OBON
OBON (Orta Asiya) (Əlahiddə Təyinatlı Qadınlar Dəstəsi/Отряд Баб Особого Назначения) — Orta Asiyada kütləvi informasiya vasitələri ilə işıqlandırılan mitinqlərdə və digər açıq və qapalı məkanlarda keçirilən kütləvi tədbirlərdə qalmaqal, qarışıqlıq, təxribat (provokasiya) və bu kimi digər pozucu hərəkətlər törətmək üçün öz xidmətlərini təklif edən/satan qadınları ifadə etmək üçün istifadə olunan termin.
Əsasən onların xidmətləri hədəfə alınmış tədbir təşkilatçılarının oponentləri (rəqibləri) olan sifarişçi tərəfindən ödənilir. Obonun fəaliyyətinə mitinqlər (kontr-mitinqlər, kvazi-mitinqlər) təşkil etmək və hədəf mitinqləri dağıtmaq, hədəf mitinqlərin gedişatını pozmaq, toplantı iştirakçılarına, mitinqi keçirən şəxs(lər)ə və təşkialat(lar)a təzyiqlər göstərmək, onları başqa insanların gözü qarşısında alçaltmaq, təhqir etmək və döymək, inzibati və digər binaları, toplantı məkanlarını tutmaq, yolları kəsmək, siyasətçiləri tutduğu mövqedən məhrum etmək və sair bu kimi xuliqanlıq hərəkətləri aid edilir. Obonun fəaliyyətinə hədəfə alınanların özlərinə və yaxınlarına zor tətbiq etmə və onları oğurlama, onların əmlakını məhv etmə və sair bu kimi digər fiziki və psixoloji zor tətbiq etmə və belə zor tətbiq etmə hədəsi ilə müşayiət oluna bilir..
XXI əsrdə daha çox Özbəkistan hakimiyyət tərəfindən müxaliflərinə qarşı və Qırğızıstanda Aksıy hadisələri zamanı istifadə olunub. Tətbiqinin yaradıcısı kimi Usen Sıdıkov hesab olunur. O parlament seçkilərində Əsgər Akayev tərəfindən seçkilərdən uzaqlaşdırılanda . obon(çu)ların xidmətindən istifadə edib. Digər postsovet ölkələrində də oxşar təyinatlı insanlardan istifadə olunub.
== Tarix ==
Yaranma mənşəyi cibgirlərin məşhur praktikasına gedib çıxır.
OMON
Xüsusi Təyinatlı Polis Dəstəsi (abreviatur: XTPD) və ya OПОН (rus. ОПОН Отряд Полиции Особого Назначения) — 1990-1995-ci illərdə Daxili İşlər Nazirliyinin tərkibində olan Xüsusı Təyinatlı Polis Dəstəsi.OMON-a Rövşən Cavadov rəhbərlik edirdi.
== Strukturu ==
Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyinin XTPD 12500 nəfərdən ibarət üçpilləli bir təşkilat idi.
Birinci pillə SSRİ Daxili İşlər Nazirliyinin XTPD bölməsidir. Bura 1500 nəfər daxildir. 1990-cı ilin sentyabrından SSRİ Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən yaradıldı və maliyyələşdirildi.
İkinci pillə: 1990 -cı ilin avqustunda AzSSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə yaradılan Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyinin OMON-u. AzSSR Daxili İşlər Nazirliyinə tabedir. Əsas dislokasiya məntəqələri: Bakı, Sumqayıt, Qazax, Naxçıvan, Quba, Əsgəran, Mingəçevir. Dəstənin sayı 3000 nəfərdir.
Oton
Mark Salvi Oton (lat. Marcus Salvius Otho Caesar Augustus; 28 aprel 32 – 16 aprel 69) — 15 yanvar 69-cu ildən etibarən Roma İmperatoru.
== Həyatı ==
Mənşə etibarilə etrusk idi. 58-ci ildə 66-cı ilədək Luzitaniya valisi vəzifəsini icra etmişdi. Nerona qarşı Qalbanın başladığı üsyanı dəstəkləmişdi. Lakin Qalba tərəfindən vəliəhd elan edilmədiyindən onun əleyhinə intriqalara qoşulmuşdu. Pretorian qvardiyasının köməyilə 69-cu ilin yanvarında Qalbanı devirmiş və özünü imperator elan etmişdi. Ona qarşı üsyan qaldırmış və Reyn, Qalliya və Britaniya orduları tərəfindən dəstəklənmiş Vitelliyə qarşı Bedriak döyüşündə məğlub olduqdan sonra özünü öldürmüşdür.
