa da, Marsel Eberlə əlaqələrini kəsməmişdi.
Aristokrat gənc təhsilinə çox başısoyuq yanaşdığından atası onu professor Lui Mellerionun yanına göndərməyə məcbur olmuşdu. Burada rastlaşdığı intellektual mühit və aramsız mütaliə tələbi gənc Martində zəhmətə məhəbbət hissi və özünün dediyi kimi, "tədqiqatçılıq damarı" üzə çıxarmışdı.
Sen-Marten-d'Er
Sen-Marten-d'Er (fr. Saint-Martin-d'Hères) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Sen-Marten-d'Er kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl.
INSEE kodu — 38421. Kommunanın 2012-ci il üçün əhalisi 38105 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 206 ilə 610 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 490 km cənub-şərqdə, Liondan 100 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 4 km şimal-qərbdə yerləşir.
Sen-Marten-d'İryaj
Sen-Marten-d'İryaj (fr. Saint-Martin-d'Uriage) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Domen kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl.
INSEE kodu — 38422. Kommunanın 1999-cu il üçün əhalisi 4 794 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 320 ilə 2 200 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 460 km cənub-şərqdə, Liondan 105 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 10 km şimal-qərbdə yerləşir.
Sen-Marten-de-Bavel
Sen-Marten-de-Bavel (fr. Chavornay) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — En. Şampan-an-Valrome kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Belle.
INSEE kodu — 01097.
== Cöğrafiyası ==
Kommuna Paris şəhərinin 420 km cənub-şərqində, Lion şəhərindən 70 km şərqdə yerləşir və Burk-an-Bres şəhərindən 55 km cənub-şərqdə yerləşir.
== Əhalisi ==
2010-ci ildə əhalinin sayı 199 nəfər təşkil edirdi.
== İqritisadiyyatı ==
2010-cu ildə əmək qabiliyyətli 131 nəfər (15-64 yaş arasında) 93 nəfər iqtisadi cəhətdən, 38 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi 71.0%, 1999-cu ildə 68.8%). Fəaliyyət göstərən 93 sakindən 90 nəfəri (40 kişi və 50 qadın), 3 nəfər işsiz (3 kişi və 0 qadın) idi.
Sen-Marten-de-Brom
Sen-Marten-de-Brom (fr. Saint-Martin-de-Brômes, oks. Sant Martin de Bromes) — Fransada kommuna, Provans-Alp-Kot-d'Azur regionunda yerləşir. Departament — Yuxarı Provans Alpları. Valansol kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Din-le-Ben.
INSEE kodu — 04189.
== Əhalisi ==
2008-ci ildə əhalinin sayı 512 nəfər təşkil edirdi.
== İqtisadiyyatı ==
2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 308 nəfər arasında (15-64 yaş arasında) 208 nəfər iqtisadi cəhətdən, 100 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici 67,5%, 1999-cu ildə 71.5%). Fəal 208 nəfərdən 172 nəfəri (95 kişi və 77 qadın), 36 nəfəri işsizdir (14 kişi və 22 qadın).
Sen-Marten-de-Keryer
Sen-Marten-de-Keryer (fr. Saint-Martin-de-Queyrières, oks. Sant Martin de Cairiera) — Fransada kommuna, Provans-Alp-Kot-d'Azur regionunda yerləşir. Departament — Yuxarı Alplar. Kommunanın dairəsi — Brianson. L'Arjantyer-la-Besse kantonuna daxildir.
INSEE kodu — 05151.
== Əhalisi ==
2008-ci ildə əhalinin sayı 1102 nəfər təşkil edirdi.
== İqtisadiyyatı ==
2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 728 nəfər (15-64 yaş) arasında 559 nəfər iqtisadi cəhətdən, 169 hərəkətsiz (fəaliyyət göstərici 76.8%, 1999-cu ildə 76.2%) idi. Fəal olan 559 nəfərdən 535 nəfər (286 kişi və 249 qadın), 24 nəfər işsiz (14 kişi və 10 qadın) idi.
Sen-Marten-de-Klel
Sen-Marten-de-Klel (fr. Saint-Martin-de-Clelles) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Matezin-Triyev kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl.
INSEE kodu — 38419. Kommunanın 1999-cu il üçün əhalisi 118 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 519 ilə 2 082 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 510 km cənub-şərqdə, Liondan 120 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 39 km şimal-qərbdə yerləşir.
Sen-Marten-de-Le
Sen-Marten-de-Le (fr. Saint-Martin-des-Lais) — Fransada kommuna, Overn regionunda yerləşir. Departament — Alye. Şevan kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Mulen.
INSEE kodu — 03245.
== Əhalisi ==
2008-ci ildə əhalinin sayı 736 nəfər təşkil edirdi.
== İqtisadiyyatı ==
2007-ci ildə 87 yaşdan yuxarı (15-64 yaş arasında) 59 nəfər iqtisadi fəal, 28 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici 67,8%, 1999-cu ildə 81.5%). Fəaliyyət göstərən 59 nəfərdən 57 nəfər (37 kişi və 20 qadın) işləyir, 2 kişi işsizdir. 28 hərəkətsiz 11 nəfər arasında şagird və ya tələbə, 7 nəfər təqaüdçü, 10 nəfər digər səbəblərə görə fəaliyyətsizdir.
