Lutinq (video oyun)
Yağmalamaq, ölüsoyanlıq, çapovulçuluq, talançılıq və ya lutinq (ing. Looting, orfoqrafik səhvlərlə lewting) — rol oyunları, MMOG və ÇİP kimi videooyunlarında oyunçu personajın hansısa bir məxluqun və ya başqa bir oyunçunun cəsədindən oyun-içi valyuta, ovsunlar, avadanlıq və silah kimi əşyaları əldə etməsi prosesi. Yağmalanan bu əşyalar oyunçunun öz inventarına yerləşdirilir. Yağmalanan qənimətlər hansısa bir məxluqu və ya başqa bir oyunçunu öldürəndə verilən mükafat hesab edilir.
ObsCure (video oyun)
Obscure — survival horror janrında olan və 2005-ci ildə Hidravision şirkəti tərəfindən istehsal edilən videooyun. X-box, PlayStation 2 və Windows platformaları üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Orijinal video animasiya
"OVA" (yap. オーブイエ) və ya OAV — Original Video Animation sözünün abbreviaturası), Yaponiyada anime serialının xüsusi növü.
PC video oyunu
Kompüter oyunu (ing. computer game) – interaktiv proqram təminatlarının populyar növünə aid olan proqram. Oyunun gedişini klaviatura, coystik və ya başqa qurğu ilə idarə etmək olar.
== Tarixi ==
İlk kompüter oyunlarının ixtirası cəhdi 1940-cı ildə, kompüterdə şahmat alqoritmi tərtibini ingilis riyaziyyatçısı Alan Türinq, proqram yazmaq amerikalı mühəndis Klod Şennon tərəfindən edilmişdir. Amma həmin illərdə bu proqramla işləməyə gücü çatacaq elektron-hesablama maşını, müasir dildə desək, kompüter yox idi. Ona görə də Klod Şennon "Kompüterlər üçün şahmat oyunlarının proqramlaşdırılması" məqaləsini dərc etməklə kifayətlənməli olub.
Növbəti addım İngiltərənin Kembric Universitetinin alimi Aleksandr Duqlas tərəfindən atıldı. O,1952-ci ildə kompüter üçün ilk elektron qrafika oyunu yaratdı."OXO" adlanan oyunun çox sadə qaydaları vardı:doqquzxanalı kvadratdakı xanaları oyunçu və kompüter növbə ilə "X" və "O" hərfləri doldururdu. Şaquli, üfüqi və diaqonal istiqamətdə bir sıranı eyni hərflərlə dolduran oyunçu qalib sayılırdı.
Nəhayət,1961-ci ildə Stiv Rassel başda olmaqla bir qrup proqramçı "Kosmik müharibə" oyununu yaratdı.
Rol video oyunu
Rol videooyunu (abr. RVO, ing. Role-playing video game; adətən rol oyunu adlanır, ing. Role-playing game, abr. RPG) və ya Rol kompüter oyunu (abr. RKO, ing. Computer role-playing game, abr. CRPG) — oyunçunun ətraflı şəkildə hazılanmış bir dünyada bir və ya bir neçə personajın hərəkətlərini idarə etdiyi videooyun janrı. Rol videooyunlarının əksəriyyətinin mənşəyi stolüstü rol oyunlarına əsaslanır və demək olar ki, eyni terminologiyadan, mövzudan və mexanikalardan istifadə edir. Janrın stolüstü rol oyunlarıyla olan digər əsas bənzərliklərinə təkmilləşdirilmiş süjet elementləri, oynanıla bilən personajın inkişaf edilməsi, mürəkkəbliyi, eləcə də yenidən oynanıla bilərliyi və daldırıcı xarakteristikası daxildir.
Video
Video (lat. video dan — baxıram, görürəm) — prinsiplər əsasında hərəkət edən təsvirin formalaşdırılması, qeydə alınması, emalı, ötürülməsi, saxlanması və çoxaldılması üçün elektron texnologiya televiziya, eləcə də audiovizual əsər, fiziki mediada qeydə alınıb (video kaset, video diskdə və s.).
Google Video
Google Video — Google şirkəti tərəfindən təqdim olunan, video faylların yerləşdirilməsini və onlar üzrə axtarışı təmin edən veb-xidmət. Xidmətdən istifadə edənlər video fayllara birbaşa baxa və ya .gvi formatında öz kompüterlərinə endirə bilərlər. Həmçinin video-fraqmentlər hər hansı veb-saytın HTML-koduna daxil edilə bilər.
== Tarixi ==
Xidmətin rəqibləri — iFilm, Metacafe, Veoh, blip.tv və Outloud.tv xidmətləridir. 9 oktyabr 2006-cı ildə Google şirkəti keçmiş rəqibi olan YouTube şirkətini 1,65 milyard ABŞ dollarına satın alsa da, bu saytı Google Video xidməti ilə birləşdirməyərək, sadəcə video faylların axtarış sistemlərini bir-birinə inteqrasiya etdi.
2009-cu ildə Google Video-da yeni videoların əlavə olunması dayandırıldı, lakin əvvəl yüklənmiş videoları izləmək mümkün idi.
29 aprel 2011-ci ildə videoları izləmək funksiyasının da dayandırılması nəzərdə tutulsa da, 25 aprel 2011-ci ildə Google şirkəti bu planından əl çəkdiyini bildirdi. Həmçinin şirkət, bütün məzmunun YouTube-a keçiriləcəyini, lakin Google Video keçidlərinin aktiv qalacağını bildirdi.
