ABŞ və Rusiyanın Ukraynanı işğalı

ABŞ prezidenti Co Bayden Rusiyanın 2022-ci ildə Ukraynaya müdaxiləsi ilə bağlı nitq söyləyir

2022-ci ildə Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən sonra ABŞ bu hücumu pisləmiş, Ukraynaya humanitar və hərbi yardım göstərmiş, Ukraynanın işğalında fəal iştirak edən Rusiya və Belarus Respublikasına qarşı sanksiyalar tətbiq etmişdir[1][2] .

Ukraynaya yardımlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bayden 800 ABŞ əsgərinin İtaliyadan Baltikyanı bölgəyə, səkkiz F-35 döyüş təyyarəsinin Almaniyadan Şərqi Avropaya, 32 Apache helikopterinin isə Almaniya və Yunanıstandan Polşaya daşınacağını bildirib[3]. Bununla belə, prezident əlavə edib ki, ABŞ ordusu Ukraynada Rusiya ilə vuruşmayacaq, lakin NATO ərazisinin hər qarışını müdafiə edəcək[4]. Martın 16-da Bayden Ukraynaya əlavə 800 milyon dollar təhlükəsizlik yardımı elan etdi və Bayden administrasiyası başlayandan bəri ABŞ-nin Ukraynaya təhlükəsizlik yardımının ümumi məbləğini 2 milyard dollara çatdırdı.

ABŞ-nin müdafiə naziri Lloyd Ostin Avropaya təxminən 7000 əlavə əsgər göndərilməsi əmri verdi[4]. Fevralın 26-da ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken Ukraynanın müdafiə qabiliyyətini gücləndirmək üçün ona 350 milyon dollar məbləğində əlavə hərbi yardım göstəriləcəyini bəyan etdi[5].

ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi BMT agentlikləri ilə birlikdə Ukrayna xalqını cərrahi və tibbi dəstlər, zəruri qidalar, istilik yorğanları və sanitar ləvazimatlar kimi zəruri ləvazimatlarla təmin edib. Ümumilikdə, agentlik 107 milyon dollar humanitar yardım göstərmişdir[6].

25 mart 2022-ci ildə Co Bayden Ukrayna ilə sərhədə yaxın Polşaya səfər etdi. Bayden Ukrayna xalqının cəsarətinə və dözümlülüyünə görə minnətdarlığını ifadə etdi və Ukrayna müqavimətini işğala qarşı 1989-cu ildə Tyananmen Meydanı hadisələri ilə müqayisə etdi[7]

12 aprel 2022-ci ildə ABŞ Ukraynaya kimyəvi hücumlardan müdafiə üçün pilotsuz təyyarələr, haubitsalar və avadanlıqlar daxil olmaqla əlavə 750 milyon dollarlıq hərbi yardım göndərdi[8] .

24 aprel 2022-ci ildə ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken və müdafiə naziri Lloyd Ostindən ibarət Amerika nümayəndə heyəti Kiyevə səfər etdi və Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski ilə görüşdü. Səfərdən sonra ABŞ Ukrayna və 15 müttəfiq tərəfdaş ölkəyə 713 milyon dollar hərbi maliyyə ayırdığını elan etdi[9].

2022-ci ilin aprel ayının sonlarında Nümayəndələr Palatasının spikeri Nensi Pelosi Nümayəndələr Palatasının digər üzvləri, o cümlədən Adam Şiff[10] ilə birlikdə Kiyevdə Zelenskini ziyarət etdi.

2023-cü ilin sonunda ABŞ-dən dəstək azaldı; Ukraynaya növbəti yardım paketinin təsdiqlənməsi tərəflər arasında müxalifətə səbəb oldu; Prezident Co Bayden qanun layihəsini dəstəkləməyə çağırdı. Keçmiş İqtisadi İnkişaf Naziri və Kiyev İqtisadiyyat Məktəbinin rəhbəri Timofey Milovanov dəstəyin azalmasının səbəbləri kimi İsrailin Qəzza zolağındakı hərəkətlərinə diqqətin dəyişməsini və geniş şəkildə açıqlanan əks-hücumdan əsassız gözləntiləri göstərdi[11].