Ölüm anında demişdir: Hamının bir nəfərə görə ölməyindənsə, bir nəfərin hamıya görə ölməsi daha yaxşıdır.
Ozon
Ozon — Atmosferin təxminən 25-30 km-də günəşin ultrabənövşəyi şüalarından alınır. Ozon ultrabənövşəyi şüaları udaraq yer səthindəki canlıları qoruyur.
Oksigen molekulyar oksigenlə birləşir və ozona çevrilir: O²+O------>O
=== Xassəsi ===
Troposfer və stratosfer ozonu ayırırlar. Troposfer ozonu yer səthindən 12–17 km-ə qədər, stratosfer ozonu isə 50 km-ə qədər hündürlükdə yerləşir. Ozonun çox hissəsi stratosferdə yerləşir. Troposferdə isə ozonun miqdarı azdır. O, atmosferdə elektrik və şimşək çaxması nəticəsində əmələ gəlir.
Troposfer ozonu həm də günəş radiasiyasının təsir şəraitində azot oksidlərinin karbohidrogenlərlə
fotokimyəvi reaksiyası nəticəsində əmələ gəlir. Havada olan karbon qazı və azot oksidi də əsasən antropogen
mənşəlidir (ən çox avtomobillərin yaratdığı).
Əgər troposfer ozonunun konsentrasiyasının azalması xeyirlidirsə, stratosfer ozonunun azalması ekoloji
fəlakətlərə gətirib çıxara bilər.
Poqon
Poqon (rus. погон) — xüsusi geyim formalarında çiyin üstdə daşınan hərbi rütbənin yerləşdiyi geyim elementi və ayrı — ayrı nazirliklərə, idarə və təşkilatlara mənsub olma fərqlənmə nişanları. Hərbi və ya başqa rəsmi paltarda çiyinə tikilən və ya yapışdırılan fərqlənmə nişanı. Hal-hazırda dünyanın bütün ordularında istifadə edilir.
== Yaranma tarixi ==
İlk dövrlərdə poqonlar çiyində asılan qılınc və patron qutusunun kəmərinin sürüşüb düşməsinin qarşısını almaq üçün istifadə edilirdi.
Toqon
Toqon(çin. ənən. 吐谷渾, pinyin: Tǔyùhùn, hərfi mənası: "Tuyuhun"; tib. 'A-zha) — 285—670-ci illərdə iqtidarda olmuş Syanbi dövləti.
== Tarixi ==
Toqon hökmdarlığı Tsaydamın düzən ətəklərində yerləşirdi. Hələ 312-ci ildə kiçik syanbi tayfası Muyun nəslindən olan knyazlarla Cənubi Mancuriyadanm qərbə köçmüş və Kukunor gölü yaxınlığında məskən salmışdı. Burada syanbilər bir-birindən təcrid olunmuş Tibet tayfaları ilə müvəffəqiyyətlə döyüşürdülər, lakin onların tobalılarla mübarizəsi tam uğursuzluğa düçar olmuşdu. Nəticədə Toqon Vey imperiyasının vassalına çevrildi, lakin həmin imperiyanın süqutu toqonluların azadlığını yenidən özünə qaytardı. VI əsrin ikinci rübündə knyaz Kualyuy özünü
xan elan etdi, 540-cı ildə isə Qao Xuanın yanına elçilər göndərərək əslində Yuyvın
Tayın düşməninə çevrildi. Bu fakt Toqonun sonrakı xarici siyasətini müəyyənləşdirdi.
Eqon Şile
Eqon Şile (alm. Egon Schiele; 12 iyun 1890[…] – 31 oktyabr 1918[…], Vyana, Avstriya-Macarıstan) — Avstriya rəssamı.
== Həyatı ==
Eqon Şile 12 iyun 1890-cı ildə anadan olmuşdu.
Ekspressionist Eqon Şile XX əsrin məşhur rəssamı olub. O da seksual təsvirlərlə xeyli məşhurluq qazanıb. Bildirilir ki, o, 17 yaşlı modellə birlikdə həbs olunub. Şile erotikaya baş vuran ilk rəssamlardan biri olub.
