Lüğətlərdə axtarış.

Axtarışın nəticələri

  • затаить дыхание

    ...(обычно напряжённо вслушиваясь, притаившись) Слушать рассказчика, затаив дыхание.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ЗАТАИТЬ

    ...затаить в душе обиду ürəyində kin saxlamaq; ◊ затаить дыхание nəfəs almamaq, bir qədər nəfəsini dayandırmaq.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • затаить

    ...злобу. Затаить неприязнь. Затаить ревность. • - затаить дыхание

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ДЫХАНИЕ

    ...yeli, nəsim; ◊ до последнего дыхания son nəfəsədək; затаить дыхание bax затаить.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ЗАТАИТЬ

    gizlətmək, məxfi saxlamaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ЗАТАИТЬ

    _(рикIе) чуьнуьхун, чинеба рикIе хуьн

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • дыхание

    ...естественное дыхание с помощью определённых лечебных приёмов). Затаить дыхание. (стараться не дышать, чтобы не обнаружить себя, своего присутствия).

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ДЫХАНИЕ

    1. Nəfəs, nəfəs alma; 2. Tənəffüs

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ДЫХАНИЕ

    нефес къачун, нефес чIугун; нефес; ял

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • второе дыхание

    О приливе новых сил после упадка энергии, апатии.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • дыхание занялось

    см. дух занялся

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • едва дух, дыхание перевести

    С трудом, еле-еле дышать, не успеть отдышаться.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • притаить

    ...притаиванье = затаить 2) Притаить злобу. Притаить дыхание (= затаить дыхание).

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • дыханье

    -я; ср.; см. дыхание

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • трахейный

    см. трахея; -ая, -ое. Т-ая трубка. Т-ое дыхание (тип дыхания, свойственный насекомым).

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ЗАТАКТ

    yarımtakt

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ЗАТМИТЬ

    1. кьун, кIевун; мичIивун (мес. цифери цав). 2. пер. кьулухъ тун, кьулухъди авун, рикIелай ракъурун (са кар вичи хъсандиз авуналди масабур, рикIелай

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАТАКТ

    м mus. yanmtakt

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ЗАТАЩИТЬ

    сов. sürüyüb aparmaq, sürüyüb gətirmək, dartıb gətirmək; dartmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ЗАТМИТЬ

    сов. 1. qabağını kəsmək, qabağını tutmaq, örtmək, pərdələmək, çulğamaq; 2. məc. kölgədə buraxmaq, örtmək, keçmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • затакт

    ...которого начинается музыкальная фраза, мелодия. Сочинение начинается с затакта.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • затарить

    ...упаковать в какую-л. тару; расфасовать. Затарить весь картофель. Затарить морковь, капусту. Затарить добытый улов. 2) чем. Наполнить, загрузить полно

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • затащить

    ...кого-что Таща, волоча, принести, доставить куда-л.; втащить. Затащить мешок в дом. Затащить доски в сарай. Затащить бочку за угол. 2) что Унести куда

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • затмить

    ...(чем) Превзойти, отодвинуть на задний план. Крылов-баснописец затмил Крылова-комика. Затмить всех своими познаниями. Молодой человек затмил своим иск

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ЗАТАЩИТЬ

    1. тухун; гъун; галчIурна тухун; галчIурна гъун. 2. тухун, гъун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАЛАДИТЬ

    разг. 1. гьа са гафар тикрарун, гьа са макьам гваз акъвазун. 2. адет авун, куткун (са кар ийиз)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАПОИТЬ

    çox içirtmək, həddən artıq içirtmək (içki)

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ЗАПАСТЬ

    1. аватун (саниз). 2. пер. гьатун (рикIе, фикирда)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАПАРИТЬ

    1. (гьамамда) ргар цик кягъиз ккул хьтиндалди жендек гатана гьял авун. 2. ргар целди, бугъадалди хъуьтуьлрун, расун, гьял авун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАПАЛИТЬ₂

    нефес авун (балкIан, гьекь алаз яд гана ва я гзаф гьална)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАПАЛИТЬ₀

    цIай ягъун; цIай кягъун. ЗАПАЛИТЬ2 (туп) ягъун, ягъиз башламишун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАМАНИТЬ

    алцурарна (ягъалмишарна) гъун, алцурарна саниз чIугун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАЛАЯТЬ

    элуькьун (кицI), элуькьиз башламишун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАКАТИТЬ

    1. Sürüb aparmaq, sürüb salmaq; 2. Yumalatmaq, diyirlətmək, diyirlədib salmaq; 3. Vurmaq, çəkmək, ilişdirmək (sillə); 4

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ЗАКРЫТЬ

    1. Bağlamaq; 2. Örtmək; 3. Yummaq; 4. Yığışdırmaq, ləğv etmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ЗАПАРИТЬ

    1. Halsızlaşdırmaq, vurmaq(isti, dəm); 2 . Qaynatmaq; 3. Pörtmək; 4. Yormaq, tərlətmək (atı); 5. Yandırmaq, qızdırmaq, bişirmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ЗАРАЗИТЬ

