Lüğətlərdə axtarış.

Botanika — biologiyanın mühüm tərkib hissəsi olub, müstəqil bir elm kimi bitkilərin quruluşunu, təbiətdə yayılmasını, həyat tərzini, çoxalmasını, inkişafını, mənşəyini və s. tədqiq edən elm. Biologiya elmləri sisteminə daxildir. Botanikanın əsas bölmələri: sistematika (bitkiləri qohumluq baxımından qruplaşdırır və tarixini öyrənir), morfologiya (xarici görünüşü öyrənir), anatomiya (daxili quruluşunu öyrənir), embriologiya (mayalanma və toxum inkişafını öyrənir), biokimya (kimyəvi maddələr və kimyəvi prosesləri öyrənir) və s. == Tarixi == Botanika bir elm kimi qədim dövrlərdə yaranmışdır. Elmin meydana gəlməsi insan cəmiyyətinin bitkilərdən istifadə etməsi ilə əlaqədardır. E.ə 5–6-cı əsrlərdə yaşamış həkim Hippokrat 200-dən artıq dərman bitkisinə dair məlumat vermişdir. Qədim yunan alimləri Aristotel və Teofrast botanika elminin baniləri sayılır. E.ə. 4–3-cü əsrlərdə yaşamış filosof Teofrast 10 cildlik "Bitkilərin təbii tarixi" adlı əsərində 450 növ bitkini təsvir etmiş və onların təsnifatını vermişdir.

Mütaliə — hər hansı mətndə verilmiş məlumatı əxz etməyə yönəlmiş kommunikasiya – əlaqə fəaliyyətidir. Bu kommunikasiyada müəllif, çap məhsulu, oxucu və ya oxucu auditoriyası iştirak edir. Tədris proqramının tələbinə uyğun olaraq oxucu məfhumunun məzmununu açmağa ehtiyac duyulur. Mütaliə mahiyyətcə fərdi psixoloji proses olsa da, cəmiyyətin sosial həyatına, ictimai marağın istiqamətlərinə, mövcud maraqların məhsulu olan yeni ideyaların yayılmasına, bütövlüklə hamının malına çevrilməsinə imkan yaradır. Məlumdur ki, insanların müxtəlif xarakterli maraqları və tələbatları olur. Hər bir kəsin özünəməxsus marağı, tələbatı mütaliə tələbatının və mütaliə marağının yaranmasına təsir göstərə bilir. Eyni zamanda insanın mütaliə marağının və mütaliə tələbatının reallaşmasında mühüm rol oynayır. İstər ümumtəhsil, istərsə də ali və orta-ixtisas məktəblərinin tədris proqramında nəzərdə tutulan biliklər insanın həyata fəal müdaxiləsi üçün kifayət deyildir. Təcrübələr göstərir ki, heç bir ali məktəb öz məzunu olan mütəxəssisə müəyyən ixtisas üzrə müasir həyatın tələbi həcmində məlumat və biliklər məcmusunu verə bilmir. Bu isə təbii haldır.

Morane (fr. Morane) — Tuamotu arxipelaqına daxil olan kiçik atoll (Fransa Polineziyası). Atollun sahəsi 2 km²-dir. Daxilində laqun vardır. Manqareva atollundan 110 km məsafədə yerləşir. İnzibati baxımından Qambe kommunasına daxildir. 2007-ci il məlumatına görə adada yaşayış yoxdur.

İohann Amman (ing. Johann Amman; 22 dekabr 1707 – 4 dekabr 1741, Sankt-Peterburq) — Böyük Britaniya botaniki. == Elmi fəaliyyəti == İohann Amman toxumlu bitkilər üzrə ixtisaslaşmışdır. == Əsərləri == Stirpium rariorum in Imperio Rutheno sponte provenientium icones et descriptiones / Collectae ab Joanne Ammano, M. D. Acad. Imper. scient. membro et botanices professore, Regiae Societatis Londinensis sodali; Instar supplementi ad Commentar. Acad. scient. Imper.

