Avroviziya Mahnı Müsabiqəsinin tarixi

Marsel Bezanson (1907–1981) Avroviziya Mahnı Müsabiqəsinin yaradılmasında iştirak edən əsas şəxslərdən biri idi.

Avroviziya Mahnı Müsabiqəsinin tarixi (ing. Eurovision Song Contest; fr. Concours Eurovision de la chanson) 1956-cı ildən başlayır. Müsabiqə ilk olaraq transmilli televiziya yayımında bir eksperiment kimi düşünülmüşdür.[1] 1954-cü ildə bir sıra mübadilə yayımlarından sonra, Avropa Yayım Birliyi (AYB) nəhayət Sercio Pulyeze və Marsel Bezansonun İtaliyanın Sanremo Musiqi Festivalına əsaslanan ideyaları əsasında beynəlxalq mahnı müsabiqəsi keçirdi.

İlk buraxılışından bəri ümumilikdə 68 müsabiqə keçirilmişdir. 2024-cü ilə olan məlumata əsasən Avroviziya səhnəsində 52 ölkəni təmsil edən 1717 mahnı ifa olunmuşdur. Müsabiqə açılışından bu yana bir çox dəyişikliklərə məruz qalmışdır; məsələn, 2000-ci illərdə müsabiqəyə artan maraq nəticəsində iştirakçıların sayının artmasına cavab olaraq yarımfinallar keçirilməyə başlanmışdı. Müsabiqənin qaydalarına da illər ərzində çoxsaylı dəyişikliklər edilmiş, səsvermə sistemi və dil meyarları bir neçə dəfə dəyişdirilmişdir.

Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi Ginnesin Rekordlar Kitabında da müəyyən edildiyi kimi dünyanın ən uzunmüddətli illik beynəlxalq televiziya musiqi yarışmasıdır. Hazırda hər il təxminən 40 ölkə mütəmadi olaraq müsabiqədə iştirak edir. Yarandığı vaxtdan bəri bir sıra digər müsabiqələr üçün də ilham mənbəyi olan Avroviziyanın uğurundan sonra AYB musiqi və mədəniyyətin digər aspektlərinə diqqət çəkən bir sıra digər təqdir edilən müsabiqələr də yaratmışdı. Müsabiqənin 2020-ci il buraxılışı ləğv edilən ilk buraxılış olmuşdu; belə ki, COVID-19 pandemiyası səbəbindən həmin dövrdə heç bir müsabiqə keçirilməmişdi.

Müsabiqə ideyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1950-ci ildə Böyük Britaniyanın BBC telekanalının İngiltərənin Torki şəhərindəki "Imperial Hotel"də 23 təşkilatın iştirakı ilə yaradıcılıq səyləri üzrə əməkdaşlıq qurmaq və ölkələrarası televiziya proqramlarının mübadiləsi üçün zəmin yaratmaq məqsədilə keçirdiyi konfransda AYB-nin əsası qoyulub.[2][3] Telekommunikasiya termini kimi "Avroviziya" (ing. Eurovision) sözü ilk dəfə 1951-ci ildə "London Evening Standard" qəzetində britaniyalı jurnalist Corc Kempey tərəfindən Hollandiya televiziyasında yayımlanan BBC proqramına istinad edərkən istifadə edilib;[2][4] AYB-nin Avroviziya yayım şəbəkəsi isə 1954-cü ildə yaradılıb və o vaxtlar Avropa miqyasında bir sıra radiorele rabitəsindən ibarət olub.[5]

AYB yarandıqdan sonra Böyük Britaniya ilə yanaşı Fransa, Belçika, Niderland və Almaniyada yayımlanan II Elizabetin tacqoyma mərasimi də daxil olmaqla bir sıra böyük hadisələr məhz AYB-nin texniki imkanları vasitəsilə eyni vaxtda bir neçə ölkədə yayımlanmağa başladı.[2][4][6] 1953-cü ilin sentyabrında AYB-nin Londonda keçirilən iclası növbəti il ​​"Avropa Televiziya Mövsümü" adlı bir sıra beynəlxalq mübadilə proqramlarının hazırlanması ilə nəticələndi və Avroviziya şəbəkəsi vasitəsilə Avropada canlı yayımlandı.[2][5] Bu proqramlardan birincisi 6 iyun 1954-cü ildə yayımlanmış və Fransanın Montrö şəhərində keçirilən "Nərgiz" festivalını (ing. Narcissus Festival) işıqlandırmışdı. Növbəti proqram isə Vatikana ekskursiyanı nümayiş etdirirdi. Növbəti günlərdə Palio di Siena, Qlazqoda atletika görüşü, kraliça II Elizabetin iştirak etdiyi Kral Hərbi Dəniz Qüvvələrinin paradı və İsveçrədə keçirilən 1954 FİFA Dünya Kubokundan futbol oyunlarının canlı yayımı da daxil olmaqla başqa tədbirlər yayımlandı. Bununla da ilk dəfə FİFA Dünya Kuboku canlı televiziya yayımı ilə müşayiət olundu.[2][4][6]

