Lüğətlərdə axtarış.

Botanika — biologiyanın mühüm tərkib hissəsi olub, müstəqil bir elm kimi bitkilərin quruluşunu, təbiətdə yayılmasını, həyat tərzini, çoxalmasını, inkişafını, mənşəyini və s. tədqiq edən elm. Biologiya elmləri sisteminə daxildir. Botanikanın əsas bölmələri: sistematika (bitkiləri qohumluq baxımından qruplaşdırır və tarixini öyrənir), morfologiya (xarici görünüşü öyrənir), anatomiya (daxili quruluşunu öyrənir), embriologiya (mayalanma və toxum inkişafını öyrənir), biokimya (kimyəvi maddələr və kimyəvi prosesləri öyrənir) və s. == Tarixi == Botanika bir elm kimi qədim dövrlərdə yaranmışdır. Elmin meydana gəlməsi insan cəmiyyətinin bitkilərdən istifadə etməsi ilə əlaqədardır. E.ə 5–6-cı əsrlərdə yaşamış həkim Hippokrat 200-dən artıq dərman bitkisinə dair məlumat vermişdir. Qədim yunan alimləri Aristotel və Teofrast botanika elminin baniləri sayılır. E.ə. 4–3-cü əsrlərdə yaşamış filosof Teofrast 10 cildlik "Bitkilərin təbii tarixi" adlı əsərində 450 növ bitkini təsvir etmiş və onların təsnifatını vermişdir.

İohann Amman (ing. Johann Amman; 22 dekabr 1707 – 4 dekabr 1741, Sankt-Peterburq) — Böyük Britaniya botaniki. == Elmi fəaliyyəti == İohann Amman toxumlu bitkilər üzrə ixtisaslaşmışdır. == Əsərləri == Stirpium rariorum in Imperio Rutheno sponte provenientium icones et descriptiones / Collectae ab Joanne Ammano, M. D. Acad. Imper. scient. membro et botanices professore, Regiae Societatis Londinensis sodali; Instar supplementi ad Commentar. Acad. scient. Imper.

Bobinyi (fr. Bobigny) — Fransanın İl-de-Frans regionun rayonlarından (fr. Arrondissement) biri. Departamenti — Sen-Sen-Deni. Suprefektura — Bobinyi. Rayonun əhalisi 2006-cı ildə 572.550 nəfər təşkil edirdi. Əhalinin sıxlığı — 8,675 nəf / km². Rayon ərazisi — 66 km².

Bitki coğrafiyası və ya fitocoğrafiya və ya botaniki coğrafiya — bitki və bitki qruplarının yayılma qanunauyğunluqlarını, eləcə də bitki aləmi müxtəlifliklərinin Yer kürəsində paylanmasını öyrənən botanika bölməsi. == Tədqiqat istiqamətləri == Bitki coğrafiyası bioloji obyektləri, həm bioloji (tipoloji, müqayisəli, ekoloji, tarixi), həm də coğrafi (kartoqrafiya, ölkəşünaslıq, rayonlaşdırma) metodlardan istifadə edərək populyasiya-növ (populyasiyalar, növlər, yarımnövlər, cinslər, fəsilələr və daha ali taksonomik dərəcələr), senotik (bitki qrupları və ya fitosenozlar) və biotik (məhəlli və ya daha böyük ölçüdə bitkilik, flora kompleksləri təşkil səviyyələrində tədqiq edir. == Tarixi == Bitki coğrafiyasının meydana gəlməsi e.ə. IV əsrin sonlarına təsadüf edir. Bu barədə Feofrastın "Bitkilər haqqında tədqiqatlar" adlı 4-cü kitabında qeyd edilmişdir. Müstəqil elm kimi XVIII əsrin sonu – XIX əsrin əvvəllərində formalaşmışdır. Alman botaniki K.L.Vildenov, onun tələbəsi A.Humboldt, İsveçrə botaniki O.Dekandol və danimarkalı alim Y.Skou – Botaniki coğrafiyanın baniləridir. Bitki coğrafiyasına dair faktiki materialların toplanması bir çox görkəmli botaniklərin ekspedisiya tədqiqatları ilə bağlıdır. XIX əsrdə ingilis bioloqu E.Forbs, botaniklər D.D. Huker, A. Dekandol, A. Qrizebax, A. Enqler, XX əsrdə ingilis botaniki D.Villis və amerikalı bioloq L. Kruaza bitki coğrafiyası nəzəriyyəsini xeyli zənginləşdirmişlər. == Müasir vəziyyəti == Müasir bitki coğrafiyası areal haqqında (bitkilərin xorologiyası); bitkilərin həyati formaları və onların Yer kürəsində paylanması günəş enerjisinin mənimsənilməsində, üzvi maddələrin əmələgəlməsində, oksigenin, karbonun və bütövlükdə Yer kürəsində bir çox digər həyati əhəmiyyətli birləşmələrin müxtəlif ərazilərdə və müxtəlif landşaftlarda dövranında, biomların ümumi məhsuldarlığında bitkilərin rolu (bitkilərin ekoloji coğrafiyası); yaşayış mühitinin müxtəlifliyi şəraitində bitkilərin məskunlaşması (bitkilərin dinamik coğrafiyası); bitki aləminin Yer kürəsində paylanmasını müəyyən edən zonallıq, sektorluq, hündürlük qurşaqları və s.

