Qüds
Qüds (ərəb. القدس əl-Qüds ) və ya Yerusəlim (ivr. יְרוּשָׁלַיִם Yerushalayim ) — Yaxın Şərqdə, Aralıq dənizi ilə Ölü dəniz arasında yerləşən və dünyanın ən qədim şəhərlərindən biri.
İsrail və Fələstin hər ikisi Qüds şəhərinin öz ölkələrinin paytaxtı olmasını iddia edirlər. İsrail Dövləti uzun müddətdir ki, bütün hökumət qurumlarını Qüdsdə saxlamasına baxmayaraq, fələstinlilər də şəhəri Fələstinin əsas nöqtəsi olaraq tanıyırlar, lakin heç bir iddia beynəlxalq səviyyədə tanınmır.
Dünyanın ən qədim şəhərlərindən biri olan Qüdsün adı qədim Mesopotamiyanın mixi yazılarında "Tanrının şəhəri" anlamına gəldiyi düşünülən "Urusalima" olaraq göstərilir. Yəhudilərin şəhər üzərində hakimiyyəti dövründə e.ə. 9-cu əsrdə (İkinci Dəmir dövrü) Qüdsdə əhəmiyyətli tikinti işləri həyata keçirilmiş və 8-ci əsrdə şəhər İudeya krallığının dini və inzibati mərkəzinə çevrilmişdir. Böyük tarixi boyunca Qüds ümumilikdə iki dəfə darmadağın edilib, 23 dəfə işğal edilib, 52 dəfə hücuma məruz qalıb, 44 dəfə ələ keçirilib və yenidən azad edilmişdir. Qüdsün David Şəhəri adlandırılan ən qədim hissəsi e.ə.
Qüds (İran)
Qüds (farsca: قدس) — İranda şəhər, Tehran ostanının Qüds şəhristanının inzibati mərkəzi. 2006-cı il siyahıyaalınmasına əsasən əhalisi 230.147 nəfərdir.
Qüds Gücü
Qüds qüvvələri (Farsca: نیروی قدس Nīrū-ye Qods və ya سپاه قدس Sepâh-e Qods) – İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusuna bağlı olan hərbi birləşmədir.
İranın dövlət xaricində həyata keçirilən əməliyyatlar üçün birbaşa Ayətullah Seyyid Əli Xameneidən göstərişlər alır.
1998-2020-ci illər aralığında komandiri əfsanəvi general General-mayor Qasım Süleymani idi. 2020-ci il yanvarın 3-nə keçən gecə ABŞ-yə məxsus pilotsuz uçuş aparatından endirilən raket zərbələri nəticəsində general Süleymani qətlə yetirilmiş, bundan sonra isə briqadaya komandir General-mayor İsmail Qaani təyin olunmuşdur. 2007-ci ildə saylarının təxminən 15. 000 peşəkar əsgərdən ibarət olduğunu güman edirdilər.
Qüds Mühacir
Qüds Mühacir (fars. مهاجر, “İmmiqrant”) Qüds Aviasiya Sənayesi Şirkəti tərəfindən 1980-ci illərdən dörd əsas variantda istehsal olunan taktiki PUA-dır. Mühacir ailəsi əsasən kəşfiyyat üçün istifadə olunur və ən yetkin və tanınmış İran PUA-ları arasındadır.
İran və İraq arasındakı qarşıdurmanın pik vəziyyətində İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu tərəfindən İraqdakı mövqeləri izləmək məqsədilə ”Mohajer-1” PUA-larının yaradılmasına başlanıb. Dörd prototip 1981-ci ildə quruldu və əvvəlcə Şalamçekdəki rəqib xətlərinə nəzarət etmək üçün istifadə edildi.
Sonradan “Mohajer-1” adlandırılan bu pilotsuz təyyarə İranın PUA istehsalına atdığı ilk addım idi. “Mohajer-1” müharibənin sonuna qədər İraq qüvvələrinin fotoşəkillərini çəkməyə davam etdi və 619 dəfə havaya qalxdı və 53772 şəkil çəkmişdir. “Mohajer-1” düşmən mövqelərinə hücum etmək üçün 6 ədəd RPQ-7 ilə silahlanaraq həm də İranın ilk zərbə PUA-sı oldu.
Sənədlərin olmaması M1 pilotsuz vasitəsinin qiymətləndirilməsinə ciddi mane olur. M1 dronları ilə bağlı video və foto materialların əksəriyyəti 1990-cı ildə yayımlanan “Mohajer” filmindən əldə edilib.
Qüds dairəsi
Qüds dairəsi — İsrailin yeddi inzibati ərzi vahidindən biri. Ərazisi 653 km² (Şərqi Qüds də daxil olmaqla). İnzibati mərkəzi həm də İsrailin paytaxtı olan Qüds şəhəridir.
