TÜFƏNG

Tüfəng — odlu silah olub, uzun lüləyə malikdir. Lüləyinin uzunluğu ən azı 30 sm ölçüsündə olur. Onun ümumi uzunluğu isə ən azı 60 sm-dir (qundaq, çaxmaq, lülək). Tüfəngdən hücum, müdafiə, siqnal vermək, ov, idman və ya oyunlarda istifadə edilə bilər. Tüfənglər adətən atəş zamanı əldə tutulduğundan onlara əl silahı da deyirlər. == Tarixi haqqında == Bu gün bizə məlum olan tüfəng hələ 1300-cü ildə məlum olan atəşli silahın əsasında inkişaf etdirilmişdir. İlk vaxtlarda bu tökmə yolu ilə hazırlanmış borudan ibarət idi. Bu boru kiçik deşikdən alovlandırılırdı. İlk əl boruları çox qeyri dəqiq idi. XVI əsrin ortalarında hazırlama texnologiyasının inkişafı nəticəsində onların dəqiqliyi artır.

Avtomat tüfəng və ya avtomat silah — odlu silah. Atəş açılarkən əmələ gələn barıt qazı enerjisindən nəinki gülləyə (mərmiyə) hərəkət vermək, həmçinin silahı yenidən doldurmaq və atəş açmaq üçün istifadə olunur. == Tarixi == Amerikalı Requlus Pilon 1863-cü ildə ilk avtomat tüfəng quraşdırmışdır. Rusiyada ilk avtomat tüfəngi layihəsini 1887-c ildə D. A. Rudnitski vermişdir. == Xarakteristikası == Avtomat silah həm fasiləsiz, həm də tək-tək atəş açır. Yalnız yenidən doldurma əməliyyatı avtomatlaşdırılmış silah yarımavtomat və ya özüdolan avtomat silah adlanır. Avtomat silahın yüksək sürətlə atəş açması tez hərəkət edən hədəfi vurmağa və yüksək atış sıxlığı yaratmağa imkan verir. Patronlar avtomat silaha patronla dolu xüsusi mağazadan (tapança, avtomat, tüfəng, karabin, əl pulemyotu, ortakalibrli avtomat toplarda) və ya elastik metaldan hazırlanmış lent (qundaqlı pulemyot, irikalibrli pulemyot, kiçikkalibrli avtomat toplarda) vasitəsilə verilir. Avtomat tapança, tapança-pulemyot, avtomat və özüdolan tüfənglər, əl pulemyotu, irikalibrli (12,7–15 mm) pulemyot və avtomat top (kalibri 20 mm və daha artıq olan) avtomat silahlardır. == Növləri == Müasir avtomat silah aşağıdakı növlərə bölünür: Avtomatik rejimli lülə təpməsindən istifadəyə əsaslanan silahlar sistemi.

Avtomat — müharibə üçün istifadə olunan avtomatik atəş silahı. Avtomatlar dörd rejimdə olur: bloklaşdırılmış (atəş açılmır), tək-tək atəş, yarı avtomatik atəş (üç-üç və ya iki-iki atəş açılır) və tam avtomatik (dayanmadan atəş açılır). Avtomatlar dünyada kütləvi şəkildə İkinci Dünya müharibəsindən sonra yayılmışdır. İlk avtomatlar Rusiya İmperiyasında Vladimir Qriqoryeviç Fyodorov tərəfindən düzəldilmişdir (Fyodorov avtomatı). Avtomatlar pulyemyot tapançaları əvəz etmişlər. == Müasir avtomat == 1943-cü ildə dizayn edilmiş StG 44 döyüş meydanında geniş istifadə edilən ilk müasir piyada tüfəngi kimi tarix səhnəsində öz yerini tutdu. Adi tüfəng patronu əvəzinə patronun qısaldılmış variantı olan 7,92x33 Kurz güllələrini atmağa qadir olan StG 44 sürətli və yüksək atıcı silah idi. Yüksək gücü ilə nisbətən geniş ərazidə təsirli ola bilən StG 44, illər sonra piyadaların tüfəngləri ilə yenidən müstəqil şəkildə hərəkət etməsinə şərait yaratdı. Bənzər bir silah olaraq təyin oluna bilən M1 Carabine adlı qısa lüləli tüfəng ABŞ tərəfindən istehsal edilsə də, bu silah StG 44-ün uğurunu tutmaqdan uzaq idi. Çünki onun istifadə etdiyi güllə tapança gülləsindən bir qədər güclü idi.