Rəqəmsal video
Rəqəmsal video — Məlum olduğu kimi, videogörüntü kadrlar ardıcıllığından başqa bir şey deyil. Filmin hər saniyəsi 24 müxtəlif kadr toplusudur. Beləliklə, bir saniyəlik videonu yada saxlamaq üçün bizə bütün kadrı saxlamaq lazım gəlir. Tutaq ki, kadrın ölçüsü 512 x 384 nöqtədən ibarətdir. İstənilən nöqtə 16 milyon rəngdən birinə boyana bilər, yəni onu əks etdirilməsi üçün 3 bayt yaddaş lazım gələcək:
512 x 384 x 3 = 589824 bayt.
Deməli bir kadrın saxlanılması üçün 600 kbayta yaxın yaddaş lazımdır. Əgər həm də səsi yadda saxlamaq tələb olunarsa, onda kadrın ölçüsü böyüyəcək. Bu zaman, məsələn, çox da böyük olmayan sıxlıq ilə iki saatlıq videoyazınıın saxlanılması üçün 10 Gbaytdan artıq yaddaş lazım gələcək.
Videonu rəqəmsal daşıyıcılarda saxlamaq üçün videogörüntülərin sıxılması texnologiyasından istifdadə edilir. Ən geniş yayılmış sıxma formatı MPEG-dir.
Video-art
Video-art — Video sənayesinin mümkünlüyü haqqında bədii konsepsiyanın ifadəsi
üçün istifadə edilən media sənətində
istiqamət.
== Fərqli xüsusiyyətlər ==
Videoart (əyləncəli televiziya kanallarında musiqi klipləri, qoşqular, televiziya reklamları və ya ekran qoruyucularından fərqli olaraq) yalnız kommersiya məhsulu deyil, əksinə, incəsənət məkanında (muzeylərdə, qalereyalarda, festivalda və s) tamaşaçı üçün nəzərdə tutulmuşdur. Video mədəniyyətinin
xüsusiyyətləri şok edici bir video seriyası, həddindən artıq redaktə, Konseptualizm və xüsusi effektlər kimi video sənəti üçün prioritetli deyil və digər vasitələrlə birlikdə yalnız bir bədii məqsədə nail olmaq vasitəsi kimi xidmət edə bilər.
== Yaranma tarixi ==
Amerikada kommersiya kino və televiziyanın yüksəlməsi, sənətçilərin ənənəvi rəsm və heykəltəraşlıq sərhədləri xaricində araşdırma arzusu ilə birləşərək, Marsel Düşan dövründən bəri unutqanlıq içində yaşanan janrını canlandırdı. Icəsənətə dematerializə ehtiyac duyduqlarına inanan sənətçilər, əsas ağacın kinematik təcrübəsinin parodiyası kimi hərəkətli qara və ağ təsvirə döndülər.
Bir çox hallarda müasir sənət üçün bir dönüş nöqtəsi olan "Documenta-5" sərgisi (1972) onun ekspozisiyasına 16 mm film və video üzrə filmlərə həsr olunmuş bölməni daxil etməkdən
birincisi olmuşdur. O dövrün ən çox bədii filmlərinin yaradıcılarının əsas strategiyası film və ya videoları özünə baxmaq, özünü əks etdirmək, hərəkət edən imicə özünü göstərmək idi. Yalnız bu şəkildə bütün ifadə vasitələrində ən şəffaflığın gücünü qiymətləndirə bilərsiniz. Məsələn, "De La" əsərindəki Kanadalı
sənətçi Maykl Snou, kameranı fırlanan bir sap ilə quruluşa yerləşdirdi. Kamera çəkilişin hərəkət sürətini dəyişdirərək, fasiləsiz çəkə bilər.
Video-oyun
Videooyun, həmçinin video oyun və ya kompüter oyunu — televizor ekranı, virtual reallıq kaskası və ya kompüter monitoru kimi ikiölçülü və ya üçölçülü video displey cihazında əks əlaqə yaratmaq üçün istifadəçi interfeysi ilə qarşılıqlı əlaqədən ibarət elektron oyun. Videooyunlar 1980-ci illərdən bəri əyləncə sənayesinin mühüm bir hissəsinə çevriliblər. Onların incəsənət nümunəsi olması mübahisəli bir mövzudur.
Videooyunları oynamaq üçün istifadə olunan elektron sistemlər platformalar adlanır. Videooyunlar bir və ya bir neçə platformalar üçün hazırlanır və satışa çıxarılır. Böyük, xüsusən jetonla fəaliyyət göstərən bir şassisə nümayiş etdirən arkada sistemi kimi xüsusiləşdirilmiş platformalar 1980-ci illərdə məşhur idilər, ancaq onların populyarlığı tədricən azalmış, onların yerini daha münasib platformalar almışdır. Bu platformalara videooyun konsolları kimi videooyunlara həsr olunmuş cihazlar, eləcə də notbuk və stolüstü kompüter kimi ümumi məqsədli kompüterlər daxildir
Videooyunlar üçün istifadə edilən giriş cihazi – kontroller platformalarında asılı olaraq fərqli olurlar. Ümumişlək kontrollerlərə geympadlar, coystiklər, siçanlar, klaviaturalar, mobil cihazlardakı taçskrinlər, hətta insan bədəni ("Kinect" sensoru vasitəsilə) daxildir. Oyunçular videooyuna televizor və ya kompüter ekranı kimi displey cihazında baxa bilərlər. Videooyunlarda adətən səsucaldanlardan və ya qulaqlıqlardan çıxan səs effektləri, musiqi və səs aktyoru dialoqları olur.
