SƏHABƏLƏR

İslamı qəbul etmiş, Məhəmməd peyğəmbəri görmüş, onu dinləmiş ardıcılları, tərəfdarları və yaxınlarıdır.

İslamda səhabə sayılmaq üçün onların həyatlarının sonuna kimi müsəlman qalmaları şərti vardır. Reyğəmbəri görmüş və İslamı qəbul etmiş, daha sonra dini etiqadından dönən, başqa inancları dini etiqad kimi seçən insanlar səhabə hesab edilmirlər. Ancaq onlardan kimsə inancından döndükdən sonra, yenə də təkrar İslama qayıtmışdırsa səhabə sayılmışdırlar. Peyğəmbərin əhli-beyti, eləcə də onunla görüşmüş uşaqlar da səhabələr hesab edilirlər. Məhəmmədin peyğəmbərliyindən öncə onunla görüşənlər, ancaq sonra onu görməyənlər səhabə sayılmırlar.

Peyğəmbərlə görüşmüş, İslamı isə yalnız onun vəfatından sonra qəbul etmiş müsəlmanlar da səhabə deyildirlər.

Məhəmməd peyğəmbərin ilk səhabəsi onun həyat yoldaşı Xədicə, sonuncusu isə 100/729-cu ildə vəfat edən Əbu Tufeyl Əmir Vasil oğlu Leysi Kinani olmuşdur. Bəzi rəvayətlərə görə Məhəmməd peyğəmbərin vəfatına qədər onun səhabələrinin sayı 114000 nəfərə çatmışdır.

İslam dininin bütün sahələrinin düzgün anlaşılması üçün Məhəmməd peyğəmbərin, onun əhli-beytinin və səhabələrinin həyatlarını yaxşı bilmək vacibdir. Buna görə İslam tarixçiləri əsərlərində onların həyatlarının bütün tərəflərini işıqlandırmışdırlar. Onların kitablarında əlifba düzülüşü ilə peyğəmbərin 10000-ə yaxın səhabəsinin həyatları qələmə alınmışdır.

Səhabələrdən bəziləri peyğəmbərə daha yaxın olmuş, İslamın inkişaf etməsində böyük işlər görmüşdürlər. Digərlərinin isə o qədər də böyük fəaliyyəti olmamışdır. Bilik baxımından səhabələrin arasında böyük fərqlər olmuşdur. Məhəmməd peyğəmbərə ən yaxın olan səhabələr digərlərindən fərqləndirilir. Onları Əshabül-Kiram adlandırırlar.

Onlar İslamın inkişafı üçün böyük işlər görmüş, Məhəmməd peyğəmbərə yardım edərək İslam idealları uğrunda varlarını, həyatlarını da qurban etmişdirlər.

Müsəlmanlar onlara qarşı böyük sevgi bəsləyirdilər.

Bir çox alimlərə görə peyğəmbərin səhabələri doğru və inanclı insanlar olmuşdurlar.

Kitablarda onların hər birinin adları anılandan sonra, “Allah onlardan razı olsun” sözləri qeyd edilir. Quran (9: 100, 48: 18) və hədislərdə səhabələr haqqında fikirlər mövcuddur.

Məhəmməd peyğəmbərin səhabələri onun irsinin qoruyucuları, eləcə də davamçıları olmuşdurlar. Onların səyləri nəticəsində erkən İslam tarixi, peyğəmbərin həyatı, onun hədisləri günümüzə gəlib çatmışdır.

Xilafətin genişlənməsindən sonra səhabələr Ərəbistandan dörd bir tərəfə yayılaraq İslamın təbliğinə başlamışdırlar.

Orada onlar yerli xalqları İslamın əsasları ilə tanış etmiş, Quranın təcvidi, eləcə də təfsirini öyrətmiş, peyğəmbərin həyatı haqqında onlara məlumatlar vermişdirlər. Aralarında ən bilikli olanlar isə Xilafətin müxtəlif mədəni mərkəzlərində fiqhi, etiqadi məzhəblərin əsaslarını qoymuşdurlar. Bununla da, səhabələr İslamın dünya dininə çevrilməsində böyük rol oynamışdırlar.

SƏHABƏLƏR

Obastana Qoşul.