nobel 2021

Nobel Mükafatı — illik beynəlxalq mükafat 27 noyabr 1895-ci il tarixli və 30 dekabr 1896 tarixində Stokholmda açıqlanan vəsiyyətnaməsi ilk Alfred Nobel tərəfindən qurulan dərnəyə verdiyi, insanlığa xidmət edənlərə təqdim edilən prestijli mükafatdır. Alfred Bernard Nobelin ölümündən sonra Alan Kapital Nobel fondunu təşkil etmişdir. Həmin Kapital və fondun yaranmasında Nobel qardaşları şirkətinin səhmindən əldə edilən gəlir Nobel fondunun çox hissəsini təşkil etmişdir. İlk Nobel Mükafatları 1901-ci il tarixində verilməyə başlanmışdır. Nobel mükafatının məbləği təxminən 1.400.000$ (2.380.000 Manat) a bərabərdir. 1888-ci il Alfred Nobel fransız qəzetində özünə həsr edilmiş, jurnalistlərin səhvinə görə çap olunmuş "Ölüm taciri dünyasını dəyişdi" adında nekroloqu oxudu. Bu məqaləni oxuduqdan sonra Nobel öz fəaliyyətindən qalan izi barədə fikirləşməyə başladı. Bundan sonra o, öz vəsiyyətini dəyişmək qərara gəldi. Alfred Nobel 1896-cı ilin dekabrın 10-da İtaliyanın San-Remo şəhərində beyindaxili qansızmasından vəfat etmişdir 27 noyabr 1895-ci ildə Alfred Bernard Nobelin vəsiyyəti əsasında təsis edilmişdir. Alfred Bernard Nobelin ölümündən sonra qalan kapital Nobel fondunu təşkil etmişdir.

Nobel Mükafatı — illik beynəlxalq mükafat 27 noyabr 1895-ci il tarixli və 30 dekabr 1896 tarixində Stokholmda açıqlanan vəsiyyətnaməsi ilk Alfred Nobel tərəfindən qurulan dərnəyə verdiyi, insanlığa xidmət edənlərə təqdim edilən prestijli mükafatdır. Alfred Bernard Nobelin ölümündən sonra Alan Kapital Nobel fondunu təşkil etmişdir. Həmin Kapital və fondun yaranmasında Nobel qardaşları şirkətinin səhmindən əldə edilən gəlir Nobel fondunun çox hissəsini təşkil etmişdir. İlk Nobel Mükafatları 1901-ci il tarixində verilməyə başlanmışdır. Nobel mükafatının məbləği təxminən 1.400.000$ (2.380.000 Manat) a bərabərdir. 1888-ci il Alfred Nobel fransız qəzetində özünə həsr edilmiş, jurnalistlərin səhvinə görə çap olunmuş "Ölüm taciri dünyasını dəyişdi" adında nekroloqu oxudu. Bu məqaləni oxuduqdan sonra Nobel öz fəaliyyətindən qalan izi barədə fikirləşməyə başladı. Bundan sonra o, öz vəsiyyətini dəyişmək qərara gəldi. Alfred Nobel 1896-cı ilin dekabrın 10-da İtaliyanın San-Remo şəhərində beyindaxili qansızmasından vəfat etmişdir 27 noyabr 1895-ci ildə Alfred Bernard Nobelin vəsiyyəti əsasında təsis edilmişdir. Alfred Bernard Nobelin ölümündən sonra qalan kapital Nobel fondunu təşkil etmişdir.

Nobel Mükafatı Muzeyi — (əvvəlki adı Nobel Muzeyi [isv. Nobelmuseet]), İsveçin mərkəzi Stokholmdakı köhnə şəhər olan Qamla Standakı (Köhnə şəhər) Sturtoret meydanının şimal tərəfindəki keçmiş Birja Binasında (Börshuset) yerləşən muzey (İsveç Akademiyası və Nobel Kitabxanası da eyni binadadır.) Nobel Mükafatı Muzeyində Nobel mükafatı və Nobel mükafatçıları haqqında məlumatlarla yanaşı, mükafatın qurucusu Alfred Nobel (1833–1896) haqqında məlumatları da özündə əks etdirən eksponatlar nümayiş etdirilir. Muzeydə daima nümayiş olunan şəxsi həyat hekayələri ilə yanaşı, Nobel mükafatı laureatlarının muzeyə bağışladıqları bir çox eksponatlarda yer alır. Nobel Muzeyi 2001-ci ilin yazında Nobel mükafatının verilməsinin 100 illiyi şərəfinə açıldı. Erika Lanner muzeyin yeni direktoru olması ilə yanaşı muzeyin adı 2019-cu ildə Nobel Mükafatı Muzeyi olaraq dəyişdirildi. Muzeyin manifestinə görə buradakı mahiyyət "Nobel mükafatçıları və onların qazandıqları uğurların, habelə Nobel mükafatı və Alfred Nobelin xatirəsini canlandıran" eksponatların olmasıdır. Bu məqsədlərə çatmaq üçün muzey bistro və dükanına əlavə olaraq; elmlə əlaqəli sərgilər, filmlər, teatr tamaşaları və müzakirələri təqdim edir. Muzey sərgilərində Mariya Küri, Nelson Mandela və Vinston Çörçill kimi görkəmli Nobel mükafatçılarıda var. Muzey tez-tez “Elm eskizləri”, Nobel kəşflərinin öz eskizləri ilə çəkilən 42 Nobel mükafatçısı ilə bir foto sərgi təqdim olunur. Bu sərgi Dubay və Sinqapur da daxil olmaqla dünyanın digər yerlərində də nümayiş etdirilib.

Nobel Energy (hüquqi adı Nobel Energy Management MMC, bundan əvvəl Nobel Oil Services Ltd), fəaliyyətini enerji sənayesi üzərində quran, kompleks mühəndislik, tikinti, satınalma və təchizat zəncirinin idarə edilməsi və qazma xidmətlərini göstərən çoxşaxəli şirkətlər qrupudur. Nobel Energy, müxtəlif sənayelər və çoğrafiyalarda fəaliyyət göstərən NEQSOL Holdingin bir hissəsidir. NEQSOL Holding-in fəaliyyət sahələri Böyük Britaniya, ABŞ, Cənubi Amerika, Türkiyə, Azərbaycan, Ukrayna, Gürcüstan, Qazaxıstan və BƏƏ-dəki enerji, telekommunikasiya, yüksək texnologiya və tikinti sənayelərini əhatə edir. Nobel Energy Azərbaycan əsilli iş adamı Nəsib Həsənov tərəfindən Xəzər regionunda neft-qaz sənayesinə xidmətlər təklif edən texniki xidmət təchizatçısı qismində 2005-ci ildə yaradılmışdır. Buraya quyuların əsaslı təmiri, qazma, tikinti-quraşdırma, mühəndislik-layihələndirmə və texniki xidmət, təmir və əməliyyat xidmətləri daxil idi. 2007-ci ildə Kompleks qazma və quyu idarəetmə xidmətlərini göstərmək məqsədi ilə Nobel Energy şirkətinin törəmə müəssisəsi olan Abşeron Qazma (AQŞ), SOCAR şirkəti ilə birgə “SOCAR-AQŞ” müştərək müəssisəsini yaratdı. 2012-ci ildə Nobel Energy şirkəti, Global Energy Solutions (Glensol) və Prokon şirkətlərini yaratdı. Glensol şirkətinin əsas fəaliyyət sahələri Azərbaycanda və regionda mədən əməliyyatları və avadanlıqlara texniki xidmətin göstərilməsini əhatə edir. Prokon şirkəti isə layihənin adaptasiya mərhələsindən tutmuş satınalma və tikintiyə qədər kompleks infrastruktur, sənaye zavod və qurğularının tikinti proseslərinin idarə edilməsi üzrə ixtisaslaşmışdır. 2014-cü ildə Nobel Energy şirkəti Azərbaycanda yerləşən şirkətlərini baş qərargahı Böyük Britaniyada yerləşən ana şirkət altında yerləşdirmək və özünün biznes proseslərini nizama salmaq və beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırmaq məqsədi ilə öz korporativ strukturunu yenidən təşkil etdi.

