По-русски
Dil
Növ
Lüğətlər
Lüğətlər → Yeni sözlər və yeni mənalar lüğəti

ARXETİP

is. \[yun. ἀξρέηππνλ < ἀξρέ "başlanğıc" + ηππνλ "obraz"\] psix. K.Yunq tərəfindən irəli sürülmüş anlayışa görə xalqın ilkin ibtidai obrazları, qəhrəmanları, universal simvol və motivləri arxetiplərdir. Televiziyanın gerçəyin özünü yox, onun obrazını yaratması, seyrçiyə hazır standartlarla, modellərin təqdimatı ilə düşünmək vərdişini unutdurduğu, arxetiplər yaratdığı bir çox tədqiqatçıların gəldiyi doğru qənaətdir. (Elçin Əlibəyli), "Televiziya nəzəriyyəsinin əsasları".
#arxetip #səbat #element #arxespori #paradiqma #инвариант #тотем #duha #savar #arpa
a b c ç d e ə f g h x i j k q l m n o ö p r s ş t u ü v y z
a- ab ac aç ad ae af ag ağ ai aj ak aq al am an ap ar as at au av az
ARBİTRAJ
ARQAN
OBASTAN VİKİ
Arxetip
Arxetip (yun. άρχέτυπον, άρχή – ilkin, başlanğıc və yun. τύπς) — zərbə; zərbə izi, nişanə, əlamət. fransız dilində köhnə tip, ilkin nümunə mənalarını verir. Karl Qustav Yunqa görə arxetiplər kollektiv şüursuzluğun nəticəsidir və davranışlarımızın səbəbidir. Yunqa görə, hər bir arxetip uyğun obyekt yaxud situаsiya ilə münasibətdə hissləri və fikirləri əks etdirir. Hər şeyin ona görə həyata keçirildiyi düşünülən əsas ideya. Mundus archetypus: həqiqət dünyasında hər şeyin onlara görə həyata keçirildiyi ideyalar, ilk prinsiplər dünyası. Proobraz, nümunə. Arxetip anlayışı əsasən Platona görə əqli qavranılan aləmə aid edilir.
Arxetip (psixologiya)
Arxetip (q.yun. ἀρχέτυπον "prototip, orijinal, orijinal, nümunə") — analitik psixologiyada kollektiv şüursuzluğun struktur elementi. Arxetipik obrazla qarışdırılmamalıdır. Akademik "sözlərin yeni tərcüməçisi" Nikolay Yanovskinin (1803) fikrincə, XIX əsrin əvvəllərində "arxetip" sözü yalnız bir ifadədə istifadə edilmişdir: işığın arxetipi, yəni Tanrının dünyanı yaratmasına uyğun olan fikir. Sonrakı izahlı lüğətlərdə də bədii əsərin orijinalını bildirən termin kimi arxetip qeyd edilmişdir. 1848-ci ildə ingilis zooloqu Riçard Ouen orqanizmlərin prototiplərini arxetip adlandırmağı təklif etdi, lakin Çarlz Darvinin "Növlərin mənşəyi" əsəri nəşr olunduqdan sonra onun ideyası rədd edildi. "Arxetip" termininin elmə qayıdışı XX əsrin birinci yarısında isveçrəli psixiatr Karl Qustav Yunqun sayəsində baş verdi. Proses bir neçə mərhələni əhatə edirdi. Birincisi 1912-ci ildə, Yunqun "Libidonun metamorfozları və simvolları" kitabı nəşr olunduqda (1916-cı ildə ingilis dilinə tərcümə edildikdə, "Şüursuzluğun Psixologiyası" adlanırdı) çıxdı. Ziqmund Freydlə bəzi fikir ayrılıqlarına baxmayaraq (Yunq libido anlayışını daha geniş şərh edir), əsər freydizm mövqeyindən yazılmışdır.
Yunqun arxetipləri
Arxetip - fransız dilində köhnə tip, ilkin nümunə mənalarını verir. Karl Qustav Yunqa görə arxetiplər kollektiv şüursuzluqun nəticəsidir və davranışlarımızın səbəbidir. Yunqa görə, hər bir arxetip uyğun obyekt yaxud situаsiya ilə münasibətdə hissləri və fikirləri əks etdirir. Yunq sonralar bildirirdi ki, arxetip ideya və obrazlara tez-tez yuxugörmədə, həmçinin mədəniyyətlərdə simvol, əlyazısı, ədəbiyyat və dində rast gəlmək olar. Kollektiv şüursuzluqda arxetiplərin miqdarı hüdudsuz ola bilər. Lakin, Yunqun nəzəri sistemdə əsas diqqət persona, anima və animusa, kölgə və özəlliklərə ayrılır. Persona - (latınca “persona” – maska) Bu bizim ictimai üzümüzdür, yəni biz başqa insanlarla münasibətdə özümüzü necə göstəririk. Persona sosial tələbatlarımızı yerinə yetirmək üçün oynadığımız rol mənasını bildirir. Yunqa görə, persona bizə digər insanlara yaxşı təəssürat bağışlamağa və ya onlardan doğrunu gizlətmək üçün lazım olur. Anima və Animus iki bir biri ilə bağlı arxetipdir.

Digər lüğətlərdə