Rusiyanın pislənməsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

ABŞ prezidenti Co Bayden Rusiyanın işğalını "əsassız" adlandıran bəyanat verdi və Rusiya prezidenti Vladimir Putini "dəhşətli dərəcədə insan itkiləri və fəlakətlə nəticələnəcək məqsədyönlü müharibə" aparmaqda ittiham etdi[12].

Bayden 16 mart 2022-ci ildə jurnalistlərin suallarını cavablandırarkən Putini "müharibə cinayətkarı" adlandırdı[13]

Bayden Putini dəstəkləyən rus oliqarxlarını da qınadı: "Biz yaxtalarınızı, lüks mənzillərinizi, şəxsi təyyarələrinizi tapıb müsadirə etmək üçün avropalı müttəfiqlərimizlə birləşəcəyik. Biz sizin qeyri-qanuni yolla əldə etdiyiniz vəsaitə görə gələcəyik"[14]. Bayden administrasiyası həmçinin Putinin Rusiyanın nüvə silahlarını yüksək hazırlıq vəziyyətinə gətirmək qərarını pisləyib[15].

26 mart 2022-ci ildə danışan Bayden çıxışında Putinin "hakimiyyətdə qala bilməyəcəyini" söylədi. Bununla belə, Ağ Ev daha sonra bəyanat yayaraq Baydenin "Putinin qonşuları və ya bölgə üzərində hakimiyyətə malik olmasına icazə verilməyəcəyini nəzərdə tuturdu. O, Putinin Rusiyadakı iqtidarını və ya rejim dəyişikliyini müzakirə etməyib". Baydenin bəyanatına cavab olaraq Kreml bildirib ki, Putinin hakimiyyətdə qalıb-qalmaması məsələsini rus xalqı həll edir[16][17].

Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski ilə telefon danışığında Bayden Rusiyanın hərbi hərəkətlərini "əsassız" adlandırıb[18] .

7 aprel 2022-ci ildə ABŞ-nin BMT-dəki nümayəndəsi Linda Tomas-Qrinfild BMT Baş Assambleyasında çıxış edərək , Buça qətliamına cavab olaraq Rusiya Federasiyasının BMT-nin İnsan Hüquqları Şurasından çıxarılmasını tələb edən Ukraynaya qoşuldu[19].

Rusiyaya qarşı sanksiyalar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yanvar-fevral 2022-ci il: irimiqyaslı işğal, ilk sanksiyaların tətbiqi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Prezident Co Bayden Oval kabinetdə 14065 saylı Sərəncamı imzalayır.

2022-ci il yanvarın sonunda Rusiyanın böyük hərbi birləşmələri həmin ilin fevralında keçirilməsi planlaşdırılan əvvəllər planlaşdırılan birgə hərbi təlimlərin himayəsi altında Belarusa köçürüldü və yerləşdirildi[20]. Ukrayna və Amerika rəsmiləri hesab edirdilər ki, Rusiya Belarus-Ukrayna sərhədinin Kiyevlə yaxınlığına görə şimaldan Ukraynaya hücum etmək üçün Belarusdan tramplin kimi istifadə etməyə çalışır[21][22][23][24].

19 yanvar 2022-ci ildə Bayden Rusiyanın Ukraynaya "irəliləyəcəyini" təxmin etdiyini, lakin Putinin işğala görə "ağır bir bədəl ödəyəcəyini" və "peşman olacağını" bildirdi[25][26] .

2022-ci il fevralın 21-də Rusiyanın özünü elan etdiyi DXR və LXR- ni tanımasından sonra Putin Donbasa əlavə rus qoşunlarının göndərilməsini əmr etdi və Rusiya bunu "sülhməramlı missiya" adlandırdı[27][28][29]. Buna cavab olaraq Bayden administrasiyası separatçı respublikalarla bütün ticarəti qadağan edən 14065 saylı Sərəncam imzaladı. Sənaye və Təhlükəsizlik Bürosu 24 fevral 2022-ci il tarixindən qüvvəyə minmiş ixracın idarə edilməsi ilə bağlı yeni qaydalar dərc etmişdir[30][31].

22 fevral 2022-ci ildə ABŞ Rusiya qoşunlarının Donbasda peyda olmasını "işğal" adlandırdı[32]. Bayden Administrasiyası və OFAC 14024 saylı fərmanla Rusiya hökumətinin tanınmış üzvlərinə, o cümlədən FSB-dən Aleksandr Bortnikov və Rusiya Prezidentinin İcra Aparatı rəhbərinin birinci müavini Sergey Kiriyenkoya qarşı dondurulma elan edib. Dövlət bankı Promsvyazbank, onun baş direktoru Pyotr Fradkov və VEB. RF dövlət bankı da qeyd olunub. Bayden administrasiyası bunu sanksiyaların "ilk tranşeyi" adlandırıb[33][34] .

