Monetarizm

Monetarizm - tədavüldəki pulun miqdarında hökumətin rolunu vurğuluyan monetar iqtisadiyyatdakı iqtisadi təlim məktəbidir. Monetarist nəzəriyyəyə görə pul təklifindəki dəyişmələr ölkə istehsalında qısa müddətli, qiymətlər üzərində isə daha uzun periodlu böyük təsirlər göstərir. Monetaristlər monetar siyasətin hədəflərinin istənilən kimi qarşılanması üçün diskreditasiya edilmiş monetar siyasəti ön plana çıxarmaq əvəzinə, pul təklifindəki artım nisbətinin hədəflənməli olduğunu iddia edirlər. Bu gün monetarizm əsasən Milton Fridmenin əsəriylə əlaqəli olaraq bilinir. O əvvəllər keynsçi iqtisadiyyatı qəbul edib daha sonra Keynsin geriləmə dönəmləriylə mübarizə aparmaq üçün maliyyə siyasəti (hökumət xərcləmələri) güdülməli olduğu fikrini tənqid edənlərdən biri idi. Fridmen Anna Şvartzla birlikdə önəmli "ABŞ-nin Monetar Tarixi, 1867-1960" kitabını yazdı və "inflyasiyanın həmişə və hər yerdə monetar bir fenomen olduğunu" iddia etdi. ABŞ Mərkəzi Bankının mövcudluğuna qarşı çıxsa da Fridmen düşünürdü ki mərkəzi bank pul təklifinin artışını mallara olan tələb və məhsuldarlıqdakı artışa uyğun olaraq saxlayan bir siyasəti hədəfləməliydi. Bernanke, Ben. Essays on the Great Depression. Princeton University Press.

Yeni monetarizm (ing. New Monetarism, New Monetarist Economics, New Monetarist Approach) — makroiqtisadi nəzəriyyənin istiqaməti (klassik və ya “köhnə” monetarizm) pul və əmtəə mübadiləsində qüsurların modelləşdirilməsinə yönəlmişdir. Axtarış nəzəriyyəsi, oyun nəzəriyyəsi, danışıqlar nəzəriyyəsi və iqtisadi mexanizmlərin dizaynı nəzəriyyəsi alətlərinə əsaslanır və makroiqtisadiyyat və mikroiqtisadiyyatın kəsişməsində yerləşir. 2005—2010-ci illərdə yeni monetarizm müstəqil istiqamət kimi formalaşmışdır. Onun tərtibçiləri ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin akademik tədqiqatçıları, ilk növbədə Stiven Uilyamson və Randall Rayt idi. Bundan əlavə, fərdi ideyalar Nyu-York Universitetinin professoru, əvvəllər Minneapolis Federal Ehtiyat Bankında tədqiqat aparmış Rikardo Laqos və Klivlend Federal Ehtiyat Bankında işləyən Kaliforniya Universitetinin professoru Qiyom Roşeto tərəfindən təklif edilmişdir. Yeni monetaristlər iqtisadi agentlərin pulu yalnız faydalılıq funksiyasına və ya istehsal funksiyasına daxil olduğu üçün saxlaması fikrini rədd edirlər. Əksinə, pul köməkçi deyil, müstəqil rol oynayır, çünki pula sahib olmaq mübadilə prosesinə mane olan qüsurları aradan qaldırmağa imkan verir. Pulun mübadilə aləti kimi təqdim edilməsi üçün yeni monetarizm axtarışın mikroiqtisadi nəzəriyyəsinə əsaslanır. Onun modelləri güman edir ki, əməliyyatın bağlanması agentlərin bir-biri ilə görüşüb-görüşməməsindən (satıcının öz məhsulunu almaq istəyən alıcı tapıb tapmamasından və əksinə) asılıdır.