Martin təklüləli tüfəng növüdür. Orijinal adı Martini-Henri idi və 1871-ci ildən İngilis ordusunda istifadə edilmişdir. Silah, özünü təkmilləşdirən Fridrix von Martini və Aleksandr Henrinin adını daşıyır. Osmanlı ordusu tərəfindən 93 müharibəsində ruslara qarşı istifadə edilmişdir. Martini-Henri Martin və Hekimoğlu da daxil olmaqla, bir çox xalq mahnısının mövzusu olmuşdur.

"Köhnə tüfəng" (fr. Le vieux fusil) — 1975-ci ildə rejissor Rober Enriko tərəfindən çəkilmiş fransız filmidir. 1976-cı ildə ən yaxşı film, ən yaxşı aktyor və ən yaxşı musiqi nominasiyalarında Sezar mükafatı qazanmış, eləcə də ən yaxşı rejissor, ikinci plan aktyor, ssenari, operator, montaj və səs nominasiyalarına namizəd olmuşdur. Film, 1944-cü ildə baş vermiş Oradur-sür-Qlan qətliamından bəhs edir. == Məzmun == 1944-cü ildə, Montobanda almanlar Fransadan geri çəkilən dövrdə, Julyen Dandyö yerli xəstəxanada cərrah kimi çalışır. Antihitler koalisiyasının həyata keçirdiyi Normandiya əməliyyatının başlamasından sonra Montobana edilə biləcək hava hücumundan ehtiyatlanan Dandyö, ailəsinin təhlükəsizliyi üçün dostu Fransuadan həyat yoldaşı və qızını şəxsi qəsrinin yerləşdiyi kəndə aparmasını xahiş edir. Bir həftə sonra Dandyö, həftəsonu olduğuna görə onları görmək məqsədilə kəndə yola düşür, lakin almanlar kəndi tutmuşdu. O, kilsədə bütün kəndliləri öldürülmüş vəziyyətdə tapır. Qəsrdə güllələnmiş qızını və alovsaçanla yandırılmış həyat yoldaşını görən zaman sarsıntı keçirir. Dandyö ailəsinin intiqamını almaq üçün alman əsgərlərini öldürməyi qərara alır.

Tank əleyhinə tüfəng, hərbi texnikaların, xüsusən də tankların zirehlərini dağıtmaq üçün hazırlanmış bir tüfəng növüdür. Antitank tüfəngləri əvvəlcə Birinci Dünya Müharibəsində istifadə edilmiş və İkinci Dünya Müharibəsi dövründə ağır zirehli texnikalar ilə mübarizədə yetərli olmadığına görə, bazuka kimi raket buraxıcıları və geri təpməsiz tüfənglər ilə əvəz olundular, lakin Koreya müharibəsinə qədər istifadə edilmişdirlər. Bu gün Barrett M82 kimi ağır kalibrli snayper tüfəngləri İkinci Dünya müharibəsi texnologiyasının bir təkamülüdür.

"Köhnə tüfəng" (fr. Le vieux fusil) — 1975-ci ildə rejissor Rober Enriko tərəfindən çəkilmiş fransız filmidir. 1976-cı ildə ən yaxşı film, ən yaxşı aktyor və ən yaxşı musiqi nominasiyalarında Sezar mükafatı qazanmış, eləcə də ən yaxşı rejissor, ikinci plan aktyor, ssenari, operator, montaj və səs nominasiyalarına namizəd olmuşdur. Film, 1944-cü ildə baş vermiş Oradur-sür-Qlan qətliamından bəhs edir. == Məzmun == 1944-cü ildə, Montobanda almanlar Fransadan geri çəkilən dövrdə, Julyen Dandyö yerli xəstəxanada cərrah kimi çalışır. Antihitler koalisiyasının həyata keçirdiyi Normandiya əməliyyatının başlamasından sonra Montobana edilə biləcək hava hücumundan ehtiyatlanan Dandyö, ailəsinin təhlükəsizliyi üçün dostu Fransuadan həyat yoldaşı və qızını şəxsi qəsrinin yerləşdiyi kəndə aparmasını xahiş edir. Bir həftə sonra Dandyö, həftəsonu olduğuna görə onları görmək məqsədilə kəndə yola düşür, lakin almanlar kəndi tutmuşdu. O, kilsədə bütün kəndliləri öldürülmüş vəziyyətdə tapır. Qəsrdə güllələnmiş qızını və alovsaçanla yandırılmış həyat yoldaşını görən zaman sarsıntı keçirir. Dandyö ailəsinin intiqamını almaq üçün alman əsgərlərini öldürməyi qərara alır.