Kqalema Motlante (19 iyul 1949[…], Yohannesburq, Transvaal[d]) — Cənubi Afrika Respublikasının və Afrika milli konqresinin keçmiş vitse-prezidenti. Cənubi Afrika Respublikasının ilk tsvana dilli prezidenti. == Həyatı == 1977–1987-ci illərdə Robben ada həbsxanasında 10 il həbs cəzası çəkib. 1992–1997-ci illərdə Mədənçilər Milli İttifaqının baş katibi; 1997–2007-ci illərdə Afrika milli konqresinin baş katibi; 2007-ci il tarixindən Afrika milli konqresinin vitse-prezidenti; 20 may 2008-ci ildə Cənubi Afrika Parlamentinin deputatı və CAR-ın portfelsiz naziri; 25 sentyabr 2008-ci ildən 9 may 2009-cu ilə qədər Cənubi Afrika Respublikasının prezidenti; 9 may 2009-cu il tarixində CAR prezidenti Yaqub Zuma oldu, Motlante vitse-prezident oldu.

Henrix Fridrix Link (alm. Heinrich Friedrich Link‎; 2 fevral 1767, Hildeshaym[d], Aşağı Saksoniya – 1 yanvar 1851, Berlin) — Alman təbiətçisi və botaniki. == Əsərləri == "Elementa philosophiae botanicae", Berlin, 1824. "Handbuch zur Erkennung der nutzbarsten und am häufigsten vorkommenden Gewächse" 3 т., Берлин, 1829—33. "Jahresbericht über die Arbeiten für physiologische Botanik im Jahre 1840", 1842. "Vorlesungen über die Kräuterkunde", Berlin, 1843—45. "Flore portugaise", Берлин, 1809—40. "Icones plantarum selectarum horti regii botanici Berolinensis" Kristof Fridrix Otto ilə birlikdə, Berlin, 1820—28. "Enumeratio plantarum horti regii botanici Berolinensis" 2 c., Berlin, 1821—22. "Ueber die Gattungen Melocactus und Echinocactus", Berlin, 1827.

Metanın pirolizi- yüksək temperaturda 1200 – 1500 oC və reaksiya məhsullarının tez bir zamanda soyudulması ilə gedən prosesdir. Piroliz nəticəsində asetilen alınır ki, bu da son məqsəd deyil və üzvi sintez məhsullarının alınması üçün aralıq maddədir. Belə ki, metanın pirolizi təkcə asetilenin alınması üçün iqtisadi cəhətdən səmərəli olmadığından bu texnologiya adətən asetilenin digər məhsullara məsələn sintetik kauçuk emalı zavodlarında tətbiq edilir. Piroliz prosesinin effektivlik dərəcəsini müəyyən edən əhəmiyyətli faktor alınan və istifadə edilən karbohidrogenlərin yüksək temperatura davamlılığıdır. Karbohidrogenlərin termiki davamlılığı haqqında onların əmələ gəlməsinin sərbəst enerji temperaturunun dəyişməsini izləməklə mühakimə yürütmək olar. Verilmiş temperaturda sərbəst enerji nə qədər az olarsa, karbohidrogen bir qədər stabil olar. Bu asılılığın tədqiqi göstərdi ki, temperaturun artması ilə asetilenin stabilliyi artır, digər karbohidrogenlərdə stabillik enir.Bu onu göstərir ki, karbohidrogenlər müvafiq temperaturda asetilinə çevrilə bilərlər. Belə ,ki 1200 oC temperaturda asetilenin sərbəst əmələ gəlmə istiliyi, metanın sərbəst əmələgəlmə istiliyindən az olduğundan, bu asetilinin bilavasitə metandan alınmasını mümkün edir. Ancaq asetilen 1500 oC temperaturda termodinamiki cəhətdən stabil olmayıb, az bir zaman müddətində hidrogenə və karbona (duda) ayrıla bilər. Metanın pirolizindən alınan asetilenin parçalanmasının qarşısını almaq üçün piroliz qazlarının reaksiya zonasında qalma müddəti saniyənin yüzdə bir hissəsindən artıq olmamalıdır.