    1. Yoluxdurmaq, xəstələndirmək; 2. Pozma(havanı); 3. Sirayət etdirmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ЗАГАДИТЬ

    разг. кьацIурун, чиркинрун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАГАСИТЬ

    элуьхърун, хкадрун, туьхуьрун (экв, цIай)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАГАТИТЬ

    см. гатить.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАГНИТЬ

    кутIун, ктIиз башламишун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАДАВИТЬ

    1. кутуна (акатна) кьин; трамвай задавил собаку трамвайдик акатна кицI кьена. 2. илисна (чуькьвена) кьин; баймишна кьин

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАДАРИТЬ

    савкьватар гун, пишкешар гун, гзаф затIар пишкешун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАЖАРИТЬ

    чурун (гъеридал, гьакI цIал); зажарить мясо як чурун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАКАЛИТЬ

    1. яд гун (гьулдандиз). 2. пер. лигимрун, мягькемрун, дурумлу авун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАКАТИТЬ

    ...закатить истерику шел-хвал акъудун, чIур хьайиди хьиз шехьун; закатить глаза вилер агалдарун (рацIамрихъди хкажун, винел алай къебекьдик ракъурун).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАКРЫТЬ

    1. кIевирун, кIевун. 2. акьалун. 3. агалун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • затаиванье

    ...ср. Затаиванье драгоценностей. Затаиванье неприязни. Затаиванье дыхания.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ВДЫХАНИЕ

    nəfəs alma, hava alma, tənəffüs

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ВДЫХАНИЕ

    ср мн. нет nəfəsalma, hava alma; tənəffüs

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • вдыхание

    см. вдохнуть; -я; ср.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • пихание

    -я; ср. к пихать 1), 2) и пихаться.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • чихание

    см. чихать

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • затаивать

    I см. затаить, затаивание II см. затаить; -аю, -аешь; нсв.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ЗАТАИВАТЬ

    несов., см. затаить.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАТАИВАТЬ

    несов. bax затаить.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ЗАПАЯТЬ

    луьгьуьм гун, луьгьуьмдалди расун, галкIурун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАСТАВИТЬ

    məcbur etmək, vadar etmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ЗАПЛЫТЬ₁

    1. цIрана авахьун, акьалтун; свечка заплыла шем цIрана авахьна, шеминал авахьна хъуцIур акьалтна. 2. акьалтун; дакIун; глаза заплыли жиром вилерал пи

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАСТЫТЬ

    1.soyumaq; 2. Donmaq; 3. Üşümək, keyimək; 4. Laxtalanmaq; 5. Mat qalmaq, donub qalmaq; 6. Dayanmaq, inkişafdan qalmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ЗАПЛЫТЬ₀

    сирнавна фин

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЗАСТАТЬ

    1. Tapmaq, görmək; 2. Gəlib görmək, üstünə çıxmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • затаивание

    = затаиванье, затаивать; см. затаить

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • на едином дыхании

    см. дыхание

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • NƏFƏS

    дух, дыхание, вздох

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • затаиваться

    I см. затаиться; -аюсь, -аешься; нсв. II см. затаить; -ается; нсв.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • дух занялся

    = дыхание занялось Затруднилось, остановилось дыхание (вследствие сильного волнения, при быстром движении и т.п.)

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • BRONXİAL

    прил. бронхиальный. Bronxial tənəffüs бронхиальное дыхание

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • MIŞILTI

    сущ. ровное, спокойное дыхание спящего ребёнка

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • MİTOXONDLAR

    ...гистол., физиол. митохондрии (органоиды, обеспечивающие клеточное дыхание)

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ДЫХАТЕЛЬНЫЙ

    anat. дыхание söz. sif.; дыхательные органы tənəffüs orqanları.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • держать камень за пазухой, за душой

    на кого, против кого Затаить злобу на кого-л., иметь в душе намерение мстить, вредить кому-л.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • HƏNİRTİ

    ...соприкосновения чего-л. с чем-л.). Hənirti səsləri звуки шороха 2. дыхание. Hənirti hiss etmək чувствовать дыхание; hənirti gəlir (eşidilir) чувствуе

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • İDARƏOLUNAN

    ...İdarəolunan proses управляемый процесс, idarəolunan tənəffüs управляемое дыхание

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • жаберный

    см. жабры; -ая, -ое. Ж-ое дыхание. Ж-ые животные.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ускоренно

    см. ускоренный; нареч. Дыхание было ускоренно. Ускоренно готовить кадры производства.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • дух захватило

    Дух (дыхание) захватило, безл. Трудно, тяжело дышать (от быстрого движения, от холода, ветра, от волнения, от избытка чувств) Дух захватило в парилке.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ЗАДЕРЖАТЬСЯ

