Depozit sertifikatı
Depozit sertifikatı (ing. deposit certification) — üzərində göstərilən məbləğin bank tərəfindən əmanətə qəbul edilməsini bildirən adsız qiymətli kağızdır.
Depozit sertifikatı qiymətli kağızların hüquqi şəxslər tərəfindən əldə olunan formasıdır. Bu sertifikatlar pul vəsaitlərinin bank tərəfindən depozitə qəbul edilməsini yazılı sübut edən, sahibinə müəyyən müddətdə tam məbləğdə depoziti və hesablanmış faizi almaq hüququ verir. Bu sertifikatın nominal qiyməti yüksək olur.
Depozit əmanət müqaviləsindən fərqli olaraq, müvafiq hüquqları təslim etməklə sertifikat bir şəxsdən digərinə keçə bilər ki, bu da onu qiymətli kağız edir. Depozit sertifikatı üzrə hüquqların təslim edilməsi haqqında razılaşmanı hər tərəfdən iki şəxs imzalayır və tsedentlə tsessionari möhürləyir.
Sertifikatlar aşağıdakı mütləq rekvizitlərə malik olmalıdır ki, bunların birinin olmaması sertifikatı yararsız edir:
depozit və ya əmanət sertifikatının adı
Sertifikatın verilmə səbəbinin göstərilməsi
Sertifikatla təsdiqlənmiş vəsait qoyuluşunun məbləği (rəqəm və yazı ilə)
bankın əmanət qoyulmuş vəsaiti kreditora mütləq qaytarılması haqda şərtsiz öhdəliyi
depozitin və ya əmanətin qoyulduğu tarix
Sertifikat üzrə əmanətçinin məbləği tələb etdiyi tarix
depozitin və ya əmanətdən istifadə edildiyi üçün (faizlə) gəlir dərəcəsi
nəzərdə tutulan gəlir dərəcəsinin pul vahidi ilə göstərilməsi
depozit Sertifikatı üçün emitent-bankın adı və ünvanı, əmanət bankı üçün yatırımçının ünvanı
2 nəfər bank müvəkkillərinin imzası
bankın möhürü.
Kənan Aslanlı. Dövlət Maliyyəsi Terminləri Lügəti.
ISO sertifikatı
Beynəlxalq standartlaşdırma təşkilatı - ISO (ing. International Organization for Standardization) — beynəlxalq təşkilat olub elektrik, elektronika və telekomunikasiya istisna olunmaqla bütün sahələr üzrə standartların hazırlanması ilə məşğuldur. ISO dövlətlərarası sahədə standartları təmin etmək məqsədilə 23 fevral 1947-ci ildə təsis olunmuşdur. Elektrik və elektronika üçün "Beynəlxalq elektrotexniki kommisiya - IEC", telekommunikasiya üzrə isə "Beynəlxalq rabitə birliyi - ITU" cavabdehdir. Bu üç təşkilat birlikdə "Dünya standart koperasiyasını -WSC (World Standards Cooperation) təşkil edirlər. ISO təşkilatına 157 ölkə üzv olmuşdur. İSO-nun rəsmi dili fransız və ingilis dilləridir. Eyni zamanda bu təşkilat standartların tərcümələrinə də məsuliyyət daşıyır.
XX əsrin əvvəlində maşıntəmiri tərtibatların geniş tətbiqi, hissələrin böyük sayda hazırlanmasını sürətləndirməyi və qarşılıqlı əvəzolunmanın tətbiqini tələb edirdi. Qarşılıqlı əvəzolunma, ölçmə üsulları və oturtma sistemlərinin yaradılması ilə XX əsrin əvvəlində maşıntəmiri yeni mərhələyə qədəm qoyur.
RIAA sertifikatı
RIAA sertifikatı (ing. RIAA certification) — Amerika Səsyazma Sənayesi Birliyi (RIAA) tərəfindən müəyyən miqdarda albom və ya sinql satışına, həm də rəqəmsal oxutmalara görə sənətçilərə verilən mükafatdır. 1958-ci ildə yaradılmış RIAA sertifikatlaşdırma proqramı, bir sənətçinin uğurlarını göstərmək üçün, onların satış və oxutmalarına əsaslanan sertifikatlar verir. RIAA sertifikatı musiqi sənayesində əhəmiyyətli bir mükafatdır və bir sənətçinin kommersiya uğurlarını sübut edir.
Qızıl sertifikatı (ing. Gold) — 500.000 dəfə satılmış və ya dinlənmiş (albomlar və ya sinqllar) səsyazmaya verilir.