Eqon Şile 31 oktyabr 1918-ci ildə Vyanada vəfat edib.
Esteban Okon
Esteban Okonfr. Esteban Ocon; doğ. 17 sentyabr 1996 Normandiya, Fransa) — fransız avtopilotu. 2015-ci ildə GP3 yarış seriyasının qalibi.
== Həyatı ==
Esteban Okon öz yarış karyerasına 2006-cı ildə başlayıb. Həmin səkkizinci yeri tutmuşdu.2007-cı ildə birinci yerə sahibləndi. 2008-ci ildə Esteban Cadet klassında Fransa çempionu olmuşdu.
Loqon çayı
Loqon (fr. Logone) — Çadda və Kamerunda çay.
Loqon və ya Loqona çayı, Çadda yerləşən Şari çayının ən böyük qoludur. Loqon çayını bəsləyən su qaynaqları qərbi MAR (Mərkəzi Afrika Respublikası), şimali Kamerun və cənubi Çaddadır. Çayın sahilləri boyunca bir çox bataqlıqlar mövcuddur. Çayın çevrəsindəki başlıca yaşayış məntəqələri, Çadın ikici böyük şəhəri Mundu, Bonqor və Kamerunun ən şimalda yerləşən şəhəri Kousseridir. Çadın paytaxtı Ncamenada Loqon çayının Şari çayı ilə qovuşduğu yerdə salınmışdır. Çay həmçinin Çadla Kamerun arasında beynəlxalq sərhəddi təşkil edir.
Ogün Samast
Ogün Samast (28 iyun 1990, Üsküdar, İstanbul ili) — 19 yanvar 2007-ci ildə, İstanbulun Osmanbey bölgəsinin Halaskarqazi küçəsində yerləşən "Agos" qəzeti binasının qarşısında jurnalist Hrant Dinki öldürən şəxs.
== Həyatı ==
Samast Türkiyənin Trabzon şəhərində dünyaya gəlmişdir.Valideynləri bir-birindən ayrı yaşayan Ogün Samast orta məktəb məzunudur.
=== Hrant Dink suiqəsdi ===
19 Yanvar 2007 tarixində Hrant Dinki iş yerinin qarşısında silahla 3 dəfə atəş açaraq öldürmüşdür.
=== Həbs olunması ===
Ogünün atası Əhməd Samast televizorda oğlunun cinayət şübhəlisi olduğunu görəndə polisə zəng edərək oğlunu şikayət etmişdir.Cinayəttən 36 saat sonra Ogün Trabzona gedərkən jandarm tərəfindən saxlanılır və həbs olunur.
Omon Matjon
Omon Matjon (özb. Omon Matçonov, 14 fevral 1943 – 29 oktyabr 2020, Daşkənd) — özbək şairi, dramaturqu, Özbəkistanın xalq şairi
== Həyatı ==
Omon Matjon 14 fevral 1943-cü ildə Özbəkistanın Xarəzm vilayətinin Yangibazar rayonunda anadan ilmuşddur. Səmərqənd Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsini bitirmişdir (1969).
Qafur Qulam adına Ədəbiyyat və İncəsənət Nəşriyyatında redaktor, şöbə müdiri (1969-1985), "Yoşlik" jurnalının baş redaktoru (1985-1991), Özbəkistan Res-publikası Prezidenti Aparatında məsul şəxs (1991-1994), Özbəkistan Respublikası Dövlət Mətbuat Komitəsi sədrinin müavini (1994 -1199), "Çolpon" nəşriyyatının direktoru (1999-2001), 2001-ci ildən ömrünün sonlarınadək "Gülxan" jurnalının baş redaktoru vəzifəsində çalışmışdır.
Uğurlu ədəbi fəaliyyətinə görə Özbəkistanın Xalq Şairi adına layiq görülmüşdür (1993).
Omon Matjon 29 oktyabr 2020-ci ildə, 77 yaşında Daşkənddə vəfat etmişdir.