Video Kids
VideoKids — 1980-cı illərin görkəmli sinti pop qrupudur.
== Yaranma ==
1984-cü ildə Niderlandda Piter Slaqhuis tərəfindən qurulmuşdur. Musiqi qrupunun bütün mahnıları digər Niderland qrupu olan "Digital Emotion" qrupu ilə əməkdaşlıq etmiş Adams & Fliesner və Toni Arkadi tərəfindən yazılmışdı. Qrupun ən populyar mahnısı "Woodpeckers from space" sinqlı sayılır. Bu mahnı "Pingu" cizgi filminin "Pingu Helps With Incubating" hissəsində səsləndirilmişdir. "VideoKids" qrupunun heyət üzvləri "Woodpeckers From Space" sinqlını Cənubi Afrika Respublikasında aparteid boykotuna qarşı çıxışı edərək 1985-ci ildə bu ölkədə buraxmamışlar. Bu səbəbdən CAR musiqi qrupu olan "Café Society" qrupu bu mahnının dəyişdirilmiş formasını ifa etmişlər. Musiqi qrupu mövcud olduğu dövrdə "The Invasion Of The Spacepeckers" və "Satellite" albomlarını istehsal etmişdir. Piter Slaqhuis isə 5 sentyabr 1991-ci il tarixində 30 yaşında avtoqəzada, Bianka Bonelli isə xərçəng xəstəliyindən vəfat etmişlər.
Video kart
Video kart — məlumatın monitora verilməsinə cavabdeh olan elementdir. Onun keyfiyyəti çox parametrdən asılıdır: monitorda göstərilə bilən rənglərin sayı və s.
1982-ci ildə "Hercules" firması "Hercules Graphics Adapter" (HGA) adlı ilk iki rəngli (ağ-qara) videokartı ictimaiyyətə təqdim etmişdir.
qrafik kart– ekrana çıxarılan görüntüləri formalaşdırmağa xidmət edən genişləndirmə lövhəsi. Funksional əlamətlərinə görə üç qrupa ayrılır: 2D-kartlar, 3D-akseleratorlar və birləşdirilmiş kartlar (2D/3D). İkiölçülü qrafika ilə işləmək üçün nəzərdə tutulmuş 2D-kartlar artıq istehsal olunmur.
Video kartlar 4 əsas hissədən ibarətdir: Qrafik həll prosessoru (GPU), qrafik RAM-ı, bağlayıcılar, soyuducular.
Video kartların həmçinin kompüterin əsas yaddaşından ayrı öz yaddaşı var. Bu adətən kompüterin əsas yaddaşından çox sürətli olur. Video kartlar adətən PCI, AGP və ya PCI Ekspressdən istifadə olunaraq ana plata ilə əlaqəndirilir.
Video oyun
Videooyun, həmçinin video oyun və ya kompüter oyunu — televizor ekranı, virtual reallıq kaskası və ya kompüter monitoru kimi ikiölçülü və ya üçölçülü video displey cihazında əks əlaqə yaratmaq üçün istifadəçi interfeysi ilə qarşılıqlı əlaqədən ibarət elektron oyun. Videooyunlar 1980-ci illərdən bəri əyləncə sənayesinin mühüm bir hissəsinə çevriliblər. Onların incəsənət nümunəsi olması mübahisəli bir mövzudur.
Videooyunları oynamaq üçün istifadə olunan elektron sistemlər platformalar adlanır. Videooyunlar bir və ya bir neçə platformalar üçün hazırlanır və satışa çıxarılır. Böyük, xüsusən jetonla fəaliyyət göstərən bir şassisə nümayiş etdirən arkada sistemi kimi xüsusiləşdirilmiş platformalar 1980-ci illərdə məşhur idilər, ancaq onların populyarlığı tədricən azalmış, onların yerini daha münasib platformalar almışdır. Bu platformalara videooyun konsolları kimi videooyunlara həsr olunmuş cihazlar, eləcə də notbuk və stolüstü kompüter kimi ümumi məqsədli kompüterlər daxildir
Videooyunlar üçün istifadə edilən giriş cihazi – kontroller platformalarında asılı olaraq fərqli olurlar. Ümumişlək kontrollerlərə geympadlar, coystiklər, siçanlar, klaviaturalar, mobil cihazlardakı taçskrinlər, hətta insan bədəni ("Kinect" sensoru vasitəsilə) daxildir. Oyunçular videooyuna televizor və ya kompüter ekranı kimi displey cihazında baxa bilərlər. Videooyunlarda adətən səsucaldanlardan və ya qulaqlıqlardan çıxan səs effektləri, musiqi və səs aktyoru dialoqları olur.
Video-klip
Videoklip və ya musiqi videosu — mahnını müşayiət edən video. Bu videolarda adətən mahnını oxuyan və ya ifa edən musiqiçilər göstərilir. Musiqi videoları mahnının və musiqiçilərin tanıdılmasında dəstək olmaq üçün hazırlanır. Tez-tez televizorda və internetdə göstərilir. Videolar musiqi şirkətlərinin iştirakı ilə hazırlanır.
Video klip
Videoklip və ya musiqi videosu — mahnını müşayiət edən video. Bu videolarda adətən mahnını oxuyan və ya ifa edən musiqiçilər göstərilir. Musiqi videoları mahnının və musiqiçilərin tanıdılmasında dəstək olmaq üçün hazırlanır. Tez-tez televizorda və internetdə göstərilir. Videolar musiqi şirkətlərinin iştirakı ilə hazırlanır.