Platinum sertifikat — 1.000.000 dəfə satılmış və ya dinlənmiş (albom və ya sinqllar) səsyazmaya verilir.
Multi-Platinum sertifikatı — 2.000.000 dəfə və ya daha çox satılmış və ya dinlənmiş səsyazmaya görə verilir. Sertifikatlaşdırma səviyyəsi 1 milyon ədəd artımlarla artır, beləliklə, albom 2x Platinum, 3x Platinum və s. sertifikatlaşdırıla bilər.
Əmanət sertifikatı
Əmanət sertifikatı (ing. savings certificate) — fiziki şəxs tərəfindən banka qoyulmuş əmanətin məbləğini və əmanətçinin (sertifikat sahibinin) sertifikatı vermiş bankda və ya hər hansı filialda əmanət məbləğini və sertifikatda nəzərdə tutulmuş müəyyən edilmiş müddət bitdikdən sonra bank faizləri almaq hüququnu təsdiq edən qiymətli kağız. Əmanət sertifikatının başqa adı — əmanət sertifikatı - bankın orada saxlanılan əmanəti və faizləri ödəmək öhdəliyini ifadə edir. Əmanət sertifikatı hesablaşma və ya ödəniş sənədi kimi xidmət edə bilməz.
Səhm sertifikatı
Səhm sertifikatı — əmlakın dəyərini təsdiq edən sənədlərə istinad edən hüquqi anlayış.
Bu ifadə, Sənətə uyğun olaraq ümumi paylı mülkiyyətdə pay mənasını verən "pay" sözündən ibarətdir. Mülkiyyət üçün Almaniya Mülki Məcəlləsinin 1008-ci maddəsi və sənəd kimi "sertifikat" sözləri. Bir qayda olaraq, "səhm sertifikatı" sözü məhz investisiya sertifikatıdır, 2-ci maddənin 4-cü bəndinə uyğun olaraq eyni zamanda maliyyə aləti olan və investisiya mülkiyyətində payı təmsil edən qiymətli kağızdır.
İnvestisiya fondlarında "səhm sertifikatı"nın hüquqi anlayışına rast gəlinir. İnvestisiya Məcəlləsində investisiya sertifikatları "səhm sertifikatları" adlanır; onlar investisiya fondunun fərdi əmlakında payı sənədləşdirir və adlı qiymətli kağızlar və ya sifarişli qiymətli kağızlar ola bilər (İnvestisiya Məcəlləsinin 95-ci maddəsinin 1-ci bəndi). Səhmin dəyəri fərdi əmlakın xalis inventar dəyərinin buraxılmış səhmlərin sayına bölünməsi əsasında hesablanır. Nə depozitar təşkilatı, nə də investisiya şirkəti tərəfindən imzalanmamış səhm sertifikatı etibarsızdır.
Qiymətli kağızların kreditləşdirilməsi
Qiymətli kağızların kreditləşdirilməsi (ing. SLB или Securities Lending and Borrowing) — aktivlərin qısamüddətli satışını ödəmək üçün qiymətli kağızların alınması və borclanması. Bazar iştirakçılarına müxtəlif qiymətli kağızlar fondları, həmçinin opsion treyderləri və digər idarəetmə şirkətləri daxildir. Qiymətli kağızların kreditləşdirilməsi əməliyyatları birjadankənar bazarda həyata keçirilir.
Əməliyyatın tərəfləri vasitəçilərin xidmətlərindən istifadə edirlər:
kreditorlar — depozitar xidmətləri;
borcalanlar baş brokerlərin xidmətlərindən istifadə edirlər.
SLB istifadə olunur:
qısa satışları əhatə etmək;
vergi arbitrajı məqsədləri üçün.
Qısa satış vəziyyətində, satıcılar qiymətli kağızı başqa qarşı tərəfdən — SLB əməliyyatının qarşı tərəfindən borc almalıdırlar. Kredit riskini azaltmaq üçün borcalan borc verənə nağd pul — girov şəklində girov təqdim edir, onun məbləği bir qayda olaraq (lakin mütləq deyil) qiymətli kağızların bazar dəyərindən yüksəkdir. Borcalan bazardakı qısa mövqeyini bağladıqdan sonra SLB əməliyyatı bağlanır — qiymətli kağızlar və girov ilkin sahiblərinə qaytarılır.
Qısa satışları əhatə etmək məqsədlərinə əlavə olaraq, SLB əməliyyatları müxtəlif yurisdiksiyalar arasında vergi arbitrajı məqsədləri üçün də istifadə edilə bilər.