İsrailin Mərkəzi Statistika Bürosunun məlumatına görə, 2011-ci ildə dairədə 945 000 nəfər yaşayırdı:
Yəhudilər: 635 200 nəfər (67,2 %)
Ərəblər: 293 800 nəfər (31,1 %)
Digəriləri: 16 000 nəfər (1,7 %)
Qeyri-yəhudi əhalinin sayı 28,3 % müsəlman, 1,8 % xristian və 1,4 % dinini qeyd etməyənlərdir..
Qüds günü
"Qüds günü" — Fələstinin azadlığına dəstək aksiyası
İlk dəfə 1982-ci ildə İran islam inqilabının lideri ayətullah Xomeyninin təşəbbüsü ilə Fələstinin azadlığına dəstək üçün keçirilib. O vaxtdan İranda, Livanda və bəzi başqa müsəlman ölkələrində hər il Ramazan ayının sonuncu cümə günü bu cür tədbirlər keçirilir. Son illər "Qüds günü" Azərbaycanda və İraqda şiələr yaşayan bölgələridə də qeyd olunur. 2011-ci ildə "Qüds günü" avqustun 26-na düşmüşdür.
Qüds krallığı
Yerusəlim krallığı — birinci səlib yürüşü iştirakçılarının 1099-cu ildə Qüdsü işğal etdikdən sonra yaratdıqları dövlət. XII əsrin əvvəllərində qəti bərqərar oldu. 1291-ci ildə Misir qoşunları Aqra şəhərini tutduqdan sonra Yerusəlim krallığı süqut etdi.
Krallıq Yerusəlim krallığı və 3 vassal (əslində müstəqil) dövlətdən – Tripoli, və Elista qraflıqlarından və Antioxiya knyazlığından ibarət idi.
Bu dövlətin ilk başçısı Bulonlu Qodfrey olmuşdur. Ancaq bir ildən sonra ölən Qodfridin yerinə qardaşı Boduin kral taxt-tacına oturdu. Krallığın ərazisi Qüds şəhərindən başqa Beyrut, Qeysəriyyə, Xayfa, Akka, Yaffa, Sayda, Sur şəhərlərindən və Qalileya vilayəti ilə sahil torpaqlarından ibarət idi. Bu krallıq səlibçilərin əsas dövləti idi və ona digərlərinin üzərində süzeren hüquqları verilmişdi. Bu dövləti əhəmiyyətli edən digər amil, Tampliyer və Qospitalyer ordenlərinin mərkəzlərinin burada yerləşməsi ilə bağlı idi.
Qüds mükafatı
Qüds mükafatı (ivr. פרס ירושלים) — cəmiyyətdə fərdi azadlığını müdafiə edən yazarlara ədəbi mükafat. 1963-cü ildən bəri Qüdsdə iki ildə bir dəfə Beynəlxalq Kitab Sərgisi tərəfindən mükafatlandırılır.
1963 — Bertran Rassel (1872—1970)
1965 — Maks Friş (1911—1991)
1967 — Andre Şvarts-Bart (1928—2006)
1969 — İnyatsio Silone (1900—1978)
1971 — Xorxe Luis Borxes (1899—1986)
1973 — Ejen İonesko (1909—1994)
1975 — Simona de Bovuar (1908—1986)
1977 — Oktavio Pas (1914—1998)
1979 — İsayya Berlin (1909—1997)
1981 — Qrem Qrin (1904—1991)
1983 — Vidiadxar Suracprasad Naypol (1932—2019)
1985 — Milan Kundera (d. 1929)
1987 — Con Maksvell Kutzee (d. 1940)
1989 — Ernesto Sabato (1911—2011)
1991 — Zbiqnev Xerbert (1924—1998)
1993 — Stefan Qeym (1913—2001)
1995 — Mario Varqas Losa (d. 1936)
1997 — Xorxe Semprun (1923—2011)
1999 — Don Delillo (d. 1933)
2001 — Süzen Zontaq (1933—2004)
2003 — Artur Miller (1915—2005)
2005 — Antonio Lobo Antuneş d. 1942)
2007 — Leşek Kolakovski (1927—2009)
2009 — Xaruki Murakami (d. 1949)
2011 — İen Makyuen (d.
Qüds qüvvələri
Qüds qüvvələri (Farsca: نیروی قدس Nīrū-ye Qods və ya سپاه قدس Sepâh-e Qods) – İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusuna bağlı olan hərbi birləşmədir.
İranın dövlət xaricində həyata keçirilən əməliyyatlar üçün birbaşa Ayətullah Seyyid Əli Xameneidən göstərişlər alır.
1998-2020-ci illər aralığında komandiri əfsanəvi general General-mayor Qasım Süleymani idi. 2020-ci il yanvarın 3-nə keçən gecə ABŞ-yə məxsus pilotsuz uçuş aparatından endirilən raket zərbələri nəticəsində general Süleymani qətlə yetirilmiş, bundan sonra isə briqadaya komandir General-mayor İsmail Qaani təyin olunmuşdur. 2007-ci ildə saylarının təxminən 15. 000 peşəkar əsgərdən ibarət olduğunu güman edirdilər.