    ...yubanmaq, ləngimək, gecikmək; 2. kəsilmək, tutulmaq, yavaşımaq; дыхание задержалось nəfəsi(m) kəsildi.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • TƏNƏFFÜS

    1. дыхание; 2. перемена (в школе), антракт (в театре); 3. отдых, перерыв, передышка; 4. дыхательный;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • насморочный

    см. насморк; -ая, -ое.; разг. Н-ое дыхание. Н-ая погода.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • наструниться

    ...св. Ощутить состояние напряжённости; напрячься. Наструнилась и затаила дыхание.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • перевести дух

    Перевести дух (дыхание) 1) Свободно вздохнуть, отдышаться. 2) Сделать небольшой перерыв, передышку; отдохнуть.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • RESPİRASİYA

    I сущ. мед. респирация (дыхание) II прил. респирационный. Respirasiya aparatı респирационный аппарат

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • YANĞILI

    прил. с жаждой; страстный. Yanğılı nəfəs страстное дыхание; yanğılı səslə от души, страстно

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • дыхательный

    см. дыхание 1); -ая, -ое Дыхательный центр. Д-ая гимнастика. Д-ое горло (трахея).

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • бездыханный

    ...-нно., высок. см. тж. бездыханно Не дышащий, мёртвый; затаивший дыхание.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • СПЕРЕТЬ

    разг. 1. чуькьуьн. 2. кьун, дар хьун; у него дыхание сперло адан нефес кьуна, нефес дар хьана.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • İNTROMOLEKULYAR

    ...биол. интромолекулярный. İntromolekulyar tənəffüs интромолекулярное дыхание (выделение углекислого газа растениями без поглощения кислорода)

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TIXACLANMAQ

    ...воздухе, запахе); безл. спереть (сжать, стеснить, затруднить дыхание). Hava tıxaclandı воздух сперся; nəfəsim tıxaclandı дыхание мое спёрлось (дыхани

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • рот в рот

    ...нареч. Вдувая воздух в рот бездыханного человека. Искусственное дыхание "рот в рот".

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • гриппозный

    см. грипп; -ая, -ое. Гриппозный больной. Г-ое состояние, дыхание. Г-ая погода (способствующая распространению гриппа).

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • кордиамин

    ...средство, тонизирующее сердечно-сосудистую систему и восстанавливающее дыхание)

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • скрадывать

    ...скрадывает шаги. Шум падающей воды скрадывал звуки голоса. Скрадывать дыхание (сдерживать дыхание).

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • горячечный

    см. горячка; -ая, -ое. Г-ое состояние. Г-ое дыхание больного. Какое-то г-ое нетерпение овладело им.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • HÜCEYRƏDAXİLİ

    ...parazitlər внутриклеточные паразиты, hüceyrədaxili tənəffüs внутриклеточное дыхание, hüceyrədaxili həzm внутриклеточное пищеварение, hüceyrədaxili ka

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • уровняться

    ...гладким. Дорога хорошо уровнялась. 2) Стать ровным, плавным (о дыхании) Дыхание уровнялось.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • HƏNİR

    сущ. слабый голос; дыхание; həniri batdı kimin заткнулся (замолчал) кто, hənirin gəlməsin чтобы не было слышно твоего дыхания (твоего голоса)

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • астматический

    ...астматик. Астматический бронхит (с симптомами астмы). Астматический кашель. А-ое дыхание (характерное для астматика).

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • клубиться

    ...нсв. а) Подниматься, двигаться клубами. Клубился дым над избами. Дыхание паром клубится у рта. б) отт. Бурлить, вздымаясь волнами. Клубятся бурные по

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • TƏNGİTMƏK

    ...turistləri təngitmişdi духота утомила туристов, nəfəsini təngitmək стеснять дыхание

