Transkripsiya (dilçilik)
Transkripsiya — (lat. "Transkriptio" — üzününün köçürülməsi), məlumatın üzününün köçürülməsi adlanır.
Transkripsiya bir dilin səslərinin başqa bir yazı sistemi ilə, xüsusən də fonetik və ya fonemik simvollarla qeyd edilməsidir. Bu proses dilin səslərini daha dəqiq və birbaşa ifadə etmək üçün istifadə olunur. Transkripsiya iki əsas növə bölünür:
1. Fonetik transkripsiya: Bu, dilin faktiki səslərini mümkün qədər dəqiq şəkildə ifadə etmək üçün nəzərdə tutulub. Beynəlxalq Fonetik Alfabet (IPA) ən geniş istifadə olunan fonetik transkripsiya sistemidir. Bu sistem, bütün dünyada dillərin səslərini standartlaşdırılmış simvollarla ifadə edir.
2. Fonemik transkripsiya: Bu, bir dilin fonemlərinin, yəni mənalı səslərinin yazıya çevrilməsidir. Fonemik transkripsiyada, səslərin müxtəlif fonetik dəyişiklikləri nəzərə alınmır, sadəcə dilin səsləri müəyyənləşdirilir və qeyd olunur.
Transkripsiya dilin səslərinin öyrənilməsi və tədrisi üçün vacibdir və dilçilər tərəfindən tez-tez istifadə olunur.
Transkripsiya (genetika)
Transkripsiya — bütün canlı hüceyrələrdə baş verən və DNT-nin bir zəncirindəki nukleotidlərin ardıcılığı şəklində yazılmış genetik məlumatın RNT-yə komplimentar prosesidir.
Gen və ribosom arasında vasitəçi rolunu məlumat RNT-si (m-RNT) yenin bir zəncirinə əsasən baş verir. Məlumat RNT-nin sintezində RNT-polimeraza fermenti iştirak edir. Promator RNT-polimerazla birləşib və məlumat RNT-nin sintezinə başlayan DNT sahələrindən biridir. RNT-polimerazın sahəyə çatması terminator adlanır vı sintez başa çatır. Məlumat RNT sintezi nüvədə olan sərbəst ribonukleotidlərin komplementar prinsipi ilə gen zincirinin birinə əsasən baş verir. Demək olar ki, gendə mövcud olan zülalın quruluşuhaqqında mlumat məlumat RNT-yə yazılacaq. Bunun üçün də məlumat RNT-nin sintezi transkripsiya adlanır (ing. Transcribe - köçürmək) Məumat RNT-ni matris-RNT də (m-RNT) adlandırırlar.
Gendə zülalın quruluşu haqqında məlumatları - eqzonları və qeyri məlumat sahələrini - intronları daşıyan sahələr var.