Qüds sindromu
Qüds sindromu — şəhərin mistik atmosferi tərəfindən Qüds şəhəri və ya həcc ziyarəti edən turistlərdə yaranmış yanlış fikirlər, müqəddəsləşdirmə, dini mərkəzli motivlər kimi psixozların yaratdığı bir sindromdur. Bu sindrom tək bir dinə və məzhəbə aid deyildir, həm yəhudilərə, həm xristianlara və müsəlmanlara təsir edə bilər. Əvvəllər ədəbiyyatda tanımlanmamış sindrom, adi bir isteriya olaraq təyin olunurdu.
1930-cu illərdə psixiatr Heinz Hermanın tərəfindən isteriyadan ayrılması bir çox alim tərəfindən aşkar edilmiş və tanınmışdır. Oxşar psixoloji problemlər digər din mərkəzli şəhərlər kimi Məkkə və Roma şəhərlərində də görülmüşdür. 2000-ci ildə son dərəcə yaxşı psixolojisi olan insanlar bu sindromu kollektiv davranışlar sərgiləyib xəstəxanalara düşdülər və sindromun nüfuzu artdı. Bu qəribə sindrom bir çox digər sindrom kimi müzakirə etmək üçün açıqdır və bir çox şəxslər tərəfindən qəbul edilmir. Psixiatr M. Kalian və E. Vitztum Qüds sindromu olaraq adlandırılan şeyin əvvəlki psixoloji problemləri olan insanlar tərəfindən yaşanan bir sıra tutmalardan ibarət olduğunu iddia edirlər.
Qüdsə gələn insanların psixi rahatsızlıqları olur və şəhərə gəlir-gəlməz içində qaldıqları ağır dini atmosfer bu sindromu üzə çıxarır. Bu insanlar qatı dindar olub, Qüdsdə yarım qalmış dini missiyanı tamamlayacaqlarını və ya din adına gerçəkləşdirilməsi lazım olan bir məqsəd olduğuna inanırlar.
Qüds şəhristanı
Qüds şəhristanı (fars. شهرستان قدس) — Tehran ostanında inzibati ərazi vahidi. İnizbati mərkəzi Qüds şəhəridir. 2006-cı il siyahıyaalınmasına əsasən əhalisi 62.355 ailədə 237.077 nəfərdir.
Nişani-Qüds ordeni
Nişani-Qüds-İranın Qacarlar sülaləsi hakimiyyəti dönəmidə dövlət mükafat nişanı. Bu ordenin ancaq II dərəcəsi vardı. Əsasən nazirlərə və bu dərcədə olanlara verilirdi. Ordu komandanları da bu ordenlə təltif olunurdular. Orden almazlarla bəzənmişdi. Başdan aşağı 12,0 sm diametrdə idi. Sinənin sol tərəfinə vurulurdu. Lenti yaşıl rəngdə, hər iki tərəfində qırmızı xətti vardı.
Qüds Pravoslav Kilsəsi
Yerusəlim Pravoslav Kilsəsi — Qüdsdə yerləşən avtokefal pravoslav kilsə. Kilsə İsrail, Fələstin Dövləti və İordaniyanı əhatə edir. III Feofil kilsənin indiki patriarxıdır.
Qüds Yəhudi Universiteti
Yerusəlim Yəhudi Universiteti (ivr. האוניברסיטה העברית בירושלים) — İsrailin ən böyük elm və təhsil mərkəzi, İsrailin ilk universiteti. yaranan gündən dərslər yəhudi dilində keçirilir.
1918-ci ildə yaranıb, dünyanın yüz ən yaxşı universitetlərindən sayılır. (2012-ci ildə 53-cü yer).
Qüds dairəsi (İsrail)
Qüds dairəsi — İsrailin yeddi inzibati ərzi vahidindən biri. Ərazisi 653 km² (Şərqi Qüds də daxil olmaqla). İnzibati mərkəzi həm də İsrailin paytaxtı olan Qüds şəhəridir.
İsrailin Mərkəzi Statistika Bürosunun məlumatına görə, 2011-ci ildə dairədə 945 000 nəfər yaşayırdı:
Yəhudilər: 635 200 nəfər (67,2 %)
Ərəblər: 293 800 nəfər (31,1 %)
Digəriləri: 16 000 nəfər (1,7 %)
Qeyri-yəhudi əhalinin sayı 28,3 % müsəlman, 1,8 % xristian və 1,4 % dinini qeyd etməyənlərdir..