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
OBASTAN VİKİ
Divani
Divani — coşğun, təntənəli, döyüşkən ruhlu aşıq şeiri. Divani aşıq məclisinin girişində xüsusi saz havası ilə oxunan fəlsəfi-didaktik və dini-ürfani ruhlu klassik şeir şəkli. Daha çox əruz vəzninin rəməl bəhrində olub, aşıq poeziyasına divan ədəbiyyatından adlamışdır. Üç-beş bənddən ibarət olan divaninin hər bəndi dörd misradır. Divanini təşkil edən misralar 15–16 hecalı olur. Birinci bəndin üçüncü misrası sərbəst, I, II və IV misraları həmqafiyə, sonrakı bəndlərdən ilk üç misra bir-birilə, son misra isə birinci bəndin axırıncı misrası ilə həmqafiyə olur: aaba, ccca, ççça və s. Məsələn; Ələstidən bəli dedim. Nə xoş kamaldı yüküm, Bir gözəlin aşiqiyəm, vəsfi-camaldı yüküm. Həm dərindi, həm dayazdı, həm acıdı, həm şirin, Həmi dürdü, həmi gövhər, həm şəhdi-baldı yüküm. Nütfəsindən əyri olan tez göstərir isbatın, Hər ağac kökündə bitər, hər meyvə gözlər zatın.
Altait
Altait — mineral, PbTe. == Haqqında == Qalenitlə eyni quruluşludur. Kubik. Habitus kubik və kubik-oktaed­rik. Ayrılma{100} üzrə mükəmməl. Rəng qalayı-ağ. Parıltı metallik. Sərtliyi 3. Xüsusi çəkisi 8,19. Au-Ag kvars damarlarında digər tellurid və sulfidlərlə birlikdə.
Datsit
Dasit – narın dələnli, turş tərkibli riolit və orta tərkibli andezitin arasında keçid tipli maqmatik süxur. Adı qədim Roma Dakiyasından (Dacia) götürülüb. Növləri: pürüzlərin tərkibinə görə: avgitli, biotitli, hiperstenli, hornblendli, tridimitli, enstatitli; teksturuna görə: porfir, afir; quruluşuna görə: hioladasit; yaşına görə: neodasit, paleodasit; yaatma şəraitinə görə: intruziv, effuziv; dəyişilməsinə görə: kaynotip, paleotip. == Tapılması == Dasit lava axınlarında, lava gümbəzlərində, daykalarda, sillərdə və piroklastik tullanıtlarda rast gəlinir. O adətən subduksiya zonasından yuxarıda qitə plitəsinin üstündə, nisbətən cavan okean plitəsinin əridiyi yerdə tapılır. == Mineraloji tərkib == Riolit və andezit arasında mövqe tutduğuna görə dasitin andezitə nisbətən daha çox kvarsı, riolitə nisbətən isə daha çox plagioklazı olur.Afir quruşlu, açıq boz, yaşılımtıl boz vulkanik süxurdur. Plagioklaz feldşpatlar tez-tez oliqoklaz, andezin və labradoritlər olur. Dasit qranodioritin narın dənəli effuziv ekvivalenti (analoqu) hesab olunur. Plagioklaz bir çox dasitdə ən bol mineralır. Dasitin tərkibindən bundan başqa kvars, biotit, hornblend, avgit və enstatit də rast gəlinir.
Latit
Latit — möhtəviləri və əsas kütləsi kaliumlu və kaliumlu-natriumlu çöl şpatlarından (ortoklaz, sanidin) və əsasən andezindən və ya bəzən labradordan ibarət olan traxiandezit bazalt süxur tərkibində müəyyən miqdarda rəngli minerallar (avgit, olivin, biotit), bəzən kvars möhtəviləri iştirak edir. Monsonitin effuziv anoloqu. Köhnəlmiş termin. == İstinadlar == == Mənbə == Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press, 2006.
Zabit
Zabit (alm. Offizier‎) — əsasən hərbçi məmurlara verilən bir vəzifə növü. Polis və başqa xidmət orqanlarında da istifadə olunur. Zabit vəzifəsi rütbələrinə görə iki yerə bölünür: Kiçik zabit heyəti və Ali zabit heyəti.
Zarat
Zarat (İsmayıllı) — Azərbaycanın İsmayıllı rayonunda kənd. Zarat (Siyəzən) — Azərbaycanın Siyəzən rayonunda kənd. Zarat (Dəvəçi) — Azərbaycanın Dəvəçi rayonunda kənd. 30 dekabr 1997-ci ildə ləğv olunub. Dərə Zarat — Azərbaycanın Siyəzən rayonunda kənd. Zaratxeybəri — Azərbaycanın Şamaxı rayonunda kənd. Zarat — Dəvəçi rayonu ərazisində çay.
Ayaq divanı