Proqramların bu yay mövsümündən sonra AYB hər il yayımçılar arasında əməkdaşlıq üçün yeni təşəbbüsləri araşdırmaq məqsədilə Proqram Komitəsi yaratdı. İsveçrə Yayım Korporasiyasının (SRG SSR) baş direktoru Marsel Bezanson komitənin ilk prezidenti vəzifəsini icra edirdi. BBC-nin direktor müavini Rene Makkal və Fransa telekanalı RTF-nin direktoru Jan d'Arsi komitənin vitse-prezidentləri vəzifəsində çalışırdılar. Bu komitə 1955-ci ilin yanvarında Monte-Karloda toplaşdı və əlavə araşdırma üçün iki yeni layihəni təsdiq etdi: ilkin olaraq İtaliyanın RAİ kanalından Sercio Pulyezenin təklif etdiyi Avropa mahnı müsabiqəsi və həvəskar şoumenlərin müsabiqəsi; axırıncı ideya sonda rədd edildi.[4][7] 19 oktyabr 1955-ci ildə Romada Palazzo Korsinidə BBC-nin baş direktoru Yan Yakobun sədrliyi ilə keçirilən AYB-nin illik Baş Assambleyasında AYB ilkin olaraq "Avropa Qran Prisi" adı altında mahnı müsabiqəsinin təşkilinə razılıq verdi və İsveçrə nümayəndə heyətinin 1956-cı ilin yazında Luqanoda tədbirə ev sahibliyi etmək təklifini qəbul etdi.[4][8][9] Müsabiqənin qaydalarını müəyyən etmək üçün SRG SSR-dən Edvard Hassın rəhbərlik etdiyi qrup yaradıldı. İsveçrə kanalı öz işlərində İtaliyanın Sanremo Musiqi Festivalını əsas götürmüş və yeni beynəlxalq versiyanı daha yaxşı əks etdirmək məqsədilə bir sıra əlavə və dəyişikliklər etmişdi.[2]

1950-ci illər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1956 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi yarışmanın ilk buraxılışı olub RTSİ (it. Radiotelevisione svizzera) tərəfindən təşkil edildi və 24 may 1956-cı ildə İsveçrənin Luqano şəhərində Teatro Kursaalda keçirildi.[10][8] Bu ilk buraxılışın qaydaları hər ölkədən bir iştirakçı yayım təşkilatına müddəti 3 ilə 3½ dəqiqə arası olan iki mahnı təqdim etməyə icazə verirdi. 1956-cı ildəki bu müsabiqə hər ölkədən birdən çox mahnıya icazə verən yeganə buraxılış olmuşdu.[10][2][11] Hər ölkənin öz nümayəndəsini seçmək üçün milli müsabiqə keçirməsi güclü şəkildə təşviq edilmişdi. Açılış yarışmasına Belçika, Fransa, Qərbi Almaniya, İtaliya, Lüksemburq, Niderland ve İsveçrədən gələn iştirakçılarla birlikdə ümumilikdə yeddi ölkə qoşulmuşdu.[10][8] İlk müsabiqədə səsvermə bağlı qapılar arxasında keçirildi: yarışmanın keçirildiyi zalda əyləşən hər ölkədən iki münsif öz ölkələrinin mahnıları da daxil olmaqla, yarışan mahnıları qiymətləndirdi.[10][12] Müsabiqənin ilk qalibi "Refrain" mahnısı ilə İsveçrədən Liz Assia oldu.[13] Müsabiqənin yekununda yalnız qalibin kimliyi elan edilmiş və tam nəticələr heç vaxt açıqlanmamışdı.[10][12] Tədbirin heç bir məlum videogörüntüsü bu günədək gəlib çıxmamış, sadəcə qalib mahnının təkrar ifasının qısa xəbər xronikası qalmışdır. Bununla belə, müsabiqənin əksər hissələrinin audiosu mövcuddur.[10][12]

1957 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi yarışmanın ikinci buraxılışı olub ARD adından "Hessischer Rundfunk" yayım təşkilatı tərəfindən təşkil edildi və 3 mart 1957-ci ildə Qərbi Almaniyanın Frankfurt-Mayn şəhərində elə həmin təşkilatın studiya zalında keçirildi.[14][15] Avroviziyanın ilk qaydalarına görə hər il müsabiqənin təşkili vəzifəsini başqa bir yayımçı öz üzərinə götürməli idi. Buna uyğun olaraq, 1957-ci il tədbirinə ev sahibliyi etmək üçün Almaniya seçilmişdi.[16] İkinci müsabiqəyə ilk yeddi ölkə ilə yanaşı Avstriya, Danimarka və Birləşmiş Krallıq qoşulmuş və toplamda on ölkə müsabiqədə yalnız bir mahnı ilə təmsil edilmişdi.[14] 1956-cı ilin avqustunda BBC tərəfindən təşkil edilən və Birləşmiş Krallığın müsabiqə üçün keçirdiyi daxili seçim turu hesab olunan Britaniyanın Populyar Mahnılar Festivalında regional münsiflər heyətinin səsverməsi lövhədə əks olunmuşdu. 1957-ci ildəki Avroviziyanın təşkilatçıları bu ideyanı ümumavropa müsabiqəsinə daxil etmək qərarına gəlmiş, beləliklə də ev sahibi ölkədəki tamaşaçılara səsverməni izləmək imkanı vermişdilər.[15][17] Müsabiqədə hər ölkədən on nəfərdən ibarət münsiflər heyəti ən sevdikləri mahnıya bir səs vermiş, bununla da yeni səsvermə sistemi tətbiq edilməyə başlanmışdı. Bir ölkənin münsifləri öz ölkələrinin mahnısına səs verə bilməzdi; bu qayda hazırda da keçərlidir.[15][17] 1957-ci ildə "Net als toen" mahnısı ilə Kori Brokkenin təmsil etdiyi Niderland qalib seçildi.[13]