Qüds mühasirəsi (1099)
Qüds mühasirəsi — 7 – 15 iyul 1099-cu ildə Fatimilər xilafətinin torpağı olan Qüdsün IV.Raymondun başçılığı altında səlibçilər tərəfindən mühasirəyə alınması və ələ keçirilməsi. Savaşın nəticəsində burada Qüds krallığı yaradıldı.
1096-cı ildə ilk səlib yürüşü zamanı Qərbi Avropa ölkələrinin kəndliləri səlcuqlar tərəfindən məğlubiyyətə uğradılar, amma onlardan fərqli olaraq həmin ilin payızında cəngavər dəstələri iri feodalların başçılığı ilə Fransa,Almaniya,İtaliyadan Şərqə doğru hərəkət etdilər. Daha sonra isə onlar Antakyanı ələ keçirirlər. Bu zamandan etibarən onlar Qüdsə doğru yollandılar. Bu səfər zamanı Hisn-el-Akrad, Tartus və Arsufu ələ keçirdilər, amma sırf olaraq isə Ramallah və Qüdsə yönəlmələri 1 iyun tarixinə təsadüf edir. Bu zaman səlibçilərin Qüdsü ələ keçirməməsi üçün buraya liman olan Yafa şəhərinin qala divarlarını Fatimilər yıxdılar.1 gün sonrasəlibçilər Ramallaha gəlib buranı ələ keçirdilər və Qüds mühasirəsi üçün hazırlandılar.7 iyulda səlibçilər Qüdsə gəldilər və buranı mühasirəyə aldılar.
7 iyul 1099-cu ildə IV. Raymondun başçısı olduğu səlibçi ordusu Qüdsə gəldi. Mühasirənin ilk əvvəllərində səlibçi ordusu keşişlərlə birlikdə özlərini yerlərə atıb ilahilər oxumağa başladılar. Və bundan sonra onların mühasirəsi tamamilə başlanmış oldu.
Qüds Aviasiya Sənayesi Şirkəti
Qüds Aviasiya Sənayesi Şirkəti (eyni zamanda Qüds kimi də yazılır) 1985-ci ildə yaradılan İran dövlət şirkətidir. PUA-larda ixtisaslaşmışdır.
IRGC nəzdində yaradılmışdır. 1998-ci ilin əvvəlində Aerokosmika Sənayesi Təşkilatı nəzdində yenidən təşkil edilmişdir. 2011-ci ildən etibarən yüzlərlə işçisi var.
Məhsul və xidmətlərinə aşağıdakılar daxildir:
Dron istehsalı: Saeghe, Talash və Mohajer;
Müxtəlif paraşütlərin inkişafı (Freefall Personal Paraşütləri, Strato Cloud paraşütləri, Ofogh paraşütləri və Fakhte paraşütləri)
Güclü yamac paraşütlərinin istehsalı;
Yerüstü idarəetmə stansiyası (GCS) sistemlərinin, görüntü, hədəfləmə, optik izləmə və aviasiya sistemlərinin istehsalı və dizaynı.
Riyazül-Qüds
Riyazül-Qüds — Azərbaycan yazıçısı və mütəfəkkiri Abbasqulu ağa Bakıxanovun Kərbəlada baş verən hadisələrə, şiələrin əsas müqəddəslərinin həyat və əməllərinə həsr olunmuş nəsr dini şeiri. Tədqiqatçı Ənvər Əhmədov əsərin Bakıxanovun həyatının Quba dövrünə aid olduğunu qeyd edir. Əsər 1820-ci ilin payızında şiə sakinlərin xahişi ilə Azərbaycan dilində yazılıb (müəllifin sözlərinə görə o, bu əsəri hicri təqvimi ilə 1236-ci ildə Qubalı şiə təəssübkeşləri üçün yazmışdır). Əsər Hz. Əlinin oğlu İmam Hüseynin faciəli taleyi və Kərbəla hadisəsinə həsr olunub. Şiələrin zülm olunan haqqı qələmə alınıb.
"Riyazül-Qüds" Bakıxanovun ilk nəsr əsərlərindən biri sayılır və xronoloji olaraq onun ilk böyük epik əsərlərindəndir. "Riyazül-Qüds" on dörd fəsildən ibarətdir. Hər bir fəsildə müəyyən hadisə təsvir olunur. Fəsillər bir-biri ilə bağlı və bir-birini tamamlayan müstəqil novellalar kimi təqdim olunur.
Şərqi Qüds
Şərqi Qüds və ya Şərqi Yerusəlim (Ərəbcə : Ərəbcə : القدس الشرقية , Əl-Qudlar Ash-Sharqiya ; İbrani , Mizraḥ Yerushalayim) , Qərb sektorundan fərqli olaraq 1948 Ərəb-İsrail müharibəsi əsnasında İordaniya tərəfindən işğal edilmiş Yerusəlimin sektorudur şəhərin, İsrail tərəfindən işğal edilmiş Qərbi Qüds . 1967-ci il Ərəb-İsrail müharibəsindən bəri Şərqi Qüds beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən İsrail tərəfindən işğal edilmiş hesab olunur .