Ayaq divanı — Osmanlı imperiyasında fövqəladə vəziyyətlərdə padşahın rəhbərliyi ilə çağırılan və padşahdan başqa hər kəsin ayaq üstə dayanmalı olduğu divan məclisidir. == Tarixi == XVI əsrdə yalnız bir neçə dəfə çağırılan ayaq divanı, XVII əsrdə tez-tez rastlanmışdır. XVI əsrə aid ayaq divanları daha çox padşah tərəfindən saray xaricində toplanmışdır. Mustafa Selaniki öz əsərində qeyd edir ki, Sultan Süleyman Qanuni tərəfindən çağırılan ilk ayaq divanı 1564 tarixində baş tutmuş, səbəbi isə sədrəzəm Əli Paşanın qeyri-müsəlman bir memarı haqsız yerə həbs etdirməsi olmuşdur. Sultan Süleyman tərəfindən çağırılan ikinci ayaq divanı isə tacir və hacılarla dolu bir Osmanlı gəmisinin Malta quldurları tərəfindən ələ keçirilməsi səbəbilə çağırılmışdır. XVII əsrdə padşah əmriylə toplanan ayaq divanları IV Murad və IV Mehmed səltənətlərinə təsadüf edir. IV Muradın 8 iyun 1632 tarixində Sənan Paşa köşkündə çağırdığı ayaq divanı, onun dövlət idarəsini ələ almasında mühüm rol oynamışdır. IV Mehmedin səltənətində padşah əmriylə çağırılan ayaq divanı isə, Ədirnə yaxınlığında qurulan çadırda 15 oktyabr 1658 tarixində çağırılmışdır. Ayaq divanında səfərdən yenicə dönmüş Körpülü Mehmed Paşa ilə şeyxülislam, başqazılar və yeniçəri ağaları iştirak etmiş, padşah bu divanda Abxaz Həsən ağa üzərinə tərtiblənən səfər üçün ordu rəhbərləri ilə məsləhətləşmişdir. Eyni zamanda bu divanda dövrün şeyxülislamı Bolevi Mustafa Əfəndi Abxaz Həsən ağanın ölümü ilə bağlı fətva vermişdir.
Divani-hikmət
"Divani-hikmət" (Hikmət evi) - ilk ədəbi məclis "Divan-ı Hikmət" ("Hikmət Evi") XIX əsr. Azərbaycanda qurulan ilk ədəbî məclislərdən biridir. 1820-1830-cu illər arasında, Gəncədə, şair Mirzə Şəfi Vazeh tərəfindən qurulmuş, 1841-ci ildə onun Tiflisə köçməsi səbəbiylə, 1841-1846-cı illər arası faaliyətini Tiflisdə davam etdirmişdir. Yığıncaqlarına Azərbaycan şairləriylə bir arada ruslar, almanlar, ermənilər və b. da qatıldığı tək ədəbî məclisdir. "Divan-ı Hikmət'in faaliyətləri və toplantıları, Tiflisdə 1852-ci ilə, Mirzə Şəfi Vazehin ölümünə qədər, Gəncədə isə 1882-ci ilə, Mirzə Mehdi Nacinin ölümünə qədər davam etmişdir.
Divani xətti
Divani xətti — Ərəb xətt növü. == Tarixi == Nəstəliq xəttinin iranlı xəttatlar tərəfindən ixtirasından sonra iranlı xəttatlarla Osmanlı xəttatları arasında əsl rəqabət başlanır. Osmanlı xəttatları nəstəliq xəttini dəyişdirərək yeni –divani xəttinin əsasını qoyurlar. Yəni, divani xəttini osmanlılar, daha dəqiq, XV əsrin xəttatı İbrahim Münif yaratmışdır. Bu xətt növü yaradıldıqdan sonra bir çox müsəlman ölkələrində yayılmış, Osmanlı dövlətində pul vəsiqələri, verilən hökm, əmr və fərmanlar, habelə məktub və digər yazılı sənədlər məhz divani xətti ilə yazılmağa və çap olunmağa başlanmışdır. Divani xətti ilə kitab üzü köçürülməsinə o qədər də əhəmiyyət verilməmişdir. AMEA Əlyazmalar İnstitutunda divani xətti ilə yazılmış sənədlər mövcuddur ki, onların da arasında M.F.Axundovun adına Türkiyədə tərtib edilmiş fərman diqqəti xüsusilə cəlb edir. Burada həmçinin təmiz divani xətti ilə yazılmış 7 ərəbdilli əlyazma kitabı və divani ünsürlü nəsxlə köçürülmüş daha bir ərəbdilli əlyazma qeydə alınmışdır. Sonralar divani təkmilləşdirilərək özünün hazırkı mükəmməl görünüşünə çatdırılmışdır. Hazırda divaninin iki növü – qəliz divani və qırma divani mövcuddur.
Divanı-Kəbir