Nobel Sülh Mükafatı — Dünyada sülh və əminamanlıq uğrunda əmək sərf etmiş, mübarizə aparmış şəxslərə və təşkilatlara təqdim edilir.

Norveçin Oslo şəhərindəki Nobel Sülh Mərkəzi — (norv. Nobels Fredssenter) Nobel Sülh Mükafatı və onun təmsil etdiyi amallar üçün bir vitrindir. Mərkəz eyni zamanda mədəniyyət və siyasətin, müharibə, sülh və münaqişələrin həlli kimi mövzularında iştirak, mübahisələrin həlli yollarının birləşdiyi bir arenadır. Mərkəz Oslo, Norveç Bələdiyyə Meydanında (Rådhusplassen) yerləşir. Nobel Sülh Mərkəzi, 2005-ci ildə Norveç Kralı Əlahəzrət V Harald tərəfindən Norveç və Kanada kral ailələrinin qatıldığı bir mərasimlə açıldı. Nobel sülh mükafatı laureatı Vanqari Maatai də açılışda iştirak edirdi. Mərkəz ildə 250.000 ziyarətçini qəbul edir və Norveçin ən çox ziyarət edilən muzeylərindən biridir. Nobel Sülh Mərkəzi keçmiş Oslo Vestbanestasjon (Oslo Qərb dəmir yolu stansiyası) binasında yerləşir. 1872-ci ildən qalma keçmiş stansiya binası memar Corc Andreas Bull (1829–1917) tərəfindən çəkilmişdir. 1989-cu ildə dəmir yolu stansiyası kimi istifadəsi dayandırıldı.

8 Noyabr prospekti — Bakı şəhərinin Xətai rayonu ərazisində yerləşən ən uzun, iki istiqamətli 6 zolaqlı küçə. Küçə öz başlanğıcını Neftçilər prospekti ilə Yusif Səfərov küçəsinin kəsişdiyi nöqtədən götürür və Ramiz Quliyev küçəsi səviyyəsində Zığ şosesinə keçir. Küçənin uzunluğu 6,5 km-dir. Yolun sonu Nargilə dairəsində bitir. 12 aprel 2021-ci ildə prospektin adı "8 Noyabr" olaraq dəyişdirilmişdir.

Fizika üzrə Nobel mükafatı (isv. Nobelpriset i fysik) — İsveç Kral Elmlər Akademiyası tərəfindən fizika sahəsi üzrə insanlığa əlamətdar töhfələr verənlər üçün hər il təqdim olunan mükafat. Bu mükafat Alfred Nobelin istəyi ilə 1895-ci ildə əsası qoyulan və 1901-ci ildən hər il verilən beş Nobel mükafatından biridir. Digər mükafatlar Kimya üzrə Nobel mükafatı, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı, Nobel sülh mükafatı və Fiziologiya və tibb üzrə Nobel mükafatıdır. Fizika üzrə ilk mükafatı rentgen şüasının kəşfində göstərdiyi xidmətlərinə görə Vilhelm Rentgen almışdır. Bu mükafat Nobel Fondu tərəfindən idarə olunur və bir alimin fizika sahəsi üzrə ala biləcəyi ən prestijli mükafat hesab edilir. Mükafat Stokholmda 10 dekabr Alfred Nobelin ölüm ildönümü ilə bağlı illik mərasimdə təqdim olunur. 2019-cu ilə qədər 212 nəfər bu mükafata layiq görülmüşdür. == Arxaplan == Alfred Nobel son vəsiyyətnaməsində bildirdi ki, onun sərvəti fizika, kimya, sülh fizialogiya və ya tibb və ədəbiyyat sahəsində "bəşəriyyətə böyük fayda verənlər" üçün mükafatlar seriyası yaratmağa istifadə olunsun. Nobel həyatı boyunca bir neçə vəsiyyətnamə yazsa da axrıncısı ölümündən bir il əvvəl yazıldı və 1895-ci ilin 27 noyabr tarixində Parisdə İsveç-Norveç Klubunda imzalandı.

Fizika üzrə Nobel mükafatı (isv. Nobelpriset i fysik) — İsveç Kral Elmlər Akademiyası tərəfindən fizika sahəsi üzrə insanlığa əlamətdar töhfələr verənlər üçün hər il təqdim olunan mükafat. Bu mükafat Alfred Nobelin istəyi ilə 1895-ci ildə əsası qoyulan və 1901-ci ildən hər il verilən beş Nobel mükafatından biridir. Digər mükafatlar Kimya üzrə Nobel mükafatı, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı, Nobel sülh mükafatı və Fiziologiya və tibb üzrə Nobel mükafatıdır. Fizika üzrə ilk mükafatı rentgen şüasının kəşfində göstərdiyi xidmətlərinə görə Vilhelm Rentgen almışdır. Bu mükafat Nobel Fondu tərəfindən idarə olunur və bir alimin fizika sahəsi üzrə ala biləcəyi ən prestijli mükafat hesab edilir. Mükafat Stokholmda 10 dekabr Alfred Nobelin ölüm ildönümü ilə bağlı illik mərasimdə təqdim olunur. 2019-cu ilə qədər 212 nəfər bu mükafata layiq görülmüşdür. == Arxaplan == Alfred Nobel son vəsiyyətnaməsində bildirdi ki, onun sərvəti fizika, kimya, sülh fizialogiya və ya tibb və ədəbiyyat sahəsində "bəşəriyyətə böyük fayda verənlər" üçün mükafatlar seriyası yaratmağa istifadə olunsun. Nobel həyatı boyunca bir neçə vəsiyyətnamə yazsa da axrıncısı ölümündən bir il əvvəl yazıldı və 1895-ci ilin 27 noyabr tarixində Parisdə İsveç-Norveç Klubunda imzalandı.

Nobel Kimya mükafatı — Kimya elmində vacib kəşflər etmiş alimlər üçün nəzərdə tutlmuşdur. Kimya üzrə Nobel Mükafatı (isveç. Nobelpriset i kemi) kimya sahəsində elmi nailiyyətlərə görə hər il Stokholmda İsveç Kral Elmlər Akademiyası tərəfindən verilən ən yüksək mükafatdır. Mükafat laureatlarına namizədlər Kimya üzrə Nobel Komitəsi tərəfindən irəli sürülür. Mükafat 1895-ci ildən isveçli kimyaçı Alfred Nobelin (ölüb 1896) vəsiyyəti ilə təsis edilən beş mükafatdan biridir, kimya, fizika, ədəbiyyat, fiziologiya və tibb sahələrində görkəmli nailiyyətlərə və sülhə verdiyi töhfələrə görə verilir. Kimya üzrə ilk Nobel mükafatı 1901-ci ildə hollandiyalı Jacob Hendrik van't Hoff'a verilib. Hər bir laureata medal, diplom və pul mükafatı verilir, bu mükafatların məbləği illər ərzində dəyişir. Mükafat Stokholmda, Nobelin ölümünün ildönümündə, dekabrın 10-da keçirilən illik mərasimdə verilir == Tarixi ilkin şərtlər == Alfred Bernard Nobel (21 oktyabr 1833, Stokholm, İsveç) kimyaçı, mühəndis, novator, hərbi istehsalçı və dinamitin ixtiraçısı idi. Alfred Nobelin mülkiyyətində qalması kimyəvi və top istehsalına keçid üçün əhəmiyyətli bir təkan verən Bofors metallurgiya şirkətinə sahib idi — Bofors həm hərbi silahların (təyyarələr, tanklar) istehsalı, həm də barıt istehsalı ilə məşğul idi., və s. Alfred Nobel üç yüz əlli beş müxtəlif ixtiraya patent verdi, bunların arasında ən məşhuru dinamit ixtirası idi.