Home Video
Home Video — ABŞ müğənnisi Lüsi Dakusun üçüncü studiya albomu. 25 iyun 2021-ci ildə Matador tərəfindən buraxılıb.
Simulyasiya video oyunu
Simulyasiya videooyunu — adətən real hadisələri yaxından simulyasiya etmək üçün nəzərdə tutulmuş videooyunlar. Simulyasiya oyunları təhsil, təhlil və ya proqnozlaşdırma kimi müxtəlif məqsədlər üçün oyun şəklində real həyatdan müxtəlif fəaliyyətləri təkrarlamağa çalışır. Adətən oyunda dəqiq müəyyən edilmiş məqsədlər yoxdur, burada oyunçuya personaj və ya mühiti sərbəst idarə etməyə imkan verilir. Tanınmış nümunələr müharibə oyunları, iş oyunları və rol simulyasiyalarıdır.
== İstinadlar ==
== Əlavə ədəbiyyat ==
BALDRIC, Clark (2009): The Complete Guide to Simulations & Serious Games, John Wiley & Sons
BANKS, Jerry (ed.) (1998): Handbook of Simulation, John Wiley & Sons
BAUDRILLARD, Jean (1995): Simulacra and Simulation, University of Michigan Press; 17th Printing edition (February 15, 1995)
BOX, George E. P.; DRAPER, Norman R. (1987). Empirical Model-Building and Response Surfaces, p. 424, Wiley. ISBN 0-471-81033-9.
FERNANDEZ-LIQUIDIZER, Maria Angeles, MUNOZ-TORRES, Maria Jesus, LEON, Raul (Eds.)(2013): Modeling and Simulation in Engineering, Economics and Management, in: Proceedings of the International Conference, MS 2013, Castellated DE la Plans, Spain, June 6–7, 2013, Sp-ringer Heidelberg Rerecord London New York.
Strategiya video oyunları
== Strateji videooyun ==
Strateji videooyunlar — Kompüterdə oynanan videooyunlardan bəlkə də ən zərərsiz və faydalı olanıdır. Strateji videooyunları daxilində də müxtəlif kateqoriyalar mövcuddur. Lakin əksər videooyun şirkətlərinin seçdiyi ünsür ölkə rəhbərliyi mövzusudur.
=== növləri ===
Strateji videooyunların prinsip etibarilə 3 növü vardır :
Yeni şəhərlər qurmaq
xammal çıxarmaq
ölkəni qorumaq
=== videooyuna ayrılan zaman ===
Bu videooyunlar 1–2 saatlıq yox, əsasən uzunmüddətli oynanılan videooyunlardır. Videooyunu kompüterin yaddaşına yazıb sonra davam etmək lazımdır. Son illərdə çıxan onlayn (online) videooyunlar isə siz yoxkən də həyatın davam etdiyi videooyunlar olaraq diqqət çəkməkdədir . Yəni bu videooyunlar siz videooyundan çıxdığınız halda belə arxa planda zamana uyğun olaraq davam edir. Bu səbəbdən videooyun daxilində inkişaf etdirdiyiniz ölkənizi mütəmadi nəzarətdə saxlamalısınız . Strateji videooyunlarının başlıca məqsədlərindən biri də budur.
=== Digər oyun tiplərindən üstün cəhəti ===
Strateji videooyunlarını videooyun dünyasının ən azından ən zərərsiz videooyunları olaraq düşünə bilərik.
Strategiya video oyunu
== Strateji videooyun ==
Strateji videooyunlar — Kompüterdə oynanan videooyunlardan bəlkə də ən zərərsiz və faydalı olanıdır. Strateji videooyunları daxilində də müxtəlif kateqoriyalar mövcuddur. Lakin əksər videooyun şirkətlərinin seçdiyi ünsür ölkə rəhbərliyi mövzusudur.
=== növləri ===
Strateji videooyunların prinsip etibarilə 3 növü vardır :
Yeni şəhərlər qurmaq
xammal çıxarmaq
ölkəni qorumaq
=== videooyuna ayrılan zaman ===
Bu videooyunlar 1–2 saatlıq yox, əsasən uzunmüddətli oynanılan videooyunlardır. Videooyunu kompüterin yaddaşına yazıb sonra davam etmək lazımdır. Son illərdə çıxan onlayn (online) videooyunlar isə siz yoxkən də həyatın davam etdiyi videooyunlar olaraq diqqət çəkməkdədir . Yəni bu videooyunlar siz videooyundan çıxdığınız halda belə arxa planda zamana uyğun olaraq davam edir. Bu səbəbdən videooyun daxilində inkişaf etdirdiyiniz ölkənizi mütəmadi nəzarətdə saxlamalısınız . Strateji videooyunlarının başlıca məqsədlərindən biri də budur.
=== Digər oyun tiplərindən üstün cəhəti ===
Strateji videooyunlarını videooyun dünyasının ən azından ən zərərsiz videooyunları olaraq düşünə bilərik.
Tekken (video oyun)
Tekken (yap. 鉄拳) — Tekken seriyasından olan ilk oyun. PlayStation və avtomatlar üçün nəzərdə tutulmuş faytinq janrındakı oyunun istehsalçısı Namco şirkətidir. 1995-ci ildə isə seriyanın ikinci oyunu satışa çıxarılmışdır.
