Obyekt
Оbyekt (latınca: objectum) — fəlsəfi kateqoriya, predmet. Təfəkkürdən asılı olmayaraq real şəkildə mövcud olan predmet, hal və ya proses. Ona daima müşahidəçinin praktiki marağı yönəlir. Şəxs, sosial qrup və cəmiyyət həm obyekt, həm də subyekt şəklində iştirak edə bilər.
Obyekt – [lat. objectum – alət, əşya] 1)sintaksisin forma və məzmun kateqoriyası, obyekt, məzmunca, feldə ifadə olunan hərəkətin yönəldiyi əşya və ya şəxsin adı olub subyektə qarşı qoyulur. Obyektin – formal və funksional səciyyələri bir-birinə uyğun gəlməyə bilər; 2)fəlsəfədə: xarici aləm, maddi varlıq; 3)mövzu, öyrənilən, nəzərdən keçirilən fakt, əşya, hadisə; 4)müəssisə, zavod, təşkilat.
Obyekt dərk edilən reallıqdır və dəqiq formalaşmış davranışı var. Obyekt kimi aşağıdakılar ola bilər:
dərk edilən ya görülən predmet;
təfəkkürlə qəbul edilən nəsə;
fikir və hərəkət yönələn nəsə.
A.Smitə görə obyekt — konkret dərk edilən predmet, vahidlik və ya mövcudluqdur.
Obyekt (fəlsəfə)
Оbyekt (latınca: objectum) — fəlsəfi kateqoriya, predmet. Təfəkkürdən asılı olmayaraq real şəkildə mövcud olan predmet, hal və ya proses. Ona daima müşahidəçinin praktiki marağı yönəlir. Şəxs, sosial qrup və cəmiyyət həm obyekt, həm də subyekt şəklində iştirak edə bilər.
Obyekt – [lat. objectum – alət, əşya] 1)sintaksisin forma və məzmun kateqoriyası, obyekt, məzmunca, feldə ifadə olunan hərəkətin yönəldiyi əşya və ya şəxsin adı olub subyektə qarşı qoyulur. Obyektin – formal və funksional səciyyələri bir-birinə uyğun gəlməyə bilər; 2)fəlsəfədə: xarici aləm, maddi varlıq; 3)mövzu, öyrənilən, nəzərdən keçirilən fakt, əşya, hadisə; 4)müəssisə, zavod, təşkilat.
Obyekt dərk edilən reallıqdır və dəqiq formalaşmış davranışı var. Obyekt kimi aşağıdakılar ola bilər:
dərk edilən ya görülən predmet;
təfəkkürlə qəbul edilən nəsə;
fikir və hərəkət yönələn nəsə.
A.Smitə görə obyekt — konkret dərk edilən predmet, vahidlik və ya mövcudluqdur.
Obyekt (proqramlaşdırma)
Obyekt — avtomatlaşdırılmış layihələndirmədə və obyekt-yönlü proqramlaşdırmada: vahid tam kimi və çox vaxt müəyyən kateqoriyanın və ya tipin üzvü kimi baxıla bilən elementi bildirmək üçün tətbiq olunan termin. Avtomatlaşdırılmış layihələndirmə sistemlərində obyekt bir tam kimi saxlanılabilən və emal ediləbilən, yaradılma üsullarına görə təsnif ediləbilən qrafik element (məsələn, xətt və ya qövs), yaxud formadır. Məsələn, kubu ayrı-ayrı xətlərdən, dərinlik ölçüsü artırılmış düzbucaqlı şəklində və ya kubun özü şəklində qurmaq olar.
Obyekt-yönlü proqramlaşdırmada "entity" obyektlər (qrupu) sinfinin təsvirinin bir hissəsidir. Bu halda element ya sinfin atributu ola bilər (lələklər quşların atributu olduğu kimi), ya da həmin siniflə bağlı olan proqramda dəyişən və ya arqument ola bilər. Tut: OBJECT-ORIENTED PROGRAMMING. Verilənlər bazasının strukturunda obyekt maraq predmetidir, yəni haqqında informasiya toplanıla bilən nəsnədir. Məsələn, pərakəndə (xırda) ticarətin verilənlər bazasında obyektlər müştərilər, məhsullar və mal göndərənlər ola bilər. Obyekt özündə bir sıra atributu (məsələn, rəng, ölçü və qiyməti), yaxud ad, ünvan və kredit məbləğini biləşdirə bilər.
İsmayıl Calallı (Sadıqov). İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti.
Komponentlərin obyekt modeli
Komponentlərin obyekt modeli (ing. Component Object Model) – kom – Windows mühitində obyektlərin qurulması və qarşılıqlı əlaqəsi üçün texnoloji standart.