Qrigori Nikolayeviç Potanin (4 oktyabr 1835, Yamışlev qalası, Om vilayəti, Rusiya imperiyası — 30 iyun 1920, Tomsk, RF) — Rusiya coğrafiyası mütəxəssisi, etnoqraf, folklorist, botanist, publisist, ictimai xadim və Sibir bölgəsinin sosial-siyasi meylinin ideoloqlarından və təsisçilərindən biri. Potanin mərkəzi Asiyanı səyahət edən bir Viktoriya dövrü araşdırmaçı idi. Potanin bölgənin yerli bitkilərini siyahıya alan ilk insan idi. Potanin araşdırmaçılıqdan başqa, Sibir separatçı hərəkatı ilə həmfikir olan bir müəllif və siyasi aktivist idi. Qriqori Potaninin doğum tarixi mübahisəli məsələdir. Bütün inqilab-əvvəli mənbələr, coğrafiyaşünasın 2 fevral 1835 tarixini, yeni mənbələrsə 4 oktyabr 1835 və 3 oktyabr 1835 tarixlərini Potaninin doğum tarixi olaraq göstərir. Qriqori Nikolayeviç Potanin Yamışevski qalasında, bir kazak zabitinin ailəsində anadan olmuşdur. 1836-cı ildə Potaninin atasının rütbəsi alınmış və həbs olmuşdur. Qriqori 5 yaşında ikən dayısının evində yaşamağa getmişdir. Dayısının gözlənilməz ölümündən sonra o, 1842-ci ildə anasının yaşadığı kəndə geri qayıtmışdır.

Raciv Motvani (ing. Rajeev Motwani) - Google veb axtarış sisteminin yaradıcılarından biri, professor. Raciv Motvani 1962-ci il martın 26-da Hindistanın Yeni Dehli şəhərində anadan olub. Larri Peyc və Sergey Brinlə birlikdə dünyanın ən nəhəng internet axtarış sistemi olan Google veb axtarış sistemini yaradıb. O, 5 iyun 2009-cu ildə hovuzda boğularaq ölüb. Stenford Universitetinin professoru olan Raciv Motvani üzməyi bacarmırmış. Yaxınlarının sözlərinə görə, o üzgüçülük kursuna getməyi planlaşdırırmış. Professor gecə saatlarında hovuza yıxılıb. Xidmətçisi səhər işə gələrkən Kaliforniyadakı evində, bağçadakı hovuzda Motvaninin cəsədini tapıb.

Omar Momani (ərəb. عمر المومني‎, d. 25 aprel 1981) — İordaniya karikaturaçısı. Onun karikaturaları əsasən futbol mövzularını əhatə edir.

Gilli Motanq adası (ind. Pulau Gili Motang) — İndoneziyanın ərazisinə daxil olan ada. Sahəsi 30 km² təşkil edir. Ən hündür nöqtəsi 441 metr hündürlüyə malik Motanq dağıdır. Adanın təbiəti rəngarəngdir. Komodo varanının adada sayı 300 baş təşkil edir.

Amerika bizonu (lat. Bison bison) — boşbuynuzlular fəsiləsinin öküzlər yarımfəsiləsinə aid növ. Bizonun hündürlüyü 2 m, uzunluğu isə 2,5–3 m-ə çatır. Bədənindəki yun sıx olub boz-qonur rəngdə, baş və boyundakı yun isə qara-qonur rəngdədir. Bədənin ön hissəsi daha uzun tüklərlə örtülüdür. Başın alın hissəsi gnişdir. Kiçik qalın buynuzları yanlara doğru uzanıb. Buynuzların uc hissəsi içəriyə doğru yönəlib. Qulaqları qısa və ensizdir. Gözləri böyük və tünd rəngdə, boynu qısadır.

Botanik-sistematiklərin siyahısı — Bitkilərin binominal elmi adlarında qeyd olunması üçün işarələnmiş botaniklərin qısalmış adlarının siyahısı. Mənbə: International Plant Names Index (IPNI) saytı. Siyahıda hansısa qısaldılmış müəllif adlarına rast gəlməmisinizsə, IPNI saytında axtarış apara bilərsiniz: IPNI saytında müəllifin qısaldılmış adına görə axtarış.