Divanı-Kəbir (Böyük Divan) və ya Divanı Şəmsi Təbrizi, Məhəmməd Cəlaləddin Ruminin söylədiyi ilahi eşq şeirlərindən ibarət olan, 44 min 8 yüz 34 beyitlik (rübai beytləri ilə birlikdə təxminən 50 min beyt) şeirlərdən ibarət əsərdir. Mövlananın "Aşiqlər Divanı" formasında adlandırdığı əsər eyni zamanda "Şəms Divanı", ya da "Divan-ı Şəmsi Təbrizi" kimi anılır. Divan ədəbiyyatında divanların şairlərinin adları ilə anılması ənənəsinə uyğun olmayan bu son adlandırma; Mövlananın qəzəllərinin sonunda öz adı əvəzinə (bir neçə istisna xaricində) hər zaman Şəmsi Təbrizi adından istifadə etməsindən irəli gəlir. == Xarakteri == Əsər, Xorasan vilayətinin xalq farscası ilə yazılmışdır. Yek avaz qəzəllərdən ibarətdir. Mövlana bu qəzəllərində, "Şəms (günəş) başda olmaq üzrə, bağ-bağça, gül-bülbül, aşiq-məşuq, dəniz-damla, mey-saqi kimi simvollarla ilahi məhəbbəti həmişə ön planda tutur; Məsnəvi olduğu kimi Allaha qovuşmadan könlünün rahatlıq tapmayacağını, ilahi eşqi yazan aciz qalıb qələminin qırıldığını, bu dünyanın bir palçıqdan ibarət olduğunu, çox yeməyin mənzilə çatmağa əngəl təşkil etdiyini, artıq ağla olan üstünlük və ucalığını, nəfsin pisliyini,miskin- miskin oturan insanların bu tənbəllikləri məqsədə (ilahi aşmaq) çata bilməyəcəyini, gecələrini yatmaqla deyil də eşq və ibadətlə keçirilməsi lazım olduğunu” vurğulayaraq şeirlərini didaktik bir üslubla deyir. Bəzi şeirlərində də qəzəlin ruhundan fərqli olaraq sosial mövzulara girir; Rüşvət yeyən qaziləri tənqid edir; Yalançı şeyxləri, şovinist alimləri mənfəət və zəlil kimi səciyyələndirir; Bazar yerlərindən, toy adətlərindən, küçədə oynayan uşaqlardan, zülmətə müqavimətdən və azadlıqdan bəhs edər. == Divan-i Kəbrin ən qədim əl yazıları == İstanbul-Süleymaniyyə Kitabxanası Əsəd Əfəndi Kitabları, No:2693 347 Səhifə, Səlcuqlu nəsx yazısı, xəttatı məlum deyil, 13-ci əsr sonlarında yazıldığı təxmin edilir. Vatikan-Bibliotheca Vaticana, Pers.130 270 Səhifə, Səlcuqlu nəsx, xəttatı müəyyən deyil, 13-ci əsr sonlarına doğru yazıldığı güman edilir. Dublin-Krister Beatty Library 309 Səhifə, Səlcuqlu nəsx, xəttatı müəyyən deyil, 13-ci əsr sonlarına doğru yazıldığı güman edilir.
Divanə Bəhlul
Bəhlul Danəndə — Yaxın Şərqdə folklor surəti. Bəhlul adı ilə məşhur olan Bəhlul Danəndə 9-cu əsrdə Bağdadda yaşamışdır. Rəvayətə görə, o, tarixi şəxsiyyət Harun ər-Rəşidin qardaşı olub, siyasət və səltənət taxtından üz döndərmiş, özünü dəliliyə vurub, incə sözləri ilə xalq arasında şöhrət qazanmışdır. Rəvayətlərdə həmçinin Bəhlulun İmam Cəfəri-Sadiqin səhabəsi olduğu, onlara qarşı təqiblərin olması üzündən özünü dəli kimi göstərməsi də qeyd olunur. Əsasən, ərəb folkloru surəti olan Bəhlul Danəndə, dünya folklorundakı "ağıllı axmaqlar"ın Şərq prototipidir. Bəhlul danəndə bir çox lətifə, didaktik şeir və hekayənin hökmdar, ruhani və varlılara qarşı çıxan hazırcavab, tədbirli və müdrik qəhrəmanıdır. Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatında da Bəhlul Danəndənin adı ilə bağlı lətifələr var. Xalq arasında Divanə Bəhlul kimi də tanınmışdır. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == "Ön söz". Məmmədhüseyn Təhmasib.
Ülufə divanı
Ülufə — Qapıqulu əsgərlərinə, yeniçərilərə və bəzi saray adamlarına üç ayda bir dəfə verilən maaş. Gündəlik olaraq hesablanan bu maaş Ədalət Meydanında xüsusi mərasimlə ödənilirdi. Əvvəlcə yeniçərilər saray mətbəxi önündə, sipahi əsgərləri isə saray anbarları önündə sırayla düzülməli idi. Daha sonra ülufələr paylanılırdı. Ardından yeniçərilərin önünə qapaqlı qazanlarda aş, ət və şorbalar düzülürdü. Əsgərlərin ülufələrindən razı olub-olmaması bu yeməkləri yemələrindən asılı idi. Əgər əsgərlər yeməkləri yesələr, deməli aldıqları maaşdan razıdılar. Ancaq Osmanlı tarixi boyunca bir çox dəfə ülufə divanı dağılmış, əsgərlər aldıqları maaşda narazı qalıb yemək qazanlarını aşırdıb üsyan çıxarmışdır.
Fatehlərin divanı
Fatehlərin divanı — 1997-ci il Azərbaycan istehsalı dram filmi. == Məzmun == Filmdə böyük türk xaqanları Haqq divanında toplaşaraq sərkərdə Əmir Teymuru divana çəkirlər. Sonda isə Teymur (Fuad Poladov) haqqında ədalətli qərarın çıxarılması tamaşaçıların ixtiyarına verilir. == Film haqqında == Film Nejdat Sevincin "Duruşmalar" pyesinin motivləri əsasında çəkilmişdir.