== Haqqında ==
1993-cü ildə Microsoft korporasiyası tərəfindən hazırlanmışdır. COM texnologiyası proqram təminatının qurulmasında hazır proqram komponentləri (hər biri eyni vaxtda bir çox proqramlarda istifadə edilə bilər) arasında qarşılıqlı əlaqələrin ümumiləşdirilmiş bir üsulla həyata keçirilməsi üçün yaradılmışdır; onun köməyi ilə proqram təminatının bir komponenti öz xidmətlərini digər hissəyə (komponentə) təqdim edir. Proqram təminatının istənilən komponenti COM obyektləri şəklində reallaşır. Hər bir obyekt bir və ya bir neçə interfeys təqdim edir, interfeys isə metodlardan (müəyyən əməliyyatı yerinə yetirən prosedur, yaxud funksiyalardan) ibarətdir.
Naməlum uçan obyekt
Uçan naməlum obyektlər (abr. UNO) və ya ingiliscə UFO (ing. unidentified flying object) — elmə məlum meteoroloji və ya astroloji hallarla bağlı olmayan, həmçinin təbii xarakter daşımayıb, mistifikasiya faktı aşkar edilməyən qeyri-adi obyektlərdir.
Səmadan başqa su hövzələrində — dəniz və okeanlarda müşahidə olunması onların üzən obyektlərə də malik olmasını təsdiqləyir. Dünyanın çox hissəsinin su olduğundan və əldə edilən sübutlardan başa düşmək olar ki, UNO-lar planetdə heç kimə görünmədən gəlib-getmək üçün su yollarından da istifadə edirlər. Bu cisimlərə ÜNO-lar (Üzən naməlum obyektlər) adını veririk. Heç də çoxumuz bunu bilməsə də onlara dair çoxlu raportlar mövcuddur.
Əsasən Bermud üçbucağında Bimini bölgəsi, nəməlum üzən cisimlər və əsrarəngiz dənizaltı cisimlərdən gələn işıqların tez-tez müşahidə edildiyi bir bölgədir. Bermud üçbucağında əsrarəngiz hadisələri tədqiq edən zooloq, arxeoloq Dr. Manson Valentine, Bermuddakı ÜNO müşahidələrindən belə bəhs edir:
"Bu bölgədə başqa hər hansı bir yerdə rast gəlinən müşahidələr daha çoxdur.
Obyekt-yönlü qrafika
Obyekt-yönlü qrafika (object-oriented graphics) – kompüterdə işlənmiş və qrafik primitivlərə (məsələn: xətlərə, əyrilərə, dairələrə, kvadratlara) əsaslanan görüntü. Tətbiqi proqramlarda, məsələn, avtomatlaşdırılmış layihələndirmə, rəsmxət və rəsm proqramlarında (CAD) istifadə olunan obyekt-yönlü qrafika görüntünü riyazi olaraq görüntüdəki obyektləri yaratmaq üçün göstərişlər (INSTRUCTION) toplusu kimi təsvir edir. Bu yanaşma görüntülərin yaradılmasının başqa bir geniş yayılmış üsuluna – rastr qrafikasına qarşı qoyulur. (Rastr qrafikasında qrafik simvol müəyyən qaydada yerləşmiş qara və ağ, yaxud rəngli nöqtələrdən ibarət qruplar şəklində təqdim olunur.) Obyekt-yönlü qrafika obyektləri ayrıca vahidlər kimi idarə etməyə imkan verir: məsələn, xəttin uzunluğunu dəyişmək və ya dairəni böyütmək; rastr qrafikasında isə bunun üçün xəttə və ya dairəyə təkrar fərdi nöqtələr yerləşdirmək lazımdır. Obyektlər riyazi təsvir olunduğundan obyekt-yönlü qrafikada görüntünün varisliyi, fırlanması və miqyaslanması (böyüdülüb-kiçildilməsi) nisbətən asan təmin edilə bilir.
İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.
Obyekt yönümlü proqramlaşdırma
Obyekt-yönümlü proqramlaşdırma (OYP) - kompüter proqramları və tətbiqləri yaratmaq üçün proqramlaşdırma paradiqmasıdır.
Əsas xüsusiyyətləri:
enkapsulyasiya (encapsulation),
varislik (inheritance),
polimorfizm (polymorphism),
abstraksiya (abstraction),
obyektlər arasında informasiya axınının təşkili (sending messages / message sending),
təkrar istifadə oluna bilərlik (reusability).
İlk obyekt-yönlü proqramlaşdırma dili Simula olub. Hazırda dünyada çoxlu sayda obyekt-yönlü proqramlaşdırma dillər vardır.