Sen-Marten-de-Len
Sen-Marten-de-Len (fr. Saint-Martin-de-Lenne, oks. Sent Martin) — Fransada kommuna, Cənub-Pireneylər regionunda yerləşir. Departament — Averon. Kampanyak kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Miyo.
INSEE kodu — 12239.
Kommuna təxminən Parisdən 500 km cənubda, Tuluza şəhərindən 155 km şimal-şərqdə, Rodezdən isə 33 km şərqdə yerləşir.
== Əhalisi ==
2008-ci ildə əhalinin sayı 268 nəfər təşkil edirdi.
== İqtisadiyyatı ==
2007-ci ildə 125 yaş arasında (15-64 yaş arasında) 94 nəfər iqtisadi cəhətdən, 31 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi - 75,2%, 1999-cu ildə 66,4%).
Sen-Marten-de-Volserr
Sen-Marten-de-Volserr (fr. Saint-Martin-de-Vaulserre) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Şartryoz-Qye kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — La-Tur-dyu-Pen.
INSEE kodu — 38420. Kommunanın 1999-cu il üçün əhalisi 208 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 320 ilə 584 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 450 km cənub-şərqdə, Liondan 75 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 35 km şimal-qərbdə yerləşir.
Sint-Marten
Sint-Marten (nid. Sint Maarten) — Niderland Krallığını təşkil edən 4 ölkədən biri. Karib dənizində yerləşir. Paytaxtı Filipsburq şəhəridir.
== Tarixi ==
10 oktyabr 2010-cu ildən əvvəl Niderland Antil adalarının bir hissəsi idi.
== Ərazisi ==
Ərazisi 37 km²-dir.
== Əhalisi ==
2011-ci ilin məlumatına görə halisi 33,609 nəfərdir.
== İstinadlar ==
== Xarici keçidlər ==
Official website of the Sint Maarten government
Philipsburg Jubilee Public Library
St. Maarten Chamber of Commerce and Industry (official site).
St.
Monbonno-Sen-Marten
Monbonno-Sen-Marten (fr. Montbonnot-Saint-Martin) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Melan kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl.
INSEE kodu — 38249. Kommunanın 2012-ci il üçün əhalisi 4798 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 405 ilə 700 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 490 km cənub-şərqdə, Liondan 100 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 8 km şimal-qərbdə yerləşir.
Rokbrün-Kap-Marten
Rokbrün-Kap-Marten (fr. Roquebrune-Cap-Martin, oks. Ròcabruna Caup Martin) — Provans-Alp-Kot-d'Azür regionunun, Fransanın cənub-şərqində yerləşən kommun, Dənizkənarı Alplar departamenti, Nitsa dairəsi, Mentona kantonu . Mart 2015-ci ilə qədər kommun inzibati olaraq ləğv edilmiş Mentona-Uest kantonunun (Nitsa dairəsi) bir hissəsi idi.
Kommunanın sahəsi — 9,33 km², əhalisi — 13 067 nəfərdir (2006) artım tendensiyası ilə: 12 641 nəfər (2012), əhalinin sıxlığı 1354,9 nəfər / km²-dir.
== Əhalisi ==
2011-ci ildə əhalinin sayı — 12 450 nəfər təşkil edirdi, 2012-ci ildə isə — 12 641 nəfər.
Sen-Marten-dyu-Fren
Sen-Marten-dyu-Fren (fr. Chavornay) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — En. Şampan-an-Valrome kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Belle.
INSEE kodu — 01097.
== Cöğrafiyası ==
Kommuna Paris şəhərinin 420 km cənub-şərqində, Lion şəhərindən 70 km şərqdə yerləşir və Burk-an-Bres şəhərindən 55 km cənub-şərqdə yerləşir.
== Əhalisi ==
2010-ci ildə əhalinin sayı 199 nəfər təşkil edirdi.
== İqritisadiyyatı ==
2010-cu ildə əmək qabiliyyətli 131 nəfər (15-64 yaş arasında) 93 nəfər iqtisadi cəhətdən, 38 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi 71.0%, 1999-cu ildə 68.8%). Fəaliyyət göstərən 93 sakindən 90 nəfəri (40 kişi və 50 qadın), 3 nəfər işsiz (3 kişi və 0 qadın) idi.
Sen-Marten-dü-Var
Sen-Marten-dü-Var (fr. Saint-Martin-du-Var) — Provans-Alp-Kot-d'Azür regionunun, Fransanın cənub-şərqində yerləşən kommun, Dənizkənarı Alplar departamenti.
Sen-Marten-le-Sen
Sen-Marten-le-Sen (fr. Saint-Martin-lès-Seyne, oks. Sant Martin de Sanha) — Fransada kommuna, Provans-Alp-Kot-d'Azur regionunda yerləşir. Departament — Yuxarı Provans Alpları. Kastellan kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Kastellan.
INSEE kodu — 04191.
== Əhalisi ==
2008-ci ildə əhalinin sayı 20 nəfər təşkil edirdi.