== Oyun prosesi ==
Tekken ilk 3D formatında döyüş oyunlarından biri hesab olunur. Sega tərəfindən hazırlanmış Virtua Fighter oyunu
isə tam olaraq 3D qrafik ilə hazırlanmış ilk döyüş oyunudur.
Standart olaraq hər döyüş iki raunddan ibarətdir. Buna baxmaraq, vaxt limiti də daxil olmaqla, hər döyüşdəki raundların sayını birdən beşə kimi seçmək mümükündür. Əgər vaxt bitməmiş qalib oyunçunu canını tam saxlaya bilsə, spiker "Perfect!" (azərb. Mükəmməl!) deyir.
Video Graphics Array
Video Graphics Array və ya qısaca VGA — 2 aprel 1987-ci ildə İBM şirkəti tərəfindən istehsal edilən ekran standartı. VGA standartı ilk olaraq İBM PS/2 sistemlərində mikrosxem dəsti olaraq istifadə edilmişdir. VGA PC oxşar istehsalına uyğun sonuncu İBM qrafik standartı idi, hansı ki, faktiki olaraq, bütün mövqelərdə 1990PC qrafik standartı gözlənilmədən həyata keçdi. Bu İBM genişləndirilmiş qrafik standartı tərəfindən rəsmi təqib idi. Çoxlu müxtəlif yeniliklər sayəsində VGA-nın təkmilləşdirilmiş forması SVGA (Super VGA) hazırlandı.
Bu gün VGA analoq interfeysi 1080p və daha yüksək qətiyyətli videolar üçün istifadə olunur. Burada şəkil keyfiyyətinin deqradasiyası kabelin keyfiyyətindən və uzunluğundan asılıdır.
=== Məhsulun keyfiyyətləri ===
VGA hər iki növ bütün ünvanlı nöqtəli qrafik rejimi və alfasayısal yazı rejimini dəstəkləyir.
=== Standart qrafik rejimləri ===
Standart qrafik rejimləri bunlardır:
640x480–16 rəng və ya tək rəng
640x350 və ya 640x200–16 rəng və ya tək rəng
320x200–4 və ya 16 rəng
320x200–256 rəng
640x480(16 rəng) və 320x200(256 rəng) rejimlər tam şəkildə palitraları müəyyən edir.
=== Yüksək qətiyyətli və başqa ekran rejimləri ===
Yüksək qətiyyətli və başqa ekran rejimləri də mümkündür.
Video RAM (VRAM)
Video RAM (VRAM) – videoadapterdə, yaxud videokontrollerdə: video-görüntüləri monitora çıxartmaq üçün onların həm yazıldığı, həm də oxunduğu dinamik operativ yaddaş qurğusu.
== Video-yaddaş ==
Video-yaddaş – videokartda, yaxud video altsistemində yerləşən və ekrana çıxarılan görüntünün götürüldüyü yaddaş. Bəzi hallarda video-yaddaşa yalnız displeyin aparat vasitələri müraciət edə bilər, ancaq çox zaman həm videoprosessorun, həm də mərkəzi prosessorun video-yaddaşa çıxışı olur və görüntülər video-yaddaşı yeniləyən mərkəzi prosessorun işinin nəticəsi kimi alınır. Video-yaddaşı oxuma və ora yazma zamanı video-qurğular prosessora nisbətən üstunlüyə malikdir, buna görə də video-yaddaşın tərkibinin yenilənməsi operativ yaddaşa müraciətə nisbətən yavaş baş verir.
== Ədəbiyyat ==
İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.
Video köməkçi hakim
Video köməkçi hakim (ing. Video assistant referee), qısa olaraq VAR — Futbolda texnologiyadır, əsas hakimə videoyazı ilə oyunun mübahisəli nöqtələrində qərarlar qəbul etməyə imkan verir.
Video oyun geliştiricisi
Videooyun yaradıcısı — videooyun yaradan proqram təminatı (fiziki və ya hüquqi şəxs) hazırlayandır. Yaradıcı müəyyən oyun konsollarında (PlayStation 3, PSP, Xbox 360, Wii, Nintendo DS)
ixtisaslaşa və ya fərdi kompyuterlər də daxil olmaqlar digər sistemlərdə də inkişaf edə bilər.
Bəzi oyun yaradıcıları yalnız konkret növ oyunlarda ixtisaslaşır. Məsələn, yalnız birinci və ya üçüncü şəxs şuterlər üçün oyunlar yaradılır. Başqaları oyunu bir sistemdən digərinə keçirmək üzrə ixtisaslaşırlar. O biriləri isə oyunun lokallaşdırması ilə məşğul olurlar.
Çoxlu sayda oyun-nəşrçiləri müxtəlif oyun hazırlayan studiyaları dəstəkləyir. Məsələn, Electronic Arts-ın EA Canada, Activision-ın isə Radical Entertainment studiyasını dəstəkləyir. Ancaq onların işi ilkin olaraq nəşr edən olduğu üçün yaradıcı yox, nəşrçi adlanırlar.
Killer List of Videogames
"Killer List of Video Games" (qısaca "KLOV") — arkada oyunlarının onlayn ensiklopediyası olan veb-sayt. Məlumat bazasında 1972-ci ildən indiyədək istehsal olunmuş 4,650-dən çox maşın haqqında məlumat var. Hər bir maşın üçün korpusun növü, displey, sistem, prosessor, səs və digər texniki xüsusiyyətlər haqqında ətraflı məlumatlar verilir. İstifadəçilər maşınların fotoşəkillərinə, oyunların ekran görüntülərinə və bəzi başlıqlar üçün hətta üçölçülü modellərə və istifadəçi təlimatlarına daxil ola bilərlər.