Obyekt anlayışı proqramlaşdırmada mühüm rol oynayır. Proqram obyektləri real həyatdakı obyektlərə çox bənzəyir – onlar da öz daxili quruluşları, hərəkətləri, xassələri ilə bir-birindən fərqlənir. Kompüterin ekranındakı hər bir şeyə obyekt kimi baxmaq olar: ekranda istənilən pəncərə obyektdir; hər bir düymə, simgə obyektdir; istənilən menyu obyektdir.
Obyekt-yönlü proqramlaşdırmanın mahiyyətini başa düşmək üçün tarixə qısa səyahət etmək faydalı olardı. Ötən əsrin 50-70-ci illərində kompüterlər ağlagəlməz dərəcədə baha idi. Onların qiymətləri ilə müqayisədə proqramçıların əmək haqqı çox cüzi idi.
Astronomik obyekt
Astronomik obyekt, göy cismi və ya səma cismi — müşahidə edilə bilən kainatda mövcud olan, təbii olaraq yaranan fiziki varlıq, birləşmə və ya struktur. Astronomiyada obyekt və cisim sözləri çox vaxt bir-birini əvəz edir. Bununla belə, astronomik cisim və ya göy cismi vahid, möhkəm əlaqəli, bitişik varlıq, astronomik obyekt və ya göy obyekti isə bir neçə cisimdən və ya bununla bərabər alt strukturlu digər obyektlərdən ibarət ola bilən mürəkkəb, daha zəif birləşmiş strukturdur.Astronomik obyektlərə planetar sistemlər, ulduz qrupları, dumanlıq və qalaktikalar, astronomik cisimlərə isə asteroidlər, peyklər, planetlər və ulduzlar aiddir. Kometa həm cisim, həm də obyekt kimi təyin edilə bilər: o donmuş buz və toz nüvəsi nəzərdə tutulduqda cisim, diffuz koma və quyruğu ilə bütün kometi təsvir edərkən obyektdir.
== Qalaktika və daha çoxu ==
Kainatın iyerarxik quruluşa malik olduğunu söyləmək olar. Ən böyük miqyaslarda quruluşun əsas komponenti qalaktikadır. Qalaktikalar qruplar və topalar şəklində qurulur, çox vaxt daha böyük ifrattopalar daxilində, demək olar ki, voydlər (qaranlıq boşluqlar) arasında böyük saplar boyunca düzülür və müşahidə oluna bilən kainatı əhatə edən bir şəbəkə yaradır.
Qalaktikalar birləşməyə səbəb ola biləcək digər qalaktikalarla qarşılıqlı əlaqə də daxil olmaqla, formalaşma və təkamül tarixlərindən asılı olaraq müxtəlif morfologiyalara, nizamsız, elliptik və diskəbənzər formalara malik olur. Diskəbənzər qalaktikalar spiral qollar və bariz bir halə kimi xüsusiyyətlərə malik linzaşəkilli və spiral qalaktikaları əhatə edir. Əksər qalaktikaların nüvəsində ifratkütləli qara dəlik var ki, bu da aktiv qalaktika nüvəsinin meydana gətirə bilər.
Tapılan obyekt
Tapılmış obyekt (Fransızca objet trouvé -dən hərfi tərcüməsi ) və ya tapılmış sənət , ört-basdır edilməmiş, lakin əsasən dəyişdirilmiş əşyalardan və ya məmulatlardan yaradılmış sənətdir ki, onlar adətən sənət olduğu qəbul edilməyən materiallardır. Onların qeyri-bədii funksiyası var, çünki adətə belə edilir. Pablo Pikasso bu ideyadan ilk dəfə stul çəngəllərinin çap olunmuş şəklini “Stulun çəmənliyi ilə natürmort” (1912) adlı rəsminə yapışdırarkən istifadə etdi. Marsel Duchamp bir neçə il sonra özü tərəfindən seçilmiş və sənət kimi təyin edilmiş tamamilə dəyişdirilməmiş gündəlik əşyalardan ibarət bir sıra hazır məhsullar ortaya qoyaraq konsepsiyanı təkmilləşdirdiyi güman edilir. Ən məşhur nümunə Fəvvarələrdir (1917), bir tikinti malları mağazasından alınmış və yan tərəfində dayanan bir postamentdə nümayiş etdirilən standart pisuardır. Ən ciddi mənada "hazır" termini yalnız geyim sənayesindən bu termini götürmüş Marsel Dyuşampın istehsalı olan əsərlərə tətbiq edilir ( fr. prêt-à-porter ) Nyu Yorkda yaşayarkən və xüsusilə 1913-cü ildən 1921-ci ilə qədər olan əsərlərə.