Nobel Kimya mükafatı — Kimya elmində vacib kəşflər etmiş alimlər üçün nəzərdə tutlmuşdur. Kimya üzrə Nobel Mükafatı (isveç. Nobelpriset i kemi) kimya sahəsində elmi nailiyyətlərə görə hər il Stokholmda İsveç Kral Elmlər Akademiyası tərəfindən verilən ən yüksək mükafatdır. Mükafat laureatlarına namizədlər Kimya üzrə Nobel Komitəsi tərəfindən irəli sürülür. Mükafat 1895-ci ildən isveçli kimyaçı Alfred Nobelin (ölüb 1896) vəsiyyəti ilə təsis edilən beş mükafatdan biridir, kimya, fizika, ədəbiyyat, fiziologiya və tibb sahələrində görkəmli nailiyyətlərə və sülhə verdiyi töhfələrə görə verilir. Kimya üzrə ilk Nobel mükafatı 1901-ci ildə hollandiyalı Jacob Hendrik van't Hoff'a verilib. Hər bir laureata medal, diplom və pul mükafatı verilir, bu mükafatların məbləği illər ərzində dəyişir. Mükafat Stokholmda, Nobelin ölümünün ildönümündə, dekabrın 10-da keçirilən illik mərasimdə verilir == Tarixi ilkin şərtlər == Alfred Bernard Nobel (21 oktyabr 1833, Stokholm, İsveç) kimyaçı, mühəndis, novator, hərbi istehsalçı və dinamitin ixtiraçısı idi. Alfred Nobelin mülkiyyətində qalması kimyəvi və top istehsalına keçid üçün əhəmiyyətli bir təkan verən Bofors metallurgiya şirkətinə sahib idi — Bofors həm hərbi silahların (təyyarələr, tanklar) istehsalı, həm də barıt istehsalı ilə məşğul idi., və s. Alfred Nobel üç yüz əlli beş müxtəlif ixtiraya patent verdi, bunların arasında ən məşhuru dinamit ixtirası idi.

Alfred Nobel (1833-1896) İsveç ixtiraçı, sənayeçi, linqvist, filosof və humanist idi. 1895-ci ilin noyabrında Parisdə Nobel vəsiyyətnamə yazır. Sənədin mətnində deyilənlərə görə, alimin sərvətinin böyük bir hissəsi mükafatın yaardılmasına sərf olunsun. Bu mükafat namizədlərin milliyətindən asılı olmayaraq ədəbiyyat, fizika, kimya, fiziologiya, tibb və s. digər sahələr üzrə verilməli idi. Qeyd edək ki, bu zaman Nobelin sərvəti 31 kron təşkil edirdi. Nobel fondunun yaradılması üçün təşkilatçılara 4 il lazım oldu. Nəticədə fond 1900-cü ildə özəl, müstəqil qeyri-hökumət təşkilatı olaraq yaradıldı. Nobel mükafatı 1901-ci ildən verilməyə başlayıb. Xüsusi yaardılmış Nobel komitəsi tərəfindən bütün il boyu namizəd siyahısı üzərində iş aparılır.

Nobel mükafatları (isv. Nobelpriset, norv. Nobelprisen) — İsveç Kral Elmlər Akademiyası, İsveç Akademiyası, Karolinska İnstitutu və Norveç Nobel Komitəsi tərəfindən şəxslər və ya təşkilatlara fizika, kimya, ədəbiyyat, sülh və fiziologiya və ya tibb sahəsindəki fövqəladə uğurlarına görə verilir. Nobel mükafatı 27 noyabr 1895-ci ildə İsveç ixtiraçısı, alim Alfred Nobelin vəsiyyəti əsasında təsis edilmiş və ilk dəfə sahibinə 1901-ci ildə təqdim olunmuşdur. İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatı 1968-ci ildə İsveçin mərkəzi bankı olan Sveriges Riksbank tərəfindən təsis edilib və 1969-cu ildən etibarən iqtisadiyyat elminə verilmiş töhfələrə görə təqdim edilir. İsveç Kral Elmlər Akademiyası fizika, kimya və iqtisadiyyat sahəsindəki, Karolinska İnstitutu fiziologiya və ya tibb sahəsindəki, Norveç Nobel Komitəsi isə ədəbiyyat sahəsindəki mükafatları verir. Sülh sahəsindəki mükafat isə Norveç parlamentinin (Stortinqin) seçdiyi 5 nəfərdən ibarət komitə tərəfindən təqdim olunur. Nobel mükafatına sahib olan şəxs və ya təşkilat medal, diplom və illər ərzində dəyişən miqdarda pul mükafatı alır. 1901-ci ildə ilk Nobel mükafatı laureatlarına 150.782 İsveç kronu verilib. Bu mükafat 2007-ci ilin dekabrında 7.731.004 İsveç kronuna bərabər idi.

Nobel Mükafatı — illik beynəlxalq mükafat 27 noyabr 1895-ci il tarixli və 30 dekabr 1896 tarixində Stokholmda açıqlanan vəsiyyətnaməsi ilk Alfred Nobel tərəfindən qurulan dərnəyə verdiyi, insanlığa xidmət edənlərə təqdim edilən prestijli mükafatdır. Alfred Bernard Nobelin ölümündən sonra Alan Kapital Nobel fondunu təşkil etmişdir. Həmin Kapital və fondun yaranmasında Nobel qardaşları şirkətinin səhmindən əldə edilən gəlir Nobel fondunun çox hissəsini təşkil etmişdir. İlk Nobel Mükafatları 1901-ci ildə verilməyə başlanmışdır. Nobel mükafatının məbləği təxminən 1.400.000$ (2.380.000 Manat) a bərabərdir. 1888-ci il Alfred Nobel fransız qəzetində özünə həsr edilmiş, jurnalistlərin səhvinə görə çap olunmuş "Ölüm taciri dünyasını dəyişdi" adında nekroloqu oxudu. Bu məqaləni oxuduqdan sonra Nobel öz fəaliyyətindən qalan izi barədə fikirləşməyə başladı. Bundan sonra o, öz vəsiyyətini dəyişmək qərara gəldi. Alfred Nobel 1896-cı ilin dekabrın 10-da İtaliyanın San-Remo şəhərində beyindaxili qansızmasından vəfat etmişdir 27 noyabr 1895-ci ildə Alfred Bernard Nobelin vəsiyyəti əsasında təsis edilmişdir. Alfred Bernard Nobelin ölümündən sonra qalan kapital Nobel Fondunu təşkil etmişdir.

Nobel Alfred Bernxard (isv. Alfred Bernhard Nobel; 21 oktyabr 1833[…] – 10 dekabr 1896[…], San-Remo, İtaliya) — İsveç mühəndis kimyaçısı. Dinamiti kəşf etmiş, tüstüsüz barıtın tərkibini tapmışdır. Təbiətcə sülhpərvər və ixtiraçı olan isveçli kimyaçı Alfred Nobel dinamiti ixtira etmişdir. Lakin bütün müharibələrə son verəcəyini düşündüyü bu ixtira başqaları tərəfindən son dərəcə ölümcül məhsul kimi görüldü. 1888-ci ildə Alfredin qardaşı Lüdviq vəfat etdiyi zaman, bir fransız qəzeti səhvən Alfredi ölüm taciri adlandıran nekroloq yayımlamışdı. Belə dəhşətli epitafiya ilə tarixdə qalmaq istəməyən Nobel qohumlarını təccübləndirən və məşhur Nobel mükafatlarını təsis edən vəsiyyət qoymuşdur. == Həyatı == Alfred Nobel 21 oktyabr 1833-cü ildə İsveçin Stokholm şəhərində anadan olmuşdur. Alfred Nobel Emmanuel Nobelin 3-cü oğlu olmuşdur. 1842-ci ildə Alfredin 9 yaşı olanda, anası (Andritta Alsell) və qardaşları (Robert və Lüdviq) 5 ili öncə Rusiyanın Peterburq şəhərinə getmiş atası Emmanuelin yanına köçmüşdülər.