ABŞ-nin həftəlik "Newsweek" jurnalının rəyçisi "KLOV"u bir dəfə "oyunçular üçün IMDb" adlandırmışdır.
== İstinadlar ==
== Əlavə ədəbiyyat ==
McLemore G. Killer List of Videogames // Encyclopedia of Video Games, Set: The Culture, Technology, and Art of Gaming. ABC-CLIO. 2012. 347–348. ISBN 9780313379369.
Kim Possibl (video oyunların seriyaları)
Kim Possibl (videooyunların seriyaları) - Kim Possibl animasiya serialı əsasında hazırlanmış videooyunları ehtiva edir. İlk yeddi oyun "Disney Interactive Studios" tərəfindən istehsal olunmuşdur. Bu oyunların "Kim Possible: Revenge of Monkey Fist" seriyası "Digital Eclipse Software" tərəfindən, digərləri isə "Artificial Mind and Movement" tərəfindən hazırlanmışdır.
Kim Possible (video oyun seriyası)
Kim Possibl (videooyunların seriyaları) - Kim Possibl animasiya serialı əsasında hazırlanmış videooyunları ehtiva edir. İlk yeddi oyun "Disney Interactive Studios" tərəfindən istehsal olunmuşdur. Bu oyunların "Kim Possible: Revenge of Monkey Fist" seriyası "Digital Eclipse Software" tərəfindən, digərləri isə "Artificial Mind and Movement" tərəfindən hazırlanmışdır.
Mario (video oyun seriyası)
Mario (yaponca: マリオ, Hepbörn: Mario) — diqqət mərkəzində italyan Mario personajının olduğu, videooyunlar üzrə ixtisaslaşmış "Nintendo" şirkəti tərəfindən nəşr edilən və istehsal olunan mediafranşiza. Bu, əsasən bir videooyun franşizasıdır, ancaq franşizanın digər formalarına bir neçə teleserial və bir bədii film daxildir. Franşiza ilkin olaraq geymdizayner Şiqeru Miyamoto tərəfindən 9 iyul 1981-ci il tarixində buraxılmış "Donkey Kong" adlı arkada oyunu ilə yaradılmışdır. Franşizaya daxil olan oyunlar "Nintendo", "Hudson Soft" və "AlphaDream" kimi müxtəlif istehsalçılar tərəfindən istehsal olunmuşdur. "Mario" oyunlarının əksəriyyəti üçüncü nəsildən bəri "Nintendo" şirkətinin müxtəlif videooyun konsolları üçün satışa çıxarılmışdır.
Franşizadakı əsas seriya "Super Mario" platforma seriyasıdır, hansı ki, Marionun uydurma dünya olan Göbələk krallığındakı macəralarından bəhs edir. Bu oyunlar tipik olaraq, Marionun səviyyələrdən irəliləməsi üçün onun tullanma bacarığına əsaslanır. Franşizanın adı altında, müxtəlif janr və seriyalarda 200-dən çox videooyun yaranmışdır.
"Mario" seriyası "Nintendo" şirkətinin ən tanınmış və müvəffəqiyyətli franşizalarından biridir. Seriyaya daxil olan videooyunların çoxu, xüsusilə də "Super Mario" videooyunları tarixin ən yaxşı videooyunlarından biri hesab edilir.
Medal of Honor (video oyun, 1999)
Medal of Honor (azərb. Şərəf Medalı) — DreamWorks Interactive tərəfindən hazırlanmış və Electronic Arts tərəfindən yalnız PlayStation oyun konsolu üçün nəşr olunan birinci şəxs atıcı videooyunu. 31 oktyabr 1999 tarixində satışa çıxarılan oyun, Medal of Honor videooyun ardıcıllığının ilk epizodudur. Oyunun hekayəsi rejissor və prodüser olan Stiven Spilberq tərəfindən yazılmışdır. Oyunun bəstəkarı Maykl Cakkinodur.
== Məzmun ==
Oyunun hekayəsi 12 iyun 1944 ilə 25 mart 1945 tarixləri arasında, İkinci Dünya müharibəsinin son mərhələlərində keçir. Oyunun baş qəhrəmanı hərbi nəqliyyat korpusunun pilotu olan Ceyms Patterson, akademiyada bir kursu tamamlaya bilməmiş və cəbhəyə çağırılmışdır. 6 iyun 1944-cü il gecəsi, Antihitler Komandanlığı Normandiyada eniş etmək üçün müharibə tarixinin ən iddialı aviasiya əməliyyatlarından birini etdi. Ancaq əməliyyatın nəticəsi faciəvi idi. Çoxlu sayda təyyarə vuruldu və əsgərlər alman ordusunun mərkəzinə düşdü.
Medal of Honor (video oyun seriyası)
Medal of Honor (azərb. Şərəf medalı) — birinci şəxs atıcı janrında olan videooyun seriyası. Seriyanın ilk epizodu "DreamWorks Interactive" tərəfindən hazırlanmış və "Electronic Arts" tərəfindən nəşr edilmişdir. Oyun PlayStation konsolu üçün 31 oktyabr 1999-cu ildə satışa çıxarılmışdır. Müxtəlif konsol platformaları və fərdi kompüterlər üçün çoxlu davam oyun satışa çıxarılmışdır.