Batail zona
Marina Zablit
Marina Zablit (d. 4 mart 1987) — Braziliyanı təmsil edən su poloçusu. == Karyerası == Marina Zablit, Braziliya yığmasının heyətində 2016-cı ildə Braziliyanın Rio-de-Janeyro şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında mübarizə apardı. Yeddinci pillə uğrunda görüşdə Çin yığmasına 5:10 hesabı ilə məğlub olan Braziliya yığması, Rio-de-Janeyro Olimpiadasını 8-ci pillədə başa vurdu.
Mattyu Zammit
Dərə Zarat
Dərə Zarat — Azərbaycanın Siyəzən rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 19 may 1993-cü il tarixli, 611 saylı Qərarı ilə Siyəzən rayonunun Zarat kənd Sovetinin Dərə Zarat kəndi Beşdam kənd Sovetinin tərkibinə verilmişdir. == Toponimikası == XIX əsrdə Zarat kəndindən çıxmış ailələrin dərədə saldığı yaşayış məntəqəsidir. Bəzən Yenikənd də adlandırılmışdır. Oykonim "dərədə salınmış Zarat kəndi" deməkdir. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Ataçayın sağ sahilindən 3 km. aralı, Yan silsiləsinin (Böyük Qafqaz) yamacında yerləşir. == Əhalisi == Əhalisinin sayı 36 nəfərdir.
Fatai Adeyemo
Fatai Adeyemo — Nigeriyanı təmsil edən stolüstü tennisçi. == Karyerası == Fatai Adeyemo Nigeriyanı 1988-ci ildə Seul şəhərində baş tutan XXIV Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və cüt turnirdə 29-cu pillənin sahibi olub.
Qramafonçiçək batat
Qramafonçiçək batat (lat. Ipomoea batatas) – i̇pomeya cinsinə aid bitki növü. Batat şirin kartof da adlanır. Kartofa oxşayır, əsasən Çində, Cənubi Amerikada, Yaponiyada, Hindistanda, Yeni Zelandiyada, Türkmənistanda və Şimali Qafqaz bölgəsində yayılmışdır. Batat istisevən çoxillik bitkidir. Uzunsov formalıdır, çəkisi 0,3-dən 1,5 kq-a qədərdir. Tərkibində orta hesabla 72,5% (7-175%) su, 3,75% zülal, 24% karbohidrat, o cümlədən 15-20% nişasta və 1,2-2% şəkər, 0,8-1,5% mineral maddə, 1% sellüloza vardır. 100 qr batat 466 kCoul enerji verir. Tərkibində 397 mq% K, 49 mq% P, 1 mq% Fe, vitaminlərdən mq%-lə: C – 23, B1 – 0,10, B2 – 0,05, P – 0,5 və 0,3 mq% karotin vardır. Batatın ətli hissəsi ağ-qırmızı və ya çəhrayı olur.
Zabit Allahverdiyev
Zabit Məhəmmədşərifov
Zabit Əhmədoviç Məhəmmədşərifov (rus. Забит Ахмедович Магомедшарипов; 1 mart 1970) — Avar əsilli Rusiya qarışıq döyüş sənətkarı, hal-hazırda Ultimate Fight Çempionatının (UFC) yüngül çəki divizionunda yarışır. 30 İyul 2020 tarixinə görə, UFC yarım-yüngül çəki (featherweight) dərəcələrində 3-cü yerdədir. == Həyatı == Dağıstanda Xasavyurt şəhərində anadan olub. Əslən avardır. 10 yaşında sərbəst güləşlə məşğul olmağa başladı. Bir müddət kikboksinq və futbol ilə məşğul oldu. 2003-cü ildən etibarən Uşhu Sanda məşqlərinə başladı. 2012-ci ildən qarışıq döyüş sənətlərində yarışmağa başladı. Ailəli deyil.
Zabit Nəbizadə
Zabit Nəbizadə (1 may 1965, Şıxzahırlı, Şamaxı rayonu) — Azərbaycan Respublikasının Xalq Artisti == Həyatı == Zabit Nəbizadə 1965-ci ildə Şamaxı rayonunun Şıxzahırlı kəndində doğulub. Zabit Nəbizadə 1991-1995-ci illərdə A.Zeynallı adına Azərbaycan Dövlət Musiqi Texnikumunun "Solo oxuma" (xanəndəlik) şöbəsində, 1996-2000-ci illərdə isə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin "Teatr kollektivinin rejissoru" fakültəsində təhsil almışdır. 2000-ci ildən Bakı Musiqi Kollecində müəllim kimi fəaliyyət göstərən Zabit Nəbizadə, 2003-cü ildən Azərbaycan Milli Konservatoriyasının muğam şöbəsində pedaqoq kimi çalışır. Sənətçi dəfələrlə xarici ölkələrdə qastrol səfərlərində Azərbaycanı layiqincə təmsil etmişdir. 2005-ci ildə Əməkdar Artist fəxri adına layiq görülmüşdür. 2011-ci ildə isə Xalq artisti fəxri adına layiq görülmüşdür. 10 may 2019-cu ildə Prezident Mükafatına layiq görülmüşdür.