"Branobel" və ya tam adı ilə "Nobel qardaşlarının neft istehsalı şirkəti" — Lüdviq Nobelin qardaşı Robert Nobel ilə birlikdə qurduğu şirkət. Onların sifarişi ilə İsveçdə tikilən və Xəzərə gətirilən "Zorastr" gəmisi dünyada ilk neft daşıyan tanker idi. Nobel mükafatının gəlirlərinin əsas mənbəyi "Branobel" şirkəti olub. Şirkət gəlirlərinin əsas hissəsini Bakı neftindən əldə edib. Nobellərin Bakıya gəlməsi XIX əsrin 70-ci illərinin əvvəlinə — iltizam sistemi buxovlarından azad olmuş neft sənayesinin tədricən inkişaf etməkdə olduğu vaxta təsadüf edir. Robert Nobel Lüdviq tüfəng zavodunda qundaq hazırlanmasında adətən istifadə edilən və xaricdən gətirilən qoz ağacını başqası ilə əvəz etmək üçün Azərbaycanın dağlıq rayonlarına yola düşdü. Lakin bu səfər uğursuz oldu, çünki az sonra hökumət bu məqsədlə daha asan başa gələn ağcaqayın ağacından istifadə etməyi qərara almışdı. Robert Nobel Bakıda neft sənayesinin vəziyyəti ilə yaxından tanış olmuş və başa düşmüşdü ki, yaxın gələcəkdə bu sahə yaxşı mənfəət gətirəcəkdir. 1873-cü ildə Peterburq a gələn Robert qardaşı Lüdviq Nobeli Bakı neft sənayesinə sərmayə qoymağa razı salmış və 1875-ci ildə onun razılığı ilə Sabunçu da bir neft sahəsi alaraq orada qazma işinə başlamışdı. Bundan əlavə, Robert Nobel 25 min rubla ağ neft istehsal edən kiçik zavod almış və neft emalçıları sırasına qoşulmuşdu.

Nobel Fondu (isv. Nobelstiftelsen) Nobel Mükafatlarının maliyyə və idarəçiliyini idarə etmək üçün 29 iyun 1900-cü ildə yaradılmış özəl qurumdur və Fond dinamitin ixtiraçısı Alfred Nobelin son vəsiyyətinə əsaslanır. Alfred Nobel ( ; 21 oktyabr 1833, Stokholm, İsveç anadan olub) kimyaçı, mühəndis, novator, silah istehsalçısı və dinamitin ixtiraçısı idi. O, böyük silah istehsalçısı olan Bofors şirkətinə sahib idi və onu dəmir və polad dəyirmanı kimi orijinal biznesindən yönləndirmişdi. Nobel 355 fərqli patentə sahibdir, ən məşhuru dinamitdir . Nobel həyatı boyu böyük bir şəxsi sərvət topladı, əsasən də bu ixtira sayəsində. 1896-cı ildə Nobel son illərini yaşadığı İtaliyanın San-Remo şəhərindəki villasında insultdan dünyasını dəyişdi Çoxlarını təəccübləndirən Nobelin vəsiyyətnaməsində onun pulunun fizika, kimya, sülh, fiziologiya və ya tibb və ədəbiyyat üzrə mükafatlar üçün istifadə edilməsi xahişi var. Nobel sağlığında bir neçə vəsiyyətnamə yazsa da, sonuncu vəsiyyəti ölümündən bir il əvvəl yazılmış və 27 noyabr 1895-ci ildə Parisdə İsveç-Norveç Klubunda imzalanmışdır. Nobel ümumi aktivlərinin 94%-ni, yəni 31 milyon İsveç kronunu vəsiyyət edib. Beş Nobel mükafatının təsis edilməsi və verilməsi.

Emmanuel Nobel (rus. Эммануил Эммануилович Нобель, 24 mart 1801 – 3 sentyabr 1872, Mariya-Maqdalena[d]) — İsveçli rus mühəndis, memar, ixtiraçı və sahibkar. Nobel sənaye sülaləsinin banisi.

Lüdviq Nobel (rus. Лю́двиг Эммануи́лович Нобе́ль , 27 iyul 1831, Mariya-Maqdalena[d] – 12 aprel 1888, Kann) — isveçli rus mühəndis, ixtiraçı, sahibkar və xeyriyyəçi, Nobel mükafatının məşhur təsisçisi Alfred Nobelin böyük qardaşı və iş ortağı.

Marta Nobel (rus. Марта Людвиговна Нобель-Олейникова, 9 oktyabr 1881, Sankt-Peterburq – 4 yanvar 1973, Stokholm) — həkim, xeyriyyəçi, ictimai xadim. Nobel mükafatının məşhur təsisçisi Alfred Nobelin böyük qardaşı mühəndis, sahibkar Lüdviq Nobelin qızı.

Robert Hjalmar Nobel (rus. Роберт Эммануилович Нобель , 4 avqust 1829, Mariya-Maqdalena[d] – 7 avqust 1896, Krokeks församlinq[d]) — isveçli və rus sahibkar, kimyaçı. Emmanuel Nobelin böyük oğlu, Alfred Nobel və Lüdviq Nobelin qardaşı. Rusiyanın böyük neft şirkəti olan Nobel qardaşlarının neft istehsalı şirkətinin qurucularındandır. == Bioqrafiya == Robert 14 avqust 1829-cu ildə Stokholmda böyük sahibkar Emmanuel Nobelin ailəsində anadan olub. O, evdə təhsil almış və uşaqlıqdan marağında olduğu kimya fənnini öyrəmişdir. 1854-cü ildə Krım müharibəsi zamanı atasının fabrikində dəniz minalarının istehsalını təşkil etdi. 1859-cu ildə onların şirkəti Emmanuel Nobel and Sons iflas etdi. Bundan sonra Robert Sankt-Peterburqa köçdü və qardaşı Lüdviqə məxsus Lüdviq Nobel mexanika zavodunda çalışdı. O, qardaşı Alfred ilə birlikdə kiçik bir mənzil kirayəyə götürdü, burada gələn hər işi öhdələrinə götürərək sadə həyat yaşadı: Kazan kafedralı (Sankt-Peterburq) təmirində və "Krılov" paroxodunun yenidən qurulmasında iştirak etmiş, odadavamlı kərpiclər hazırlamaqla bağlı təcrübələr aparmışdır.

Nobel Sülh Mükafatı — Dünyada sülh və əminamanlıq uğrunda əmək sərf etmiş, mübarizə aparmış şəxslərə və təşkilatlara təqdim edilir.

Ədəbiyyat üzrə Nobel Mükafatı — ədəbiyyat sahəsindəki nailiyyətlərə görə Stokholmda yerləşən Nobel Komitəsinin hər il təqdim etdiyi ali mükafat. Mükafat Alfred Nobelin vəsiyyətinə əsasən "idealist tərzdə" yazan yazıçılara verilir. Ceyms Coys, Lev Tolstoy, Anton Çexov, Marsel Prust, Henrik İbsen və Henri Ceyms kimi yazıçıların bu mükafata layiq görülmədiklərinin səbəbi kimi də bu göstərilir. Nobel fondunun nizamnaməsinə görə namizədləri aşağıdakı şəxslər təqdim edə bilər: İsveç Akademiyasının, eləcə də analoji vəzifə və məqsədləri olan digər akademiyaların, institutların və birliklərin üzvləri; Universitetlərin ədəbiyyat və dilçilik tarixi fənlərinin professorları; Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatları; Müvafiq ölkələrdə ədəbi yaradıcılığı təmsil edən müəllif birliklərinin sədrləri. Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı alan ən gənc yazıçı Redyard Kiplinqdir. O, 1907-ci ildə, 42 yaşında bu mükafata layiq görülüb. Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı almış yazıçıların ən uzun ömürlüsü Bertran Rasseldir. O, 1970-ci il fevral ayının 2-də. 97 yaşında vəfat edib. Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı almış yazıçıların ən qısa ömürlüsü Alber Kamyudur.

