Şamlıq (Loru)

Şamlıq
	kənd
Şamlıq
	41°10′05″ şm. e. 44°42′27″ ş. u.
Ölkə	Ermənistan
Region	Loru mahalı
Rayon	Allahverdi rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub	1770
Sahəsi	3,6 km²;
Mərkəzin hündürlüyü	810 ± 1 m
Saat qurşağı	UTC+4
Əhalisi
Əhalisi	700 nəf. (2015);
Rəsmi dili	erməni dili;
	Şamlıq
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Şamlıq^[1]^[2] (erm. Շամլուղ) —Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında, indi Ermənistan Respublikasının Loru mərzində (İndi Ermənistanın Tumanyan rayonunda) şəhər. Rusiya imperiyası zamanına aid rəsmi sənədlərdə kəndin adı həmçinin 1887-ci ilə aid mənbədə Şambluq kimi də qeyd edilir.^[3] 1938-ci ildə şəhər tipli qəsəbə^[4], 1995-ci ildə isə şəhər statusu almışdır.^[5] 7 noyabr 1995-ci il tarixində Ermənistan Respublikası Milli Məclisinin qəbul etdiyi və 4 dekabr 1995-ci ildə Ermənistan Respublikasının prezidenti Levon Ter-Petrosyanın təsdiq etdiyi "Ermənistan Respublikasının inzibati-ərazi bölgüsü haqqında Qanunu" na əsasən Axtala və Bendik kəndləri ilə birlikdə "Şamlıq bələdiyyəsi"ni (erm. Շամլուղի քաղաքային համայնքի) təşkil edir.^[5]^[6] 12 – 21 oktyabr 2011-ci il siyahıyaalınmasına əsasən şəhərin (de–yuri) daimi əhalisi 700 nəfərdir.^[7]^[8]

Toponimi

Toponim iki cür izah oluna bilər: 1. Kəndin adı orada Şam ağacının bolluğunu bildirir. 2. Şamlı (Suriyalı) Qızılbaş tayfasının adı ilə bağlıdır. 1588-ci ilə aid mənbədə Qarabağda bir ulus Şam-Bayatı adlanırdı [167, 206].

Əhalisi

Kənddə 1886-cı ildə 7 nəfər, 1897-ci ildə 49 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır^[9].

1918-ci ildə azərbaycanlılar ermənilərin təcavüzünə məruz qalaraq qırğınlarla deportasiya olnmuşdur. İndiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra sağ qalanlar ata-baba torpaqlarına dönə bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 62 nəfər, 1926-cı ildə.65 nəfər, 1931-ci ildə 166 nəfər^[10], 1959-cu ildə 260 nəfər, 1970-ci ildə 266 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. Qəsəbədə azərbaycanlılarla yanaşı, yunanlar, ermənilər və ruslar da yaşamısdır. Azərbaycanlılar 1988-ci ilin noyabr ayında Ermənistan dövləti tərəfindən tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. 1988-ci ildə kəndin əhalisi Azərbaycana qovulmuşdur. İndi burada yunanlar və ermənilər yaşayır.

İstinadlar

↑ Ş, səhifə 318–319. // Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri. Müəllif: İbrahim Bayramov. Bakı: "Elm", 2002, 346 səhifə. ISBN 9785806614521

Orijinal mətn (az.)