Tapılan əşyalar sənət əsəri kimi kimliklərini rəssamın onlara qoyduğu təyinatdan və obyektlə birlikdə gələn sosial tarixdən alır. Bu ya onun anonim köhnəlməsi ( Kurt Şvittersin kollajlarında olduğu kimi) və ya istehlakçıların qəbul etdiyi mənası ilə tanınması ( Haim Steinbachın heykəllərində olduğu kimi) ilə göstərilə bilər. Onun yerləşdirildiyi kontekst də çox aktual amildir.
Uçan naməlum obyekt
Uçan naməlum obyektlər (abr. UNO) və ya ingiliscə UFO (ing. unidentified flying object) — elmə məlum meteoroloji və ya astroloji hallarla bağlı olmayan, həmçinin təbii xarakter daşımayıb, mistifikasiya faktı aşkar edilməyən qeyri-adi obyektlərdir.
Səmadan başqa su hövzələrində — dəniz və okeanlarda müşahidə olunması onların üzən obyektlərə də malik olmasını təsdiqləyir. Dünyanın çox hissəsinin su olduğundan və əldə edilən sübutlardan başa düşmək olar ki, UNO-lar planetdə heç kimə görünmədən gəlib-getmək üçün su yollarından da istifadə edirlər. Bu cisimlərə ÜNO-lar (Üzən naməlum obyektlər) adını veririk. Heç də çoxumuz bunu bilməsə də onlara dair çoxlu raportlar mövcuddur.
Əsasən Bermud üçbucağında Bimini bölgəsi, nəməlum üzən cisimlər və əsrarəngiz dənizaltı cisimlərdən gələn işıqların tez-tez müşahidə edildiyi bir bölgədir. Bermud üçbucağında əsrarəngiz hadisələri tədqiq edən zooloq, arxeoloq Dr. Manson Valentine, Bermuddakı ÜNO müşahidələrindən belə bəhs edir:
"Bu bölgədə başqa hər hansı bir yerdə rast gəlinən müşahidələr daha çoxdur.
Süni kosmik obyekt orbitləri
Süni kosmik obyekt orbitləri — kosmik aparatların hərəkət trayektoriyaları. Təbii mənşəli səma cisimlərinin orbitindən, əsasən, aktiv hissəsinin, yəni kosmik aparatlarının reaktiv mühərrik gücü ilə hərəkət etdiyi hissəsinin olması ilə fərqlənir. Lakin süni kosmik obyekt orbitləri dedikdə, çox vaxt passiv üçuş hissəsi (reaktiv mühərrik işə qoşulmadan hərəkət) nəzərdə tutulur.
Kosmik aparatlarının hərəkəti göy cismi yaxınlığında öz xarakterinə görə aşağıdakı orbitlərə ayrılır: obyektin yanından keçmə orbiti, peyk orbiti və enmə (kəskin və ehmal) orbiti. Kosmik aparatların orbitləri qabaqçadan müəyyən edilib hesablanır. Lakin mühərrik rejimi hesablanmış rejimdən labüd olaraq fərqləndiyi üçün qabaqçadan qəbul olunmuş variant tam dəqiq yerinə yetirilmir və orbit arasıkəsilmədən dəyişikliyə uğrayır. Buna körə də kosmik aparatlarının körünən hərəkətini ölçmək və bu ölçmələrə əsasən real orbit parametrlərini müəyyən etmək lazım gəlir. Bu məqsədlə radiotexniki üsullardan daha çox istifadə olunur. Yerə yaxın kosmik aparatlarının hərəkəti isə, əlavə olaraq, kosmik aparatlarının bucaq koordinatlarını təyin etməyə imkan verən müşahidələr əsasında, habelə lazer uzaqlıqölçənləri vasitəsilə ölçülür.
Obyekt-yönlü verilənlər bazası
Obyekt-yönlü verilənlər bazası (ing. Object-Oriented Database, OODB) — ənənəvi verilənlər bazası idarəetmə sistemləri (RDBMS) ilə obyekt-yönlü proqramlaşdırma prinsiplərini birləşdirən bir sistemdir. Bu növ verilənlər bazasında məlumatlar obyektlər kimi saxlanılır, yəni hər bir məlumat elementi obyekt olaraq modelləşdirilir və obyektlər bir-birilə əlaqədə ola bilər.
== Əsas xüsusiyyətləri ==
Verilənlər bazasındakı məlumatlar obyektlər kimi saxlanılır və idarə olunur. Hər obyekt atributlar və metodlarla təyin olunur, yəni obyektlərin vəziyyəti və davranışı var. Obyekt-yönlü proqramlaşdırma dillərində olduğu kimi, obyektlər arasında irsiyyət əlaqələri mövcuddur. Bir obyekt digər obyektin xüsusiyyətlərini və metodlarını miras ala bilər. Obyektlər yalnız məlumat deyil, həm də funksiyalar və prosedurlar ilə saxlanıla bilər, bu da verilənlər üzərində əməliyyatların birbaşa obyekt səviyyəsində aparılmasına imkan verir. Obyektlər arasında kompleks əlaqələr yaradıla bilər ki, bu da daha geniş məlumat modeli qurmağa imkan verir.