Seriyanın ilk on iki epizodunun süjeti İkinci Dünya müharibəsində cərəyan edir. Bu oyunların protaqonistləri adətən Strateji Xidmətlər Ofisinin (OSS) əməkdaşları olurdu. Seriyanın son iki epizodu müasir hərb mövzusunda olub. İlk üç epizod film rejissoru və prodüseri olan Stiven Spilberq tərəfindən yaradılmışdır. Franşizanın musiqisi Maykl Cakkino, Kristofer Lennerts və Ramin Cavadi tərəfindən bəstələnmişdir.
Pac-Man World (video oyun, 1999)
Pac-Man World — "Namco" oyun şirkəti tərəfindən 1999-cu ildə yaradılan macəra oyunudur. "Pac-Man World" videooyun seriyasının birinci seriyasıdır.
== Məzmun ==
Pak-Man 20 illiyini qeyd etmək üçün (oyun məhz Pac-Manın 20 illiyində yaradılmışdır) evə ailəsinin yanına gələn zaman Xanım Pak-Man, Beybi Pak, Jr. Pak, Professor Pak, Chomp Chomp the dog, və Pukanın Tok-Man tərəfindən qaçırıldığını eşidir. Pac-Man ailəsini xilas etmək üçün onların ardınca gedir. Ailəsinin hər bir üzvü müxtəlif dünyada yerləşdirilmişdir. Macəraların sonunda Pak-Man ailəsinin bütün üzvlərini xilas edir və Tok-Man üzərində qələbə çalır.
Pac-Man World 2 (video oyun, 2002)
Pac-Man World 2 — "Namco" oyun şirkəti tərəfindən 2002-ci ildə yaradılan macəra oyunudur. "Pac-Man World" videooyun seriyasının ikinci seriyasıdır. Oyunun qəddar personajı kabus Spukidir.
Pac-Man World 3 (video oyun, 2005)
Pac-Man World 3 — "Namco" oyun şirkəti tərəfindən 2005-ci ildə yaradılan macəra oyunudur. "Pac-Man World" videooyun seriyasının üçüncü seriyasıdır. Videooyun 15 raunddan ibarətdir. Raundlar isə çox uzun olmasına görə fərqlənir. Həmçinin, oyunun bir neçə raundunda ilk "Pac-Man" oyununu oynamaq mümkündür. Videooyun "PlayStation 2", "Nintendo", "GameCube", "Xbox", "PlayStation Portable", "Nintendo DS" və Microsoft Windows platformaları üçün hazırlanmışdı.
== Məzmun ==
Qəddar ağıllı Ervin hakimiyyət uğrunda keçirdiyi macəralarında Kabuslar dünyasından (Spectral Realm) energetik pendiri sormaq üsulunu tapmışdır. Ervin Kabuslar dünyasına girmək üçün xüsusi Sifon hazırlamışdır. Bu da kabus dünyasını real dünyaya (Pac-Land) çevirir. Bu çevrilmə zamanı dünyanın fəlakətinə gətirib çıxaracaqdır.
Prince of Persia: Epilogue (video oyun, 2009)
Prince of Persia: The Sands of Time - "Ubisoft" videooyun şirkəti tərəfindən 2009-cu ildə yaradılan macəra oyunudur. Bu videooyun seriyası Prince of Persia oyununun "Yüklənə bilən məzmun" davamıdır.
Prince of Persia (video oyun, 1989)
Prince of Persia - Apple II kompyuterləri üçün Cordan Mexner tərəfindən hazırlanmış, "Brøderbund" oyun şirkəti tərəfindən 1989-cu ildə istehsal edilmiş, macəra oyunudur. Mexner videooyunda bütün hərəkətlərin real həyatda olduğu kimi görünməsindən əmin olmaq üçün saatlarla kiçik qardaşı Devidin ağ paltarla qaçmaq və atlanmaq film üzərində çalışarkən "Rotoscoping" olaraq adlandırılan bir üsulu istifadə etdi. Mərkəzi xarakter və düşmənlərin çoxu müasir oyunda olduğu kimi mənzilli silahlarla deyil, qılınclarla döyüşürdü. Mexner oyunu proqramlaşdırmaya başladığında, "Müqəddəs Xəzinə Ovçuları"nın ilk on dəqiqəsinin, təhlükəli bir mühit içindəki xarakterlərin akrobatik reaksiyalarını meydana gətirmək üçün mərkəzi ilham qaynaqlarından biri olduğunu söyləmişdir.
== Hekayə ==
Adından göründüyü kimi oyundakı hadisələr Antik İranda baş verir. Bir gün Fars Sultanı xarici torpaqlara döyüşməyə gedən zaman ölkəni idarə etmək üçün yerini qəddar vəziri Cəfərə buraxır. Bu zaman taxta Vəzir çıxır. Cəfər icra etdiyi vəzifə ilə bərabər, cadugərdliklə də məşğul olur. Taxta çıxdıqdan sonra Cəfər adsız bir qəhrəmanı zindana salır. Bunun səbəbi Cəfərin taxt-taca sahib olmaq üçün qəhrəmanın aşiq olduğu Fars Sultanının qızı olan Şahzadə ilə evlənməlidir.