== Yaradıcılığı ==
Omon Matjon 1965-ci ildən mətbuatda şeirləri ilə çıxış etmişdir. Şairin "Karvan çanı" (1973), "Günəş saatı" (1974), "Yanan ağac" (1976), "Yaralı şimşək" (1977), "Səni sevirəm" (1981), "Ağaclar və bitkilər" (1984) , "Aramızda yalnız bir alma" (1990), "İnsanın kölgəsi günəşə düşdü" (1991), "Quş yolu" (1993), "İnam işığı" (1994), "Ardaxiva" (2000), "Xoca Əhrarın ziyarətləri" (2002) ) və digər poetik əsərlərində incə bir gerçəklik hissi ilə bədii ifadə prinsipi, müəyyən bir hadisədən fövqəladə fəlsəfi nəticələr çıxarmaq, doğulub böyüdüyü mühitin ab-havasına uyğun ifadələrin təcəssümü üstünlük təşkil edir.
Omon Matjon lirik şeirlərlə yanaşı, povestlər və dramatik əsərlər da yazmışdır. O, həmçinin Xarəzmdan olan özbək xalqının böyük şəxsiyyətləri haqqında dramatik əsərlərin – “Pəhləvan Mahmud” (1975), “Beruni” (1977) və s.
Onon çayı
Onо́n (monq. Онон гол, rus. Оно́н)- Monqolustanın şimal şərqində, Rusiyanın isə Zabaykal diyarında axan çaydı
== Çoğrafiya ==
Çayın uzunluğu 1031 km (298 km Monqolustan ərazisində yerləşir). Çayın mənbəyi Monqolsutanın Xentey dağlığının şərq tərəfində, Xan-Xentey-Nuruu milli parkın ərazisində, Xenteyn-Nuruu və İx-Xenetey silsiləsinin birləşdiyi yerdədi. Çay Xenetey-Çikoy dağlığına axaraq, Moqoytuy və Borşov silsilələrin arasına axır. İnqoda çayı ilə birləşərək, Şilka çayını əmələ gətirir.
Çayın əsas qolları: soldan - Aqutsa, Kıra, İlya, Aqa; sağdan - Xurax-Qol, Borzya, Unda
== Tarixdə ==
Yuxarı Onon Çingiz Xanın doğulduğu və böyüdüyü yer olduğu iddia edilir.
"Monqolların gizli tarixi" belə başlayır: "Orada "Borte Chono" (göyümtül rəngdə canavar) dünyaya gəldi, onun talehi Göylərin iradəsi ilə yazılmışdı. Onun həyat yoldaşı "Gua Maral" (gözəl bərə maralı) idi. Onlar daxili dəniz üzərindən səyahət edirdilər, sonra isə onlar Onon dənizində, "Burkhan Khaldun" mənzərəsi tərəfdə düşərgə salanda, onların ilk oğlu dünyaya göz açdı, onun adını Bat Tsagaan qoydular."
== Hidroloqiya ==
Qidalanma əsasən qarlıdı.
Onqon Xan
Onqon Xan - türk və altay mifologiyasında bərəkət ilahı. Bolluq və bərəkətin qaynağıdır. Qıtlıqları aradan qaldırar. Əkinlərin bərəkətli olmasını təmin edər. Onun istəyilə başaklar birə doqquz verirlər.
Onqon sözünün türk dilində geniş şəkildə istifadə edilən və bir-biriylə yaxından əlaqəsi olan iki mənası vardır.
Nəslindən gelindiği düşünülən və hörmət edilən, müqəddəs qəbul edilən heyvan, obyekt və ya varlıq. Müqəddəs heyvan və onun fiquru. Hər boyun fərqli bir müqəddəs heyvanı və onu işarələyən bir ongunu vardır. Bərəkət və uğur gətirdiyinə inanılar.
Oqoy adası
Oqoy adası (bur. Уһагүй — «susuz») — Baykal gölü, Kiçik dəniz boğazında yerləşən ən böyük ada.
ada uzunsov formaya malikdir. Uzunluğu 2,9 km, eni 0,6 km təşkil edir. Adada yaşayış yoxdur. Olxon adasında yerləşən Şara-Şulun burnu ilə Baykal gölünün qərb sahili arasında yerləşir.
== Təbiəti ==
Adanın bitki örtüyü olduqca kasaddır. Ərazisi əsasən otlar və alçaqboylu kolar örtür. Adanın nisbətən mərkəsi hissəində şam ağacları yayılmışdır. Heyvanlar aləmi — Sünbülqıran, ilan.
