туьрк, сущ.; -ди, -да; -ар, -ри, -ра 1) са гьихьтин ятӀани нетижа арадал къведай, гъидай гьерекат(ар). Азардикди кьейи шаламар Гафар гуьрчег, амал - мурдар. Вун гьикьван алчах я, Къафкъаз! С. С. Къафкъаз. Эй бенде, вахь авач камал, Аллагь рази жедай амал... С. С. Эй бенде, вахъ. Эхь, ашукь Абдул СтӀал Сулейман туш ва садрани женни ийидач. Амма эгер чна адан хайи халкь патал вичин уьмуьрда авур вири кӀвалахар, амалар, лагьай манияр, кхьей шиирар гъилелай авуртӀа, чавай ам СтӀал Сулейманан таъсирдик кваз чӀехи хьайи ва СтӀал Сулейманан тӀвар мадни вине ийиз алахъай ашукьрикай сад я лугьуз жеда. Б. С. Халкьдин Ашукь, руьгьдин шаир. Синоним: кар, кӀвалах. 2) къилих. Амал - азгъун, мидам - чапхун уьмуьр физ. Е. Э. Нефсиниз. Акур бере жуваз адан амалар, Рахкурда лугьуз ийид вуна хиялар. С. С. Пис папаз. Амал - бетер, гафар ажиз, Яб гумир на адан мѐциз. С. С. Къара пулуниз. Сад Аллагьди чаз багъишна камал, ШейтӀанвиликай пай квачир амал. Негь авуна къияматдин мал, Дуьз тир рехъ авай, азад халкь я чун. С. Лезги халкь я чун. Синоним: хесет, къилих 3) масадбур алцурарун патал ийизвай гьерекат, кар, кӀвалах, гаф. Вал гьалтайди амал чидай фендигар устӀар хьана хьи. Е. Э. Дуст Ягьиядиз. Магьсудов председателвиляй акъудна, адан чкадал мадни амалар чидай Алияракай председатель хьана. И. В. Къуьр алатна сикӀ хьана. "Миримбегдин фендигар амалрикай Нафтали халудиз лагьана кӀанда», - фикирзавай Шалбуза. Гь. Къ. Четин бахт.
* амал авун [кьун ] гл., ни нел-квел 1) чӀалахъ хьун, лагьайвал авун. Са кас гъалтна зал Сейидай, Гафунал амал тийидай. С. С. Куьредин цӀерид хуьр. Душманарал имир амал... С. С. Эй юлдаш, вун жемир авам. - Сад за ваз ганай выговор эвел, Гафарал амал тавурла кьуру. С. ЦӀийи кьилелай. ТӀвар инсан яз вич гъакӀан мал, Дуьз гафунал тийиз амал... С. С. Куьреда авай аламатар. 2) са вуж ятӀани алцурардай гьерекат, кӀвалах кьилиз акъудун, фенд къурмишун. Куьн тамаша, за асландиз вуч амал ийидатӀа. Ф. Къуьрни аслан. Ша чна и асландиз са амал кьан, ам чна чи винелай алудин. Лезги халкьдин махар. Вичи лагьайвал тавурла хци, Акъудна ада ихътин са амал... Ж. Кавал галай бубади. Зарбафа, такур амалар авуна, кружкада авай цин стӀалар Феталидиз яна. А. Сайд. Вили яна. Жува фена мотордал алахъдай амалар ая гила, - гъакимдин жуьреда буйругъ гузва ада. М. Б. Спелар.