I Albert (Belçika kralı)
I Albert (fr. Albert Ier) və ya Saksen-Koburq-Qotalı Albert Leopold Klement Mari Maynred (fr. Albert Léopold Clément Marie Meinrad de Saxe-Cobourg et Gotha) (8 aprel 1875[1][2][…] – 17 fevral 1934[1][3][…]) — III Belçika kralı.
| I Albert | |
|---|---|
| fr. Albert I | |
 | |
| 23 dekabr 1909 – 17 fevral 1934 | |
| Əvvəlki | II Leopold |
| Sonrakı | III Leopold |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 8 aprel 1875[1][2][…] |
| Vəfat tarixi | 17 fevral 1934[1][3][…] (58 yaşında) |
| Fəaliyyəti | entomoloq, alpinist, hərbi qulluqçu, siyasətçi, monarx |
| Atası | Şahzadə Filipp (Flandriya qrafı) |
| Həyat yoldaşı |
|
| Uşaqları | |
| Dini | Roma-Katolik kilsəsi |
| Hərbi xidmət | |
| Qoşun növü | Belçika Silahlı Qüvvələri |
| Döyüşlər | |
| Rütbəsi | feldmarşal[d], general-leytenant |
|
|
|
.svg){kind=small} |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]8 aprel 1875-ci ildə Brüsseldə dünyaya gəldi. Atası Flandriya qrafı Şahzadə Filipp Belçika kralı I Leopoldun oğlu, o əsnada taxtda oturan II Leopoldun isə kiçik qardaşı idi. Anası Hohensollernli Mariya Luiza Aleksandra isə Almaniya kralı II Vilhelmin qohumu idi və Hohensollern ailəsinin taxtda olmayan katolik qoluna mənsub idi. Doğulduğu əsnada taxt sıralamasında üçüncü yerdə idi. Ancaq 1891-ci ildə qardaşı Şahzadə Boduenin, 1905-ci ildə isə atası Şahzadə Filippin vəfatı ilə əmisi II Leopoldun və Belçika taxtının yeganə varisi oldu.
Əmisi II Leopoldun 1909-cu ildə vəfatının ardından taxtın yeganə varisi kimi taxta çıxdı. Keçirilən tacqoyma mərasimində sələflərindən fərqli olaraq fransızca deyil, flamand dilində and içərək yenilik etdi. Sadə həyat tərzləri və xoşbəxt ailə münasibətləri səbəbiylə, I Albert və xanımı Belçikada olduqca sevilən cütlük idi. Səltənətinin ilk illərində ən mühüm məsələ Belçikanın yeganə müstəmləkəsi olan Konqo Dövlətində apardığı islahatlar oldu. Dindar bir katolik olan I Albert ətrafına dövrün mühüm din xadimlərini topladı.
Ancaq çox keçmədən Birinci Dünya Müharibəsi başladı. Müharibənin qərb cəbhəsindəki döyüşlər 4 avqust 1914-cü ildə Alman ordusunun Belçikaya hücumu ilə başladı. Amma Belçika ordusu gözlənilməyən bir müqavimət göstərdi. Alman birləşmələri Lyej vilayətini planlaşdırdığı kimi 24 saata deyil, 13 günlük mübarizədən sonra ələ keçirib Fransanın içərilərinə doğru irəliləmək məcburiyyətində qaldılar. 17 avqustda I Albert hökumətlə birlikdə paytaxt Brüsseldən qaçdı və Qete çayı boyunca döyüşərək Antverpenə çəkildi. Ertəsi gün paytaxt işğal edildi və 21 avqustda Namür şəhərinin mühasirəsi başladı. 16 oktyabrda verdiyi qərarla, ordudan qaçanların dərhal öldürülməsini əmr etdi.
Müharibə Belçikanın almanlar tərəfindən işğalı ilə nəticələndi. İttifaq dövlətləri və Antanta birliyi arasında sülh danışıqları aparmağa cəhd edən I Albertin bütün bu cəhdləri uğursuz oldu. Nəhayət, Belçika, ingilis və fransız birliklərindən ibarət Flandriya ordusunun komandanı kimi I Albert Belçikanın işğaldan azad edilməsiylə nəticələnən hərəkata rəhbərlik etdi. Brüsselin azad edilməsinin ardından I Albert xanımı və övladlarını da yanına alaraq paytaxta qayıtdı.
Müharibənin ardından 1918-ci ildə I Albert Belçikadakı 3 partiyanın - katoliklər, liberallar və sosialistlərin üzvlərindən ibarət Milli Birlik Hökuməti quruldu. 23 sentyabr 1919-cu ildə ABŞ-a səyahət edən I Albert və ailəsi 2 oktyabrda Nyu-Yorka, 10 oktyabrda isə Kaliforniyaya çatdı. Burada onun şərəfinə çox sayda tədbir və mərasimlər keçirildi. 13 noyabradək davam edən rəsmi ABŞ səyahətiylə Belçikanın Yeni Dünya ilə münasibətlərini gücləndirdi. 1920-ci ildə artan alamn düşmənliyi səbəbilə, Saksen-Koburq-Qota olan monarx ailəsinin adını Belçika sülaləsi olaraq dəyişdi. 1925-ci ildə Belçika Konqosunda Virunqa Milli Parkının əsasını qoydu.
Alpinizmlə məşğul olan I Albert 17 fevral 1934-cü ildə Namür yaxınlığındakı dağlıq zonada baş tutan qəza nəticəsində həlak oldu. Olduqca yaxşı bir alpinist kimi tanına I Albertin bu şəkildə gözlənilməz ölümü insanları şoka saldı və heç kəs bunun təbii bir ölüm olduğuna inanmadı. Cənazəsi sələfləri kimi Laykendəki ailə məzarlığına dəfn olundu.
Ailəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]2 oktyabr 1900-cü ildə Münxendə Bavariyalı Yelizaveta ilə evləndirildi. Bir-birinə bağlı olan cütlüyün bu nigahdan 3 övladı doğuldu.
Qalereya
[redaktə | mənbəni redaktə et]-
Belçika Konqosu səyahəti, 1909-cu il -
Kolumbiya Universitetində, 1919-cu il -
-
Xanımı Bavariyalı Yelizaveta və oğlu Leopold -
Xanımı Bavariyalı Yelizaveta ilə birlikdə Belçika Konqosundakı hərbi düşərgə ziyarətində, 1928-ci il
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Els Witte, Jan Craeybeckx, Alain Meynen Political History of Belgium: From 1830 Onwards, Academic and Scientific Publishers, Brussels, 2009, p. 278. ISBN 978-90-5487-517-8
- William Mark Adams (2004). Against Extinction: The Story of Conservation. Earthscan. p. 5. ISBN 9781849770415
- Noterman, Jacques (2004). Le roi tué. Brussels: Editions Jourdan le Clercq. ISBN 9782930359069
- Raskin, Evrard (2005). Elisabeth Van België - Een ongewone koningin. Antwerp: Hautekiet. ISBN 905240822X
- Van Ypersele, Laurence (2006). Le roi Albert: Histoire d'un mythe. Charleroi: Broché. ISBN 978-2804021764
- Donaldson, Norman and Betty (1980). How Did They Die?. Greenwich House. ISBN 0-517-40302-1
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 3 4 König von Belgien Albert // Biographies of the Entomologists of the World. Senckenberg German Entomological Institute.
- ↑ 1 2 3 Lundy D. R. Albert I, Roi des Belges // The Peerage (ing.).
- ↑ 1 2 Альберт I // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.