Nobel sülh mükafatı konserti (Norveç və İsveç dilində: Nobels fredspriskonsert) — mükafatların təqdim edilməsi və nobel şam yeməyi ilə birlikdə nobel həftəsinin üç tərkib hissəsindən biri sayılır. Nobel sülh mükafatı konserti Avropa ölkələrində ilin əsas musiqi hadisələrindən biri sayılır, Skandinaviya ölkələrində isə ilin əsas musiqi hadisəsi hesab olunur. Konsert, 11 dekabr 1994-cü ildən hər il Norveçin paytaxtı Oslo şəhərində keçirilir. Konsertdə zəmanəmizin ən görkəmli klassik musiqiçiləri və sənətçiləri iştirak edirlər. Konsert 2015-ci ilə qədər Oslo Şəhər Ratuşasında təşkil olunurdu. 2015-ci ildən Telenor Arenada keçirilir. Konsert dünyanın bir çox ölkələrində canlı nümayiş olunur. Laureatlar Yasir Ərəfat, Şimon Peres and İshaq Rabin Aparıcı Erik Bay Sənətçilər Ofra Haza Mari Boyn Ole Edvard Antonsen Nüsrət Fateh Əli Xan Sigvard Dagsland Şineyd O'Konnor Sondre Bratland Laureatlar Cozef Rotblat Laureatlar Karlos Filipe Ximenes Belo və Jose Ramos-Horta Aparıcı Erik Bay Sənətçilər Anjelik Kidjo Annbyorq Lien Jan Qarbarek / Angelite Coan Osborn Morten Harket – "East Timor" Solveyq Krinqlebotn Sondre Bratland Sølvguttene Tata-May-Lo Laureatlar Piyadalar Əleyhinə Minaların Qadağan Olunması üzrə Beynəlxalq Hərəkat və Codi Uilliams Aparıcı Viqdis Finnboqadottir Sənətçilər Enn Qret Preus Boyz II Men Emmilu Harris Harri Konnik Cuel Meri Keri – "My All", "Butterfly"; "One Sweet Day" Boyz II Men ilə birgə Nils Petter Molver Şineyd O'Konnor Sølvguttene Yussu N'Dur Laureatlar Con Hyum və Devid Trimbl Aparıcı Ase Kleveland Sənətçilər a-ha – "Summer Moved On", "The Sun Always Shines On TV"; Alanis Morissette The Cranberries – "Dreams", "Promises" Elton Con – "Your Song", "Something About The Way You Look Tonight" Enrike İqlesias Espen Lind – "Pop From Hell" Hariprasad Çaurasiya Ceyms Qoluey Fil Koulter ilə birgə Umu Sanqare Şivkumer Şarma Fil Kollins – "Both Sides Of The Story", "Another Day In Paradise" Şanaya Tveyn – "You're Still the One", "Black Eyes, Blue Tears" Sølvguttene Villard Vayt (replacement for Andrea Bocelli) Laureatlar Sərhədsiz Həkimlər Aparıcı Klaus Vis Sənətçilər a1 Brayan Ferri The Corrs Denys Qreyvs Ismaël Lô Ladysmith Black Mambazo Ole Edvard Antonsen Norveç Radio Orkestrı ilə birgə Secret Garden Stinq Tina Törner "When the heartache is over", "Whatever you need" Laureatlar Kim De Çjun Aparıcı Ceyn Seymur Sənətçilər Bon Jovi Brin Terfel Eros Ramazzotti Femi Kuti Li Enn Vumak Moby Natali Koul Sissel Şirşebo Sumi Ço Westlife Laureatlar Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və Kofi Annan Aparıcı Liam Nison və Meril Strip Sənətçilər a-ha – "Differences", "Hunting High and Low " Anastacia Barbara Hendriks Daniela Merkuriy Destiny's Child Beynəlxalq uşaq xoru Jan Qarbarek Kodo Natali İmbrulya Pol Makkartni - "Freedom" Rassel Uotson Vayklef Jan – "Redemption Song" Yussu N'Dur – "My Hope Is In You" Norveç Radio Orkestrı Laureatlar Cimmi Karter Aparıcı Entoni Hopkins və Cessika Lenq Sənətçilər Anjelika Kidjo Hall & Oates Cennifer Lopez – "Jenny From The Block" Cessi Norman Xoakin Kortes Coş Qroban – "To Where You Are", "The Prayer" with Sissel Kyrkjebø Laura Pauzini Mari Boyne Mişel Branç Karlos Santana – "Adouma", "Victory is Won", "Oye Como Va" Sissel Şirşebo – "The Prayer" Coş Qroban ilə birgə Suede Villi Nelson – "Always On My Mind", "The Great Divide", "Georgia on My Mind" Norveç Radio Orkestrı Laureatlar Şirin Ebadi Aparıcı Ketrin Zeta-Cons və Maykl Duqlas Sənətçilər Areta Franklin – "Make Them Hear You", "Wonderful" Angela Georgiu – "Muzica" Baobab Orkestrı Karli Saymon - Let The River Run The Cardigans – "For What It's Worth", "Communication" The Chieftains – "40 Shades of Green" Rozann Keş ilə birgə Kreyq Devid – "World Filled With Love", "Hidden Agenda" Yan Verner Danielsen – "Air" The Kamkars Lene Marlin – "Sorry", "Hope you're happy" Roberto Alanya – "'O sole mio"; "Come prima" Angela Georgiu ilə birgə Robert Plant – "Morning Dew" with Strange Sensation ilə birgə Tim Makqro – "Please remember me", "God's child" *Norveç Radio Orkestrı Hearts In Motion Gospel Choir - "Air" Yan Verner Danielsen ilə birgə Laureatlar Vanqari Maatai Aparıcı Opra Uinfri və Tom Kruz Sənətçilər Andrea Boçelli – "Dell'amore non si sa", "In-canto" Baaba Maal Kris Botti – "Someone To Watch Over Me" Sindi Lauper – "Time After Time" Diana Kroll Coss Stoun Patti Labell The Polyphonic Spree Sondre Lerke Suzanna Ouiio Toni Bennet Norveç Radio Orkestrı Laureatlar Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentlik və Məhəmməd Əl-Baradei Aparıcı Culianna Mur və Salma Hayek Sənətçilər Deyyen Rays – "Unplayed piano", "Cold Water" Duran Duran – "Ordinary world", "(Reach up for the) Sunrise", "Nice" Nayt Qledis – "Party train / Friendship Train medley", "The best thing that ever happened to me", "I've got to use my imagination", "I heard it through the grapevine", "Midnight train to Georgia", "I heard it through the grapevine" Bubba Nayt ilə birgə Xuanes – "La Camisa Negra", "Sueños" Ketrin Cenkins – "L'amore sei tu" ("I Will Always Love You"), "One fine day" Keti Melua – "The closest thing to crazy", "I cried for you", "Nine million bicycles" Madrugada – "The Kids are on high street"; "Lift me" Ane Brun ilə birgə Ska Cubano – "Chicago", "Ay Caramba" Sugababes – "Hole in the head", "Ugly" Westlife – "World of our own"; "You raise me up" Rolf Lıvlend və Fayonnuela Şerri ilə birgə Yo-Yo Ma – "Yozef Haydn: Cello Concerto in C, third movement" Norveç Radio Orkestrı Laureatlar Məhəmməd Yunus və Grameen Bankı Aparıcı Şeron Stoun və Ancelika Hyuston Sənətçilər Hakim – "Eda Ba", "Ya Albi" Con Legend – "Save Room", "Used to Love U" Layonel Riçi – "Dancing on the Ceiling", "I Call It Love", "Hello", "All Night Long" Monika Yunus – "O mio babbino caro" Morten Abel – "Big Brother", "Hard to Stay Awake" Nrityanchal, Banqladeşdən olan musiqi qrupu – Peacock dance Paulina Rubio – "Ni Una Sola Palabra", "Beautiful Lie" ("Miénteme Una Vez Más") Rene Fleminq – "issi d'arte", "You'll Never Walk Alone" Rihanna – "SOS", "Unfaithful" Simply Red – "Something Got Me Started", "So Not Over You", "Stars" Vaynonna Cadd – "At Last", "Ave Maria" Yusuf İslam – "Midday (Avoid Life After Dark)", "Peace Train", "Heaven/Where True Love Goes" Norveç Radio Orkestrı Laureatlar İqlim Dəyişikliyi üzrə Beynəlxalq Mütəxəssislər Komissiyası və Albert Qor Aparıcı Kevin Speysi və Uma Turman Sənətçilər Earth, Wind & Fire – "Fantasy", "September" Melissa Eteric – "I Need to Wake Up", "What Happens Tomorrow" Morten Harket – "Letters from Egypt" Xuanes – "Minas Piedras" Junoon – "Bulleya" Alişa Kiz – "No One", "Fallin'", "Human Nature" Enni Lennoks – "Dark Road", "Sweet Dreams (Are Made of This)" KT Tunstall – "Hold On", "Suddenly I See" Kayli Minoq – "Can't Get You Out of My Head", "2 Hearts" Tine Thing Helset – Trubada ifa Norveç Radio Orkestrı Laureatlar Marti Axtisaari Aparıcı Skarlett Yohanson və Maykl Keyn Sənətçilər Iver Kleive – Overture Robin – “With Every Heartbeat", "Be Mine!" Ceyson Mraz & Maqne Furuholmen – "I'm Yours", "A Beautiful Mess" The Script – "The Man Who Can't Be Moved", "We Cry" Marit Larsen – "I've Heard Your Love Songs", "If a Song Could Get Me You" Il Divo – "The Winner Takes It All", "Adagio", "Somewhere" Dirks Bentli – "Free and Easy", "Feel That Fire", "Beautiful World" Marit Larsen ilə birgə Cülyetta Veneqas – "El presente", "Algún día" Seun Kuti & Egypt 80 Elina Vyahyala – "Fantasy" Diana Ross – "I'm Coming Out", "Where Did Our Love Go", "Baby Love", "Stop! In the Name of Love", "If We Hold On Together" (Sølvguttene ilə birgə), "Do You Know Where You're Going To", "Ain't No Mountain High Enough" and "I Will Survive" Norveç Radio Orkestrı Laureatlar Barak Obama (konsertdə iştirak etməyib) Aparıcı Uill Smit və Cada Smit, uşaqları Ceyden Smit və Uillou Smitdə sonradan onlara qoşulub. Sənətçilər Vayklef Jan – "Diallo", "Gunpowder", "The Sweetest Girl" Tobi Kit – "God Love Her", "Cryin' For Me" and "American Ride" Donna Summer – "MacArthur Park", "She Works Hard For The Money", "Smile", "No More Tears", "Bad Girls", "Last Dance" Luis Fonsi – "No me doy por vencido", and "Yo Te Propongo" Amadou & Mariam – "Welcome to Mali", "Beaux Dimanches" Aleksandr Rıbak – "Fairytale" Esperansa Spoldinq – "Precious", "I Know You Know" Lan Lan – Rhapsody in Blue Nataşa Bedinqfild – "Pocketful of Sunshine", "Soulmate" Westlife – "You Raise Me Up" (Ragnhild Hemsinq ilə birgə), "What About Now" Norveç Radio Orkestrı Hearts In Motion Gospel Choir Laureatlar Lyu Syaobo Aparıcı Denzel Vaşinqton və Enn Heteuey Sənətçilər Alla Rakha Rəhman & Gulrez Khan – "Slumdog Millionaire Suite", "Jai Ho" Herbi Henkok % Kristina Treyn & İndia.Ari & Qreq Fillinqeyns – "Imagine", "Don't Give Up" İndia.Ari & İdan Rayhel – "Gift of acceptance" Kolbi Keyllat – "Bubbly", "Fallin' for You" Florence and the Machine featuring Ruth Potter on harp – "Dog Days Are Over", "Cosmic Love" Robin – "Jeg vet en deilig rose", "Dancing on my own", "Indestructible" Sivert Hoyem – "Prisoner of the Road", "Into the Sea" Barri Manilou – "Could It Be Magic", "Can't Smile Without You", "Mandy", "Copacabana", "One Voice" Jamiroquai – "Canned Heat", "Lifeline", "Virtual Insanity" Norveç Radio Orkestrı Nobel House Band Hearts In Motion Gospel Choir Laureatlar Elen Conson-Serlif, Leyma Qbove, Təvəkkül Karman Aparıcı Helen Mirren və Rozario Douson Sənətçilər Janel Mone – "Cold War", "I Want You Back", "Tightrope" Anjelika Kidjo – "Africa" Evanescence – "Lost in Paradise", "Bring Me to Life" Əhməd Fathi – "The Good Spirits" Elli Qoldinq – "Starry Eyed", "Your Song" Cill Skott – "Hate on Me", "Golden", "He Loves Me (Lyzel In E Flat)" Jarle Bernhoft – "C'mon Talk" Sugarland – "Stuck Like Glue", "Tonight" Devid Qrey – "Fugitive" World Youth Choir Miatta Fahnbulleh Norveç Radio Orkestrı Hearts In Motion Gospel Choir (featured in David Gray's "Fugitive" and Ahmed Fathi's "The Good Spirits") Laureatlar Avropa İttifaqı Aparıcı Sara Cessika Parker və Cerard Batler Sənətçilər Susanne Sunnfyor Karpe diem & Mariya Mena Laleh Cennifer Hadson - "Night of Your Life" and "I Want to Dance with Somebody" (Finale) Kayli Minoq – "On a Night Like This", "Can't Get You Out of My Head" Seal - "It's a Man's Man's Man's World", "Kiss from a Rose", "Crazy" Fanfare Ciocărlia OqueStrada Ne-Yo - "Let Me Love You" Il Volo, "Il Mondo", "We Are Love" Milou Norveç Radio Orkestrı Laureatlar Kimyəvi silahların qadağan olunması təşkilatı Aparıcı Kler Deyns və Eyron Ekhart Sənətçilər Meri Cey Blayc - "Family Affair", "Just Fine", "One" (finale) Ceyms Blant - "You're Beautiful", "No Bravery" Envy - "In Your Arms", "Am I Wrong" Zara Larsson - "Uncover" Morrissi - "Satellite Of Love", "People Are The Same Everywhere", "Irish Blood, English Heart" Veyk Baqq - "Broken", "A Song About Love" Timbuktu & Vinni - "Alla Vill Till Himmelen Men Få Vill Ju Dö", "Let The Monkey Out" Ömar Süleyman - "Salamat Galbi Bidek" Norveç Radio Orkestrı Mosaic (Gospel Choir) - "Am I Wrong", Timbuktu's "Alla vill till himmelen men ingen vill dö", "Let the Monkey Out", "One") Laureatlar Kaylaş Satyarti və Məlalə Yusəfzay.