== Nümunələr ==
Mürəkkəb məlumat strukturlarının idarə edilməsi
3D modelləşdirmə, CAD/CAM sistemləri, biologiyada genom analizləri, qraf modelləri kimi mürəkkəb strukturlara malik məlumatları idarə etmək üçün OODB-lər daha əlverişlidir.
Fransadakı ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı
Fransada Respublikasında UNESCO-nun ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı — Fransa Respublikasında UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısında (2017-ci il üçün) 43 obyekt var ki, bu da ümumi sayının 3,7%-ni (2021-ci il üçün 1154) təşkil edir.
39 obyekt mədəni meyarlar üzrə siyahıya salınıb, onlardan 19-u insan dahiliyinin şah əsəri kimi tanınıb (meyar i), 3 təbii meyarlar altında, hər biri müstəsna gözəllik və estetik əhəmiyyətə malik təbiət hadisəsi kimi tanınıb (meyar vii) , və 1 qarışıq xüsusiyyət, həmçinin vii meyarına cavab verir.
Bundan əlavə, 2017-ci ilə qədər Fransada 37 obyekt Ümumdünya İrs Siyahısına daxil olmaq üçün namizədlər sırasındadır.
Fransa Respublikası 27 iyun 1975-ci ildə Ümumdünya Mədəni və Təbii İrsin Mühafizəsi Konvensiyasını ratifikasiya etmişdir.
Fransada yerləşən ilk beş obyekt 1979-cu ildə UNESCO-nun Ümumdünya İrs Komitəsinin 3-cü sessiyasında siyahıya alınmışdır.
== Siyahı ==
Bu cədvəldə obyektlərr UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına əlavə olunma ardıcıllığı ilə verilmişdir.
== İlkin siyahı ==
Cədvəldə obyektlər ilkin siyahıya əlavə olunduqları ardıcıllıqla düzülüb. Bu siyahıda Fransa hökuməti tərəfindən ümumdünya irsi siyahısına namizəd olaraq təklif edilən obyektlər göstərilib.
Gürcüstanda UNESCO-nun Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı
Gürcüstanda UNESCO-nun Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı Gürcütanda yerləşən mədəni və ya təbiət miraslarının UNESCO-un Dünya İrsi siyahısına və ya müvəqqəti irs siyahısına düşənlərdən ibarətdir.
== Siyahı ==
== İlkin siyahı ==
Cədvəldə obyektlər ilkin siyahıya əlavə olunduqları qaydada yerləşdirilir. Bu siyahıda Gürcüstanın hökuməti tərəfindən Dünya İrs Siyahısına yazılmaq üçün namizəd kimi təklif olunan xüsusiyyətlər var.
Gürcüstanda YUNESKO-nun Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı
Gürcüstanda UNESCO-nun Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı Gürcütanda yerləşən mədəni və ya təbiət miraslarının UNESCO-un Dünya İrsi siyahısına və ya müvəqqəti irs siyahısına düşənlərdən ibarətdir.
== Siyahı ==
== İlkin siyahı ==
Cədvəldə obyektlər ilkin siyahıya əlavə olunduqları qaydada yerləşdirilir. Bu siyahıda Gürcüstanın hökuməti tərəfindən Dünya İrs Siyahısına yazılmaq üçün namizəd kimi təklif olunan xüsusiyyətlər var.
Hindistanda ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı
Hindistanda YUNESKO-nun ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısına 40 obyekt daxildir (2021-ci il üçün), bu, ümumi rəqəmin 3,1%-ni (2021-ci il üçün 1154) təşkil edir. Siyahıya 32 obyekt mədəniyyət meyarlarına görə, 7 obyekt təbii meyarlara görə, 1 obyekt mədəni və təbii meyarlara görə daxil edilib. 13 obyekt insanın yaradıcılığının şah əsəri kimi tanınır (meyar i), 3 obyekt təbiət fenomeni və ya müstəsna təbii gözəlliyə və estetik əhəmiyyətə malik məkan kimi tanınır (meyar vii). Bundan əlavə, 2022-ci ildən ölkədəki 49 obyekt ümumdünya irs siyahısına daxil olmaq üçün namizədlər sırasındadır. Hindistan Ümumdünya Mədəni və Təbii İrsin Mühafizəsi Konvensiyasını 1977-ci il noyabrın 14-də ratifikasiya edib. Hindistandakı ilk obyektlər 1983-cü ildə YUNESKO-nun ümumdünya irs komitəsinin 7-ci sessiyasında siyahıya alınıblar.