Şamlıq — Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında, indiki Allahverdi (Tumanyan) rayonunda kənd. İndi şəhər tipli qəsəbədir. Rayon mərkəzindən 13 km şimal-şərqdə yerləşir. Kənddə filiz yataqları (mis) vardır. Buna görə də burada mis mədənləri tikilmişdir. Kənddə 1886-cı ildə 7 nəfər, 1897-ci ildə 49 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır (415, s.1213, 100-101). 1918-ci ildə azərbaycanlılar ermənilərin təcavüzünə məruz qalaraq qırğınlarla deportasiya olnmuşdur. İndiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra sağ qalanlar ata-baba torpaqlarına dönə bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 62 nəfər, 1926-cı ildə 65 nəfər, 1931-ci ildə 166 nəfər (415, s. 12-13, 100-101), 1959 - cu ildə 260 nəfər, 1970-ci ildə 266 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. Qəsəbədə azərbaycanlılarla yanaşı, yunanlar, ermənilər və ruslar da yaşamısdır. Azərbaycanlılar 1988-ci ilin noyabr ayında Ermənistan dövləti tərəfindən tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndi burada yunanlar və ermənilər yaşayır. Toponim «şam» ağac adına -lıq şəkliçisinin artırılması əsasında əmələ gəlmişdir. Fitotoponimdir. Quruluşca düzəltmə toponimdir.
↑ Глава вторая. География. — 6. Лори-Памбекский уезд. — Аллахвердинский (Туманяновский) район, 199. // Историческая география Западного Азербайджана (Дополненное, переработанное издание на русском языке). Составитель: Асадов Сабир Джалал оглы. Научный редактор: Будагов Будаг Абдулали оглы. С азербайджанского языка перевели: А. С. Шакирзаде, Э. Абаскулиев, К. Дж. Асадов. Баку: издательство "Азербайджан", 315 стр.

Orijinal mətn (rus.)

Шамлыг — смешанное село, потом - поселок. Расположено на 13 км северо-восточнее райцентра. Село прославилось медными залежами. Медные рудники Шамлыга известны с древних времен. В 1897 г. здесь жили 149 азербайджанцев, 197 греков. Основным разговорным языком был азербайджанский. В 1950-1960 гг. поселок вырос, построены были школа, клуб, магазины, библиотека и др. Здесь издавна были налажены связи с азербайджанскими ювелирами и медниками. В 1988 г. население поселка насильственно было изгнано со своих законных земель. Герой Великой Отечественной войны полковник Бахыш Мехтиев уроженец этого села.
↑ I. Тифлисская губернiя. — Борчалинскiй уѣздь. — III. Лорiйскiй участокь, населенный пункт под номером 577. // Сводь статистическихь данныхь о населеніи Закавказскаго края, извлеченныхь изь посемейныхь списковь 1886 г. Издань, по распоряженію Главноначальствующаго гражданскою частію на Кавказѣ, Закавказскимь Статистическемь Комитетомь. Тифлись: Типографія И. Мартиросіянца, 1893 (без пагинации).
↑ Алавердский район, стр. 10. // Армянская ССР: Административно–территориальная деление на 1–ое января 1948 года. Издание первое. Автор: Информационно-Статистический отдел при секретариате президиума верховного совета Армянской ССР. Ереван: Армгосиздать, 1948, 90 стр.
↑ ¹ ² "Շամլուղի քաղաքային համայնքի — Լոռու մարզպետարան". Archived from the original on 2015-07-17. İstifadə tarixi: 16 iyul 2015..

Orijinal mətn (erm.)