Henrix Fridrix Link (alm. Heinrich Friedrich Link‎; 2 fevral 1767, Hildeshaym[d], Aşağı Saksoniya – 1 yanvar 1851, Berlin) — Alman təbiətçisi və botaniki. == Əsərləri == "Elementa philosophiae botanicae", Berlin, 1824. "Handbuch zur Erkennung der nutzbarsten und am häufigsten vorkommenden Gewächse" 3 т., Берлин, 1829—33. "Jahresbericht über die Arbeiten für physiologische Botanik im Jahre 1840", 1842. "Vorlesungen über die Kräuterkunde", Berlin, 1843—45. "Flore portugaise", Берлин, 1809—40. "Icones plantarum selectarum horti regii botanici Berolinensis" Kristof Fridrix Otto ilə birlikdə, Berlin, 1820—28. "Enumeratio plantarum horti regii botanici Berolinensis" 2 c., Berlin, 1821—22. "Ueber die Gattungen Melocactus und Echinocactus", Berlin, 1827.

Botnik dənizi - Şimalda Botnik körfəzi ilə Şimali Kvarken boğazı, cənubda Aland dənizi və Arxipelaq dənizi ilə isə Cənubi Kvarken boğazı vastəsilə birrləşir. Bir çox mənbələrdə dəniz Botnik körfəzinin akvatoriyası hesab edilir və dəniz hesab edilmir. Şərqdə Finlandiyanın qərbi, qərbdə isə İsveçin şərq hissəsini yuyur. Dənizin sahəsi 79,000 km² təşkil edir. Maksimum dərinliyi 230 m, orta dərinlik 68 metrdir. Həcmi 4,340 km³, uzunluğu 350 km təşkil edir. Sahillərində Rauma və Rari (Finlandiya), Gövle və Sundsvall (İsveç) şəhərləri yerləşir. Ən iri limanları Umea (İsveç) və Vaasa (Finlandiya).

Manuela Boçini (26 iyul 1980) — İtaliyanı təmsil edən bədii gimnast. == Karyerası == Manuela Boçini İtaliyanı 1996-cı ildə Atlanta şəhərində baş tutan XXVI Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və qrup turnirində 7-ci pillənin sahibi olub.

Phytoseius cotini (lat. Phytoseius cotini) — phytoseiidae fəsiləsinin phytoseius cinsinə aid heyvan növü. == İstinadlar == Phytoseius cotini Catalogue of Life saytında Mites GSDs: PhytoseiidBase.

Botanik-sistematiklərin siyahısı — Bitkilərin binominal elmi adlarında qeyd olunması üçün işarələnmiş botaniklərin qısalmış adlarının siyahısı. Mənbə: International Plant Names Index (IPNI) saytı. Siyahıda hansısa qısaldılmış müəllif adlarına rast gəlməmisinizsə, IPNI saytında axtarış apara bilərsiniz: IPNI saytında müəllifin qısaldılmış adına görə axtarış.

Botanik-sistematiklərin siyahısı — Bitkilərin binominal elmi adlarında qeyd olunması üçün işarələnmiş botaniklərin qısalmış adlarının siyahısı. Mənbə: International Plant Names Index (IPNI) saytı. Siyahıda hansısa qısaldılmış müəllif adlarına rast gəlməmisinizsə, IPNI saytında axtarış apara bilərsiniz: IPNI saytında müəllifin qısaldılmış adına görə axtarış.