Oqun ştatı
Oqun ştatı (ing. Ogun State) — Nigeriyanın Cənub-qərbi geosiyasi zonasında ştat
== Adı ==
Ştatın adı onun ərazisində axan Oqun çayından gəlir.
Oron gölü
Oron gölü (evenk Ооран) — Rusiya Federasiyası İrkutsk vilayətinin Bodaybin rayonunda, Vitim qoruğu ərazisində yerləşən bir göl.
== Adın mənşəyi ==
Oron gölünün adının Evenk dilində işlənən oron sözündən törədiyinə inanılır. Bu isə "maral" deməkdir. Toponimin təhrif olunmuş bir variantıda xrondur. Bununda "ocaq yeri", "düşərgə yeri" olduğu fərziyyəsi də mövcuddur.
Lakin çox güman ki, gölün adı evenk dilindəki ooron sözündən əmələ gəlmişdir. Mənası isə astana deməkdir.
== Coğrafi xüsusiyyətləri ==
Gölün uzunluğu 24 km, maksimum eni 6 km, minimum eni 4 km, sahəsi 51.3 km², maksimum dərinliyi 184 metrə (gölün cənub hissəsində) çatır. Göl güzgüsünün hündürlüyü dəniz səviyyəsindən 354 m-dir. Sututarının şimal hissəsinin dərinliyi nisbətən azdır.
Oton (En)
Oton (fr. Chavornay) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — En. Şampan-an-Valrome kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Belle.
INSEE kodu — 01097.
== Coğrafiyası ==
Kommuna Paris şəhərinin 420 km cənub-şərqində, Lion şəhərindən 70 km şərqdə yerləşir və Burk-an-Bres şəhərindən 55 km cənub-şərqdə yerləşir.
== Əhalisi ==
2010-ci ildə əhalinin sayı 199 nəfər təşkil edirdi.
== İqritisadiyyatı ==
2010-cu ildə əmək qabiliyyətli 131 nəfər (15-64 yaş arasında) 93 nəfər iqtisadi cəhətdən, 38 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi 71.0%, 1999-cu ildə 68.8%). Fəaliyyət göstərən 93 sakindən 90 nəfəri (40 kişi və 50 qadın), 3 nəfər işsiz (3 kişi və 0 qadın) idi.
Oton (Эн)
Oton (fr. Chavornay) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — En. Şampan-an-Valrome kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Belle.
INSEE kodu — 01097.
== Coğrafiyası ==
Kommuna Paris şəhərinin 420 km cənub-şərqində, Lion şəhərindən 70 km şərqdə yerləşir və Burk-an-Bres şəhərindən 55 km cənub-şərqdə yerləşir.
== Əhalisi ==
2010-ci ildə əhalinin sayı 199 nəfər təşkil edirdi.
== İqritisadiyyatı ==
2010-cu ildə əmək qabiliyyətli 131 nəfər (15-64 yaş arasında) 93 nəfər iqtisadi cəhətdən, 38 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi 71.0%, 1999-cu ildə 68.8%). Fəaliyyət göstərən 93 sakindən 90 nəfəri (40 kişi və 50 qadın), 3 nəfər işsiz (3 kişi və 0 qadın) idi.
Otön (rayon)
Otön (fr. Autun) — Fransanın Burqundiya regionun rayonlarından (fr. Arrondissement) biri. Departamenti — Sona və Luara. Suprefektura — Otön. Rayon əhalisi 2006-cı ildə 89 785 nəfər təşkil edirdi. Əhalinin sıxlığı — 47 nəf / km². Rayon ərazisi — 1900 km².
Ozon dəliyi
Yer üzərində həyat minillərlə, atmosferdə olan mühafizə qatı sayəsində qərar tutmuşdur. Ozondan ibarət olan bu qat Yeri günəşin zərərli ultrabənövşəyi şüalanmasından mühafizə edir. Lakin antropogen və texnogen təsirlər altında 20 ildən artıq bir müddətdə ozon qatının aramsız nazikləşməsi qlobal miqyasda təhlükə mənbəyinə çevrilmişdir.
Ozon tərkibində üç ədəd oksigen atomu olan qazdır. O, ilk dəfə 1839-cu ildə K.F.Şonbeyn tərəfindən elektrik boşalmalarının müşahidəsi zamanı kəşf edilmişdir. Lakin ozonun atmosferin bir hissəsinin olduğu faktı yalnız 1850-ci ildən sonra məlum olmuşdur.