Քաղաքային համայնք Ալավերդու տարածաշրջանում, մարզկենտրոնից գտնվում է 69կմ հեռավորության վրա` Վանաձոր-Թբիլիսի ավտամայրուղուց 6-7կմ արեւմուտք: Համայնքի վարչական տարածքի մեջ մտնում են Շամլուղ քաղաքը, Ախթալա եւ Բենդիկ գյուղերը: Շամլուղը սկզբում եղել է գյուղ, իսկ 1938 թ-ից դարձել է քաղաքատիպ ավան, 1995 թ-ի վարչատարածքային ռեֆորմից հետո այն դասվել է Հայաստանի քաղաքների շարքին: Նախկինում մտել է Թիֆլիսի նահանգի Բորչալուի գաբառի մեջ եւ ունեցել է Շամլուգ, Շամբլուդ, Շամբլուղ, Շամլուգ անվանումները: Պղնձարդյունաբերությունը բավական աշխուժացել է 18-րդ դարում, երբ Գյումուշխանեից այստեղ են եկել հույն հանքագործներ եւ 1770 թ-ին պղնձահումքի բազայի վրա կառուցվել է Շամլուղի պղնձաձուլական գործարանը:
↑ "Закон Республики Армения «Об административно-территориальном делении Республики Армения»" (rus). Ermənistan Respublikasının Milli Məclisi. 07.11.1995. Archived from the original on 2015-07-15. İstifadə tarixi: 2015-07-16..
↑ "All Places of Armenia by 2001 and 2011 censuses — Population statistics of Eastern Europe". Archived from the original on 2015-07-16. İstifadə tarixi: 16 iyul 2015..
↑ Ерицов А.Д. кономической быт гос. крестьян Борчалинского уезда Тифлисской губернии. “Материалы для изучения экономического быт. гос. крестьян Закавказского края”. III. Тифлис. 1887.
↑ erm. Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831–1931) Arxivləşdirilib 2020-09-24 at the Wayback Machine. Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; rus. Население Советской Армении за последние сто лет (1831–1931) Arxivləşdirilib 2016-02-29 at the Wayback Machine. Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство "Мелконян фонд", 1932.; azərb. Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: "Melkonyan fond" nəşriyyatı, 1932. s.12–13, 100–101
↑ erm. Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831–1931) Arxivləşdirilib 2020-09-24 at the Wayback Machine. Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; rus. Население Советской Армении за последние сто лет (1831–1931) Arxivləşdirilib 2016-02-29 at the Wayback Machine. Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство "Мелконян фонд", 1932.; azərb. Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: "Melkonyan fond" nəşriyyatı, 1932. s. 12–13, 100–101

[1] Ş, səhifə 318–319. // Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri. Müəllif: İbrahim Bayramov. Bakı: "Elm", 2002, 346 səhifə. ISBN 9785806614521

Orijinal mətn (az.)

Şamlıq — Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında, indiki Allahverdi (Tumanyan) rayonunda kənd. İndi şəhər tipli qəsəbədir. Rayon mərkəzindən 13 km şimal-şərqdə yerləşir. Kənddə filiz yataqları (mis) vardır. Buna görə də burada mis mədənləri tikilmişdir. Kənddə 1886-cı ildə 7 nəfər, 1897-ci ildə 49 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır (415, s.1213, 100-101). 1918-ci ildə azərbaycanlılar ermənilərin təcavüzünə məruz qalaraq qırğınlarla deportasiya olnmuşdur. İndiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra sağ qalanlar ata-baba torpaqlarına dönə bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 62 nəfər, 1926-cı ildə 65 nəfər, 1931-ci ildə 166 nəfər (415, s. 12-13, 100-101), 1959 - cu ildə 260 nəfər, 1970-ci ildə 266 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. Qəsəbədə azərbaycanlılarla yanaşı, yunanlar, ermənilər və ruslar da yaşamısdır. Azərbaycanlılar 1988-ci ilin noyabr ayında Ermənistan dövləti tərəfindən tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndi burada yunanlar və ermənilər yaşayır. Toponim «şam» ağac adına -lıq şəkliçisinin artırılması əsasında əmələ gəlmişdir. Fitotoponimdir. Quruluşca düzəltmə toponimdir.

[ист-гео-за-азе-199-2] Глава вторая. География. — 6. Лори-Памбекский уезд. — Аллахвердинский (Туманяновский) район, 199. // Историческая география Западного Азербайджана (Дополненное, переработанное издание на русском языке). Составитель: Асадов Сабир Джалал оглы. Научный редактор: Будагов Будаг Абдулали оглы. С азербайджанского языка перевели: А. С. Шакирзаде, Э. Абаскулиев, К. Дж. Асадов. Баку: издательство "Азербайджан", 315 стр.

Orijinal mətn (rus.)

Шамлыг — смешанное село, потом - поселок. Расположено на 13 км северо-восточнее райцентра. Село прославилось медными залежами. Медные рудники Шамлыга известны с древних времен. В 1897 г. здесь жили 149 азербайджанцев, 197 греков. Основным разговорным языком был азербайджанский. В 1950-1960 гг. поселок вырос, построены были школа, клуб, магазины, библиотека и др. Здесь издавна были налажены связи с азербайджанскими ювелирами и медниками. В 1988 г. население поселка насильственно было изгнано со своих законных земель. Герой Великой Отечественной войны полковник Бахыш Мехтиев уроженец этого села.