Robert Broun, Robert Braun (ing. Robert Brown, 21 dekabr 1773[…] – 10 iyun 1858[…], London) — XVIII-XIX əsrlərdə yaşamış britaniyalı (şotland) botanik, bitki morfoloqu və təsnifatçısı, Broun hərəkətinin müəllifi. == Həyatı == 21 dekabr 1773-cü ildə Şotlandiyada Montroz şəhərində dünyaya gəlmiş, Aberdində, Edinburq universitetində 1789-1795 ci illərdə tibb və botanikadan təhsil almışdır. Ferdinand Bauer ilə Avstraliya və Tasmaniya kimi adaları gəzərək bir çox bitkilər növləri aşkar etmişlər. 1805-ci ildə Robert Broun Böyük Britaniyaya qayıdan zaman 4 minə yaxın bitki götürmüşdü. Robertin xidməti əvəzsiz olduğuna görə 1849-1853-cü illər ərzizndə Londonda "Lineya cəmiyyəti"nin prezidenti olmuşdu. Robert 10 iyun 1858-ci ildə vəfat etmiş və Londonda dəfn edilmişdi. == Həmçinin bax == Broun hərəkəti == Mənbə == Ford B. J. Brownian movement in Clarkia pollen: a reprise of the first observations // The Microscope. 1992. Vol.

Robert Broun, Robert Braun (ing. Robert Brown, 21 dekabr 1773[…] – 10 iyun 1858[…], London) — XVIII-XIX əsrlərdə yaşamış britaniyalı (şotland) botanik, bitki morfoloqu və təsnifatçısı, Broun hərəkətinin müəllifi. == Həyatı == 21 dekabr 1773-cü ildə Şotlandiyada Montroz şəhərində dünyaya gəlmiş, Aberdində, Edinburq universitetində 1789-1795 ci illərdə tibb və botanikadan təhsil almışdır. Ferdinand Bauer ilə Avstraliya və Tasmaniya kimi adaları gəzərək bir çox bitkilər növləri aşkar etmişlər. 1805-ci ildə Robert Broun Böyük Britaniyaya qayıdan zaman 4 minə yaxın bitki götürmüşdü. Robertin xidməti əvəzsiz olduğuna görə 1849-1853-cü illər ərzizndə Londonda "Lineya cəmiyyəti"nin prezidenti olmuşdu. Robert 10 iyun 1858-ci ildə vəfat etmiş və Londonda dəfn edilmişdi. == Həmçinin bax == Broun hərəkəti == Mənbə == Ford B. J. Brownian movement in Clarkia pollen: a reprise of the first observations // The Microscope. 1992. Vol.

Məmmədov Tofiq Sadıq oğlu (10 fevral 1957, Dırnıs, Ordubad rayonu – 19 may 2022, Xızı rayonu) — AMEA Dendrologiya İnstitutunun direktoru, biologiya elmləri doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü (2006). == Həyatı == Tofiq Məmmədov 10 fevral 1957-ci ildə Naxçıvan MSSR-in Ordubad rayonunun Dırnıs kəndində anadan olmuşdur. 1964–1974-cü ildə Ordubad rayonu, Dırnıs kənd orta məktəbində təhsil almışdır. 1975–1977-ci illərdə hərbi xidmətdə olmuşdur. 1982-ci ildə Azərbaycan İnşaat Mühəndisləri İnstitutunu inşaatçı mühəndis diplomu ilə bitirmişdir. 1982–1986-cı illərdə müxtəlif təşkilatlarında elektrik, usta, iş icraçısı, şöbə rəisi, baş mühəndis, tikinti idarəsinin rəisi vəzifəsində çalışmışdır. 19 may 2022-ci ildə işlə bağlı Xızı rayonuna gedərkən yol-nəqliyyat qəzası zamanı faciəli şəkildə vəfat edib. == Əmək fəaliyyəti == T. S. Məmmədov 1986-cı ildə AMEA-nın Botanika İnstitutunda direktor müavini, 1996-cı ildən isə AMEA-nın Dendrologiya İnstitutunda direktor vəzifəsində çalışır. "Landşaft memarlığı" laboratoriyasının rəhbəridir. 2000-ci ildə namizədlik, 2004-cü ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir.

Vaqif Novruzov (azərb. Novruzov Vaqif Seyfəddin oğlu‎; 1 iyul 1943, Quba rayonu) — Biologiya üzrə elmlər doktoru, Professor, AMEA-nın müxbir üzvü (2017) == Həyatı == Vaqif Novruzov 1 iyul 1943-cü ildə Quba rayonunun Rustov kəndində anadan olub. == Fəaliyyəti == === Elmi əsərləri === 1. Флорогенетический анализ лишайников Большого Кавказа. и вопрсы ее охрана (Монография), Баку:Элм,1990,324 с.; 2. Biological varietes of plants in South Caucasus and their protection. Vienna (Аustriya)2005 3. Анализ бриофлоры Гянджачайского бассейна. Журн: Естественные и технические науки» Москва, № 3(47). 2010, с.69-71.