1958 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi yarışmanın üçüncü buraxılışı olub "Nederlandse Omroep Stichting" yayım təşkilatı tərəfindən təşkil edildi və 12 mart 1958-ci ildə Niderlandın Hilversum şəhərində AVRO Studios bina kompleksində keçirildi.[18][19] Bununla da ilk dəfə olaraq əvvəlki buraxılışın qalibi olan ölkə ev sahibliyi etmək şərəfinə layiq görülmüş və hazırda da müşahidə olunan bir presedent yaradılmışdı.[20] Birləşmiş Krallıq bu buraxılışda yarışmamaq qərarına gəldi, lakin İsveçin müsabiqədə debüt etməsi ilə yarışan ölkələrin ümumi sayı 10 olaraq qaldı.[19][20] 1957-ci ildəki müsabiqədə İtaliyanın 5 dəqiqədən çox davam edən çıxışı növbəti il iştirakçı dövlətlərin ifasını 3 dəqiqə ilə məhdudlaşdıran yeni qaydanın tətbiq edilməsi ilə nəticələndi.[14] Andre Klavonun "Dors, mon amour" mahnısı ilə təmsil olunan Fransa müsabiqədə ilk qələbəsini qazandı.[13] Üçüncü yeri tutmasına baxmayaraq, xalq arasında "Volare" kimi tanınan və Domeniko Modunyonun ifa etdiyi İtaliyanın "Nel blu, dipinto di blu" mahnısı qalib mahnıdan daha böyük kommersiya uğuru qazanaraq ABŞ-də Billboard Hot 100-də bir nömrəyə yüksəlmiş, növbəti illərdə müxtəlif sənətçilər tərəfindən səsləndirilmiş və dünya üzrə 22 milyon nüsxədən çox satılmışdı.[19][21]

1959 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi yarışmanın dördüncü buraxılışı olub RTF tərəfindən təşkil edildi və 12 mart 1958-ci ildə Fransanın Kann şəhərində Festivallar və Konfranslar Sarayında keçirildi.[22][23] Bu buraxılışda 11 ölkə yarışmışdı; Böyük Britaniya müsabiqəyə qayıtmış, yeni iştirakçı dövlət olan Monako müsabiqəyə qoşulmuş, Lüksemburq isə iştirak etməmək qərarına gəlmişdi.[22][24] Niderland təmsilçisi Teddi Sxoltenin "Een beetje" mahnısı ilə qalib elan edilməsi nəticəsində Niderland müsabiqədə iki dəfə qalib gələn ilk ölkə oldu.[13][22][23] Bu müsabiqə həm də ilk üç yerin sahibinin təkrar ifasının verildiyi yeganə buraxılış kimi tarixə düşdü; Böyük Britaniyadan Perl Karr və Teddi Conson dueti, eləcə də Fransa təmsilçisi Jan Filipp qalib ifaçı ilə birlikdə yayımın sonunda ikinci dəfə çıxış etmişdilər.[22][24]

1960-cı illər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1960 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi yarışmanın beşinci buraxılışı olub BBC tərəfindən təşkil edildi və 25 mart 1960-cı ildə Böyük Britaniyanın London şəhərində Kral Festival Zalında keçirildi.[25][26] Niderlandın yayım təşkilatı NTS-in son üç ildə ikinci dəfə tədbir keçirmək imkanından imtina etməsi nəticəsində AYB tədbirə ev sahibliyi etmək üçün BBC-yə müraciət etməli oldu.[25][27] Lüksemburqun geri qayıtması və Norveçin ilk Avroviziya mahnısını göndərməsi ilə[25][27] rəqabət aparan ölkələrin sayı 13-ə çatdı. Fransa Jaklin Buayenin ifasında "Tom Pillibi" mahnısı ilə müsabiqədə ikinci qalibiyyətini qeyd etdi.[13]