Bu əraziyə Qüdsün Köhnə Şəhəri və İudaizm , Xristianlıq və İslamın ən müqəddəs yerlərindən bəziləri , məsələn, Məbəd dağı , Qərb divarı , əl-Əqsa məscidi , Qaya günbəzi və Müqəddəs Qəbiristanlıq Kilsəsi daxildir. eləcə də bir sıra qonşu məhəllələr. İsrail və Fələstin tərifləri fərqlidir. Fələstinin rəsmi mövqeyi 1949-cu il atəşkəs sazişlərinə əsaslanır, İsrailin mövqeyi isə əsasən Qüdsün mövcud bələdiyyə sərhədlərinə əsaslanır. Bunlar 1967-ci ilin İyun Altı Günlük Müharibədən bəri İsrail bələdiyyə orqanlarının qərar verdiyi bir sıra inzibati genişlənmələrlə müəyyən edilib . Adına baxmayaraq, Şərqi Qüds İçəri Şəhərin şimalında, şərqində və cənubunda və terminin daha geniş tərifində, hətta Qərbi Qüdsün bütün bu tərəflərindəki məhəllələri əhatə edir. Beynəlxalq ictimaiyyət Şərqi Qüds də daxil olmaqla İordan çayının qərb sahilində İsrail yaşayış məntəqələrini beynəlxalq hüquqa uyğun olaraq qeyri-qanuni hesab edir . İsrail bu şərhə etiraz edir.
Qızıl Qapı (Qüds)
Qızıl Qapı (Qüds) — Məbəd dağının yeganə şərq qapısı və bir vaxtlar bu istiqamətdən şəhərə çıxışı təmin edən iki qapıdan biri. Məbəd dağının şərq divarının şimal hissəsində yerləşir. Bu, Qüdsün Köhnə Şəhərinin divarları içərisində bir neçə möhürlənmiş qapılar arasındadır, Hulda Qapısı və şərq divarının cənub tərəfində yerdən bir neçə mərtəbə yuxarıda yerləşən Bibliya və Xaçlılar dövrlərinə aid kiçik bir darvaza.
Qızıl Qapı orta əsrlərdən bəri peyğəmbərliyin yerinə yetirilməsi üçün qoyulmuşdur. Onların tikilmə tarixi mübahisəlidir və darvazanın ərazisində heç bir arxeoloji işin aparılmasına icazə verilmir, lakin mövcud baxışların bölündüyü iki tarix göstərilir: son Bizans və ya erkən Əməvi dövrləri.
Xristian ədəbiyyatında Qızıl Qapı adı istifadə olunur. Qızıl Qapının İbranicə adı Şaar Ha-Rachamim (İbranicə: שער הרחמים), Mərhəmət Qapısıdır. Ərəb dilində onlar Bab əd-Zəhəbi adı ilə tanınırlar. Bu da "Bab əz-Zəhəbi" yazılır "Qızıl Qapı" mənasını verir. Başqa bir ərəb adı Əbədi Həyat Qapısıdır.
II Baldvin (Qüds kralı)
II Baldvin (fr. Baudouin II) və ya Burklu Baldvin (fr. Baudouin de Bourcq) (1060 və ya 1075 – 21 avqust 1131, Qüds, Qüds krallığı) — Edessa qrafı və Qüds kralı. Yaxın qohumları olan Bulonlu Qodfrey və qardaşı Bulonlu Baldvinlə birlikdə Birinci Səlib yürüşünə qatıldı.
Səlibçilərin Qüdsdəki ilk kralı olan Bulonlu Qodfreyin ölümündən sonra 1100-cü ildə Qds kralı olan Bulonlu Baldvinin yerinə Edessa qrafı elan olundu. Burklu Baldvinin dönəmində qraflıq artıq bölgənin siyasi həyatında aktiv rol oynamağa başladı. Səlcuqlarla mübarizədə 1104-cü ildə Antakiya knyazı I Bohemondla birlikdə əsir düşdü və bu dövrdə qraflıq knyazın qohumu Tankred tərəfindən idarə olundu. 4 illik əsarətin ardından azadlığa buraxılan Burklu Baldvin qraflığı əldə etmək üçün mübarizə aparmalı oldu. Bu mübarizədə bəzi yerli müsəlman əmirləriylə ittifaq quran Burklu Baldvin, bunun qarşılığında Fərat çayının şərq sahilindəki mühüm torpaqları Mosul əmirlərinə qaytarmalı oldu. 1118-ci ildə I Baldvinin vəfatıyla, Burklu Baldvin Qüds kralı təyin edildi.