== Siyahı ==
Bu cədvəldə obyektlər YUNESKO-nun ümumdünya irs siyahısına əlavə olunduqları ardıcıllıq ilə verilmişdir.
=== Obyektlərin coğrafi yerləşməsi ===
== İlkin siyahı ==
Cədvəldə obyektlər ilkin siyahıya əlavə olunduqları ardıcıllıqla düzülür. Bu siyahıda Hindistan hökuməti tərəfindən ümumdünya irs siyahısına əlavə edilmək üçün namizəd olaraq təklif edilən obyektlər göstərilmişdir.
Meksikada UNESCO-nun Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı
Meksikada UNESCO-nun Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısında 31 ad var (2010-cu ilə qədər).
Meksikada YUNESKO-nun Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı
Meksikada UNESCO-nun Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısında 31 ad var (2010-cu ilə qədər).
Monqolustanda ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı
Monqolustanda ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısında 5 obyekt var (2021-ci il üçün), bu ümumi rəqəmin 0,3%-ni təşkil edir (2021-ci il üçün 1154).
Siyahıya 3 obyekt mədəniyyət meyarlarına görə, 2 obyekt isə təbii meyarlara görə daxil edilib.
Bundan əlavə, 2021-ci ilə kimi Monqolustanda 12 obyekt Ümumdünya İrs Siyahısına daxil olmaq üçün namizədlər sırasındadır.
Monqolustan 1990-cı il fevralın 2-də Ümumdünya Mədəni və Təbii İrsin Mühafizəsi haqqında Konvensiyanı ratifikasiya edib.
Monqolustan ərazisində yerləşən ilk obyekt 2003-cü ildə YUNESKO-nun Ümumdünya İrs Komitəsinin 27-ci sessiyasında siyahıya alınmışdır.
Bu cədvəldə obyektlər YUNESKO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına əlavə olunma ardıcıllığı ilə verilmişdir.
Cədvəldə obyektlər ilkin siyahıya əlavə olunduqları ardıcıllıqla düzülmüşdür.
Bu siyahıda Monqolustan Hökuməti tərəfindən Ümumdünya irs siyahısına daxil edilmək üçün təklif edilən obyektlər göstərilmişdir.
Mətn sənədi və onun obyektləri
Kompüterdən ən geniş istifadə olunan sahələrdən biri mətnlərin hazırlanmasıdır. Mətnlər hazırlanarkən çox zaman bir neçə dəfə dəyişdirilir. Kağızda edilən hər hansı dəyişikliyin izi qalır və buna gorə də istənilən kompüterdə mətnlərlə işləmək üçün xüsusi proqramlar – mətn redaktorları quraşdırılıb.
Mətn redaktorunda hazırlanmış istənilən mətnə, ona daxil edilmiş mətn olmayan materiallarla birlikdə sənəd (document) deyilir.
Mətn sənədinin obyektləri aşağıdakılardır:
simvol, sətir, abzas, mətn
cədvəl
düstur
diaqram
rəsim, şəkil və s.
Mətn redaktorunda yaradılan ən kiçik obyekt "simvol"dur.
Nətənz nüvə obyekti
Nətənz nüvə təsisatı,Nətənz nüvə obyekti və ya Nətənz nüvə kompleksi(rəsmi adı:Nətənzin Şəhid Əhmədi Rövşən Nüvə Mərkəzi)-İranın nüvə proqramı ilə bağlı "yeraltı obyekti"n bir hissəsi ki uran zənginləşdirmək üçün "dəmir-betondan 30metr dərinlikdə" İsfahan ostanıda Nətənz yaxınlığında inşa edilib.
Natanz nüvə obyekti Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin qeyri-nüvə ölkələrinin öz nüvə proqramlarını dinc məqsədlər üçün istifadəsinə nəzarət edən mühafizə sisteminə daxildir və İranın nüvə proqramına beynəlxalq nəzarət mexanizmi çərçivəsində müfəttişlər tərəfindən mütəmadi təftiş olunur. Obyektdəki bütün əsas istehsal obyektləri yeraltı keçiddə cəmləşib və avadanlıqları o cümlədən mümkün hava zərbələrindən qoruyan yeddi metr beton təbəqə ilə örtülüb. Netenzedə 2020-ci il üçün uran 4.5 faizə qədər zənginləşdirilib, bu da 2015-ci ildə bir nüvə sazişində nəzərdə tutulan 3,67 faiz səviyyəsindən yüksəkdir. 2020-ci ilin iyul ayında İran Atom Enerjisi Təşkilatı təfərrüatlara girmədən, obyektdə müəyyən bir hadisənin olduğunu bildirib. Şəhər rəsmiləri yalnız yanğının olduğunu təsdiqləyiblər. Səlahiyyətlilər fövqəladə vəziyyətə baxmayaraq, müəssisədəki işlərin dayanmadığını təmin edirlər. Amerikalı analitiklər isə nüvə obyektində partlayış və yanğın baş verdiyini iddia ediblər. Gecədən başlayan yanğın o qədər parlaq olub ki, kosmosdan göründüyü və Amerika hökumətinin bir peyki tərəfindən qeydə alındığı da qeyd olunur. Yanğın baş verən ərazidə nüvə materialı olmayıb və hadisə zamanı heç kim xəsarət almayıb.
