Maliyyə sabitliyi

Maliyyə sabitliyi — şirkətin daimi ödəmə qabiliyyətinə zəmanət verən hesablarının vəziyyəti.

Əsas vəsaitlərə və ya inventarlara kapital qoyuluşlarını ödəmək üçün vəsait mənbələrində dəyişikliklərin məhdudlaşdırıcı sərhədlərini bilmək müəssisənin maliyyə vəziyyətinin yaxşılaşmasına səbəb olan təsərrüfat əməliyyatlarının belə sahələrini formalaşdırmağa, onun dayanıqlığını artırmağa imkan verir.^[1]

Müəssisənin maliyyə sabitliyi əmsalları maliyyə baxımından müəssisənin vəziyyətini aydın şəkildə nümayiş etdirir.

Müstəqillik əmsalı (muxtariyyət)[redaktə | mənbəni redaktə et]

Maliyyə müstəqilliyi əmsalı müəssisənin kapitalının və ehtiyatlarının ümumi aktivlərinə nisbətinə bərabər olan maliyyə əmsalıdır. Onun hesablanması üçün məlumatlar təşkilatın balans hesabatıdır.

Maliyyə müstəqilliyi əmsalı təşkilatın kapitalla əhatə olunan aktivlərinin payını göstərir (öz formalaşma mənbələri ilə təmin edilir). Aktivlərin qalan hissəsi borc vəsaitləri hesabına ödənilir.

İnvestorlar və kredit verən banklar bu nisbətin dəyərinə diqqət yetirirlər. Əmsalın dəyəri nə qədər yüksək olarsa, təşkilatın öz hesabına borclarını qaytara bilmə ehtimalı bir o qədər yüksəkdir. Göstərici nə qədər yüksək olarsa, müəssisə bir o qədər müstəqildir.

Likvidlik və ödəmə qabiliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Likvidlik və ödəmə qabiliyyəti maliyyə sabitliyinin meyarlarındandır. Bu göstəriciləri hesablamaq üçün iki əsas üsuldan istifadə olunur:

1. Aktivlərin (əmlakın) likvidliyinin təhlili
2. Balans hesabatının likvidlik təhlili (balans maddələrinin likvidliyinə görə qruplaşdırılması və onların Aktiv və Passivdə əlaqəsinin təhlili) (müqayisəli) balans hesabatı, işgüzar aktivlik göstəricilərinin qiymətləndirilməsi və s.

Borclunun ödəmə qabiliyyətini xarakterizə edən əmsallar[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Mütləq likvidlik əmsalı qısamüddətli öhdəliklərin hansı hissəsinin dərhal ödənilə biləcəyini göstərir və ən likvid cari aktivlərin borclunun cari öhdəliklərinə nisbəti kimi hesablanır.
• Cari likvidlik əmsalı təşkilatın təsərrüfat fəaliyyətinin aparılması və öhdəliklərin vaxtında ödənilməsi üçün dövriyyə vəsaitlərinin mövcudluğunu xarakterizə edir və likvid aktivlərin borclunun cari öhdəliklərinə nisbəti kimi müəyyən edilir.
• Borclunun öhdəliklərinin onun aktivlərinə nisbəti borclunun aktivlərinin borc vahidinə düşən məbləğini səciyyələndirir, likvid və düzəliş edilmiş uzunmüddətli aktivlərin məbləğinin borclunun öhdəliklərinə nisbəti kimi müəyyən edilir.
• Cari öhdəliklər üzrə ödəmə qabiliyyətinin dərəcəsi təşkilatın cari ödəmə qabiliyyətini, onun qısamüddətli borc vəsaitlərinin həcmini və təşkilat tərəfindən kreditorlara cari borcun daxilolmalar hesabına mümkün qaytarılma müddətini müəyyənləşdirir. Ödəniş qabiliyyətinin dərəcəsi borclunun cari öhdəliklərinin orta aylıq gəlirinə nisbəti kimi müəyyən edilir. Borclunun maliyyə sabitliyini xarakterizə edən əmsallar.
• Muxtariyyət əmsalı (maliyyə müstəqilliyi) borclunun öz vəsaitləri ilə təmin olunan aktivlərinin payını göstərir və öz vəsaitlərinin ümumi aktivlərə nisbəti kimi müəyyən edilir.
• Öz dövriyyə kapitalı ilə təminat əmsalı (dövriyyə vəsaitlərində öz dövriyyə kapitalının payı). Öz dövriyyə kapitalı ilə təminat əmsalı təşkilatın maliyyə sabitliyi üçün zəruri olan öz dövriyyə kapitalı ilə təminat dərəcəsini müəyyənləşdirir və öz vəsaitləri ilə düzəliş edilmiş uzunmüddətli aktivlər arasındakı fərqin cari dövriyyənin dəyərinə nisbəti kimi hesablanır. aktivlər.
• Öhdəliklərdə vaxtı keçmiş kreditor borclarının payı vaxtı keçmiş kreditor borclarının mövcudluğunu və onun təşkilatın ümumi öhdəliklərində payını xarakterizə edir və vaxtı keçmiş kreditor borclarının ümumi öhdəliklərə nisbəti kimi faizlə müəyyən edilir.
• Debitor borclarının ümumi aktivlərə nisbəti. Debitor borclarının ümumi aktivlərə nisbəti təşkilatın ümumi aktivlərinə qaytarılmalı olan uzunmüddətli debitor borclarının, qısamüddətli debitor borclarının və potensial cari aktivlərin məbləğinin nisbəti kimi müəyyən edilir.

Borclunun iş fəaliyyətini xarakterizə edən əmsallar:

• Aktivlərin gəlirliyi təşkilatın əmlakından istifadənin səmərəlilik dərəcəsini, müəssisə rəhbərliyinin peşəkar keyfiyyətlərini xarakterizə edir və xalis mənfəətin (zərərin) təşkilatın ümumi aktivlərinə nisbəti kimi faizlə müəyyən edilir.
• Xalis mənfəət dərəcəsi. Xalis mənfəət dərəcəsi təşkilatın iqtisadi fəaliyyətinin gəlirlilik səviyyəsini xarakterizə edir. Xalis mənfəət marjası faizlə ölçülür və xalis mənfəətin gəlirə (xalis) nisbəti kimi müəyyən edilir.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Любушин Н.П., Бабичева Н.Э., Галушкина А.И., Козлова Л.В. Анализ методов и моделей оценки финансовой устойчивости организаций (Экономический анализ: теория и практика). 2010.
• С. М. Бухонова, Ю. Л. Дорошенко, О. Б. Бендерская. Комплексная методика анализа финансовой устойчивости предприятия (Экономический анализ: теория и практика). 2004.
• Поветкина Н. А. "Финансовая устойчивость Российской Федерации. Правовая доктрина и практика обеспечения" (PDF). ФГБОУ ВО «Санкт-Петербургский государственный университет. 2015.