23 fevral 2022-ci ildə adı açıqlanmayan ABŞ müdafiə rəsmisinə istinadla Reuters agentliyi Ukrayna sərhədində yerləşən Rusiya qoşunlarının "80 faizi"nin döyüşə hazır olduğunu və Ukraynaya qurudan müdaxilənin hər an başlaya biləcəyini söylədi[35]. Həmin gün Ukrayna parlamenti prezident Vladimir Zelenskinin ölkədə fövqəladə vəziyyətin tətbiqi haqqında fərmanını təsdiqləyib[36]. 2022-ci il fevralın 24-də Rusiya prezidenti Vladimir Putin Ukraynanı rus qoşunları tərəfindən işğal etmək qərarına gəldiyini elan etdi[37][38]. Bundan az sonra Ukrayna ərazisinə raket hücumları başladı[39].

Bayden administrasiyası iri Rusiya korporasiyalarını bank, müdafiə və enerji sektorlarına daxil etmək üçün 14024 saylı Sərəncamdakı sanksiya proqramını genişləndirdi. Siyahıya FC Otkritie, Rostec, Sovcombank, VTB Bank, Sberbank, Alfa-Bank, MKB, Qazprombank, Rosselxozbank, Qazprom, Qazprom Neft, Transneft, Rostelecom, RusHydro, Alrosalot, Rascomf, Sovcoms kimi korporasiyalar daxil edildi.

Daha çox Rusiya dövlət məmuru və oliqarxı, o cümlədən yüksək vəzifəli məmur Sergey İvanov, Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının katibi Nikolay Patruşev, Rosneft-in rəhbəri İqor Seçin və bankir Yuri Solovyov sanksiyaya məruz qaldı[40]

25 fevral 2022-ci ildə ABŞ Maliyyə Nazirliyi və Dövlət Departamenti Rusiya Federasiyasının hökumətinə və ordusuna qarşı ən birbaşa sanksiyaları elan edərək, Rusiya prezidenti Vladimir Putin, xarici işlər naziri Sergey Lavrov, müdafiə naziri Sergey Şoyqu və müdafiə nazirinin birinci müavini Valeri Gerasimova sanksiya tətbiq edildi[41][42][43] .

2022-ci il fevralın 26-da Avropa Komissiyası, Fransa, Almaniya, İtaliya, Böyük Britaniya və Kanada liderləri ilə birgə açıq bəyanatda ABŞ Rusiya banklarının beynəlxalq aləmdən xaric edilməsi də daxil olmaqla, sanksiyaları daha da sərtləşdirməyi öhdəsinə götürdü. SWIFT sistemi, sanksiyaların təsirini azaltmaq üçün ehtiyatlardan istifadənin dayandırılması üçün tədbirlər, qızıl pasport satışına son qoyulması və "maliyyə sanksiyalarımızın effektiv həyata keçirilməsini təmin etmək" üçün səylərin əlaqələndirilməsi elan oldundu[44][45][46][47] .

28 fevral 2022-ci ildə Rusiya Birbaşa İnvestisiya Fondu (RDIF) və onun baş direktoru Kirill Dmitriev sanksiyalar siyahısına daxil edilib[42].

