Qali

Qali[2] (gürc. გალი, rus. Га́ли) və ya Qal[3][4][5] (abx. Гал) – Gürcüstan Respublikasının Abxaziya Muxtar Respublikasının Qali bələdiyyəsində (qismən tanınmış Abxaziya Respublikasının Qali rayonu) şəhər.[qeyd 1]

Şəhər
Qali
gürc. გალი
abx. Гал
rus. Га́ли
42°38′ şm. e. 41°44′ ş. u.
Ölkə  Gürcüstan
Region [[Abxaziya Muxtar Respublikası]]
Rayon [[Qali]]
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub XIX əsr
Yaşayış məntəqəsi statuslu 1932
Saat qurşağı UTC+3 , yayda UTC+4
Əhalisi
Əhalisi ▲ 7,605[1] nəfər (2011)
Milli tərkibi Gürcülər (meqrellər), abxazlar, ruslar, ermənilər, ukraynalılar[1]
Etnoxronim Qalili, Qallı
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +7 840 28xxxxx
Nəqliyyat kodu ABH
Qali xəritədə
Qali
Qali
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Müasir Qali ərazisi orta əsrlərdə Abxaziyada mövcud olmuş Samurzakan knyazlığının tərkibində idi.[6]. Yerli tarixşünas Konstantin Maçavariani bu ərazi barədə yazmışdır:

" “Bu region Samurzakan adlanır, çünki bura Murzakan Çaçbanın mülkü idi. Bugün (1895), abxazların ümumi sayı 52 mindən çox deyil və üç qəzada yaşayırlar: Qudautsk, Kodorsk və Samurzakansk”.[7] "

1990-cı illərin əvvəllərində Qali şəhəri Gürcüstan-Abxaziya münaqişəsinin mərkəzində idi.

Əhali

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1989-cu ildə keçirilən əhali siyahıyaalmasına əsasən şəhərin əhalisi 15,763 nəfər ibarət idi.[8][9] Bunların 93,3%-i gürcü (meqrellər), 3,2%-i rus, 1,6%-i abxaz idi. 2003-cü ildə keçirilən əhali siyahıyaalmasına əsasən şəhərin əhalisi yalnız 7,169 nəfərdən ibarət idi. Əhalinin kəskin şəkildə azalmasının səbəbi Abxaziya müharibəsi zamanı və sonrası Abxaziyada gürcülərə qarşı olan etnik təmizləmə və digər demoqrafik dəyişikliklərdir. 2011-ci ildə keçirlən əhali siyahıyaalmasına əsasən şəhərin əhali 7,605 nəfərdən ibarət idi. Bunların 96,8%-i (7,360 nəfər) meqrel/gürcü, 1,7%-i (126 nəfər) abxaz, 1,0%-i (73 nəfər) rus, 0,1%-i (11 nəfər) erməni və qalan 0,1%-i (10 nəfər) ukraynalı idi.[1]

XIX əsrin ikinci yarısında, Rusiya imperiyası hakimiyyəti dövründə regionun əhalisi meqrel dilində danışan təcrid olunmuş Samurzakan xalqından ibarət idi. 1886-cı ildə verilən məlumatlara əsasən, ərazidə yaşayan təxminən 30 min nəfər Samurzakan sayılmışdır. 1897-ci ildə keçirilən əhali siyahıyaalmasında samurzakanlar abxazdillilər qrupuna daxil edilmişdir. Hal-hazırda, regionun əhalisinin əksəriyyəti özünü ya gürcü, ya da meqrel olaraq görür. Şəhərin əsas ünsiyyət dili meqrel dilidir.[10]

Qeydlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Bu yaşayış məntəqəsi mübahisəli ərazi olan Abxaziyada yerləşir. Ərazi Gürcüstanın de-yure Abxaziya Muxtar Respublikasında yerləşir, ancaq de-fakto Abxaziya Respublikası tərəfindən idarə olunur.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 "Перепись населения Абхазии 2011. Галский район" (rus). ethno-kavakaz. 2011. 2013-09-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-03.
  2. ↑ Nikolay Sidorov. "Файл:Росреестр - О наименовании НП в Абхазии и ЮО.jpg" (rus). Rusca Vikipediya. 6 yanvar 2011. 2021-08-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-04.
  3. ↑ V.E. Kvarçiya. ". Историческая и современная топонимия Абхазии. Введение" (rus). 2017-05-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-04.
  4. ↑ Abxaziya Respublikası. Abxaziya Respublikası Konstitusiyası (abxaz). 1 (4). Suxumi. 3 oktyabr 1999. 2018-01-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-04.
  5. ↑ "АԤСНЫ АҲӘЫНҬҚАРРА АДӘНЫҞАТӘИ АУСҚӘА РМИНИСТРРА". Abxaziya Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi. 1992. 2017-06-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-04.
  6. ↑ Nuri, Baqapş. Этнические процессы в Самурзакане (Гальском районе). Moskva. 2004. 2012-12-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-04.
  7. ↑ Маçavаriani, Konstantin Davidoviç. «Из моего дневника». «Moambe» jurnalı. 1895.
  8. ↑ "Всесоюзная перепись населения 1989" (gürcü). Abxaziya MSSR. 2021-06-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-04.
  9. ↑ Anatoli Yamskov. "Особенности этнодемографической ситуации в Абхазии в постсоветский период" (rus). CA&CC Press. 2017-12-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-04.
  10. ↑ "Этнокавказ Этносостав Абхазии 2003" (rus). ethno-kavkaz. 2003. 2020-04-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-04.