Botanik-sistematiklərin siyahısı — Bitkilərin binominal elmi adlarında qeyd olunması üçün işarələnmiş botaniklərin qısalmış adlarının siyahısı. Mənbə: International Plant Names Index (IPNI) saytı. Siyahıda hansısa qısaldılmış müəllif adlarına rast gəlməmisinizsə, IPNI saytında axtarış apara bilərsiniz: IPNI saytında müəllifin qısaldılmış adına görə axtarış.

Robert Broun, Robert Braun (ing. Robert Brown, 21 dekabr 1773[…] – 10 iyun 1858[…], London) — XVIII-XIX əsrlərdə yaşamış britaniyalı (şotland) botanik, bitki morfoloqu və təsnifatçısı, Broun hərəkətinin müəllifi. 21 dekabr 1773-cü ildə Şotlandiyada Montroz şəhərində dünyaya gəlmiş, Aberdində, Edinburq universitetində 1789-1795 ci illərdə tibb və botanikadan təhsil almışdır. Ferdinand Bauer ilə Avstraliya və Tasmaniya kimi adaları gəzərək bir çox bitkilər növləri aşkar etmişlər. 1805-ci ildə Robert Broun Böyük Britaniyaya qayıdan zaman 4 minə yaxın bitki götürmüşdü. Robertin xidməti əvəzsiz olduğuna görə 1849-1853-cü illər ərzizndə Londonda "Lineya cəmiyyəti"nin prezidenti olmuşdu. Robert 10 iyun 1858-ci ildə vəfat etmiş və Londonda dəfn edilmişdi. Broun hərəkəti Ford B. J. Brownian movement in Clarkia pollen: a reprise of the first observations // The Microscope. 1992. Vol.

Robert Broun, Robert Braun (ing. Robert Brown, 21 dekabr 1773[…] – 10 iyun 1858[…], London) — XVIII-XIX əsrlərdə yaşamış britaniyalı (şotland) botanik, bitki morfoloqu və təsnifatçısı, Broun hərəkətinin müəllifi. 21 dekabr 1773-cü ildə Şotlandiyada Montroz şəhərində dünyaya gəlmiş, Aberdində, Edinburq universitetində 1789-1795 ci illərdə tibb və botanikadan təhsil almışdır. Ferdinand Bauer ilə Avstraliya və Tasmaniya kimi adaları gəzərək bir çox bitkilər növləri aşkar etmişlər. 1805-ci ildə Robert Broun Böyük Britaniyaya qayıdan zaman 4 minə yaxın bitki götürmüşdü. Robertin xidməti əvəzsiz olduğuna görə 1849-1853-cü illər ərzizndə Londonda "Lineya cəmiyyəti"nin prezidenti olmuşdu. Robert 10 iyun 1858-ci ildə vəfat etmiş və Londonda dəfn edilmişdi. Broun hərəkəti Ford B. J. Brownian movement in Clarkia pollen: a reprise of the first observations // The Microscope. 1992. Vol.

Məmmədov Tofiq Sadıq oğlu (10 fevral 1957, Dırnıs, Ordubad rayonu – 19 may 2022, Xızı rayonu) — AMEA Dendrologiya İnstitutunun direktoru, biologiya elmləri doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü (2006). Tofiq Məmmədov 10 fevral 1957-ci ildə Naxçıvan MSSR-in Ordubad rayonunun Dırnıs kəndində anadan olmuşdur. 1964–1974-cü ildə Ordubad rayonu, Dırnıs kənd orta məktəbində təhsil almışdır. 1975–1977-ci illərdə hərbi xidmətdə olmuşdur. 1982-ci ildə Azərbaycan İnşaat Mühəndisləri İnstitutunu inşaatçı mühəndis diplomu ilə bitirmişdir. 1982–1986-cı illərdə müxtəlif təşkilatlarında elektrik, usta, iş icraçısı, şöbə rəisi, baş mühəndis, tikinti idarəsinin rəisi vəzifəsində çalışmışdır. 19 may 2022-ci ildə işlə bağlı Xızı rayonuna gedərkən yol-nəqliyyat qəzası zamanı faciəli şəkildə vəfat edib. T. S. Məmmədov 1986-cı ildə AMEA-nın Botanika İnstitutunda direktor müavini, 1996-cı ildən isə AMEA-nın Dendrologiya İnstitutunda direktor vəzifəsində çalışır. "Landşaft memarlığı" laboratoriyasının rəhbəridir. 2000-ci ildə namizədlik, 2004-cü ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir.

