ÇARPAZ

I
прил.
1. перекрёстный, пересекающий что-л. , расположенный под углом, накрест. Çarpaz birləşmə перекрёстное соединение, çarpaz yerdəyişmə перекрёстное перемещение, эл.-тех. çarpaz sxemlər перекрёстные схемы, çarpaz yol строит. перекрёстная дорога
2. скрестный. спорт. Çarpaz vəziyyət скрестное положение, çarpaz yapışma скрестный захват, çarpaz addım скрестный шаг
3. скрещённый, скрещивающийся, перекрещивающийся. Çarpaz prizmalar скрещённые призмы, çarpaz düz xətlər скрещивающиеся прямые
II
сущ.
1. застёжка (петля, пряжка и т.п. для застёгивания); молния (вид быстро задёргивающейся застёжки). Çarpaz qoymaq (tikmək) поставить (вшить) молнию
2. диал. крючок на женском поясе
3. крестовина:
1) два бруса, соединённые в виде креста. Ventilyatorun çarpazı крестовина вентилятора, kardan çarpazı крестовина кардана, təkər çarpazı крестовина колеса, ox çarpazı крестовина оси
2) ж.-д. приспособление на месте пересечения рельсовых путей для перевода поезда на другой путь. Döndərmə çarpazı крестовина поворота
4. мед. перекрест (взаимный обмен участками гомологических, т. е. парных хромосом)
5. строит. раскос (косо, наклонно поставленная распорка)
6. спорт. подножка (удар ногой или подставка ноги под ногу идущего, бегущего с целью повалить его)
III
нареч.
1. крест-накрест, крестообразно. Yaylığı çarpaz bağlamaq повязать платок крест-накрест
2. перекрёстно. Çarpaz səpmək засеять перекрёстно
3. спорт. скрёстно
мат. çarpaz bucaqlar углы накрестлежащие; çarpaz qafiyə лит. перекрестная рифма (рифма через строку, когда рифмуются первая строка с третьей, вторая с четвёртой и т.д.); çarpaz tozlandırma, çarpaz tozlanma бот. перекрёстное опыление (перенос пыльцы с тычинок одного цветка на рыльце пестика другого цветка); çarpaz dindirmə юрид. перекрёстный допрос (опрос одного и того же лица двумя сторонами: прокурором и защитником); çarpaz vurmaq см. badalaq vurmaq; подставлять, подставить ножку, дать подножку кому
ÇARPAYILIQ
ÇARPAZI
OBASTAN VİKİ
Çarpaz istinad
Çarpaz istinad (ing. cross-reference, XREF) – 1. Proqramda dəyişənlərə müraciətin baş verdiyi yerlərə istinadlar. Translyasiya, assemblerləmə və bağlama (LINK) prosesində çarpaz istinadlar cədvəli (CROSS-REFERENCE TABLE) yaradılır ki, onun köməyilə sazlayıcı (DEBUGGER) proqramı simvollu şəkildə sazlamağa imkan verir (hər bir identifikatorun cədvəldə tipi, ünvanı, təyin edilmə yeri və istifadə yerlərinin siyahısı verilir). 2. Mətn prosessorlarında: hər hansı məsələnin müzakirəsi ilə bağlı sənədin içindəkilərə istinad etmək üçün kod sözü. Oxucunun rahatlığı üçün tətbiq olunur. Elektron sənədlərdə çarpaz istinadlar çox zaman hiperistinadlarla əvəz olunur. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.
Çarpaz məzənnə
Çarpaz düz xətlər
Bir müstəvi üzərində yerləşməyən iki düz xətt. Əgər a {\displaystyle a} və b {\displaystyle b} düz xətləri çarpazdırsa, onda yalnız bir cüt paralel α {\displaystyle \alpha } və β {\displaystyle \beta } müstəviləri var ki, a ⊂ α {\displaystyle a\subset \alpha } , b ⊂ β . {\displaystyle b\subset \beta .} Eyni zamanda sonsuz sayda perpendikulyar müstəvilər cütü var ki, onlardan biri a {\displaystyle a} düz xəttindən, digəri isə b {\displaystyle b} düz xəttindən keçir. Əgər α ‖ β {\displaystyle \alpha \|\beta } , a ⊂ α {\displaystyle a\subset \alpha } , b ⊂ β {\displaystyle b\subset \beta } olarsa, ondabu iki paralel müstəvi arasındakı məsafə a {\displaystyle a} və b {\displaystyle b} çarpaz düz xətləri arasındakı məsafəyə bərabərdir. a {\displaystyle a} və b {\displaystyle b} düz xətləriin çarpazlığı " a − b {\displaystyle a-b} " kimi işarə olunur. == Ədəbiyyat == 1. M.Mərdanov, S.Mirzəyev, Ş. Sadıqov Məktəblinin riyaziyyatdan izahlı lüğəti. Bakı 2016, "Radius nəşriyyatı", 296 səh.
Çarpazlama
Çarpazlama — Süni intellektin alt qolu olan Genetik alqoritmlərdə istifadə olunan əsas əməliyyatlardan biridir. Yeni gen düzülüşünün yaranması prosesidir ki, hansı ki, yeni gendə xromosomların bir qismi birinci gendən, digər qismi ikinci gendən gəlir. Genetik alqoritmlər yaradılarkən hansı vəziyyət daha sərfəli olacaqsa, o şəkildə də çarpazlama əməliyyatı həyata keçirilir. Məsələn çarpazlanacaq yerin seçimi, birdən çox yerdə çarpazlamanın aparılaması və.s kriteriyalar əməliyyat sırasında nəzərə alınır. Bunlardan bəziləri aşağıda verilmişdir.
Çarpazyarpaq acıçiçək
Çarpazyarpaq acıçiçək (lat. Gentiana cruciata) — bitkilər aləminin acıçiçəklilər dəstəsinin acıçiçəkkimilər fəsiləsinin acıçiçək cinsinə aid bitki növü.

Digər lüğətlərdə

анекдо́тик баржо́нка допо́длинный обмеля́ть переадресова́ть перечища́ться предписа́ть прозорли́вец во́дность волокни́стость нали́чные насанда́ливаться сантигра́мм Борисполь кулеш corn cake disenchant grievingly literacy necessitate New Guinea prelatism systematizer полукруг чужеземец