I Baldvin (Qüds kralı)
I Baldvin (fr. Baudouin Ier) və ya Bulonlu Baldvin (fr. Baudouin de Boulogne) (1 yanvar 1058 – 2 aprel 1118[…]) — ilk Edessa qrafı və Qüds kralı. Bulon qrafı II Evstaxın oğludur. Böyük qardaşı olan Bulonlu Qodfreylə birlikdə Birinci Səlib yürüşünə qatıldı və qısa zamanda ən uğurlu komandirlərindən birinə çevrildi.
1098-ci ildə Bulonlu Baldvin Qüdsü və Antakyanı hədəf seçən əsas səlibçi qüvvələrindən ayrılaraq öncə Kilikiyaya, ardından Edessaya gəldi. Bölgənin Bizans imperatoruna tabe olan erməni əsilli hakimi Torosla yaxın münasibət quran Baldvin onun qızıyla evləndi və özünü onun yeganə varisi elan etdi. Edessalı Toros əslən erməni olsa da, Yunan Provaslov dininə mənsub idi və bu səbəblə, yerli ermənilər tərəfindən sevilmirdi. Bu da onun 1098-ci ilin martında ermənilər tərəfindən sui-qəsdlə öldürülməsinə səbəb oldu. Bu sui-qəsddə nə qədər rolu olduğu bilinməsə də, Bulonlu Baldvin hadisənin ardından dərhal hakimiyyəti ələ aldı və özünü müstəqil Edessa qrafı elan etdi.
Ben Yehuda küçəsi (Qüds)
Ben Yehuda (İvrit: רחוב בן יהודה) — 1983-cü ildən bəri piyadalar üçün nəzərdə tutulmuş və nəqliyyat vasitələri üçün bağlı olan İsraildə Qüdsün mərkəzi küçələrindən biridir. Yaffa küçəsində Kral Corc küçəsi ilə Sion meydanı arasında yerləşir. Küçə müasir ivrit dilinin yaradıcısı Eliezer Ben-Yehudanın adını daşıyır.
Ben Yehuda küçəsi hələ İsrail dövlətinin qurulmasından əvvəl Qüdsün əsas küçəsi idi. Şəhərin əsas arteriyası olduğuna görə tez-tez terrorçuları cəlb edirdi.
1983-cü ildə küçəni nəqliyyat üçün bağladılar və yalnız piyadalar üçün nəzərdə tutuldu. İvrit dilində Midreçov da adlanır, sözün əsl mənasında piyada küçəsi deməkdir, səki və küçə sözlərindən əmələ gələn neologizmdir.
Ben Yehuda küçəsindəki kommersiya fəaliyyəti əsasən turistlərə yönəlib, burada çoxlu suvenir və Yudaika mağazaları, kafelər, restoranlar var və küçə musiqiçiləri tez-tez çıxış edirlər. Küçə çoxdan Qüdsün ürəyi sayılırdı, lakin bu yaxınlarda pravoslav yəhudiliklə kifayətlənməyən dindar gənclər ümumi şənliklərə qoşulmağa başladılar.
Hacı Mirzə Ağarəhim Qüdsi Vənəndi
Qüdsi Vənəndi, Mir Əbdürrəhim, Hacı Mirzə Ağarəhim Qüdsi Vənəndi (1773, Ordubad – 1861, Ordubad) — azərbaycanlı şair. XIX əsrdə yaşamış Ordubad şairlərindən biri.
Klassik poeziya və aşıq şeiri formalarında əsərlər Ordubaddakı "Əncüməni-şüəra" ədəbi məclisinin fəal üzvlərindən biri olmuşdur. Divanının 1863-cü ilə aid avtoqraf nüsxəsi Azərbaycan EA Əlyazmaları İnstitutunda saxlanılır.
Qüdsi Vənəndinin doğum və ölüm tarixləri bəlli deyil. Onun əsl adının bir mənbədə Hacı Mirzə Ağa Rəhim Qüdsi Vənəndi, ASE-də isə Mir Əbdürrəhim oduğu qeyd edilir. Ordubadın Vənənd kəndində doğulmuşdur. O şeirlərinin birində göz açdığı Vənənd kəndi haqqında yazır:
Ordubaddakı "Əncüməni-şüəra" ədəbi məclisinin fəal üzvlərindən biri olmuşdur. Şeirlərində Füzuli və Nəbati yaradıcılığının təsiri duyulur. Bir divanı qorunub saxlanmışdır.
Mirzə Həsib Qüdsi
Mirzə Həsib Qüdsi (1828, Bakı – 1908, Bakı) — XIX əsr Azərbaycan şairi.
Mirzə Həsib Qüdsi 1828-ci ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. İlk təhsilini doğulduğu şəhərdə aldıqdan sonra Tehran şəhərinə yollanaraq mükəmməl dini və dünyəvi təhsil almışdır. Bakıya qayıtdıqdan sonra isə mədrəsə açmış və ömrünü dini alimlərin yetişməsinə sərf etmişdir. Bu böyük alim və şair 1908-ci ildə Bakıda vəfat etmişdir. Təəssüf ki, bir çox din alimləri və Əhli-Beyt (ə) şairləri kimi Mirzə Həsib Qüdsinin də həyat və fəaliyyəti barədə məlumat yox dərəcəsindədir.