1961 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi yarışmanın altıncı buraxılışı olub RTF tərəfindən təşkil edildi və 18 mart 1961-ci ildə Fransanın Kann şəhərində Festivallar və Konfranslar Sarayında keçirildi.[28][29] Fransa müsabiqəyə iki dəfə ev sahibliyi edən ilk ölkə oldu; belə ki, Festivallar və Konfranslar Sarayı 1959-cu ildə də tədbirə ev sahibliyi etmişdi. Bu, həm də şənbə gecəsi keçirilən ilk Avroviziya buraxılışı oldu və həmin vaxtdan etibarən müsabiqənin finalının keçirildiyi gün kimi standarta çevrildi.[28][29] Həmin ilki tədbirdə Finlandiya, İspaniya və Yuqoslaviyanın debüt etməsilə rekord sayda ölkə, yəni 16 dövlət yarışdı.[28][30] Fransa müğənnisi Jan-Klod Paskal "Nous les amoureux" mahnısı ilə Böyük Hersoqluğa ilk qələbəsini qazandırdı və beləcə Lüksemburq Avroviziya qalibi titulunu əldə edən dördüncü ölkə oldu.[28][13]

1962 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi yarışmanın yeddinci buraxılışı olub Compagnie Luxembourgeoise de Radiodiffusion telekanalı tərəfindən təşkil edildi və 18 mart 1962-ci ildə Lüksemburqun Lüksemburq şəhərində telekanalın ozamankı binasının "Böyük Auditoriya" adlanan zalında keçirildi.[31][32] İlk dəfə idi ki, mübarizə aparan ölkələrin siyahısında dəyişiklik olmamış və 1961-ci ildə olduğu kimi eyni ölkələr müsabiqəyə qoşulmuşdu. Bu müsabiqədə yeni səsvermə sistemi tətbiq olundu və hər bir ölkə öz münsiflər heyətinin ortaq qərarı ilə müəyyən edilən ilk üç mahnıya 3, 2 və 1 xal verdi.[31][33] Fransadan İzabel Obre "Un premier amour" mahnısı ilə qalibiyyətə layiq görülərək Fransaya beş ildə üçüncü qələbəsini qazandırdı.[13]

1963 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi yarışmanın səkkizinci buraxılışı olub BBC tərəfindən təşkil edildi və 23 mart 1963-cü ildə Böyük Britaniyanın London şəhərində BBC Televiziya Mərkəzində keçirildi.[34][35] Fransanın RTF kanalı müsabiqənin bir daha təşkil edilməsi təklifini rədd etdikdən sonra BBC ikinci dəfə müsabiqəyə ev sahibliyi etmək məqsədilə fəaliyyətə başladı.[35][36] 1962-ci ildə istifadə edilən səsvermə sisteminə bəzi dəyişikliklər edildi; belə ki, indi ölkələr sevdikləri mahnılar üçün 5, 4, 3, 2 və 1 xal verirdilər.[34][37] Danimarka və İsveçrə arasında birincilik uğrunda gedən gərgin mübarizədə Qreta və Yorgen İnqmann Danimarka adına "Dansevise" mahnısı ilə qalib gələrək yekun səsvermədə Skandinaviya ölkəsinə ilk qələbəsini qazandırdılar.[13]

1964 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi yarışmanın doqquzuncu buraxılışı olub Danmarks Radio tərəfindən təşkil edildi və 21 mart 1964-cü ildə Danimarkanın Kopenhagen şəhərində Tivoli Konsert Zalında keçirildi.[38][39] İsveç Musiqiçilər İttifaqının üzvləri tətil etdiyinə görə İsveç müsabiqədən geri çəkilməyə məcbur olsa da, Portuqaliya bu müsabiqədə debüt çıxışını reallaşdırdığından rəqabət aparan ölkələrin ümumi sayı 16 olaraq qaldı.[39][40] Səsvermə sisteminə daha bir dəyişiklik edildi. Belə ki, artıq hər bir ölkənin münsiflər heyəti üzvlərinin verdiyi bütün səslərin cəminə əsasən ilk üç mahnıya 5, 3 və 1 xal verilirdi. Bundan əlavə, münsiflər heyətinin hər bir üzvü öz səslərini üç mahnı arasında bölüşdürə bilərdi. Məsələn, bütün üzvlər yalnız iki mahnıya səs verərsə, həmin mahnılar üçün 6 və 3 xal, bütün üzvlər eyni mahnıya səs verərsə, 9 xal hesablanacaqdı.[39][40] Bu buraxılış həm də müsabiqə tarixində ilk dəfə yarışmanın bir etirazçının hərəkətləri səbəbindən yarıda kəsilməsi ilə yadda qaldı; İspaniya və Portuqaliyanın sağçı diktaturalarına və həmin ölkələrin müsabiqəyə daxil edilməsinə qarşı nümayiş keçirən bir adam "Frankonu və Salazarı boykot edin" yazılmış pankartla səhnəyə çıxmış və kameralar səsvermə tablosunun görünütüsünə keçid edən kimi dərhal səhnədən uzaqlaşdırılmışdı.[39][41] 1956-cı il müsabiqəsində olduğu kimi, bu yarışmanın da açılış səhnəsinin görüntüləri və qalib mahnının təkrar ifası, eləcə də audio yazıları istisna olmaqla, hər hansı videogörüntüsünün mövcudluğu məlum olmadığına görə sözügedən hadisəyə dair heç bir görüntü mövcud deyil.[38][40] İtalyan Cilyola Çinkvetti ikinci yerdə qərarlaşan Böyük Britaniyadan təxminən üç dəfə çox xal toplayaraq "Non ho l'età" mahnısı ilə böyük qələbə qazanmış, həm də İtaliyaya ilk Avroviziya qalibiyyətini gətirmişdi.[13][41]

