Sabir Əlim Xəliloğlu

Sabir Əlim Xəliloğlu (tam adı: Sabir Xəlil oğlu Əliyev; 15 may 1935^[1], Qaracalar, Gürcüstan SSR, ZSFSR, SSRİ – 14 may 2007^[1], Tbilisi) — şair, ədəbiyyatşünas, filologiya elmləri doktoru, professor.

Sabir Əlim Xəliloğlu
Sabir Xəlil oğlu Əliyev
Doğum adı	Sabir Xəlil oğlu Əliyev
Təxəllüsü	Sabir Əlim Xəliloğlu
Doğum tarixi	15 may 1935(1935-05-15)[1]
Doğum yeri	Qaracalar, Gürcüstan SSR, ZSFSR, SSRİ
Vəfat tarixi	14 may 2007(2007-05-14)[1] (71 yaşında)
Vəfat yeri	Tbilisi, Gürcüstan
Dəfn yeri	Qaracalar
Təhsili	Bakı Dövlət Universiteti
Fəaliyyəti	ədəbiyyatşünas, universitet müəllimi[d], şair
Əsərlərinin dili	Azərbaycan dili
Sabir Əlim Xəliloğlu Vikimənbədə
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Sabir Xəlil oğlu Əliyev 1935-ci il mayın 15-də Gürcüstanın Qarayazı rayonunun (indiki Qardabani bələdiyyəsi) Qaracalar kəndində anadan olub. 1955-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetində filologiya fakültəsinin dil və ədəbiyyat şöbəsinə daxil olub. 1960-cı ildə oranı fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 1961–1962-ci illərdə ikinci dəfə ADU-nun şərqşünaslıq fəkültəsində təhsil alıb, oranın ərəb tərcüməçiliyi şöbəsini də fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 7 ildən artıq (1960-cı ilin sentyabrından 1967-ci ilin dekabrına kimi) Azərbaycan SSR Elmələr Akademiyasının Nizami adına Ədəbiyyat və Dil İnstitutunda kiçik elmi işçi olub. 1966-cı ildə "Klassik Azərbaycan şeirinin şəkilləri" mövzusunda namizədlik,^[2] 1990-cı ildə isə "Füzulinin ədəbi-nəzəri görüşləri" mövzusunda doktorluq dissertasiyası^[3] müdafiə edib.

1967-ci ildən ömrünün axırına kimi Kirovabad (Gəncə) Dövlət Pedaqoji İnstitutunda (daha sonra Universitet) işləyib, Azərbaycan ədəbiyyatı kafedrasının professoru olub. 2007-ci il mayın 14-də dünyasını dəyişib.^[4][5][6] Doğma kəndi Qaracalarda dəfn olunub.

Sabir Xəliloğlu ömrünün dünya ilə haqq-hesab çəkdiyi, elmlə məşğul olduğu dövrünü Azərbaycan-türk şeirinin tacidarı, dahi şairimiz Füzulinin tədqiqinə həsr edib. Məhəmməd Füzulinin yaradıcılığını tədqiq edənlərin, eləcə də onunla maraqlananların qeyd etdiyinə görə, Füzuli yaradıcılığının bütöv poetik sistem kimi tədqiqi görkəmli yazıçı və tədqiqatçı Mir Cəlaldan sonra füzulişünas Sabir Əliyevin adı ilə bağlıdır.^[4] "Füzulinin poetikası" (Bakı, 1986) əsərinə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, professor Kamal Talıbzadə yüksək rəy vermişdir. Görkəmli füzulişünas, mərhum Sabir Əliyevin "Füzuli ədəbi estetikası" (Bakı, 2004) monoqrafiyasına nəzər yetirirən filologiya elmləri doktoru Vaqif Yusifli bildirir ki, "iki fəsildən ibarət olan bu monoqrafiyanın təkcə yarımbaşlıqlarının adlarını xatırlamaq kifayətdir ki, Füzulinin elmi-nəzəri fikirlərinin, bu gün üçün də əhəmiyyətli olan tənqidi mülahizələrinin "nəhəng fikir buketi" ilə tanış olaq. Fikrimizcə, Azərbaycan füzulişünaslığında bu mövzu tam və sistemli şəkildə məhz Sabir müəllimin həmin tədqiqatında öz dolğun ifadəsini tapıb."^[7]

Sabir Xəliloğlu Füzulini bildiyi qədər Qazi Bürhanəddini, Nəsimini, Həbibini, Xətaini, Seyid Əzim Şirvanini, Nəbatini, Zakiri, Sabiri də gözəl bilirdi.^[8] Elmi işlə yanaşı şeirlər də yazıb. Şeir yaradıcılığına 1949-cu ildən başlayıb. Sabir Xəliloğlunun şifahi xalq ədəbiyyatının ən çətin növlərindən olan gəraylısı, təcnisi, iki başlı təcnisi, divanisi, farsca qəzəli də vardır.^[4][5][6]

• 
  Sabir Əliyev el şairi Məzahir Daşqınla (Gəncə, 23 aprel 1974)
• 
  Sabir Əliyev, Hüseyn Arif və Cümşüd Məmmədov (Gəncə, 31 iyul 1977)
• 
  Sabir Əliyev, yazıçı Fərman Kərimzadə, şair-tərcüməçi Abbas Abdulla. Ayaq üstə Sirus Təbrizli (Gəncə, 6 aprel 1980)

• Füzulinin poetikası. Bakı: Yazıçı, 1986;
• Füzuli (nəzəri-bədii düşüncələr). Bakı: Azərnəşr, 1996;
• Füzuli ədəbi estetikası. Bakı: Adiloğlu, 2004;
• Füzuli qəzəlləri şərhi. Dörd cilddə: I cild 1–50-ci qəzəllər. Bakı: Adiloğlu, 2004;
• Füzuli qəzəlləri şərhi. Dörd cilddə: II cild 51–130-cu qəzəllər. Bakı: Adiloğlu, 2004;
• Füzuli qəzəlləri şərhi. Dörd cilddə: III cild 131–210-cu qəzəllər. Bakı: Adiloğlu, 2004;
• Füzuli qəzəlləri şərhi. Dörd cilddə: IV cild 211–292-ci qəzəllər. Bakı: Adiloğlu, 2004;
• Füzuli sözü. Bakı: Adiloğlu, 2005.