Boys tank əleyhinə tüfəng Böyük Britaniya tərəfindən istehsal edilmiş olan tank əleyhinə tüfəngdir. Silah 1937-ci ildə hazırlanmış və İkinci Dünya müharibəsi zamanı istifadə edilmişdir. Silah ölçülərinin və sahib olduğu döyüş sursatının böyüklüyünə görə tez-tez fil silahı adlandırılmışdır. Müharibənin ilk zamanlarında silah yüngül tanklara və tanketlərə qarşı üstünlük əldə etmiş olsa da, daha ağır zirehlərə qarşı effektiv deyildi və məhz buna görə də müharibənin ortalarında onlar PİAT sistemləri ilə əvəz olunmuşdurlar. Silahın lülə uzunluğu 910 mm, sursatı Kynoch & RG .55 Boys, çapı .55, sursatın çıxış sürəti 747-884 m/s, effektiv mənzili 91-460 m, güllə təminatı isə 5 mərmilik maqazin ilə olmuşdur.

777 saylı xüsusi təyinatlı əlahiddə hərbi hissə, daha sonra 777-ci Motorlu Tüfəng Alayı — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinə bağlı Azərbaycan Quru Qoşunlarında xüsusi təyinatlı hərbi hissə. == Tarixi == === Birinci Qarabağ müharibəsi === 777 saylı xüsusi təyinatlı əlahiddə hərbi hissə 1 yanvar 1992-ci il tarixində, Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində, keçmiş Azərbaycan Prezidenti Ayaz Mütəllibovun hakimiyyəti dövründə yaradılmışdır. Polkovnik-leytenant Elçin Məmmədov tabor komandiri, baş leytenant Rövşən Əkbərov isə tabor komandirinin müavini təyin edilmişdir. Taborun tərkibi ilkin olaraq Əfqanıstan müharibəsi zamanı Sovet Ordusunda xidmət etmiş 32 azərbaycanlı zabitdən ibarət idi. Buna görə tabor "Əfqan" ləqəbi ilə tanınırdı. Taborun formalaşdırılma prosesi davam etdiyi müddətdə dövrün Azərbaycan Müdafiə naziri Tacəddin Mehdiyevin əmri ilə hərbi hissənin Vaqif Musayevin rəhbərlik etdiyi bir kəşfiyyat qrupu Şuşa şəhərinə göndərilmişdir. 1992-ci ilin yanvarında hərbi hissənin şəxsi heyəti keçirdiyi əməliyyat nəticəsində keçmiş SSRİ-nin 4-cü ordusunun 295-ci Motorlu Tüfəng Diviziyasının 7 PDM-ni ələ keçirmişdir. 1992-ci il fevral ayının əvvəlində, 30 zabit və 20 əsgərdən ibarət olan 777 saylı xüsusi təyinatlı əlahiddə hərbi hissə şəhəri müdafiə etmək üçün Şuşaya köçürülmüşdür. Şəhərə gələn batalyon dərhal döyüş tapşırıqlarını yerinə yetirməyə başlamışdır. Bu döyüş tapşırıqlarına Ermənistan Silahlı Qüvvələrinə aid döyüş xətlərinin arxasında kəşfiyyat və təxribat əməliyyatları, eləcə də Laçından Şuşaya doğru irəliləyən kolonlara müşayiət etmək aid idi.