Fizika üzrə Nobel mükafatı (isv. Nobelpriset i fysik) — İsveç Kral Elmlər Akademiyası tərəfindən fizikanın müxtəlif sahələri üzrə elm adamlarına təqdim olunan illik mükafat. Bu mükafat Alfred Nobelin 1895-ci ildəki vəsiyyəti əsasında təsis edilmiş beş Nobel mükafatından biridir, hansı ki, fizika sahəsi üzrə insanlığa əlamətdar töhfələr verənlərə təqdim olunur. Nobelin vəsiyyətinə əsasən, mükafat Nobel Fondu tərəfindən idarə olunur və Royal İsveç Elmlər Akademiyası tərəfindən seçilmiş beş üzvdən ibarət komitə tərəfindən verilir. Mükafat Stokholmda 10 dekabr — Alfred Nobelin ölüm ildönümü ilə bağlı illik mərasimdə təqdim olunur. Laureatlar bir medal, bir diplom və illər ərzində dəyişən miqdarda pul mükafatı alırlar. == Statistika == 2023-cü ildən etibarən mükafat 224 şəxsə təqdim edilmişdir. Fizika üzrə Nobel mükafatına ilk dəfə 1901-ci ildə alman fiziki Vilhelm Rentgenə layiq görülmüşdür. Ona verilən mükafat pulunun məbləği 150.782 İsveç kronu təşkil edirdi, 2007-ci ilin dekabr ayında bu məbləğ 7.731.004 İsveç kronuna bərabər idi. Con Bardin bu sahə üzrə mükafatı iki dəfə qazanan yeganə laureatdır (1956 və 1972-ci il).