1965 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi yarışmanın onuncu buraxılışı olub Radiotelevisione italiana tərəfindən təşkil edildi və 20 mart 1965-ci ildə İtaliyanın Neapol şəhərindəki televiziya binasında keçirildi.[42][43] Bu yubiley tədbirində rekord sayda ölkə yarışdı; belə ki, İsveçin qayıtması, İrlandiyanın da debüt etməsi ilə mübarizə aparan ölkələrin sayı 18-ə çatdı.[44] Müsabiqənin Şərqi Avropanın Beynəlxalq Radio və Televiziya Təşkilatı tərəfindən götürülərək ilk dəfə SSRİ, Çexoslovakiya, Polşa, Macarıstan və Almaniya Demokratik Respublikası kimi ölkələrdə yayımlanması nəticəsində 1965-ci ildə keçirilən bu yarışma təxminən 150 ​​milyonluq qlobal auditoriya ilə o zamana qədərki ən böyük müsabiqə oldu.[43][44] İsveçin çıxışı öz dövlət dilləri olan isveç dilində deyil, ingilis dilində ifa edildiyindən bəzi mübahisələrə səbəb oldu; bir ölkənin hansı dildə yarışmaya qoşula biləcəyini müəyyən edən heç bir qayda olmadığı üçün digər rəqabət aparan ölkələrin etirazlarına baxmayaraq həmin çıxışa icazə verilmişdi.[42][45] "Poupée de wax, Poupée de son" mahnısını ifa edən fransız müğənni Frans Qall Lüksemburqu ikinci dəfə qalib etdi.[13] Bununla da müsabiqədə ilk dəfə idi ki, pop-musiqi qalib gəlirdi. Həmin mahnı gələcəkdə Qall üçün beynəlxalq hitə çevriləcək və növbəti illərdə müsabiqəyə daxil olan mahnıların növünə təsir göstərəcəkdi.[42][46]

1966-cı il müsabiqəsindən əvvəl AYB yayımçıları gələcək nəşrlərdə təqdim edilməli olduğuna inandıqları ideyalar üzrə təkliflər təqdim etməyə dəvət etdi. Bu, Compagnie Luxembourgeoise de Radiodiffusion televiziya təşkilatının növbəti tədbiri təşkil edə bilməsi ilə bağlı yaranmış narahatlıqdan irəli gəlirdi.[45] Bir neçə yayımçı təşkilat aşağıdakı təklifləri irəli sürmüşdü: rəqabət aparan çıxışların sayını azaltmaq məqsədilə yarımfinalların tətbiqi (bu zaman bəzi yayımçılar rəqabət aparan ölkələrin coğrafi və ya linqvistik əsasda bölünməsini təklif edirdi); musiqi mütəxəssislərinin nəticələrdə 50% paya malik olması, bununla da musiqinin keyfiyyətinə daha çox diqqət yetirilməsi; müsabiqəyə nəzarət etmək və istehsal standartlarını yüksəltmək məqsədilə icraçı-nəzarətçi rolunun yaradılması, həmçinin dil qaydaları və təqdimatın məhdudlaşdırılması qaydalarının sərtləşdirilməsi. Müsabiqəyə ediləcək dəyişikliklərlə bağlı əlavə təkliflər arasında çıxışların və ev sahibliyi vəzifələrinin rəqabət aparan iki-üç ölkə arasında bölüşdürülməklə tədbirin birdən çox məkanda keçirilməsi də vardı. Birdən çox məkanda və birdən çox orkestrlə keçirilən müsabiqədə musiqi keyfiyyətinin və ardıcıllığının pozulacağına və bir neçə məkandan istifadə edilməsi ilə texniki nasazlıq riskinin də artacağına dair narahatlıqlardan sonra bu təklif rədd edildi.[45] Bir neçə təklifi isə AYB artıq qəbul etmişdi; yeni dəyişikliklərə əsasən növbəti müsabiqədə milli münsiflər heyətində musiqi mütəxəssislərinin iştirak etməsi nəzərdə tutulurdu. Bunda başqa, mahnıların iştirakçı ölkənin dövlət dillərindən birində ifa olunmasını şərtləndirən dil qaydasının tətbiqi qərara alınmışdı.[47] Yarımfinalların təşkili və müəyyən edilmiş meyarlara görə ölkələrin bölünməsi kimi digər dəyişikliklərə sonrakı onilliklərdə yenidən baxılacaqdı.[45]