Panzerbüchse 39 , qısaldılmış PzB 39 , (almanca: "tank ov tüfəngi modeli 39") İkinci Dünya Müharibəsində istifadə edilən Alman tank əleyhinə tüfəng idi . Bu, Panzerbüchse 38 ( PzB 38 ) tüfənginin təkmilləşdirilməsi idi. == İnkişaf == === PzB 38 === Alman tank əleyhinə tüfəngləri 1917-ci ildə dünyanın ilk tank əleyhinə tüfəngi olan Mauser 1918 T-Gewehr ilə ortaya çıxdı. Qərb cəbhəsində ilk İngilis tanklarının görünməsinə cavab olaraq yaradılmışdır . Bu tək atışlı əllə idarə olunan tüfəng orta səviyyədə uğur qazandı; təxminən 15.800 tüfəng istehsal edildi. Alman inkişafı 1930-cu illərin sonlarında yenidən başladı. Piyadaları insan daşına bilən yüngül tank əleyhinə tüfənglə təmin etmək üçün Dipl.-Ing. (sertifikatlı mühəndis) Suhldakı Gustloff Werke-də B. Brauer Panzerbüchse 38 - i dizayn etdi.(PzB 38). Bu, geri çəkilən lüləsi ilə əllə doldurulmuş tək atışlı silah idi. Atəş zamanı lülə təxminən 9 sm (3,5 düym) geri çəkildi, bu da arxanı açdı və tükənmiş patron gövdəsini çıxardı.

Lülənin kalibri - 20 mm

Avtomatik snayper tüfəngi – güclü gilizlərdən istifadə edən, kiçik daraqlı və gilizi daha uzaq məsafələrə atmağı bacaran avtomat növüdür. Avtomatlardan fərqli olaraq daha güclü və uzun mənzilli gilizlərdən istifadə edir. Ayrıca olaraq avtomatlardan daha uzun olurlar. Bu cür silahları daha çox şəhərlərin və ya strateji əhəmiyyətli obyektlərin, regionların, bölgələrin müdafiəsində, ön xəttin arxasında və digər müharibə meydanlarında istifadə edirlər. Bu cür silahlar ABŞ istehsalı 30-06 Springfield, Rusiya istehsalı (rus standartı) 7.62x54mmR, NATO istehsalı (NATO standartı) 7.62x51mm, İsveçrə istehsalı (İsveçrə standartı) 7.5x55mm gilizlərindən istifadə edirlər. Daraqları isə adətən 20 güllə tutur. Əvvəllər Avtomatik snayper tüfəngləri yarımavtomatik rejimdə işləyirdilərsə, hal-hazırda avtomatik snayper tüfənglərinin işləmə mexanizmi dəyişdirilərək həm yarımavtomatik, həm də tam avtomatik rejimə keçirilmişdir.

Ağır kalibrli snayper tüfəngi, böyük kalibrli snayper tüfəngi və ya Anti-material tüfəngi hərbi nəqliyyat vasitələrinə və ya digər hərbi texnikalara qarşı istifadə edilmək üçün hazırlanmış tüfəng növüdür. Ağır kalibrli snayper tüfənglərinin tarixi Birinci Dünya Müharibəsində istifadə olunan tank əleyhinə tüfənglərə gedib çıxır. İkinci Dünya Müharibəsində də geniş şəkildə istifadə edilmişdirlər, lakin sonralar ağır zirehli texnikalara qarşı effektiv olmadıqlarına görə bazuka kimi raket buraxıcı qurğular və arxaya təpməsiz tüfənglərlə əvəz edildilər, ancaq Koreya müharibəsinə qədər istifadə edilmişdirlər. Modern ağır kalibrli snayper tüfəngləri Soyuq müharibənin sonlarından hazırlanmağa başlanıldılar. Əvvəlki tank əleyhinə tüfənglərdən fərqli olaraq, onlar əsasən yüngül zirehli maşınlar və ya hədəflər qarşı istifadə olunurlar.

Banqladeş sərhədçilərinin qiyam qaldıraraq sərhəd qoşunlarının paytaxt Dəkkədəki mərkəzi qərargahını tutması nəticəsində ən azı 20 nəfər həlak olub. Bu barədə polisə istinadən yerli telekanallar məlumat yayıblar. Qərb informasiya agentlikləri isə yalnız bir nəfərin həlak olduğunu xəbər veriblər. Verilən məlumata görə, hadisə baş verən zaman milli sərhəd xidmətinin rəhbərliyi paytaxt Dəkkədəki mərkəzi qərargahda konfrans keçirirmiş. Qiyamda 300–400 arası sərhədçinin iştirak etdiyi bildirilib. Qiyamçılar əmək haqqlarının artırılması və iş şəraitinin yaxşılaşdırılmasını tələb edirlər. Sərhədçilər həmçinin yaxınlıqdakı ticarət mərkəzini də ələ keçiriblər. Artıq ordu onların ələ keçirdikləri binalar kompleksini mühasirəyə alıb və qiyamçılardan silahı yerə qoymağı tələb edir. Ərazidə intensiv atəş və partlayış səsləri eşidilir, milli sərhəd xidmətinin binasından tüstü qalxır. Güman edilir ki, ölənlər arasında çarpaz atəş altına düşmüş çoxlu sayda dinc sakin var.