Zabit Quliyev
Zabit Adil oğlu Quliyev (6 iyun 1975, Ərəbxana, Kürdəmir rayonu) — Qarabağ müharibəsinin iştirakçısı, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı. == Həyatı == 6 iyun 1975-ci il Kürdəmir rayonunun Ərəbxana kəndində anadan olmuşdur. 1992-ci il Ərəbxana kənd orta məktəbini bitirdikdən sonra rayonda təsərrüfat işlərində çalışır. 1993-cü ildə isə Milli Orduya çağırılıb. == Döyüşlərdə iştirakı == Zabit Quliyev cəbhə bölgəsində xidmətə başlayır. Füzuli, Ağdam, Ağdərə, Tərtər cəbhələrində fərqlənir.Dəfələrlə düşmənin zirehli texnikalarını sıradan çıxarır. Təkcə Seysulan kəndində gedən döyüşlər zamanı ermənilərin dörd tankını məhv edib. == Ailəsi == Ailəlidir, bir övladı var. == Mükafatları == Azərbaycan Respublikası prezidentinin 4 aprel 1995-ci il tarixli 307 saylı fərmanı ilə Quliyev Zabit Adil oğlu “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adına layiq görülmüşdür. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Vüqar Əsgərov.
Zabit Səmədov
Zabit Mübariz oğlu Səmədov (belar. Забіт Самедаў; 21 iyun 1984, Candar, Qardabani rayonu) — Gürcüstanda azərbaycanlı ailəsində anadan olmuş, Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı və karyerası == Zabit Səmədov Gürcüstanda azərbaycanlı ailəsində anadan olub və 10 yaşında Minskə köçmüşdür. O, 9 yaşından idmanla məşğul olmağa başlamışdır. Əvvəllər o, Əziz Dursunovun təlimi altında 6 ay karate ilə məşğul olmuşdur. Sonra o Muay tay idman növü ilə məşğul olmağa başlayır. 1998-ci ildən etibarən o, Minskdə məşhur klub olan Chinuk GYM-də idmanını davam etdirir. O (en:Alexey Ignashov) və (en:Sergei Gur) ilə birlikdə məşqçi Dmitry Pioçeski təlimi altında məşqini sürdürür. Zabit Səmədov həvəskar karyerasında bir neçə dəfə dünya və avropa çempionu olmuşdur. Sonradan Zabit Səmədov peşakar döyüşlərə üz tutmuşdur.
Zabit Xəlilov
Zabit Cəmşid oğlu Xəlilov — 1-ci dərəcəli dövlət qulluqçusu, publisist, şair, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, "Qızıl qələm" və "H. Zərdabi" mukafatçısı. == Həyatı == Zabit (Dolğun) Xəlilov 30 mart 1959-cu ildə Qərbi Azərbaycanın Göyçə mahalında anadan olmuşdur. 1981-ci ildə Gəncə Dövlət Pedoqoji İnstitutunu, 1991-ci ildə Azərbaycan Politexnik İnstitutunu, 1987-ci ildə Azərbaycan KP MK-nin yanında Ali Partiya məktəbinin "partiya quruculuğu" fakultəsini "FƏRQLƏNMƏ" diplomları ilə bitirmişdir. 1981-1982-ci illərdə Daşkəsən Partiya Komitəsinin orqanı olan "Daşkəsən" qəzetinin nəzdində iki illik "Gənc muxbirlər" məktəbini bitirmişdir. 1981-1991-ci illərdə Daşkəsən Rayon Komsomol Komitəsində, Gəncə Şəhər Komsomol Komitəsində, Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı Mərkəzi Komitəsinin Beynəlxalq Gənclər Turizm bürosunda şöbə müdiri işləmişdir. 1991-1995-ci illərdə Gəncə İqtisadiyyat Mərkəzində şöbə müdiri vəzifəsində çalışmışdır. 1995-2013-ci illərdə Gəncə Şəhəri, Nizami Rayon İcra Hakimiyyətində Fövqəladə Hallar və Mülki Müdafiə Qərargahının rəisi vəzifəsində işləmişdir. Birinci dərəcəli dövlət qulluqçusudur. İşlədiyi müddətdə Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinin, Nizami Rayon İcra Hakimiyyətinin və Azərbaycan Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Gəncə Regional şöbəsinin "Fəxri Fərman"ları və qiymətli hədiyyələri ilə mükafatlandırılmışdır. 07 yanvar 2013-ci ildən Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsi "Respublika" qəzeti redaksiyasının bölgə müxbiridir.