Girov (mülki hüquq)

Mülki hüquqda girov — girov qoyanın məhdud mülkiyyətində olan əmlak və digər mülki hüquq obyektləri (pul istisna olmaqla) şəklində öhdəliklərin yerinə yetirilməsini təmin etmək və borcun və ya digər mülki öhdəliklərin ödənilməsinə zəmanət vermək üsulu.

Girov, o cümlədən qarantiya əsas təminatlı öhdəliyə münasibətdə əlavə (əlavə) öhdəlikdir ki, bu da xüsusilə aşağıdakı nəticələrə səbəb olur: əsas öhdəlik etibarsız olduqda, girov öhdəliyi etibarsız olur, girov öhdəliyi ilə bağlı hüquqların keçməsi əsas öhdəlik ipoteka və s. Daşınmaz əmlakın girovu ipoteka adlanır^[1].

Girov hüququ həm daşınar əmlakın kreditora-girova (mülkiyyət girovuna) faktiki verilməsi (lombard), həm də girov hüququnun (mülkiyyətsiz girov) yaradılması haqqında müqavilənin bağlanması nəticəsində yaranır. ). Eyni zamanda, həm əsas (təminatlı) öhdəlik üzrə borclunun özü (öz borcları üzrə girov), həm də üçüncü şəxs (başqa şəxslərin borcları üzrə girov) girov qoyan kimi çıxış edə bilər.

Girov hüququnun mühüm xüsusiyyəti onun real mahiyyətidir. O, təkcə borcluya — girov qoyulmuş əmlakın sahibinə münasibətdə deyil, həm də onun əlində olan bütün üçüncü şəxslərə münasibətdə etibarlıdır. Girov hüququ vərəsəlik, satınalma və s. yolu ilə əldə edilmiş əmlakla birlikdə keçir. Əmlakı girov və ya girov kimi verən şəxs girov qoyan və ya girov qoyan adlanır; əmlakı girov kimi qəbul edən şəxs girovdur.

Girov — borclunun (girovqoyan) girovla təmin edilmiş öhdəliyi yerinə yetirməməsi halında kreditorun (girov saxlayanın) dəyərindən öz tələbinin ödənilməsini almaq hüququna malik olduğu öhdəliyin yerinə yetirilməsini təmin etmək üsulu, qanunla nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, girov qoyulmuş əmlakın digər kreditorlardan üstün tutulması.

Vətəndaşlar və ya hüquqi şəxslər girov qoyan və ya girov saxlayan kimi çıxış edə bilərlər. Əmlak girovu zamanı girov qoyan girov predmetinin mülkiyyət hüququ və ya tam təsərrüfat idarəetmə hüququ əsasında mənsub olduğu və ya məxsus olacağı şəxs ola bilər.

İpoteka predmeti müvafiq reyestrdə qeydə alınmış və ipoteka müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş daşınmaz əmlakdır.

Bir çox hallarda girovla kredit verən banklar və digər təşkilatlar girov kimi yalnız borc öhdəliyinin yerinə yetirilməməsi halında tez satıla bilən əmlakı qəbul edirlər.

Nəqliyyat vasitələrinin girovu öhdəliklərin lazımi qaydada icrasını təmin etmək üsuludur. Tətbiq etməyi asanlaşdırır. Girov borclunun əmlakının tutula biləcəyini nəzərdə tutur.

Avtomobil girovu zamanı girov predmeti nəqliyyat vasitəsidir (avtomobil, motosiklet, xüsusi texnika, su gəmisi və s.). Müqavilənin şərtlərindən asılı olaraq, girov qoyulmuş nəqliyyat vasitəsi həm girov saxlayanın istifadəsində qala bilər, həm də kredit müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində saxlanmaq üçün kreditora verilə bilər. İkinci halda, təhlükəsizliyi təmin etmək üçün avtomobil kredit müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində mühafizə olunan dayanacaqda yerləşdirilməlidir. Hər iki halda girov predmetinə mülkiyyət hüququ girov qoyanda qalır. Nəqliyyat vasitəsi borcalanın istifadəsində qalırsa, onun adına etibarnamə verilir.

Girov qoyan kreditor qarşısında maliyyə öhdəliklərini yerinə yetirmədikdə, girov qoyulmuş əmlaka girov qoyulur, hərracda satılır və onun satışından əldə edilən vəsait əsas öhdəliyin ödənilməsinə yönəldilir. Girov müqaviləsi ilə girov qoyulmuş avtomobilə girov qoyulması və onun satışından əldə edilən vəsait hesabına kreditoru qane etmək əvəzinə, avtomobilə mülkiyyət hüququnun kreditor-ipoteka saxlayana keçməsi müəyyən edilə bilər.