Vaqif Novruzov (azərb. Novruzov Vaqif Seyfəddin oğlu‎; 1 iyul 1943, Quba rayonu) — Biologiya üzrə elmlər doktoru, Professor, AMEA-nın müxbir üzvü (2017) Vaqif Novruzov 1 iyul 1943-cü ildə Quba rayonunun Rustov kəndində anadan olub. 1. Флорогенетический анализ лишайников Большого Кавказа. и вопрсы ее охрана (Монография), Баку:Элм,1990,324 с.; 2. Biological varietes of plants in South Caucasus and their protection. Vienna (Аustriya)2005 3. Анализ бриофлоры Гянджачайского бассейна. Журн: Естественные и технические науки» Москва, № 3(47). 2010, с.69-71.

Mio Otani (d. 5 may 1979) — keçmiş Yaponiya qadın futbolçusu. Yaponiya milli komandasının heyətində 73 oyun keçirib, 31 qol vurub.

İçici Otani (31 avqust 1912, Hyoqo prefekturası – 23 noyabr 2007, Yaponiya) — keçmiş Yaponiya futbolçusu. Yaponiya milli komandasının heyətində 3 oyun keçirib, 1 qol vurub.

Əli Həriri (kürd. Elî Herîrî) və ya Şeyx Əhməd Botani (1009 – 1079) — kürd şairi. O, kurmanc dilində yazırdı, klassik kürd sufi ədəbiyyatında qabaqcılı və kürd ədəbi ənənəsinin banisi hesab olunur. Həriri 1009-cu ildə Botanın Hakkari mahalına bağlı Hərir kəndində anadan olmuşdur. Onun adını ilk dəfə XII əsrdə Əhməd Xani çəkmişdir və onun haqqında məhdud məlumatlar məlumdur. Həririnin poeziyası məhəbbət, Kürdüstan sevgisi, onun gözəl təbiəti və xalqının gözəlliyi üzərində qurulmuşdur. Şeirləri məşhur idi və bütün regiona yayılmışdı. Tarixçi Muhibbinin məlumatına görə, Həriri təhsil almaq üçün Dəməşqə köçmüşdür. Onun molla olduğu güman edilən Şeyx Əhməd adlı bir oğlu var idi. O, 1079-cu və ya 1080-ci ildə Cizrədə vəfat etmişdir.

Q.L.Wang([1]) — Qing Li Wang, 1954— Q.Lin([2]) — Qi Lin, 1957— Qaiser([3]) — Mohammad Qaiser, 1946— Quadr.([4]) — Livio Quadraccia, 1958— Quehl([5]) — Leapold Kvel (alm. Leopold Quehl‎, 1849—1922) Quél.([6]) — Lüsen Kelet (fr. Lucien Quélet, 1832—1899) Quentin([7]) — es:P. Quentin, fl.

R.A.Askerova R.A.W.Herrm. R.Br. R.Cunn. R.D.Good R.Dahlgren R.E.Fr. R.E.Regel R.E.Schult. R.E.Sm. R.Escobar R.Gruber R.H.Schomb. R.Heim R.I.Schröd. R.Kiesling R.L.Hartm. R.M.Harper R.M.King R.M.Patrick R.M.Sm.

S.A.Graham S.Andrews S.B.Jundz. S.D.Deshp. S.D.Sundb. S.E.C.Sierra S.F.Blake S.F.Gray S.G.Gmel. S.J.Zhang S.Ko S.Krasch. S.L.Chen S.Matsum. S.Moore S.R.Sriniv. S.S.Chien S.T.Blake S.Vidal S.Watson Sabine Sacc. Sachs Sadovsky Sagást. Sagot Sahlb.

T.Anderson T.Baines T.Bastard T.C.Chang T.Cooke T.D.Penn. T.Durand T.F.Forst. T.F.Patt. T.G.Hartley T.Itô T.Knight T.Lestib. T.Moore T.Miyake T.N.Lakh. T.P.Lin T.S.Liu Takeda Taken. Takht. Talavera Tamamsch. Tamura Tanfil. Tang Tat.