1966 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi yarışmanın on birinci buraxılışı olub Compagnie Luxembourgeoise de Radiodiffusion telekanalı tərəfindən təşkil edildi və 5 mart 1966-cı ildə Lüksemburqun Lüksemburq şəhərində telekanalın ozamankı binasının "Böyük Auditoriya" adlanan zalında keçirildi.[47][48] Bu, Lüksemburqun 1962-ci ildə olduğu kimi eyni məkandan istifadə edərək aparıcı yayımçı təşkilat olaraq ev sahibliyi etdiyi ikinci müsabiqə idi. Niderlandı təmsil edən Milli Skottun çıxışı ilə tamaşaçılar Avroviziya səhnəsində ilk dəfə qaradərili müğənninin ifasını izləmiş oldular.[47][49] Udo Yürgens "Merci, Cherie" ilə Avstriyanın ilk qələbəsini təmin etdi; bu, daha əvvəl 1964-cü ildə altıncı, 1965-ci ildə isə dördüncü yeri tutmuş Yürgensin qələbə qazanmaq üçün müsabiqədə üçüncü cəhdi idi.[13][50]

1967 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi yarışmanın on ikinci buraxılışı olub Österreichischer Rundfunk (ORF) telekanalı tərəfindən təşkil edildi və 8 aprel 1967-ci ildə Avstriyanın Vyana şəhərində keçirildi.[51][52] Danimarka müsabiqədən geri çəkilərək rəqabət aparan ölkələrin sayını 17-yə endirdi. Sonuncu dəfə 1961-ci ildə istifadə edilən və münsiflər heyətinin on üzvünün hər birinin yalnız öz favorit mahnısına bir səs verməsini nəzərdə tutan qiymətləndirmə sistemi yenidən tətbiq olundu. Münsiflərlə bağlı yeni tələb də müəyyən edildi: hər bir ölkədə münsiflər heyəti üzvlərinin ən azı yarısının yaşının 30-dan az olması tələb olunurdu.[53][54] Bu buraxılışda ilk dəfə təqdim olunan bir sıra digər yeniliklər, məsələn, səsvermə zamanı gözləmə zalının (ing. green room) çəkilişləri və hər bir ölkənin yayımçısının rəsmi nümayəndə təyin etməsi o vaxtdan indiki müsabiqənin ayrılmaz hissəsinə çevrildi.[54] Böyük Britaniya təmsilçisi Sendi Şou "Puppet on a String" mahnısı ilə müsabiqənin qalibi oldu və Böyük Britaniya müsabiqədə ikinci olan İrlandiyadan iki dəfə çox səs toplayaraq ilk qələbəsini qazandı.[13][51]

1968 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi yarışmanın on üçüncü buraxılışı olub BBC tərəfindən təşkil edildi və 6 aprel 1968-ci ildə Birləşmiş Krallığın London şəhərində Kral Albert zalında keçirildi.[55][56] Bu, müsabiqənin rəngli hazırlanan ilk buraxılışı idi.[55][57] Səsvermə tablosundakı ardıcıllıq İspaniya və Böyük Britaniyanın sona qədər birincilik uğrunda mübarizə apardığını göstərirdi. Nəhayət, sonuncu münsiflər heyətinin səsləri həlledici oldu və müsabiqə yalnız bir xalla ispan müğənni Massielin lehinə bitdi.[13] Massieldən əvvəl Juan Manuel Serrat İspaniya təmsilçisi elan edilmişdi. Lakin o, katalan dilində mahnı oxumaq istəmiş, İspaniya diktatoru Fransisko Franko ondan "La La La" mahnısını kastiliya dilində ifa etməsini tələb etmiş və nəticədə Serratı müsabiqədə Massiel əvəz etmişdi.[55][57] 2008-ci il tarixli bir ispan sənədli filmində iddia edilirdi ki, Avropanın digər ərazilərində müşahidə olunan vətəndaş iğtişaşlarının qarşısını almaq və İspaniyanın qlobal miqyasda nüfuzunu artırmaq məqsədilə Franko agentlərinə göstəriş vermişdi ki, İspaniyanın qalib gəlməsini təmin etmək üçün digər ölkələrin münsiflər heyətinin səslərini manipulyasiya etməyə çalışsınlar.[58] Sənədli filmdə səsləndirilən fikirlərə görə əslində müsabiqədən əvvəl qələbə qazanacağı bildirilən Böyük Britaniya təmsilçisi Kliff Riçard "Congratulations" mahnısı ilə yarışmanın qalibi olmalı idi.[59][60] Bununla belə, İspaniyanın qələbəsində hər hansı mümkün rüşvətxorluğun effektiv olub-olmaması mübahisəlidir və bəziləri, o cümlədən Massiel sənədli filmin müəlliflərini və yayımçısını qalmaqal yaratmaqda ittiham etmişdi.[61][62]