Nobel Tibb və Fiziologiya mükafatı — tibb və fiziologiya sahəsində yüksək elmi nailiyyətlər əldə etmiş, kəşflərə imza atmış alimlərə təqdim edilən mükafat

Fiziologiya və ya tibb üzrə Nobel mükafatı — (isv. Nobelpriset i fysiologi eller medicin) Karolinska İnstitutu tərəfindən fiziologiya və ya tibbin müxtəlif sahələri üzrə alimlərə və həkimlərə təqdim olunan illik mükafat. Bu mükafat Alfred Nobelin 1895-ci ildəki vəsiyyəti əsasında təsis edilmiş edilmiş beş Nobel mükafatından biridir. Bu mükafatlar kimya, fizika, ədəbiyyat, sülh və fiziologiya və ya tibb sahələri üzrə əlamətdar töhfələr verənlərə təqdim olunur. Nobelin vəsiyyətinə əsasən, mükafat Nobel Fondu tərəfindən idarə olunur və beş üzvdən ibarət bir komitə və Karolinska İnstitutu tərəfindən seçilmiş bir icra katibi tərəfindən verilir. Əsasən Tibb üzrə Nobel mükafatı olaraq adlandırılsa da, Nobel vəsiyyətində mükafatın xüsusi ilə "fiziologiya və ya tibb" üzrə veriləcəyini qeyd etmişdir. Bu səbəbdən mükafat daha geniş sahələr üzrə verilə bilər. Fiziologiya və ya tibb üzrə ilk Nobel mükafatı 1901-ci ildə almaniyalı Emil fon Berinqə verildi. Hər laureat bir medal, bir diplom və illər ərzində dəyişən miqdarda pul mükafatı alır. 1901-ci ildə Behrinqə verilən mükafat məbləği 150.782 isveç kronu idi, bu məbləğ 2008-ci ilin dekabr ayında 7.731.004 isveç kronuna bərabər idi.

Nobel Tibb və Fiziologiya mükafatı — tibb və fiziologiya sahəsində yüksək elmi nailiyyətlər əldə etmiş, kəşflərə imza atmış alimlərə təqdim edilən mükafat

Nobel Tibb və Fiziologiya mükafatı — tibb və fiziologiya sahəsində yüksək elmi nailiyyətlər əldə etmiş, kəşflərə imza atmış alimlərə təqdim edilən mükafat

Fiziologiya və ya tibb üzrə Nobel mükafatı — (isv. Nobelpriset i fysiologi eller medicin) Karolinska İnstitutu tərəfindən fiziologiya və ya tibbin müxtəlif sahələri üzrə alimlərə və həkimlərə təqdim olunan illik mükafat. Bu mükafat Alfred Nobelin 1895-ci ildəki vəsiyyəti əsasında təsis edilmiş edilmiş beş Nobel mükafatından biridir. Bu mükafatlar kimya, fizika, ədəbiyyat, sülh və fiziologiya və ya tibb sahələri üzrə əlamətdar töhfələr verənlərə təqdim olunur. Nobelin vəsiyyətinə əsasən, mükafat Nobel Fondu tərəfindən idarə olunur və beş üzvdən ibarət bir komitə və Karolinska İnstitutu tərəfindən seçilmiş bir icra katibi tərəfindən verilir. Əsasən Tibb üzrə Nobel mükafatı olaraq adlandırılsa da, Nobel vəsiyyətində mükafatın xüsusi ilə "fiziologiya və ya tibb" üzrə veriləcəyini qeyd etmişdir. Bu səbəbdən mükafat daha geniş sahələr üzrə verilə bilər. Fiziologiya və ya tibb üzrə ilk Nobel mükafatı 1901-ci ildə almaniyalı Emil fon Berinqə verildi. Hər laureat bir medal, bir diplom və illər ərzində dəyişən miqdarda pul mükafatı alır. 1901-ci ildə Behrinqə verilən mükafat məbləği 150.782 isveç kronu idi, bu məbləğ 2008-ci ilin dekabr ayında 7.731.004 isveç kronuna bərabər idi.

Kimya üzrə Nobel mükafatı (isv.Nobelpriset i kemi) — İsveç Kral Elmlər Akademiyası tərəfindən kimyanın müxtəlif sahələri üzrə elm adamlarına təqdim olunan illik mükafat. Bu mükafat Alfred Nobelin 1895-ci ildəki vəsiyyəti əsasında təsis edilmiş edilmiş beş Nobel mükafatından biridir. Bu mükafatlar kimya, fizika, ədəbiyyat, sülh və fiziologiya və ya tibb sahələri üzrə əlamətdar töhfələr verənlərə təqdim olunur. Nobelin vəsiyyətinə əsasən, mükafat Nobel Fondu tərəfindən idarə olunur və Royal İsveç Elmlər Akademiyası tərəfindən verilir. Kimya üzrə Nobel mükafatına ilk dəfə 1901-ci ildə hollandiyalı alim Yakob Vant-Hoff layiq görülmüşdür. Hər laureat bir medal, bir diplom və illər ərzində dəyişən miqdarda pul mükafatı alır. 1901-ci ildə Yakob Vant-Hoffa verilmiş mükafat pulunun məbləği 150.782 İsveç kronu təşkil edirdi, 2007-ci ilin dekabr ayında bu məbləğ 7.731.004 İsveç kronuna bərabər idi. Mükafat Stokholmda 10 dekabr — Alfred Nobelin ölüm ildönümü ilə bağlı illik mərasimdə təqdim olunur. Ən azı 25 laureat, digər kimya sahələrindən daha çox üzvi kimya sahəsindəki töhfələrinə görə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Kimya üzrə iki Nobel mükafatı laureatı, Riçard Kun (1938) və Adolf Butenandtın (1939) mükafatlarını almasına hökumətləri icazə vermədi.

2019-cu ilə qədər, on iki Nobel mükafatı laureatı müsəlman olmuşdur. On iki laureatdan yeddisi Nobel sülh mükafatına, üçü isə elm sahələrinə görə layiq görülmüşdür. 1979-cu ildə Fizika üzrə Nobel mükafatı alan Məhəmməd Əbdus Salam, Pakistanın Əhmədi icmasının üzvü idi. Əziz Sancar ikinci Türk Nobel mükafatçısı və 2015-ci ildə molekulyar biologiya sahəsində Kimya üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. İki müsəlman Kimya üzrə Nobel mükafatı verildi. İki müsəlmana Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı verilib. Yeddi müsəlmana Nobel Sülh mükafatı verilib. Fizika üzrə Nobel mükafatını alan yeganə müsəlmandır. Sülh üzrə Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı Xristian Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı Mysticism in Contemporary Islamic Politics: Orhan Pamuk and Abdolkarim Soroush by John von Heyking, University of Lethbridge "Islam, Melancholy, and Sad, Concrete Minarets: The Futility of Narratives" in Orhan Pamuk's The Black Book by Ian Almond The Age of Deception: Nuclear energy policy in Treacherous Times by Mohamed El Baradei. Islam, Orientalism and Intellectual History: Modernity and the Politics of Exclusion since Ibn Khaldun (Library of Middle East History) by Mohammad R. Salama ISBN 1848850050, 1848850050.