[пос-сп-1886-577-3] I. Тифлисская губернiя. — Борчалинскiй уѣздь. — III. Лорiйскiй участокь, населенный пункт под номером 577. // Сводь статистическихь данныхь о населеніи Закавказскаго края, извлеченныхь изь посемейныхь списковь 1886 г. Издань, по распоряженію Главноначальствующаго гражданскою частію на Кавказѣ, Закавказскимь Статистическемь Комитетомь. Тифлись: Типографія И. Мартиросіянца, 1893 (без пагинации).

[4] Алавердский район, стр. 10. // Армянская ССР: Административно–территориальная деление на 1–ое января 1948 года. Издание первое. Автор: Информационно-Статистический отдел при секретариате президиума верховного совета Армянской ССР. Ереван: Армгосиздать, 1948, 90 стр.

[lori.mtaes.am-467-5] ¹ ² "Շամլուղի քաղաքային համայնքի — Լոռու մարզպետարան". Archived from the original on 2015-07-17. İstifadə tarixi: 16 iyul 2015..

Orijinal mətn (erm.)

Քաղաքային համայնք Ալավերդու տարածաշրջանում, մարզկենտրոնից գտնվում է 69կմ հեռավորության վրա` Վանաձոր-Թբիլիսի ավտամայրուղուց 6-7կմ արեւմուտք: Համայնքի վարչական տարածքի մեջ մտնում են Շամլուղ քաղաքը, Ախթալա եւ Բենդիկ գյուղերը: Շամլուղը սկզբում եղել է գյուղ, իսկ 1938 թ-ից դարձել է քաղաքատիպ ավան, 1995 թ-ի վարչատարածքային ռեֆորմից հետո այն դասվել է Հայաստանի քաղաքների շարքին: Նախկինում մտել է Թիֆլիսի նահանգի Բորչալուի գաբառի մեջ եւ ունեցել է Շամլուգ, Շամբլուդ, Շամբլուղ, Շամլուգ անվանումները: Պղնձարդյունաբերությունը բավական աշխուժացել է 18-րդ դարում, երբ Գյումուշխանեից այստեղ են եկել հույն հանքագործներ եւ 1770 թ-ին պղնձահումքի բազայի վրա կառուցվել է Շամլուղի պղնձաձուլական գործարանը:

[6] "Закон Республики Армения «Об административно-территориальном делении Республики Армения»" (rus). Ermənistan Respublikasının Milli Məclisi. 07.11.1995. Archived from the original on 2015-07-15. İstifadə tarixi: 2015-07-16..

[7] "All Places of Armenia by 2001 and 2011 censuses — Population statistics of Eastern Europe". Archived from the original on 2015-07-16. İstifadə tarixi: 16 iyul 2015..

[8] Ерицов А.Д. кономической быт гос. крестьян Борчалинского уезда Тифлисской губернии. “Материалы для изучения экономического быт. гос. крестьян Закавказского края”. III. Тифлис. 1887.

[9] rm. Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831–1931) Arxivləşdirilib 2020-09-24 at the Wayback Machine. Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; rus. Население Советской Армении за последние сто лет (1831–1931) Arxivləşdirilib 2016-02-29 at the Wayback Machine. Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство "Мелконян фонд", 1932.; azərb. Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: "Melkonyan fond" nəşriyyatı, 1932. s.12–13, 100–101

[10] rm. Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831–1931) Arxivləşdirilib 2020-09-24 at the Wayback Machine. Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; rus. Население Советской Армении за последние сто лет (1831–1931) Arxivləşdirilib 2016-02-29 at the Wayback Machine. Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство "Мелконян фонд", 1932.; azərb. Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: "Melkonyan fond" nəşriyyatı, 1932. s. 12–13, 100–101

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]