Draqunov snayper tüfəngi — Draqunovun 7.62 mm-lik snayper tüfəngi. Peyda olan, hərəkət edən, gizlənmiş tək hədəfləri məhv etmək üçün hazırlanmışdır. Tüfəng snayperin ştat silahıdır. Qarabag müharibəsində geniş istifadə olunmuşdur. Silahdan atəş açmaq üçün adi, trasser, zirehdeşən-yandırıcı və snayper güllələrindən istifadə olunur. Atəş tək-tək açılır. Optik nişangah gecə infraqırmızı obyektlərə və pis görünən hədəflərə atəş açmaq üçün nəzərdə tutulub. Bundan əlavə gündüz hədəfi məhv etmək üçün də istifadə olunur. Gecə infraqırmızı obyektlərin şüaları nişangaha düşərək yaşıl rəngli işıqlı ləkə kimi görünür ki, bununla da həmin obyekti dəqiq nişan almaq olur. == Xarakteristikası == Atəş uzaqlığı — 1300 m., açıq nişangahla 1200 m.

Keyxosrov xan (vəfatı 1674) — Səfəvi hərbi komandiri və gürcü soylu qulam. Şah Süleyman Səfəvi (1666-1694) dövründə 1670-dən 1674-cü ilə qədər silahlı korpusun (tüfəngçi ağası) komandiri vəzifəsini icra etdi. Keyxosrovun anası gürcü Saakadze ailəsindən olan Bican bəy Saakadzenin qızı idi və beləliklə Bicanın oğulları Rüstəm (sepahsalar, vəfatı 1643), Əliqulu xan (vəfatı 1667) və İsa xanın (vəfatı 1654) bacısı oğlu idi. Keyxosrovun oğlu Mənuçöhr 1698-1699-cu illərdə qısa müddətə Darun bəylərbəyi olaraq xidmət etdi. == Mənbələr == Floor, Willem. Safavid Government Institutions. Costa Mesa, California: Mazda Publishers. 2001. səh. 185.

Mübariz (Snayper tüfəngi) — Azərbaycan Müdafiə Sənayesi Nazirliyi tərəfindən istehsal olunan snayper tüfəngi. Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Mübariz İbrahimovun şərəfinə adlandırılmışdır. == Tarixi == Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Sənayesi Nazirliyi tərəfindən istehsal olunan Mübariz snayperi ilk dəfə 2012-ci il noyabrın 7-dən 10-dək İndoneziyanın paytaxtı Cakarta şəhərində "İndoDefence −2012" müdafiə sərgisində nümayiş olunub. Bu tüfəng eyni zamanda Azərbaycanın lisenziyası ilə Türkiyənin MKEK (Mechanical and Chemical Industry Corporation) şirkəti tərəfindən də istehsal edilir. Azərbaycan, İordaniya, Türkiyə və Pakistan Silahlı Qüvvələrində silahlanmaya qəbul edilib. == Adlandırılması == Mübariz snayperi 2013-cü ilin əvvəllərində orduda silahlanmaya qəbul edilib. Sınaqlar zamanı milli silahımız üzərində xeyli təkmilləşdirmələr aparılıb. "İstiqlal" snayper tüfəngi ailəsindən olan yeni tüfəng, silahlanmaya Azərbaycanın Milli qəhrəmanı Mübariz İbrahimovun şərəfinə "Mübariz" adı ilə qəbul edilib. == Texniki xüsusiyyətləri == İST −12,7 "Mübariz" — 12,7 mm-lik iri çaplı yarımovtamat snayper tüfəngidir. "Mübariz" uzaq məsafələrə dəqiq atəş aparmaq üçün nəzərdə tutlmuş atıcı silahdır.