1969 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi yarışmanın on dördüncü buraxılışı olub İspaniya Televiziyası tərəfindən təşkil edildi və 29 mart 1969-cu ildə İspaniyanın Madrid şəhərində Kral Teatrında keçirildi.[63][64] Bu müsabiqəyə 16 ölkə qatıldı: Avstriya ispan diktaturasına görə iştirakdan imtina etdi.[64][65] Səsvermə tablosundakı ardıcıllıq Fransa, İspaniya, Niderland və Böyük Britaniyanın birinci yer uğrunda mübarizə apardığını göstərirdi. Sonuncu münsiflər heyətinin səslərindən sonra dörd ölkənin hamısı bərabər sayda xal topladı. Birinci yeri tutan iştirakçılar arasında bərabərliyi pozmaq üçün heç bir qayda olmadığından dörd ölkənin hamısı qalib elan edildi. Bu da eyni ildə birdən çox ölkənin qalib gəldiyi yeganə buraxılış kimi tarixə düşdü.[64][66] Xoşbəxtlikdən mükafatlandırma üçün dörd medalın hazırlanması mümkün oldu və İspaniyadan Salome, Böyük Britaniyadan Lulu, Niderlanddan Lenni Kür və Fransadan Frida Bokkara qalib mahnıların təkrar ifasından öncə müvafiq olaraq aşağıdakı mahnılara görə mükafatlarını ala bildilər: "Vivo cantando", "Boom Bang-a-Bang", "De troubadour" və "Un jour, un enfant".[63][66] Nəticədə Fransa yarışmada yeni rekorda imza ataraq dördüncü qələbəsini qazandı, Niderland üçüncü, həm İspaniya, həm də Böyük Britaniya isə ikinci qələbəsini qeyd etdi. Həmçinin, İspaniya ardıcıl iki qələbə qazanan ilk ölkə oldu.[65]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "The Origins of Eurovision". Eurovision Song Contest. 24 October 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 April 2023.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Roxburgh, 2012. səh. 93–96
  3. ↑ Staff. "Singing out loud and proud". Bristol Evening Post. Daily Mail and General Trust. 17 May 2005. In the mid-1950s, the members of the European Broadcasting Union set up an ad hoc committee to investigate ways of rallying the countries of Europe round a light entertainment programme. The European Broadcasting Union (EBU) was formed on 12 February 1950 by 23 broadcasting organisations from Europe and the Mediterranean at a conference in Devon, United Kingdom. It was on 6 June 1954, that Montreux became the venue for the first transmission by the EBU's Eurovision Network of the Narcissus Festival and its flower-bedecked procession floats. At Monaco, in late January 1955, this committee, chaired by Marcel Bezençon, director general of Swiss Television, came up with the idea of creating a song contest, inspired by the very popular San Remo Festival. The idea was approved by the EBU General Assembly in Rome on 19 October 1955, and it was decided that the first "Eurovision Grand Prix" – so baptised, incidentally, by a British journalist – would take place in spring 1956 at Lugano, Switzerland.
  4. ↑ 1 2 3 4 5 Jaquin, Patrick. "Eurovision's Golden Jubilee". European Broadcasting Union. 1 December 2004. 11 August 2004 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 July 2009.
  5. ↑ 1 2 Waters, George T. "Eurovision: 40 years of network development, four decades of service to broadcasters". ebu.ch. European Broadcasting Union. Winter 1994. 27 June 2006 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 June 2020.
  6. ↑ 1 2 "Eurovision: About us – who we are". eurovision.net. Eurovision. 14 June 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 June 2020.
  7. ↑ Sommerlad, Joe. "Eurovision 2019: What exactly is the point of the annual song contest and how did it begin?". independent.co.uk. The Independent. 18 May 2019. 21 August 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 June 2020.
  8. ↑ 1 2 3 O'Connor, 2010. səh. 8–9
  9. ↑ Roxburgh, Gordon. "A diamond day for the Eurovision Song Contest". eurovision.tv. European Broadcasting Union. 19 October 2015. 30 July 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 February 2021.
  10. ↑ 1 2 3 4 5 6 "Eurovision Song Contest: Lugano 1956". eurovision.tv. 11 October 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 August 2020.
  11. ↑ "Reglement du Grand Prix Européenne 1956 de la Chanson Éuropeenne" [Rules of the 1956 Eurovision Song Contest Grand Prix] (PDF). eurovision.tv (fransız). 4 January 2012 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 11 August 2020.
  12. ↑ 1 2 3 Roxburgh, 2012. səh. 96–101
  13. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 "Eurovision Song Contest: Winners". eurovision.tv. 12 May 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 August 2020.
  14. ↑ 1 2 3 "Eurovision Song Contest: Frankfurt 1957". eurovision.tv. 26 May 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 August 2020.
  15. ↑ 1 2 3 O'Connor, 2010. səh. 10–11
  16. ↑ "Looking back to just like it was in 1957". eurovision.tv. 3 March 2014. 13 May 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 August 2020.
  17. ↑ 1 2 Roxburgh, 2012. səh. 152–159
  18. ↑ "Eurovision Song Contest: Hilversum 1958". eurovision.tv. 30 May 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 August 2020.
