Dağ əmələgəlməsi
Dağ əmələgəlməsi — dağların əmələ gəlməsinin əsasını təşkil edən geoloji proseslər başa düşülür. Bu proseslər Yer qabığının (tektonik plitələrin) irimiqyaslı hərəkətləri ilə bağlıdır. Qatlanma, qırılma, vulkanik fəaliyyət, maqmatik müdaxilə və metamorfizm dağların qurulmasının orojenik prosesinin hissələri ola bilər. Dağların əmələ gəlməsi mütləq onun üzərində olan geoloji strukturlarla əlaqəli deyil.
== Dağların növləri ==
Dağların beş əsas növü var: vulkanik, qırışıq, yayla, fay-blok və günbəz.
=== Vulkanik dağlar ===
Tektonik plitələrin hərəkəti nəticəsində plitənin hüdudları boyunca püskürən və dağları əmələ gətirən vulkanlar yaranır.
Əksər vulkanlar Sakit Okeanı əhatə edən zolaqda (Sakit Okean Atəş Halqası) və İndoneziya Arxipelaqında Sakit okean zolağına uzanan Asiya boyunca Aralıq dənizində meydana gəlir. Vulkanik dağın ən mühüm növləri kompozit konuslar və ya stratovulkanlar (nümunə olaraq Vezuvi, Kilimancaro və Fuji dağı) və qalxan vulkanlarıdır (məsələn, Havaydakı Mauna Loa).
=== Qırışıq dağlar ===
Zərd-Kuh İranın mərkəzi Zaqros silsiləsində yerləşən qırışıq dağdır. Plitələr toqquşduqda və ya subduksiyaya məruz qaldıqda plitələr bükülməyə və bükülməyə meyllidir və dağlar əmələ gətirir.
Relyef əmələgəlmənin siklliyi
Relyef əmələgəlmənin siklliyi – (rus. цикличность рельефо¬обра¬зования, ing. cycle relief development) geoloji proseslərin /əsasən tektonik hərə¬kətlərin\ dövrlüyü və iqlim tərəd¬düdü ilə əlaqədar olaraq relyef¬əmələ¬gətirici proseslərin qanunauy¬ğun növbələşməsi. Nəticədə müx¬təlif relyef tiplərinin dövrü əmələ gəlməsi müşahidə edilir /əvvəlcə tektonik, təzadlı, sonra isə denu¬dasion, hamarlanmış/. Eyni zaman¬da həmin generasiyaların korrel¬yativ şöküntüləri əmələ gəlir. Rel¬yefin inkişafının siklliyi, eyni for¬maların təkrar olunması yox, yer səthinin qanunauyğun, ancaq təkrar olunmayan geoloji-geomorfoloji in¬kişafı deməkdir. Relyef əmələ¬gəl¬mənin siklliyinin çoxluğunda rel¬yefin inkişafının mürəkkəbliyi təza¬hür olunur.