Atpıtrağı (lat. Arctium) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Əli Həriri (kürd. Elî Herîrî) və ya Şeyx Əhməd Botani (1009 – 1079) — kürd şairi. O, kurmanc dilində yazırdı, klassik kürd sufi ədəbiyyatında qabaqcılı və kürd ədəbi ənənəsinin banisi hesab olunur. == Həyatı == Həriri 1009-cu ildə Botanın Hakkari mahalına bağlı Hərir kəndində anadan olmuşdur. Onun adını ilk dəfə XII əsrdə Əhməd Xani çəkmişdir və onun haqqında məhdud məlumatlar məlumdur. Həririnin poeziyası məhəbbət, Kürdüstan sevgisi, onun gözəl təbiəti və xalqının gözəlliyi üzərində qurulmuşdur. Şeirləri məşhur idi və bütün regiona yayılmışdı. Tarixçi Muhibbinin məlumatına görə, Həriri təhsil almaq üçün Dəməşqə köçmüşdür. Onun molla olduğu güman edilən Şeyx Əhməd adlı bir oğlu var idi.O, 1079-cu və ya 1080-ci ildə Cizrədə vəfat etmişdir. Onun məzarı müqəddəs yer sayılır və hər il çoxsaylı insan tərəfindən ziyarət edilir.

== AA-AS ==

== BA ==

C.A.Armstr. C.A.Gardner C.A.Mey. C.Abel C.Agardh C.B.Clarke C.Bab. C.Bauhin C.Bayer C.Bicknell C.C.Chang C.C.Cowan C.C.Gmel. C.Chr. C.D.Adams C.D.Bouché C.DC. C.Díaz C.E.Blanco C.E.C.Fisch. C.E.Cramer C.E.Hubb. C.E.Lundstr. C.Ehrenb. C.F.Gaertn.

D'Arcy d'Urv. D.A.Cooke D.A.Neill D.A.Reid D.A.Webb D.C.Eaton D.D.Keck D.Dietr. D.Don D.F.Cutler D.Fairchild D.G.Long D.I.Morris D.J.Crawford D.K.Bailey D.L.Jones D.L.Schulz D.Legrand D.Löve D.M.Moore D.Morris D.R.Hunt D.R.Morgan D.Schulz D.T.Cole D.W.Cutler D.Y.Hong DC. Dahl Dahlst. Dalla Torre Dalzell Dalziel Damboldt Dandy Danin Dans. Darwin Dav.T.Jenkins David Davidse Dawe de Bary de Boer de Lange De Puydt de Vries de Vriese de Wet De Wild. de Wit Deb Debeaux Decne. Degen Degl. Dekapr. Del. Delarbre Delavay Delchev.

E.-J.Gilbert E.A.Bruce E.A.Busch E.Aguirre E.B.Alexeev E.C.Hall E.D.Clarke E.Dahl E.Desv. E.F.Anderson E.Forst. E.Fourn. E.G.H.Oliv. E.G.Philippov E.H.Wilson É.Huet E.James E.L.Wolf E.M.Benn. E.Mey. E.Morren E.P.Perrier E.Peter E.Phillips E.Pritz. E.S.Kuprian. E.Salisb. E.Small E.Stearns E.Vilm.

F.A.Barkley F.A.C.Weber F.Allam. F.B.Forbes F.C.How F.C.Stern F.Dietr. F.G.Davies F.G.Schroed. F.H.Brandt F.H.Wigg. F.L.Bauer F.L.Tai F.Lestib. F.M.Bailey F.M.Knuth F.M.Leight. F.Maek. F.Michx. F.Muell. F.N.Alex.

G.Brückn. G.C.Kenn. G.D.Rowley G.Don G.E.Linds. G.E.Pollard G.F.Atk. G.F.Wilson G.Forst. G.Gaertn. G.Gerlach G.J.Charles G.J.Lewis G.L.Church G.L.Nesom G.L.Webster G.Lawson G.López G.M.Muell. G.M.Jansen G.M.Barroso G.Mann G.Mey. G.Moore G.N.Jones G.Nicholson G.P.Lewis G.S.Bunting G.S.Mill. G.Sauer G.Shaw G.Stev.

Z.Botsch. Z.G.Zhang Z.H.Chen Z.H.Tsi Z.Y.Zhu Z.Ying Zhang Zabel Zahn Zakirov Zanardini Zapał. Zappi Zardini Zefir. Zeyh. Zhmylev Zhuk. Zigra Zimmeter Zinn Zohary Zoll. Zotov Zoz Zucc. Zumagl.

Botaniki nomenklaturanın beynəlxalq kodeksi (BNBK) — yaradəlması və bitkilər, göbələklər və digər orqanizm qruplarının elmi adlarının yaradılması və tətbiqini nəzərdə tutan qayda və tövsiyələr. Zooloji və bioloji nomenklaturalardan asılı olmayaraq botaniki nomenklaturanın öz kodeksi var.