  19. ↑ 1 2 3 O'Connor, 2010. səh. 12–13
  20. ↑ 1 2 Roxburgh, 2012. səh. 160–165
  21. ↑ Pierluigi, Panza. "Piramidi rotanti luci da record e 007 in azione". Corriere della Sera. 17 February 1996. 2 August 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 July 2020. Il brano presentato a Sanremo che ha venduto di piu' e' "Nel blu dipinto di blu" di Domenico Modugno (22 milioni di dischi).
  22. ↑ 1 2 3 4 "Eurovision Song Contest: Cannes 1959". eurovision.tv. 31 March 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 August 2020.
  23. ↑ 1 2 O'Connor, 2010. səh. 14–15
  24. ↑ 1 2 Roxburgh, 2012. səh. 184–192
  25. ↑ 1 2 3 "Eurovision Song Contest: London 1960". eurovision.tv. 1 August 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 August 2020.
  26. ↑ O'Connor, 2010. səh. 16–17
  27. ↑ 1 2 Roxburgh, 2012. səh. 213–224
  28. ↑ 1 2 3 4 "Eurovision Song Contest: Cannes 1961". eurovision.tv. 21 May 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 August 2020.
  29. ↑ 1 2 O'Connor, 2010. səh. 18–19
  30. ↑ Roxburgh, 2012. səh. 254–264
  31. ↑ 1 2 "Eurovision Song Contest: Luxembourg 1962". eurovision.tv. 18 October 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 August 2020.
  32. ↑ O'Connor, 2010. səh. 20–21
  33. ↑ Roxburgh, 2012. səh. 291–299
  34. ↑ 1 2 "Eurovision Song Contest: London 1963". eurovision.tv. 2 August 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 August 2020.
  35. ↑ 1 2 O'Connor, 2010. səh. 22–23
  36. ↑ Roxburgh, 2012. səh. 318–333
  37. ↑ "Recalling the 50th anniversary of the 1963 contest". eurovision.tv. 23 March 2013. 20 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 August 2020.
  38. ↑ 1 2 "Eurovision Song Contest: Copenhagen 1964". eurovision.tv. 2 August 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 August 2020.
  39. ↑ 1 2 3 4 O'Connor, 2010. səh. 24–25
  40. ↑ 1 2 3 Roxburgh, 2012. səh. 348–358
  41. ↑ 1 2 "Recalling the Copenhagen contest of 50 years ago". eurovision.tv. 21 March 2014. 22 August 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 August 2020.
  42. ↑ 1 2 3 "Eurovision Song Contest: Naples 1965". eurovision.tv. 2 August 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 August 2020.
  43. ↑ 1 2 O'Connor, 2010. səh. 26–27
  44. ↑ 1 2 Roxburgh, 2012. səh. 369–381
  45. ↑ 1 2 3 4 Roxburgh, 2012. səh. 387–396
  46. ↑ "Milestone Moments: 1965 – Eurovision Goes Pop!". eurovision.tv. 28 August 2016. 22 April 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 August 2020.
  47. ↑ 1 2 3 "Eurovision Song Contest: Luxembourg 1966". eurovision.tv. 21 August 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 August 2020.
  48. ↑ O'Connor, 2010. səh. 28–29
  49. ↑ Roxburgh, 2012. səh. 407–417
  50. ↑ "1966: Austria's finest hour". eurovision.tv. 25 August 2012. 22 April 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 August 2020.
  51. ↑ 1 2 "Eurovision Song Contest: Vienna 1967". eurovision.tv. 14 October 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 August 2020.
  52. ↑ O'Connor, 2010. səh. 30–31
  53. ↑ Roxburgh, 2012. səh. 433–443
  54. ↑ 1 2 Escudero, Victor M. "Throwback Thursday: Eurovision 1967". eurovision.tv. 24 August 2017. 26 March 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 August 2020.
  55. ↑ 1 2 3 "Eurovision Song Contest: London 1968". eurovision.tv. 2 August 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 August 2020.
  56. ↑ O'Connor, 2010. səh. 32–35
  57. ↑ 1 2 Roxburgh, 2012. səh. 454–470
  58. ↑ Luck, Richard. "So did Franco cheat Cliff?". The New European. 12 May 2018. 22 September 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 August 2020.
  59. ↑ Jones, Sam; Lewis, Paul. "40 years on, congratulations may be in order". The Guardian. 6 May 2008. 30 April 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 August 2020.
  60. ↑ "Franco stole Cliff Richard's Eurovision glory – TV". Reuters. 5 May 2008. 6 June 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 August 2020.
  61. ↑ "Franco's win at Eurovision..." New Statesman. 7 May 2008. 6 November 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 August 2020.
  62. ↑ Ruiz, V. "Massiel e Iñigo acusan a La Sexta de 'urdir todo para favorecer a Chikilicuatre'" ["Massiel and Iñigo accuse La Sexta of 'plotting everything in favour of Chikilicuatre'"] (ispan). El Mundo. 29 March 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 August 2020.
  63. ↑ 1 2 "Eurovision Song Contest: Madrid 1969". eurovision.tv. 16 November 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 August 2020.
  64. ↑ 1 2 3 O'Connor, 2010. səh. 36–39
  65. ↑ 1 2 Roxburgh, 2012. səh. 482–493
  66. ↑ 1 2 Escudero, Victor M. "50 years ago today: Four winners at Eurovision 1969 in Madrid". eurovision.tv. 29 March 2019. 22 April 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 August 2020.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]