Sülh üzrə Nobel mükafatı hər il Norveç Nobel Komitəsi tərəfindən "millətlər arasındakı qardaşlıq, daimi orduların ləğvi və ya azaldılması və sülh qurultaylarının keçirilməsi və təşviqi üçün ən çox və ya ən yaxşı işlər görmüş şəxsə" təqdim edilir. Nobelin vəsiyyətinə əsasən, mükafat Norveç Nobel Komitəsi tərəfindən idarə olunur və Norveç Parlamenti tərəfindən seçilmiş beş nəfərdən ibarət komitə tərəfindən verilir. Hər laureatbir bir medal, bir diplom və illər ərzində dəyişən miqdarda pul mükafatı alır. Bu mükafat kimya, fizika, ədəbiyyat, sülh və fiziologiya və ya tibb sahələrində insanlığa əlamətdar töhfələr verənlərə təqdim edilən Alfred Nobelin 1895-ci ildəki vəsiyyəti əsasında təsis edilmiş beş Nobel mükafatından biridir. Sülh Mükafatı hər il Osloda, Norveç Kralının iştirakı ilə, 10 dekabrda Nobelin ölümünün ildönümündə təqdim olunur və Stokholmda təqdim edilməyən yeganə Nobel mükafatıdır. Digər mükafatlardan fərqli olaraq Sülh Mükafatı ara-sıra bir şəxsdən çox bir təşkilata verilir (məsələn, Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi üçqat laureat). Nobel Sülh Mükafatı ilk dəfə 1901-ci ildə Frederik Passi və Anri Dünana verildi, onların bölüşdükləri mükafat pulu 150.782 İsveç kronu təşkil edirdi (bu məbləğ 2008-ci ildə 7.731.004 krona bərabər idi). 1962-ci ildə Sülh üzrə Nobel mükafatı laureatı olan Laynus Polinq iki dəfə şəriksiz şəkildə Nobel mükafatına layiq görülən yeganə şəxsdir; 1954-cü ildə Kimya üzrə Nobel mükafatını aldı. 2014-cü ildə 17 yaşında Sülh üzrə Nobel mükafatına layiq görülən Məlalə Yusəfzay ən gənc laureatdır. Sülh üzrə Nobel mükafatı laureatı olan ilk qadın Bertha von Zuttner idi (1905).

"Nobel" mükafatı dedikdə Alfred Nobelin 1895-ci ildəki vəsiyyətinə əsasən "öncəki il ərzində bəşəriyyətə ən böyük faydanı vermiş şəxslərə" verilən 5 mükafat başa düşülür. Bundan əlavə, 1968-ci ildə Sveriges Riksbank tərəfindən Alfred Nobelin xatirəsinə İqtisadiyyat üzrə Sveriges Riksbank Mükafatı təsis edilmişdir və bu mükafat "iqtisadiyyat elmlərində müstəsna əhəmiyyət kəsb edən işlərə imza atan şəxs və ya şəxslərə" verilir. 2023-cü ilə qədər unikal Nobel mükafatı 965 nəfərə və 27 təşkilata verilmişdir ki, onlardan da 64-ü qadındır (Mariya Küri iki dəfə qazanmışdır.) Qadın Nobel mükafatı sahiblərinin bölgüsü aşağıdakı kimidir: on doqqusu "Nobel" sülh mükafatını qazanmışdır (110 laureatın 16,3%-i), on yeddisi Ədəbiyyat üzrə "Nobel" mükafatını qazanmışdır (119 laureatın 14,28%-i), on üçü Fiziologiya və ya tibb üzrə "Nobel" mükafatını qazanmışdır (230 laureatın 5,6%-i), səkkizi Kimya üzrə "Nobel" mükafatını qazanmışdır (191 laureatın 4.1%-i), beşi Fizika üzrə "Nobel" mükafatımı qazanmışdır (224 laureatın 1,8%-i), və üçü (Ester Düflo və Elinor Ostrom və Klaudiya Qoldin) və İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatını qazanmışdır (92 laureatın 2.17%-i). Nobel mükafatını qazanan ilk qadın 1903-cü ildə əri Pyer Küri və Anri Bekkerel ilə birlikdə Fizika üzrə Nobel mükafatını qazanan Mariya Küri olmuşdur. Küri həmçinin iki qat Nobel mükafatını qazanmış yeganə qadındır; 1911-ci ildə Kimya üzrə Nobel mükfataını qazanmışdır. Kürinin qızı İren Jolio-Küri 1935-ci ildə Kimya üzrə Nobel Mükafatını qazanmışdır ki, bu da onları Nobel mükafatı alan yeganə ana-qız cütlüyünə çevirmişdir. Qadınların tək ildə ən çox mükafat aldığı il 2009-cu il olmuş, beş qadın 4 kateqoriya üzrə laureat olmuşdur.

"Nobel" mükafatı dedikdə Alfred Nobelin 1895-ci ildəki vəsiyyətinə əsasən "öncəki il ərzində bəşəriyyətə ən böyük faydanı vermiş şəxslərə" verilən 5 mükafat başa düşülür. Bundan əlavə, 1968-ci ildə Sveriges Riksbank tərəfindən Alfred Nobelin xatirəsinə İqtisadiyyat üzrə Sveriges Riksbank Mükafatı təsis edilmişdir və bu mükafat "iqtisadiyyat elmlərində müstəsna əhəmiyyət kəsb edən işlərə imza atan şəxs və ya şəxslərə" verilir. 2023-cü ilə qədər unikal Nobel mükafatı 965 nəfərə və 27 təşkilata verilmişdir ki, onlardan da 64-ü qadındır (Mariya Küri iki dəfə qazanmışdır.) Qadın Nobel mükafatı sahiblərinin bölgüsü aşağıdakı kimidir: on doqqusu "Nobel" sülh mükafatını qazanmışdır (110 laureatın 16,3%-i), on yeddisi Ədəbiyyat üzrə "Nobel" mükafatını qazanmışdır (119 laureatın 14,28%-i), on üçü Fiziologiya və ya tibb üzrə "Nobel" mükafatını qazanmışdır (230 laureatın 5,6%-i), səkkizi Kimya üzrə "Nobel" mükafatını qazanmışdır (191 laureatın 4.1%-i), beşi Fizika üzrə "Nobel" mükafatımı qazanmışdır (224 laureatın 1,8%-i), və üçü (Ester Düflo və Elinor Ostrom və Klaudiya Qoldin) və İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatını qazanmışdır (92 laureatın 2.17%-i). Nobel mükafatını qazanan ilk qadın 1903-cü ildə əri Pyer Küri və Anri Bekkerel ilə birlikdə Fizika üzrə Nobel mükafatını qazanan Mariya Küri olmuşdur. Küri həmçinin iki qat Nobel mükafatını qazanmış yeganə qadındır; 1911-ci ildə Kimya üzrə Nobel mükfataını qazanmışdır. Kürinin qızı İren Jolio-Küri 1935-ci ildə Kimya üzrə Nobel Mükafatını qazanmışdır ki, bu da onları Nobel mükafatı alan yeganə ana-qız cütlüyünə çevirmişdir. Qadınların tək ildə ən çox mükafat aldığı il 2009-cu il olmuş, beş qadın 4 kateqoriya üzrə laureat olmuşdur.