== İqtisadiyyatı ==
2007-ci ildə 12 yaşdan yuxarı (15-64 yaş arasında) 8 nəfər iqtisadi cəhətdən fəal, 4 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici 66,7%, 1999-cu ildə 75.0%). Fəal 8 nəfərdən 8 nəfər (6 kişi və 2 qadın) çalışdı, işsizlər yox idi.
Acaciella martensis
Acacia angustissima (lat. Acacia angustissima) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin akasiya cinsinə aid bitki növü.
== Arealı ==
ABŞ-nin mərkəzi və cənubundan Argentinanın şimal-qərbinə qədər yayılmışdır.
Barringtonia martensii
Barringtonia acutangula (lat. Barringtonia acutangula) — bitkilər aləminin erikaçiçəklilər dəstəsinin lecythidaceae fəsiləsinin barrinqtoniya cinsinə aid bitki növü.
== Arealı ==
Əfqanıstandan Avstraliyaya qədər yayılmışdır.
Eduar Leon Skott de Martenvil
Eduar Leon Skott de Martenvil (fr. Edouard-Leon Scott de Martinville; 25 aprel 1817 - 26 aprel 1879) — fransız naşir, kitabxanaçı və kitab ticarətçisi.
== Həyatı ==
Eduar Leon Skott de Martenvil 25 aprel 1817-ci ildə Parisdə anadan olmuşdur.
== Fonoavtoqraf ==
Eduar Leon Skott de Martenvil 1853-cü ildə dünyada ilk səsyazma cihazı olan fonoavtoqraf qurğusunu kəşf etmişdir.
== Patenti ==
25 mart 1857-ci ildə Fransa hökuməti Skotta kəşf etdiyi fonoavtoqraf qurğusu üçün patent vermişdir. Məhz bu qurğunun konstruksiyası əsasında sonradan fonoqraf və qrammofon yaradılmışdır.
== Ədəbiyyat ==
Əliquliyev R.M., Salmanova P.M. İnformasiya cəmiyyəti: maraqlı xronoloji faktlar. Bakı: “İnformasiya Texnologiyaları” nəşriyyatı, 2013, 169 səh.
Martens adası
Martens (norv. Martensøya) — Şpitsbergen arxipelaqına daxil olan qayalıqdan təşkil olunmuş adalardan biri. Sjuoyane adaları qrupuna daxildir. Şimal-Şərq Torpağından şimalda yerləşir. Barens dənizi akvatoriyasına daxildir. Ada 1671-ci ildə Şpitsbergqn adalarını ziyarət etmiş alman həkimi Fredrik Maertensin şərəfinə adalndırılmışdır.
== Mənbə ==
Conway, W. M. 1906. No Man’s Land: A History of Spitsbergen from Its Discovery in 1596 to the Beginning of the Scientific Exploration of the Country. Cambridge: At the University Press.
Martensit
Martensit — dəmir-karbon xəlitəsinin iynə formalı kristal strukturudur. Əgər tərkibində müxtəlif karbon miqdarı olan poladı austenitləşmə temperaturuna qədər qızdırıb və sonra sürətlə elə soyudularsa ki, dəmir və karbonun diffuziyası baş verməsin, onda kub səthi mərkəzləşmiş austenit tetraqonal təhrif olunmuş qəfəsə malik martensitə çevrilir
Bu zaman məcburi şəkildə karbon atomları karbonun miqdarına uyğun materialın bərkliyini artırır. Tabalmada karbon atomları bərabər paylanır (kub fəza mərkəzləşməsi) və yüksək temperaturda doymuş qarışıq kristalından karbid əmələ gəlir. Əvvəlcə ekstrem yüksək bərklik aşağı düşür. Martensit çevrilməsi poladların tablandırılması üçün istifadə olunur. Martensit termiki olaraq yaranır. Temperatur aşağı düşdükcə onun miqdarı artır. Martensitin yaranma temperaturu karbonun miqdarı artdıqca aşağı düşür və legirin tərkibindən asılı olur. Karbonun 0,8% miqdarına qədər martensit yaranması otaq temperaturunda başa çatır. Karbonun yüksək miqdarında həmişə austenit qalığı yaranır ki, bu da aşağı temperatura qədər soyutmaqla çevrilə bilir.
Sen-Marten-Sen-Bartelemi (rayon)
Sen-Marten-Sen-Bartelemi (fr. Saint-Martin-Saint-Barthélemy) — Fransanın Qvadelupa regionun rayonlarından (fr. Arrondissement) biri. Departamenti — Qvadelupa. Suprefektura — Sen-Marten-Sen-Bartelemi. Rayon əhalisi 2006-cı ildə 35 930 nəfər təşkil edirdi. Rayon sahəsi — 74 km².
Sen-Marten-de-la-Klyuz
Sen-Marten-de-la-Klyuz (fr. Saint-Martin-de-la-Cluze) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Matezin-Triyev kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl.
INSEE kodu — 38115. Kommunanın 2006-cı il üçün əhalisi 617 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 330 ilə 941 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 500 km cənub-şərqdə, Liondan 110 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 24 km şimal-qərbdə yerləşir.