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Galston, William A. "The invasion of Ukraine unites a divided America". Brookings (ingilis). 2022-03-03. 2022-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-23.
  2. ↑ Burch, Audra D. S.; Medina, Jennifer; Ulloa, Jazmine; King, Maya. "Russia's Attack Rallies a Divided Nation: The United States". The New York Times (ingilis). 2022-03-16. ISSN 0362-4331. 2022-03-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-23.
  3. ↑ "拜登下令调兵！乌克兰宣布进入紧急状态_乌克兰寻求进入全国紧急状态_乌议会批准在全国实施紧急状态_波罗的海地区". www.sohu.com (ingilis). 2022-03-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-23.
  4. ↑ 1 2 sina_mobile. "美国总统拜登：美军不会在乌克兰与俄罗斯交战". news.sina.cn. 2022-02-25. 2022-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-23.
  5. ↑ "美國宣布新增3.5億美元軍事援助烏克蘭 助其對抗俄羅斯入侵". RFI - 法國國際廣播電台 (çin). 2022-02-26. 2022-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-23.
  6. ↑ Darden, Jessica Trisko. "US aid to Ukraine: $13.6 billion approved following Russian bombardment marks sharp increase". The Conversation (ingilis). 2022-03-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-28.
  7. ↑ "法国报纸摘要 - 拜登将乌克兰民众抵抗俄罗斯喻为中国"天安门"事件". RFI - 法国国际广播电台 (çin). 2022-03-26. 2022-04-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-29.
  8. ↑ "U.S. to send $750M in additional military aid to Ukraine". POLITICO (ingilis). 2022-04-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-13.
  9. ↑ "Blinken and Austin Emphasize U.S. Commitment to Ukraine on a Visit to Kyiv". 2022-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-03.
  10. ↑ "Voorzitter Pelosi van Huis VS sprak Zelensky in Kiev". 2022-10-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-03.
  11. ↑ Khurshudyan, Isabelle. "Ukraine's Zelensky appears increasingly embattled as U.S. backing wavers". Washington Post (ingilis). 2023-12-09. 0190-8286. 2023-12-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-15.
  12. ↑ "Biden unveils new sanctions on Russia for "premeditated attack" on Ukraine". CBS News (ingilis). 2022-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-23.
  13. ↑ "Ukraine conflict: Biden brands Putin a 'war criminal'". BBC News (ingilis). 2022-03-16. 2022-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-23.
  14. ↑ Kevin Liptak. "5 takeaways from President Biden's State of the Union speech". CNN. 2023-09-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-23.
  15. ↑ "US condemns Putin nuclear deterrence order but cautiously welcomes talks report". The Guardian (ingilis). 2022-02-27. 2022-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-23.
  16. ↑ Kevin Liptak and Maegan Vazquez. "Biden says Putin 'cannot remain in power'". CNN. 2022-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-28.
  17. ↑ Neklason, Annika. "White House attempts to walk back Biden stating Putin can't stay in power". The Hill (ingilis). 2022-03-26. 2022-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-28.
  18. ↑ "Biden, bipartisan U.S. lawmakers condemn Russia for escalation in Ukraine". Washington Post (ingilis). ISSN 0190-8286. 2022-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-28.
  19. ↑ News, A. B. C. "Live Updates | UN ousts Russia from Human Rights Council". ABC News (ingilis). 2022-04-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-13.
  20. ↑ Batashvili, David. "Geostrategic Activities". Rondeli Russian Military Digest (118). Rondeli Foundation. 2022-01-30. 2022-02-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-11. Numerous sources indicated Russian troops' movements in various parts of Russia, in Belarus and in occupied Crimea. As a part of these movements, the Russian Eastern Military District's forces continued to enter Belarus ... the Russian forces already inside or moving into Belarus include those from: the 36th Army's ... the 29th Army's ... the 35th Army's ... the 5th Army's ... the Pacific Fleet's 155th Naval Infantry Brigade ... the 76th Air Assault Division's ... the 98th Airborne Division's ... the 11th Air Assault Brigade ...
  21. ↑ Isachenkov, Vladimir. "Russia sending more troops to Belarus amid rising tensions with Ukraine". Global News. Contribution by Aamer Madhani (Washington D.C.), Geir Moulson (Berlin), Lorne Cook (Brussels), and Yuras Karmanau (Kyiv). Global Television Network. Associated Press. 2022-01-18. 2022-01-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-19. Ukrainian officials have warned that Russia could launch an attack on Ukraine from various directions, including from its ally Belarus.
  22. ↑ "US fears arrival of Russian troops could lead to nuclear weapons in Belarus". France 24 (ingilis). 2022-01-18. 2022-01-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-03.