Obyektiv
Obyektiv — təsviri səthə(fotomaterial, matrisa və s.) proyeksiya edən fotoaparatla birlikdə çalışan linza və ya linzalar dəstindən ibarət olan optik qurğudur.
Obyektivlər foto, kino çəkilişində, optik çapda, mikroskopda, teleskopda və müxtəlif müşahidə və optik cihazlarda istifadə olunur.
Müşahidə cihazlarında obyektiv cihazın birinci komponenti sayılır. Bu halda təsvirə cihazın okulyarında baxılır.
Qurğunun təyinatından asılı olaraq obyektivə diafraqma, sürgü, başlıq, fokuslama sistemi kimi köməkçi elementlər əlavə edilə bilər.
Obyektiv – 1)fizikada: obyektiv (optik cihazın qabaq şüşəsi və ya şüşələri); 2)fəlsəfədə: şüurumuzdan asılı olmayan; 3)qərəzsiz, tərəfkeşlik etmədən.
R.Əliquliyev, S.Şükürlü, S.Kazımova. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər. Baki, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.
Obyektivizm
Obyektivizm — 1940-cı illərdən etibarən ABŞ səhiyyə çevrələrində inkişafa başlamış bir yol.
İlk olaraq psixiatr Alan Blumenthal tərəfindən, romançı Ayn Randın kitablarından alınan ilhamla alınıb. Bu yol təməldən, adamın özündən üstün bacarıqlar və zəka qazanmasına və beləliklə mövcud əskikliklərindən doğan olumsuzluqların ortaya qoyduğu ruhi gərginlikdən xilas olmasına dayanır. Kişi bu üsul istiqamətində, həyatındakı mənfilikləri, davamlı fərdi təlqinlərlə başqa insanların zəka və qabiliyyət qüsurlarına yüklər və bu yolla özünə inamını davamlı olaraq təzə tutar. Bu yol indiki vaxtda əvvəlki qədər rəğbət görməsə də işlədilməyə davam edir.
Obyektivlik — qərəzsizlik, bir şeyin qiymətləndirilməsində elmi dəqiqlik və vicdanlılıq.
R. Əliquliyev, S. Şükürlü, S. Kazımova. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər. Baki, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.
Obyektizm
Obyektivizm — 1940-cı illərdən etibarən ABŞ səhiyyə çevrələrində inkişafa başlamış bir yol.
İlk olaraq psixiatr Alan Blumenthal tərəfindən, romançı Ayn Randın kitablarından alınan ilhamla alınıb. Bu yol təməldən, adamın özündən üstün bacarıqlar və zəka qazanmasına və beləliklə mövcud əskikliklərindən doğan olumsuzluqların ortaya qoyduğu ruhi gərginlikdən xilas olmasına dayanır. Kişi bu üsul istiqamətində, həyatındakı mənfilikləri, davamlı fərdi təlqinlərlə başqa insanların zəka və qabiliyyət qüsurlarına yüklər və bu yolla özünə inamını davamlı olaraq təzə tutar. Bu yol indiki vaxtda əvvəlki qədər rəğbət görməsə də işlədilməyə davam edir.
Obyektivlik — qərəzsizlik, bir şeyin qiymətləndirilməsində elmi dəqiqlik və vicdanlılıq.
R. Əliquliyev, S. Şükürlü, S. Kazımova. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər. Baki, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.
Obyektizm (Ayn Rand)
Obyektivizm — 1940-cı illərdən etibarən ABŞ səhiyyə çevrələrində inkişafa başlamış bir yol.
İlk olaraq psixiatr Alan Blumenthal tərəfindən, romançı Ayn Randın kitablarından alınan ilhamla alınıb. Bu yol təməldən, adamın özündən üstün bacarıqlar və zəka qazanmasına və beləliklə mövcud əskikliklərindən doğan olumsuzluqların ortaya qoyduğu ruhi gərginlikdən xilas olmasına dayanır. Kişi bu üsul istiqamətində, həyatındakı mənfilikləri, davamlı fərdi təlqinlərlə başqa insanların zəka və qabiliyyət qüsurlarına yüklər və bu yolla özünə inamını davamlı olaraq təzə tutar. Bu yol indiki vaxtda əvvəlki qədər rəğbət görməsə də işlədilməyə davam edir.