Silah saytlarının və ekspertlərinin qiymətləndirmələrinə görə, bu gün çoxlu sayda şirkət tərəfindən müxtəlif modeldə iriçaplı güllələrdən atəş açan snayper tüfəngləri yaradılıb və müxtəlif ölkələrin ordularında silahlanmaya qəbul edilib. Amma keyfiyyət və tətbiqatı baxımından "ən yaxşı" iriçaplı snayper tüfəngləri barmaqla sayılası qədərdir. Maraqlısı odur ki, bu silahlar arasında Azərbaycanın 2009-cu ilin əvvəlində dünya bazarına çıxardığı İST 14,5 Antimaterial Rifle "İstiqlal" tüfəngi də var. İriçaplı snayperlər arasında "ən yaxşı" tüfəng seçilənlər isə aşağıdakılardır: Mechem NTW-20 (Denel NTW-20) CAR-ın "Denel" firması tərəfindən istehsal olunan bu snayper əsasən yüngül zirehli texnikalara, bu texnikalarda daşınan şəxsi heyətə, təyyarə və helikopterlərə qarşı tətbiq olunur. Darağı 3 güllə tutan NTW-20-nin doldurulması əllə həyata keçirilir. Seriya ilə istehsalına 1998-ci ildən başlanmış bu tüfəngin NTW-20 və NTW-14,5 modifikasiyaları mövcuddur. Dünyanın ən böyük çaplı snayper tüfəngləri sayılan bu silahlardan NTW- 20-nin kütləsi 26 kq, uzunluğu 1795 mm-dir. Bu tüfəng 20×83,5 və 20×110 mm çaplı güllələrdən atəş açır. NTW-14,5-in isə kütləsi 29 kq, uzunluğu 2015 mm-dir. Bu modifikasiya isə 14,5×114 mm çaplı güllələrdən atəş açır.

Silah saytlarının və ekspertlərinin qiymətləndirmələrinə görə, bu gün çoxlu sayda şirkət tərəfindən müxtəlif modeldə iriçaplı güllələrdən atəş açan snayper tüfəngləri yaradılıb və müxtəlif ölkələrin ordularında silahlanmaya qəbul edilib. Amma keyfiyyət və tətbiqatı baxımından "ən yaxşı" iriçaplı snayper tüfəngləri barmaqla sayılası qədərdir. Maraqlısı odur ki, bu silahlar arasında Azərbaycanın 2009-cu ilin əvvəlində dünya bazarına çıxardığı İST 14,5 Antimaterial Rifle "İstiqlal" tüfəngi də var. İriçaplı snayperlər arasında "ən yaxşı" tüfəng seçilənlər isə aşağıdakılardır: Mechem NTW-20 (Denel NTW-20) CAR-ın "Denel" firması tərəfindən istehsal olunan bu snayper əsasən yüngül zirehli texnikalara, bu texnikalarda daşınan şəxsi heyətə, təyyarə və helikopterlərə qarşı tətbiq olunur. Darağı 3 güllə tutan NTW-20-nin doldurulması əllə həyata keçirilir. Seriya ilə istehsalına 1998-ci ildən başlanmış bu tüfəngin NTW-20 və NTW-14,5 modifikasiyaları mövcuddur. Dünyanın ən böyük çaplı snayper tüfəngləri sayılan bu silahlardan NTW- 20-nin kütləsi 26 kq, uzunluğu 1795 mm-dir. Bu tüfəng 20×83,5 və 20×110 mm çaplı güllələrdən atəş açır. NTW-14,5-in isə kütləsi 29 kq, uzunluğu 2015 mm-dir. Bu modifikasiya isə 14,5×114 mm çaplı güllələrdən atəş açır.