Ozon – yunan sözü olub, mənası "kəskin iy" deməkdir. Ozon günəşin işıqlandırdığı insan və digər canlıların yayıldığı müstəsna əhəmiyyətə malikdir, çünki o, atmosferin temperaturunun lay-lay olmasını müəyyən edir və eyni zamanda intensiv ultrabənövşəyi şüalanmadan qoruyur.
Ozon əsasən atmosferin troposfer və stratosfer qatlarında yerləşir. Troposferdə ozonun miqdarı çox azdır.
Ozon qatı
Ozon təbəqəsi — Yer kürəsini günəşin məhvedici radiasiyasından qoruyur. Yer kürəsində olan bütün canlıları ultrabənövşəyi şüalanmadan qoruyan ozon qatının qorunması dünya ölkələri üçün birinci dərəcəli problemlərdən sayılır. Beynəlxalq ozon qatının mühafizəsinin devizi belədir: "Səmanı qoru, özünü qoru, ozon təbəqəsini qoru!".
1994-cü ildə BMT-nin Baş Assambleyası 16 sentyabr tarixini "Beynəlxalq Ozon Qatının Mühafizəsi Günü" elan edib. Bu gün ozon təbəqəsini dağıdan maddələrə dair imzalanan Monreal protokolunun tarixə salınması məqsədilə təyin olunmuş və dövlətlərə bu tarixi Monreal protokoluna uyğun fəaliyyətlərin təbliğatına həsr etmək təklif edilib. "Ozon təbəqəsinin qorunması haqqında" Vyana Konvensiyasında əks olunan və sonradan dağıdıcı xüsusiyyət daşıyan maddələrə dair Monreal protokolunda həyata keçirilən ozon təbəqəsinin qorunması beynəlxalq təşəbbüsdür. Protokolda iştirakçılar tərəfindən öhdəliyə götürülmüş müəyyən hədlər, ozondağıdıcı maddələrin istehsalı və istehlakının tamamilə dayandırılması müəyyən olunmuşdur. Bu gün Vyana Konvensiyasına 173 dövlət qoşulub. Ozon qatı Günəşdən gələn ultrabənövşəyi şüaları udur, onların yer səthinə çatmasının qarşısını alır. Ozon qatının dağılmasında "antropogen faktorun" rolu elmi dairələrdə daha çox təhlükə mənbəyi kimi müzakirə olunur.
Ozon təbəqəsi
Ozon təbəqəsi — Yer kürəsini günəşin məhvedici radiasiyasından qoruyur. Yer kürəsində olan bütün canlıları ultrabənövşəyi şüalanmadan qoruyan ozon qatının qorunması dünya ölkələri üçün birinci dərəcəli problemlərdən sayılır. Beynəlxalq ozon qatının mühafizəsinin devizi belədir: "Səmanı qoru, özünü qoru, ozon təbəqəsini qoru!".
1994-cü ildə BMT-nin Baş Assambleyası 16 sentyabr tarixini "Beynəlxalq Ozon Qatının Mühafizəsi Günü" elan edib. Bu gün ozon təbəqəsini dağıdan maddələrə dair imzalanan Monreal protokolunun tarixə salınması məqsədilə təyin olunmuş və dövlətlərə bu tarixi Monreal protokoluna uyğun fəaliyyətlərin təbliğatına həsr etmək təklif edilib. "Ozon təbəqəsinin qorunması haqqında" Vyana Konvensiyasında əks olunan və sonradan dağıdıcı xüsusiyyət daşıyan maddələrə dair Monreal protokolunda həyata keçirilən ozon təbəqəsinin qorunması beynəlxalq təşəbbüsdür. Protokolda iştirakçılar tərəfindən öhdəliyə götürülmüş müəyyən hədlər, ozondağıdıcı maddələrin istehsalı və istehlakının tamamilə dayandırılması müəyyən olunmuşdur. Bu gün Vyana Konvensiyasına 173 dövlət qoşulub. Ozon qatı Günəşdən gələn ultrabənövşəyi şüaları udur, onların yer səthinə çatmasının qarşısını alır. Ozon qatının dağılmasında "antropogen faktorun" rolu elmi dairələrdə daha çox təhlükə mənbəyi kimi müzakirə olunur.