гл., вуж-вуч; -да, -на; -из, зава; -0 || -а, -ин, -рай, -мир; ацукь тавун, тацукьун, ацукь тахвун, ахцукьун, ахцукь тавун, ацукь хъийимир 1) къалчахар са квел ятӀани эцигнавай, кӀвачер кӀватӀнавай гьалда хьун. Цел фир рекье кьуд-вадра вун ацукьна. Е. Э. Тумакь яц. Чун машинда ацукь хъувурла, гила гьиниз? - хабар кьуна шоферди. 3. Э. ЦӀийи Даркгушар. Ацукьнава дерзичи Командирдиз партал цваз. И. Гь. Ксения. 2) юлдаш хьун, шерик хьун. Ацукь кар чидайдан къвалахъ, Чира жуваз течир кӀвалах... С. С. Къарагъ, лежбер эллер. Ацукьмир кулакдин къвалахъ, Вун агъамир адан чӀалахъ. С. С. Дуст я лугьуз куьгьне душман. 3 ) тайин са гьалда аваз хьун. Яр ацукьна кӀвале хелвет Зардин кифер хразва. Е. Э. Эй, зи гуьзел. Ацукьмир душмандин къвалахъ, Жемир гьич вун адан чӀалахъ. С. С. Кесибриз. Гила Михаил Горбачѐв вичи вучиз акӀ, авунайтӀа гъавурда тваз, вич гъахъариз ва михьи ийиз ацукьнава. ЛГ, 2003, 30. Ӏ. 4) чӀехивал авун. КӀанзава ваз, ацукь цуьквер тахтунал, Амай ничхирринни из дуван, бахтавар. Е. Э. Билбил. 5) маса кар тийиз, гуьзлемишунин гьалда аваз хьун. Етим Эмин, гзаф хъел кваз ацукьна... Е. Э. Гуьзел яр. Ийиз ацукь сабур, фагьум: Им вуч мусибат хьана хьи. Е. Э. 1877 - йисан бунтариз. 6) дустагъда хьун; 7) лув гудай къушар, улакь чилел хьун. Чи самолѐт са сятинин геж ацукьна. Р.
* ацукьай халкьар урус, ктаб, сущ.; куьчери халкьарилай тафаватлу яз, санал ериламиш хьана яша- миш жезвай халкь. Малум тирвал, чапхунчи халкьар чпин медениятдай ацукьай халкьарилай хейлин гуьгъуьна амукьун адетдин кар тир. Р. Р. Лезги халкьдин игитвилин эпос.
* ацукьун-къарагъун сущ. 1) яшайишдин тегьер. Хпуькьвийрин рикӀин михьивал, гъилин жумартвал, мецин ширинвал анжах абурухъ галаз ацукьун-къарагъун хьайи дагъвийриз хъсандиз чида. Ж. Гь. Лекьерин гьуьндуьрда. Эпос халкьдин ацукьун-къарагъуникай, игитвиликай малумат гузвай кьуд цӀарцӀин манийралди башламиш жезва. Р. Р. Лезги халкьдин игитвилин эпос. Лап аял тирла, зи ацукьун-къарагъун къатӀана, зи рагьметлу диде-бубади зи тӀварцӀихъ, Керимахъ ханни гихлит хъувунай. Т. А. Мешебиги. Заз инсанрин ацукьун-къарагъунни таниш я. А. М. Гьуьжет. 2) дуствилин алакъаяр. Чи арада ацукьун- къарагъун авач. Р.
* рикӀ ~, рикӀ чкадал ~.