Obyektivlik — qərəzsizlik, bir şeyin qiymətləndirilməsində elmi dəqiqlik və vicdanlılıq.
R. Əliquliyev, S. Şükürlü, S. Kazımova. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər. Baki, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.
Qazaxıstanda YUNESKO-nun Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Elm, Təhsil və Mədəniyyət üzrə ixtisaslaşmış qurumunun (UNESCO) Ümumdünya irsi obyektləri, 1972-ci ildə qurulan UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısında təsvir edildiyi kimi mədəni və ya təbii irs üçün vacib yerlərdir. Qazaxıstan 1994-cü il 29 aprel tarixində tarixi ərazilərinin siyahıya daxil olması üçün konvensiyanı qəbul etmiş və 2016-cı ilə qədər Qazaxıstanın beş mədəni və təbii irsi bu siyahıya daxil edilmişdir.
Qazaxıstanda siyahıya alınan ilk obyekti Əhməd Yasəvi türbəsi (qaz. Қожа Ахмет Яссауи кесенесі, Qоjа Ахmet Yassaviy kesenesі) 2003-cü ildə Parisdə keçirilən Ümumdünya irsi komitəsinin 27-ci iclasında siyahıya alınmışdır. Növbəti illərdə ikinci ərazi Tamqalıdakı petroqliflər, daha sonra 2008-ci ildə Sarıarka - Şimali Qazaxıstan çöl və gölləri siyahıya əlavə edilmişdir. 2014 və 2016-cı illərdə isə müvafiq olaraq iki transmilli rekvizit: İpək yolu: Çanqan-Tyan-Şan dəhlizinin marşrutlar şəbəkəsi (Çin və Qırğızıstan) və Qərbi Tyan-Şan (Qırğızıstan və Özbəkistanla) siyahıya əlavə edilmişdir.
Cədvəl müvafiq sütunun üstündəki hissəsini vuraraq sütuna; yer, sahə və il sütunları üçün alfasayısal olaraq; yer sütunu üçün tərəf dövlət tərəfindən; və kriteriyalar sütunu üçün meyarlar növünə görə sıralanır. Transsərhəd ərazilər aşağıda sıralanır.
Obyekt – obyektin adı.
Yer – regional və ya əyalət səviyyəsindəki bölgə ilə müşaiyyət olunan ölkəyə görə sıralanır.
Qazaxıstandakı ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Elm, Təhsil və Mədəniyyət üzrə ixtisaslaşmış qurumunun (UNESCO) Ümumdünya irsi obyektləri, 1972-ci ildə qurulan UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısında təsvir edildiyi kimi mədəni və ya təbii irs üçün vacib yerlərdir. Qazaxıstan 1994-cü il 29 aprel tarixində tarixi ərazilərinin siyahıya daxil olması üçün konvensiyanı qəbul etmiş və 2016-cı ilə qədər Qazaxıstanın beş mədəni və təbii irsi bu siyahıya daxil edilmişdir.
Qazaxıstanda siyahıya alınan ilk obyekti Əhməd Yasəvi türbəsi (qaz. Қожа Ахмет Яссауи кесенесі, Qоjа Ахmet Yassaviy kesenesі) 2003-cü ildə Parisdə keçirilən Ümumdünya irsi komitəsinin 27-ci iclasında siyahıya alınmışdır. Növbəti illərdə ikinci ərazi Tamqalıdakı petroqliflər, daha sonra 2008-ci ildə Sarıarka - Şimali Qazaxıstan çöl və gölləri siyahıya əlavə edilmişdir. 2014 və 2016-cı illərdə isə müvafiq olaraq iki transmilli rekvizit: İpək yolu: Çanqan-Tyan-Şan dəhlizinin marşrutlar şəbəkəsi (Çin və Qırğızıstan) və Qərbi Tyan-Şan (Qırğızıstan və Özbəkistanla) siyahıya əlavə edilmişdir.
Cədvəl müvafiq sütunun üstündəki hissəsini vuraraq sütuna; yer, sahə və il sütunları üçün alfasayısal olaraq; yer sütunu üçün tərəf dövlət tərəfindən; və kriteriyalar sütunu üçün meyarlar növünə görə sıralanır. Transsərhəd ərazilər aşağıda sıralanır.
Obyekt – obyektin adı.
Yer – regional və ya əyalət səviyyəsindəki bölgə ilə müşaiyyət olunan ölkəyə görə sıralanır.