  23. ↑ Isachenkov, Vladimir. "Russia moves more troops westward amid Ukraine tensions". ABC News. Contribution by Aamer Madhani and Ellen Knickmeyer (Washington D.C.), Geir Moulson (Berlin), Lorne Cook (Brussels), and Yuras Karmanau (Kyiv); Photograph by Associated Press. American Broadcasting Company. Associated Press. 2022-01-19. 2022-01-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-19. A senior Biden administration official said the Russian troop deployment to Belarus raises concerns that Moscow may be planning to stage troops there to stretch Ukraine's defenses with an attack from the north.
  24. ↑ Ellen Mitchell. "Russia sends troops to Belarus for war games". The Hill (ingilis). 2022-01-18. 2022-10-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-03.
  25. ↑ Sanger, David E. "Biden Predicts Putin Will Order Ukraine Invasion, but 'Will Regret Having Done It'". The New York Times. Washington D.C. 2022-01-20. ISSN 0362-4331. 2022-01-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-01. President Biden said on Wednesday that he now expected President Vladimir V. Putin of Russia would order an invasion of Ukraine, delivering a grim assessment that the diplomacy and ... 'The answer is that I think he still does not want a full-blown war, No. 1. No. 2, do I think he'll test the West, test the United States and NATO as significantly as he can? Yes, I think he will, but I think he'll pay a serious and dear price for it that he doesn't think now will cost him what it's going to cost him. And I think he will regret having done it.'
  26. ↑ "Joe Biden thinks Russia will attack Ukraine – but will face a 'stiff price'". The Guardian. 2022-01-20. 2022-01-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-03.
  27. ↑ "Putin orders troops into separatist-held parts of Ukraine". CNN. 2022-02-21. 2022-02-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-03.
  28. ↑ Brown, Oliver Moody, Berlin | Catherine Philp, Kyiv | Oliver Wright | Larisa. "Boris Johnson announces sanctions for Russia over invasion of Ukraine". 2022-02-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-03.
  29. ↑ "Putin's Ukraine peacekeepers 'aren't fooling anyone,' US warns". Newsweek. 2022-02-21. 2022-02-23 tarixində arxivləşdirilib.
  30. ↑ "Blocking Property of Certain Persons and Prohibiting Certain Transactions With Respect to Continued Russian Efforts To Undermine the Sovereignty and Territorial Integrity of Ukraine"
  31. ↑ Bureau of Industry and Security. "Implementation of Sanctions Against Russia Under the Export Administration Regulations (EAR)." published 3 March 2022.
  32. ↑ "Russian troops in east Ukraine an 'invasion,' White House declares - National". Global News. 2022-02-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-22.
  33. ↑ "Fact Sheet: United States Imposes First Tranche of Swift and Severe Costs on Russia". The White House (ingilis). 2022-02-22. 2022-04-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-09.
  34. ↑ "Notice of OFAC Sanctions Actions." Published 28 February 2022.
  35. ↑ "Putin 'as ready as he can be' for major invasion of Ukraine, U.S. official". Reuters. 2022-02-23. 2022-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-03.
  36. ↑ "Verkhovna Rada approves move to introduce state of emergency in Ukraine". Ukrinform. 2022-02-23. 2022-02-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-03.
  37. ↑ Fisher, Max. "Putin's Case for War, Annotated". The New York Times (ingilis). 2022-02-24. ISSN 0362-4331. 2022-04-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-09.
  38. ↑ "Putin announces formal start of Russia's invasion in eastern Ukraine". Meduza (ingilis). 2022-02-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-09.
  39. ↑ Zinets, Natalia; Vasovic, Aleksandar. "Missiles rain down around Ukraine". Reuters (ingilis). 2022-02-25. 2022-02-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-09.
  40. ↑ Office of Foreign Assets Control. "Notice of OFAC Sanctions Actions." published 2 March 2022.
  41. ↑ "Russia-related Designations". U.S. Department of the Treasury (ingilis). 2022-02-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-09.
  42. ↑ 1 2 Office of Foreign Assets Control. "Notice of OFAC Sanctions Actions." Published 3 March 2022.
  43. ↑ "Imposing Sanctions on President Putin and Three Other Senior Russian Officials". United States Department of State (ingilis). 2022-04-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-09.
  44. ↑ "Joint Statement on Further Restrictive Economic Measures". The White House (ingilis). 2022-02-26. 2022-04-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-09.
  45. ↑ "Press corner". European Commission - European Commission (ingilis). 2020-08-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-09.
  46. ↑ "Joint Statement on Further Restrictive Economic Measures: 26 February 2022". GOV.UK (ingilis). 2022-10-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-03.
  47. ↑ "Joint Statement on further restrictive economic measures". Prime Minister of Canada (ingilis). 2022-02-26. 2022-04-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-09.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]