XASMƏMMƏD

Xasməmmədovlar — Azərbaycan xalqının soylarından biri. == Soyun yaranması == Hacıbaba bəyin ailəsində 4 oğul var idi və onlardan üçü—Xəlil bəy, Ələsgər bəy, Ələkbər bəy məşhur hüquqşunas və içtimai xadim olub. Gəncə xanlığının məşhur simalarından olan Xasməmməd bəyin övladları rus üsul-idarəsi dönəmində Xasməmmədov soyadını qəbul etdilər. 1922-ci ilin aprelində Ələsgər bəyi yenə həbs etmişdilər. Ələsgər bəy birinci dəfə XI Ordunun xüsusi şöbəsinin və Azərbaycan FK-nın əmri ilə 1920-ci ilin 29 mayından 4 iyununa qədər heç bir səbəb olmadan həbsdə saxlanılır. Ağır işgəncələrdən sonra buraxılır. 1929-cu ilin son ayları Xəlil bəy Xasməmmədovla qohumluq əlaqəsi olan bütün qohumlar həbsə və sürgünə məruz qalır. Ələkbər və Məmməd bəy 19 mart 1931-ci ildə, Nağı bəy isə 27 mart 1931-ci ildə ailələri ilə birlikdə, şəxsi əmlakları müsadirə edilməklə Qazaxıstana sürgün edilirlər. == Soyun tanınmış nümayəndələri == Xəlil bəy Xasməmmədov — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin görkəmli siyasi və dövlət xadimi. 1918-ci ildə Azərbaycan Demokratik Respublikasının ədliyyə və daxili işlər naziri.

Xəlil bəy Xasməmmədov (tam adı: Xəlil bəy Hacıbaba oğlu Xasməmmədov, mühacirətdə: Halil Has Mehmet Gürgören; 25 oktyabr 1873, Yelizavetpol – 11 avqust 1945, İstanbul) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin görkəmli siyasi və dövlət xadimi. 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ədliyyə və daxili işlər naziri. == Həyatı == Xəlil bəy Xasməmmədov 1873-cü ildə Gəncədə anadan olmuşdur. Gəncə klassik gimnaziyasında orta təhsil almışdır O, Moskva Universitetinin hüquq fakültəsini (1895) bitirib müstəntiq işləmişdir. == Fəaliyyəti == Yekaterinodar (indiki Krasnodar) və Yelizavetpol (Gəncə) dairə məhkəmələrində işləmişdir. Yelizavetpol quberniyasından 2-ci Dövlət dumasına deputat seçilmişdir (1907). Xəlil bəy Xasməmmədov Fətəli xan Xoyski ilə birlikdə Dumanın milli-dini bərabərlik komissiyasının, Dumanın ikinci şöbəsinin və beş komissiyasının üzvü olmuş, xalq azadlığı partiyasını təmsil etmişdir. Özlərini "solların gənc tatar partiyasına" aid edən Xoyski və Xasməmmədov fraksiyanın proqramını "Varlılar və zadəganlar üçün" nəzərdə tutulduğundan, tam şəkildə qəbul etmirdilər. Xasməmmədov Dumanın müsəlman fraksiyasının iclasında amnistiya məsələsini qaldırmış və onun qanunvericilik yolu ilə keçirilməsini təklif etmişdi. "İttifaqi-müslimin" təşkilatının din və hüquq komissiyalarının üzvü olmuşdur.3-cü Dövlət dumasında (1907–1912) Xasməmmədov Azərbaycanı təmsil edən yeganə deputat idi.

Xəlil bəy Xasməmmədov (tam adı: Xəlil bəy Hacıbaba oğlu Xasməmmədov, mühacirətdə: Halil Has Mehmet Gürgören; 25 oktyabr 1873, Yelizavetpol – 11 avqust 1945, İstanbul) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin görkəmli siyasi və dövlət xadimi. 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ədliyyə və daxili işlər naziri. == Həyatı == Xəlil bəy Xasməmmədov 1873-cü ildə Gəncədə anadan olmuşdur. Gəncə klassik gimnaziyasında orta təhsil almışdır O, Moskva Universitetinin hüquq fakültəsini (1895) bitirib müstəntiq işləmişdir. == Fəaliyyəti == Yekaterinodar (indiki Krasnodar) və Yelizavetpol (Gəncə) dairə məhkəmələrində işləmişdir. Yelizavetpol quberniyasından 2-ci Dövlət dumasına deputat seçilmişdir (1907). Xəlil bəy Xasməmmədov Fətəli xan Xoyski ilə birlikdə Dumanın milli-dini bərabərlik komissiyasının, Dumanın ikinci şöbəsinin və beş komissiyasının üzvü olmuş, xalq azadlığı partiyasını təmsil etmişdir. Özlərini "solların gənc tatar partiyasına" aid edən Xoyski və Xasməmmədov fraksiyanın proqramını "Varlılar və zadəganlar üçün" nəzərdə tutulduğundan, tam şəkildə qəbul etmirdilər. Xasməmmədov Dumanın müsəlman fraksiyasının iclasında amnistiya məsələsini qaldırmış və onun qanunvericilik yolu ilə keçirilməsini təklif etmişdi. "İttifaqi-müslimin" təşkilatının din və hüquq komissiyalarının üzvü olmuşdur.3-cü Dövlət dumasında (1907–1912) Xasməmmədov Azərbaycanı təmsil edən yeganə deputat idi.

Ələkbər bəy Xasməmmədov (1870, Yelizavetpol – 1925, Bakı) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövrünün ictimai və dövlət xadimi, hüquqşünas. Xəlil bəy Xasməmmədovun qardaşıdır. Ə.Xasməmmədov Sovet hakimiyyəti tərəfindən işgəncələrə məruz qalmış və güllələnmişdir. == Həyatı == Moskvada təhsil almışdır. Difai Partiyası Mərkəzi Komitəsinin üzvü olmuşdur. Gəncə Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyətinin, onun təftiş komissiyasının üzvü idi. 1905-ci ilin yayında Qafqazda yerli idarəetmə orqanlarının təşkili ilə bağlı yaradılan üç nəfərdən ibarət heyətin (Əlimərdan bəy Topçubaşov və Adil xan Ziyadxanovla birlikdə) üzvü seçilmişdi. Bu heyət Gəncə bələdiyyə seçkilərinin nəticələrini təsdiq etdirməli, müsəlmanların yerli idarə orqanlarına seçilməsindəki hüquqi məhdudiyyətlər aradan qaldırılmayınca yeni seçkilərin dayandırılması üçün müvafiq Rusiya orqanları qarşısında məsələ qaldırmalı idi. Ə.Xasməmmədov, eyni zamanda, Gəncə Milli Komitəsinin də üzvü olmuşdur. O, 1918 il iyulun 15-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökumətinin qərarı ilə yaradılmış Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının sədri təyin edilmişdi.