Prince of Persia (video oyun, 2008)
Prince of Persia — Ubisoft oyun şirkəti tərəfindən 2008-cü ildə yaradılan macəra oyunudur. Oyunun platformalar üçün müxtəlif adları vardır. Videooyun hazırlanmamışdan əvvəl "Prince of Persia 4" və "Prince of Persia (Next-Gen)" adları ilə tanınırdı. Həmçinin, rəsmi olmayan "Prince of Persia: Ghost of the Past" (ing. Fars Şahzadəsi: Keçmişin kabusu) və "Prince of Persia: Prodigy" (ing. Fars Şahzadəsi: Möcüzə) adları ilə saytlarda nəşr edilmişdir. Bundan başqa 2008-ci ildə "Game Informer" saytı "Prince of Persia: Heir Apparent" (ing. Fars Şahzadəsi: Birbaşa varis) adı altında məqalə nəşr etdirmişdir. Bir müddətdən sonra "Ubisoft" firması "Heir Apparent" adının videooyuna deyil, məqaləyə aid olduğunu bildirmişdi.
== Məzmun ==
Səhrada qasırğa nəticəsində eşşəyi Farunu itirmiş Şahzadə yolunu itirir və gözəl bağın üzərində yerləşən ağac hündürlüyündə olan məbədi görür.
Prince of Persia 2: The Shadow and The Flame (video oyun, 1994)
Prince of Persia 2: The Shadow and The Flame (azərb. Fars şahzadəsi 2: Kölgə və Alov) — Cordan Mexner tərəfindən hazırlanılan və "Broderbund Software, Inc." oyun şirkəti tərəfindən 1993-cü ildə yaradılan sinematik platforma janrında videooyundur. "Prince of Persia 2: The Shadow and The Flame" oyunu əvvəl məşhur olsa da, hal-hazırda satışa qoyulmadığından "Abandonware" statusuna malikdir. Videooyun əvvəlki seriya kimi 2D formatındadır. 1996-cı ildə videooyun "SNES" platforması üçün istehsal edilmişdir. "Prince of Persia 2: The Shadow and The Flame" videooyununun rejissor və ssenari müəllifi Cordan Mexnerdir. Oyunun hekayəsində Şahzadə ilk dəfə olaraq həyatı haqqında öyrənəcək, Sultanın qızını xilas etmək üçün yenidən Vəzirlə döyüşəcəkdir. Bu videooyuna hal-hazırda "Abandonware" (ing. Tərk etmək), yəni, istehsalda olmayan videooyun statusu verilmişdir.
== Məzmun ==
Qəhrəmanın şahzadəni qurtarmasından düz 11 gün sonra qəddar vəzir yenidən peyda olur.
Prince of Persia 3D (video oyun, 1999)
Prince of Persia 3D və ya Prince of Persia 3D Arabian Nights (azərb. Fars Şahzadəsi 3D: Ərəb gecələri) - "The Learning Company" oyun şirkəti tərəfindən 1999-cu ildə yaradılan, macəra oyunudur. Əvvəlki seriya oyunlarından fərqli olaraq videooyunun görünüşü 3D qrafikasındadır.
== Məzmun ==
Fars Sultanı xarici ölkələrə döyüşmək üçün ölkəni tərk edir. Bu zaman qəddar vəzir Cəfər zamanı dəyişərək, Şahzadəni tutur və qəhrəmanı zindana həbs etdirir. Lakin xoşbəxtlikdən zindanda dəlik bir yer var idi. Qəhrəman bundan istifadə edərək, müxtəlif kolidorlardan keçir. Keçdikdən sonra məsləhətçi ilə rastlaşır. Məsləhətçi qəhrəmana deyir ki, ona mütləq xəncər lazımdır. Bunun üçün qəhrəman yeraltı çaydan akrobat hərəkətləri ilə keçməyə başlayır.
QuackShot (video oyun, 1991)
QuackShot (ing. QuackShot: Starring Donald Duck, yap. アイ ラブ ドナルドダック グルジア王の秘宝 - I Love Donald Duck: Guruzia Ou no Hihou - Ai Rabu Donarudo Dakku Gurujia Ō no Hihō?) - Sega oyun şirkəti tərəfindən 1991-ci ildə yaradılan, macəra oyunudur. Bu oyunda Donald Dakın sərgüzəştlərindən danışılır.
== Hekayə ==
Kapital bankı olan maqnat Donald Dak (və ya Ördək Donald) kitabxanada dayısı Skrucun yazdığı "Garuzia kralının xəzinə xəritəsi" adlı səhifəyə rast gəlir. Donald düşünür ki, yalnız bu onun varlanmasına gətirib çıxara bilər. Bu səbəbdən Donald macəralara qatılır. Amma bu zaman "Böyüg Pis Pit" (ing. Big Bad Pete) onu izləməyə başlayır. Pit onun xəzinəsini ələ geçirmək niyyətindədir.
Reality Killed the Video Star
Reality Killed the Video Star, İngilis müğənni və sözyazarı Robbi Vilyamsın səkkizinci studiya albomudur. Robbi Vilyams albomun 9 Noyabr 2009'da satışa təqdim ediləcəyini rəsmi internet saytında eşitdirdi. Və albomdan ilk single Bodies radiolarda nəşr olunduqdan qısa bir müddət sonra albom internet üzərində əvvəldən sifariş açıldı.
Resident Evil (video oyun, 1996)
Resident evil (azərb. Şərin sakini) - Survival horror janrında olan Resident evil oyunlar seriyasından olan ilk videooyundur. 1996-cı ildə Capcom şirkəti tərəfindən istehsal edilmişdir. Oyun ilk öncə PlayStation, sonralar isə personal kompüterlər və digər oyun platformaları üçün də istehsal olunmuşdur.