Tüfəngçibaşı və ya tüfəngçiağası — Səfəvilər dövlətində ordu rütbəsi. == İyerarxiyada yeri == Tavernye qeyd edir ki, tüfəngçilərin rəisi və başçısı olub, rütbəsinə görə, əsgəri təşkilatda qorçubaşı və qullarağasından sonra üçüncü yerdə dayanırdı. == Mahiyyəti == Tüfəngçibaşı da dövlət şurasının üzvü olub tüfəngçi hərbi hissəsinin minbaşılarının, yüzbaşılarının, saray carçıları və qulluqçularının ağsaqqalı idi. Ona tabe olanların hamısının tiyul, həmesale, məvacib, barat və mükafatları barədə onun imzası ilə təsdiq edilən təqdimatı əsasında baş vəzirin yazılı hökmü verilirdi. Və bu hökm əsasında onların məvacibi ödənilirdi. Tüfəngçilərin və carçıların, minbaşıların, yüzbaşıların, carçıbaşıların qulluğa götürülməsi, onların tiyul, həmesale və məvacibləri alicah tüfəngçiağasının təqdimatı, baş vəzirin yazılı hökmü əsasında icra olunurdu. Tüfəngçilərə aid bütün problemləri də tüfəngçiağası həll edirdi. Tüfəngçilərin rütbə cədvəlini, həmin idarənin vəziri və mustoufiləri tüfəngçiağasının iştirakı ilə Şaha çatdırırdılar. "Abbasnamə"də göstərilir ki, Ağa Tahir adı ilə tanınan Mir Fəttah Şah Səfi dövründə adi tüfəngçidən Bağdadda tüfəngçiağasıbaşı vəzifəsinə yüksəlmişdi. Ondan şaha çoxlu şikayətlər daxil olmuş və II Şah Abbas etimadəddövlə və bir neçə dövlət məmuruna onun işi və fəaliyyətini yoxlamaq barədə fərman verir.

Yalquzaq (snayper tüfəngi) MSN mühəndisləri tərəfindən yaradılmışdır. Bu yüngül çəkili snayper tüfəngi barədə məlumatı ictimaiyyətə 2012-ci ilin dekabr ayında nazir Yavər Camalov açıqlayıb. Snayper tüfəngi 2012-ci il, dekabrın 17-də dövlət başçısına təqdim olunub. "Yalquzaq"ın atış məsafəsi 1000 metr, darağının tutumu 10 patron, çəkisi isə 7.1 kq-dır. == Xüsusiyyətləri == "Yalquzaq"Azərbaycan MSN-in mühəndisləri tərəfindən yaradılmış və tam olaraq NATO standartlarına cavab verən ilk milli silahdır. Hazırda silahın bütün hissələri yerli zavodlarda istehsal olunur, yəni "Yalquzaq" 100% yerli zavodlarda istehsal olunan NATO standartına uyğun snayper tüfəngidir. Çəkisi boş halda 7.1 kq təşkil edən "Yalquzaq" snayper tüfəngi 10 patron tutumlu daraqla dəstləşdirilir və dəqiqədə 10–15 atəş tezliyinə malikdir. Qeyd edək ki, snayper tüfənginin ümumi uzunluğu 1170 mm, lüəsinin uzunluğu isə 660 mm təşkil edir. Qundağı yığılmış vəziyyətdə isə silahın uzunluğu 950 mm olur. Teleskopik qundağın uzunluğu atıcının anatomiyasına uyğun olaraq 75 mm-dək tənzimlənir.

Yırtıcı — yarıavtomat iş prinsipinə malik 7,62×54 mm çaplı snayper tüfəngi. Azərbaycanın Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin mütəxəssisləri tərəfindən yaradılıb. "Yırtıcı" snayper tüfənginin uzunluğu 1185 mm, qundaq yığıldıqda isə 951 mm, lüləsinin uzunluğu 620 mm, effektiv atış məsafəsi 1000 metr, güllənin başlanğıc sürəti 830 metr/saniyə təşkil edir. Tüfəng 10 patron tutumuna malik daraqla dəstləşdirilir. Altı kiloqram çəkiyə malik silahın lülə qutusunun üzərində və yanlarındakı piccatini tamasaları ona taktik aksessuarlar əlavə etmək imkanı yaradır. == Xüsusiyyətləri == 2017-ci ildə testləri başa çatan "Yırtıcı"nın bir sıra xarici analoqlardan fərqi onun özəl dizaynla hazırlanması, atıcı üçün tənzimlənə bilən ayaqlıq və qundaqlarından başqa, konstruktiv dəyişmədə sadəliyinin olmasıdır. Tənzimlənən qundağın atıcı üçün çiyin nahiyyəsinin dirənəcəyində geriyə təpmə zamanı zərbəni yüngülləşdirən xüsusi rezin qoruyucu qoyulub ki, bu da atıcının daha dəqiq atəş açması və bu zaman zəruri xəsarət almaması üçün böyük amildir. Lülə qutusunun üzərində bərkidilən "Pikkatini" relsi, silahın bir sıra optik, termal, infraqırmızı və s. nişangahlardan istifadəsini mümkün edir. İstehsalçının verdiyi məlumata görə isə, effektiv atəş məsafəsi 1000 metrdir.