Zəngin irsə malik olan şairin şerləri mütəmadi olaraq o dövrün mətbuat orqanlarında: "Məktəb", "Şərqi Rus", "Həyat", "İrşad", "Dəbistan", "Tazə həyat", "Füyuzat" və başqalarında çap edilmiş, divanı isə 1883 və 1887-ci illərdə Təbrizdə, 1901-ci ildə isə Bakıda nəşr edilmişdir. Sovet imperiyası dövründə isə şairin divanı mərhum Əliəbbas Müznib tərəfindən tərtib edilsə də çap edilməmişdir. Bu kitab ancaq müstəqillik dönəmində Sona Xəyal və Mustafa Mailoğlu tərəfindən transfonelimerasiya edilərək nəşrə hazırlanmış və 2004-cü ildə nəşr edilmişdir.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi şair zəngin və çoxşaxəli ədəbi irsə malikdir.
Mirzə Müslüm Qüdsi
Mirzə Müslüm Qüdsi və yaxud Qüdsi İrəvani (1752, İrəvan – 1808, İrəvan) — XVIII əsr Azərbaycan şairi. Mirzə Məhəmməd Müslüm Qüdsi təxəlüssü ilə yazıb yaratmışdır. O, İrəvan xanlığının münşisi (katibi) olub.
Mirzə Məhəmməd Müslüm 1752-ci ildə İrəvan şəhərində anadan olub. O, İrəvan xanının sarayında xidmət edib. Orada Mirzə Məhəmməd xanın katibi (münşisi) olub. O, 1808-ci ildə İrəvan şəhərində vəfat edib.
Mirzə Məhəmməd Müslüm Qüdsi təxəlüssü ilə yazıb yaratmışdır. Buna görə o, Mirzə Müslüm Qüdsi adı ilə tanınır. Hələlik elm aləminə onun bir "Divan"ı məlumdur.
Qüdsdə Yəhudi Universiteti
Yerusəlim Yəhudi Universiteti (ivr. האוניברסיטה העברית בירושלים) — İsrailin ən böyük elm və təhsil mərkəzi, İsrailin ilk universiteti. yaranan gündən dərslər yəhudi dilində keçirilir.
1918-ci ildə yaranıb, dünyanın yüz ən yaxşı universitetlərindən sayılır. (2012-ci ildə 53-cü yer).
Qüdsi
Abbasqulu ağa Mirzə Məhəmməd oğlu Bakıxanov (təxəllüsü: Qüdsi; 21 iyun 1794, Əmircan – 31 may 1847, Məkkə, Həbəşistan əyaləti) — Azərbaycan şairi, yazıçı, alim, mütəfəkkir və tərcüməçi. Azərbaycanın ilk tarixçisi hesab olunur. Bir çox məşhur Azərbaycan tarixi əsərlərinin müəllifi Azərbaycan tarix elminin əsasının qoyan ilk tarixçi
XIX əsr Azərbaycan maarifçilərindən biri olan Abbasqulu ağa Bakıxanov "Gülüstani-İrəm" əsəri ilə Azərbaycan tarixşünaslıq elminin əsasını qoymuşdur. "Qüdsi" təxəllüsü ilə Azərbaycan, ərəb və fars dillərində şeirlərin müəllifidir. Qubada "Gülüstan" adlı elmi-ədəbi məclisin (1835) təşkilatçılarından biri olmuşdur.
1820–1830-cu illərdə Çar Rusiyası ordusunda qulluq etdiyi zaman Gülüstan (1813) və Türkmənçay (1828) müqavilələrinin imzalanmasında tərcüməçi kimi iştirak etmişdir.
Abbasqulu ağa Bakıxanov 1794-cü il 21 iyun Bakının Əmircan kəndində anadan olmuşdur. Onun atası II Mirzə Məhəmməd Xan Bakı xanları nəslindən, anası Sofiya xanım isə müsəlmanlığı qəbul etmiş gürcü qızı idi. Bakıxanov 8 yaşına qədər Bakıda yaşamış, uşaqlığının ilk dövrünü Abşeronun Əmircan, Maştağa, Balaxanı kəndlərində keçirmişdir.1802-ci ildə atası xanlıq taxtı uğrunda vuruşmalarda öz əmisi oğlu Hüseynqulu xana məğlub olduğuna görə məcburiyyət qarşısında qalaraq Qubaya, vaxtı ilə dayısı Fətəli xanın ona bağışladığı Amsar kəndinə köçməli olmuşdur. Abbasqulu ağa 1819-cu ilədək Qubada, Amsar kəndində yaşamış, yarımçıq qalan təhsilini davam etdirmişdir.