İstiqlal (İST-14,5 Anti-Materiel Rifle) — Azərbaycan istehsalı olub, əllə doldurulan və uzununa çəkilən çaxmaqlı sxem əsasında hazırlanmış irikalibrli snayper tüfəngi. Uzaq məsafədən hədəfi dəqiqliklə vurma qabiliyyətinə malikdir. Bu silahın əsas təyinatı düşmənin texniki və material vasitələrinin orta və uzaq məsafədən vurulmasıdır. == Tarixi == 2008-ci ilin noyabr ayında Pakistanın Karaçi şəhərində keçirilən "İDEAS-2008" hərbi sərgisində nümayiş etdirilən "İstiqlal" sərgiyə qatılan bəzi dövlətlərin, o cümlədən Pakistan Silahlı Qüvvələrinin nümayəndələrinin marağına səbəb olub. "İstiqlal" snayper tüfəngi Azərbaycan Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin (MSN) İstanbulda keçirilən IX Beynəlxalq Müdafiə Sərgisində (İDEF) nümayiş etdirilib. Məlumatlara görə, Azərbaycanın stendində diqqəti daha çox İST-14,5 Anti-Material Rifle (İstiqlal) adlı snayper tüfəngi çəkib. Türkiyənin bu snayper tüfənginə marağı böyükdür. Türkiyə Milli Müdafiə Nazirliyinin növbəti illərdən «İstiqlal»ın Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin inventarına daxil ediləcəyini planlaşdırıb Hazırda "İstiqlal" snayper tüfənginin yeni versiyası hazırlanır == Taktiki-texniki xüsusiyyətləri == Yerli mütəxəssislər tərəfindən hazırlanan "İstiqlal" snayperi MDB və NATO ölkələrində istehsal olunan analoqlarını öz göstəricilərinə görə geridə qoyur. Çəkisi 54 kiloqram olan bu snayper tüfəng çox ağır olmasına baxmayaraq, dəzgah üzərində tətbiq olunur. Bu silahın optik nişangahı özəlliyi ilə analoqlarından fərqlənir.

İstiqlal (İST-14,5 Anti-Materiel Rifle) — Azərbaycan istehsalı olub, əllə doldurulan və uzununa çəkilən çaxmaqlı sxem əsasında hazırlanmış irikalibrli snayper tüfəngi. Uzaq məsafədən hədəfi dəqiqliklə vurma qabiliyyətinə malikdir. Bu silahın əsas təyinatı düşmənin texniki və material vasitələrinin orta və uzaq məsafədən vurulmasıdır. == Tarixi == 2008-ci ilin noyabr ayında Pakistanın Karaçi şəhərində keçirilən "İDEAS-2008" hərbi sərgisində nümayiş etdirilən "İstiqlal" sərgiyə qatılan bəzi dövlətlərin, o cümlədən Pakistan Silahlı Qüvvələrinin nümayəndələrinin marağına səbəb olub. "İstiqlal" snayper tüfəngi Azərbaycan Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin (MSN) İstanbulda keçirilən IX Beynəlxalq Müdafiə Sərgisində (İDEF) nümayiş etdirilib. Məlumatlara görə, Azərbaycanın stendində diqqəti daha çox İST-14,5 Anti-Material Rifle (İstiqlal) adlı snayper tüfəngi çəkib. Türkiyənin bu snayper tüfənginə marağı böyükdür. Türkiyə Milli Müdafiə Nazirliyinin növbəti illərdən «İstiqlal»ın Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin inventarına daxil ediləcəyini planlaşdırıb Hazırda "İstiqlal" snayper tüfənginin yeni versiyası hazırlanır == Taktiki-texniki xüsusiyyətləri == Yerli mütəxəssislər tərəfindən hazırlanan "İstiqlal" snayperi MDB və NATO ölkələrində istehsal olunan analoqlarını öz göstəricilərinə görə geridə qoyur. Çəkisi 54 kiloqram olan bu snayper tüfəng çox ağır olmasına baxmayaraq, dəzgah üzərində tətbiq olunur. Bu silahın optik nişangahı özəlliyi ilə analoqlarından fərqlənir.