Qüdsi (film, 2007)
Azərbaycan xalqının ensiklopedik biliyə malik mütəfəkkir simalarından biri Abbasqulu ağa Bakıxanov olmuşdur. Film məhz Abbasqulu ağa Bakıxanovun əsərlərinin əlyazmaları əsasında, onun həyat və yaradıcılığına həsr edilmişdir. A.Bakıxanovun həyat yoluna işıq tutan Tiflis mühiti, Varşava, Sankt-Peterburqdan söz açmaqla yanaşı böyük mütəfəkkirin görüşdüyü gürcü, rus ziyalılarının da bədii obrazları filmdə öz əksini tapmışdır. Bakıxanov tarix, coğrafiya, dilçilik, din, astronomiya, bədii ədəbiyyat sahəsində irs qoyub getmişdir. Polkovnik Bakıxanovun rəsmi arxiv sənədlərindən film boyu istifadə olunmuş, eləcə də onun orden və medallarla təltif olunması faktları da filmdə öz təcəssümünü tapmışdır. Ən maraqlı məqamlar isə Qubadakı "Səkinəxanım" məscidində lentə alınmış ki, bu məscid də polkovnikin xanımı tərəfindən Abbasqulu ağa Bakıxanovun xatirəsinə ucaldılmışdır.
Alim, diplomat, hərbçi, yazıçı, şair, filosof olan Abbasqulu ağa şərəfli həyat yolu keçmiş və Ərəbistanın isti səhralarını dolaşarkən, Mədinə ilə Məkkə arasında "Vadii Fatimə" adlanan yerdə, vəba xəstəliyindən dünyasını dəyişmişdir.
Filmdə Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri QSC-nin arxiv materiallarından, "Fətəli xan", "Leyli və Məcnun" və "Üzeyir ömrü" bədii filmlərinin fraqmentlərindən istifadə olunmuşdur.
Filmin bədii səhnələri ağ-qara çəkilmişdir.
Film proloq və epiloq hissələrindən ibarətdir.
Qüdsi Osmanov
Qüdsi Dursun oğlu Osmanov (16 fevral 1966, Noyemberyan rayonu) — Azərbaycan diplomatı, Azərbaycan Respublikasının Rumıniyada fövqəladə və səlahiyyətli səfiri.
Qüdsi Osmanov 16 fevral 1966-cı ildə Ermənistan Respublikasının Noyemberyan rayonunda anadan olub.
Sankt-Peterburq Su Kommunikasiyaları Universitetini (İqtisadiyyat), Sankt-Peterburq Dövlət Universitetinin Hüquqşunaslıq və Beynəlxalq Münasibətlər fakültələrini bitirmişdir. Siyasi elmlər namizədidir. Rusiya Federasiyasının XİN nəzdində Diplomatik akademiyasının "Beynəlxalq iqtisadiyyat" fakültəsinin magistraturasını bitirmişdir.
1984–1987 — keçmiş SSRİ hərbi qüvvələr sırasında xidmət etmişdir.
Evlidir, dörd övladı var.
1997–2004 — Azərbaycan Respublikasının Sankt-Peterburq şəhərindəki Fəxri konsulu vəzifəsində çalışmışdır.
2005–2013 — Azərbaycan Respublikasının Sankt-Peterburq şəhərindəki Baş konsulu vəzifəsində çalışmışdır.
2013–2016 — Azərbaycan Respublikasının Rusiya Federasiyasındakı Səfir müavini vəzifəsində çalışmışdır.
Qüdsi Vənəndi
Qüdsi Vənəndi, Mir Əbdürrəhim, Hacı Mirzə Ağarəhim Qüdsi Vənəndi (1773, Ordubad – 1861, Ordubad) — azərbaycanlı şair. XIX əsrdə yaşamış Ordubad şairlərindən biri.
Klassik poeziya və aşıq şeiri formalarında əsərlər Ordubaddakı "Əncüməni-şüəra" ədəbi məclisinin fəal üzvlərindən biri olmuşdur. Divanının 1863-cü ilə aid avtoqraf nüsxəsi Azərbaycan EA Əlyazmaları İnstitutunda saxlanılır.
Qüdsi Vənəndinin doğum və ölüm tarixləri bəlli deyil. Onun əsl adının bir mənbədə Hacı Mirzə Ağa Rəhim Qüdsi Vənəndi, ASE-də isə Mir Əbdürrəhim oduğu qeyd edilir. Ordubadın Vənənd kəndində doğulmuşdur. O şeirlərinin birində göz açdığı Vənənd kəndi haqqında yazır:
Ordubaddakı "Əncüməni-şüəra" ədəbi məclisinin fəal üzvlərindən biri olmuşdur. Şeirlərində Füzuli və Nəbati yaradıcılığının təsiri duyulur. Bir divanı qorunub saxlanmışdır.