Lüğətlərdə axtarış.

Albedo (lat. Albedo- ağlıq)- səthin işıqqaytarma qabiliyyətini səciyyələndirən kəmiyyət. Səthindən əks olunan işıq selinin həmin səthə düşən selə nisbəti ilə ölçülür.Günəş radiasiyanın müəyyən səthdən əks olunaraq geri qaytarılmasıdır. Albedo yer səthinin və yerə yaxın hava təbəqəsinin meteoroloji şəraitinin, o cümlədən iqlim şəraitinin formalaşmasında xüsusi rol oynayır. Albedonun və ya əks olunan radiasiyanın miqdarı səthin rəngindən asılıdır. Səth nə qədər çox olar. Günəşdən gələn radiasiya təqribən iki hissəyə ayrılır ki, onun bir hissəsi əks etdirilərək, geri qaytarılır, digər hissəsi isə səth tərəfindən udulur və səthin qızmasına sərf edilir. Bir planet kimi yerin albedosu təqribən 40%-dir. Qalan 60% radiasiya isə səth tərəfindən udulur. Tünd rəngli qara torpaq və ya asfalt üzərinə düşən günəş radiasiyasının 85-90% udur, 10-15%-ni albedo şəklində geri qaytarır.

Albedometr (lat. albus — «ağ» + q.yun. μετρέω — «ölçürəm») – hər hansı bir cismin səthinin əksetdirmə xassələrinin miqdari xarakteristikasının (albedo) ölçən aktinometrik cihaz. Stasionar albedometr xüsusi dayaq üzərində qurulmuş termoelektrik piranometrindən ibarətdir; yuxarı və aşağı yarımkürələrdən gələn radiasiya (işıq) selini ölçür. Səyyar albedometrkardan asqısına bərkidilir və əsasən, ekspedisiya şəraitində müxtəlif səthlərin albedosunu müqayisə etmək üçün istifadə edilir. == Mənbə == Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh.

Balıqçıl (lat. Alcedo) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin rakşikimilər dəstəsinin balıqçıllar fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Adi balıqçıl (lat. Alcedo atthis) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin rakşikimilər dəstəsinin balıqçıllar fəsiləsinin balıqçıl cinsinə aid heyvan növü. == Haqqında == Azərbaycanda nominativ yarımnövlə təmsil olunmuşdur. Sərçədən bir qədər iridir. Üstü göyümtül-yaşıl, quyruqüstü parlaq-göy, boğazı oxra-ağımtıldır. Dimdiyində, peysərinə tərəf gözlərindən keçməklə enli zolaq uzanır. Bədəninin altı paslı-kürəndir. Dimdiyi qırmızımtıldır. Uçuşu sürətli, tez-tez qanad çalmaqladır. Adətən suyun düz üstündə uçur.

Arbedo döyüşü — Milan hersoqluğu ilə İsveçrə konfederasiyası arasında 30 iyun 1422-ci ildə baş vermiş döyüş. == Zəmin == 1419-cu ildə Uri və Untervalden kantonları Bellinson qalasını Sakko baronlarından satın aldılar, lakin onlar qalanın müdafiəsini təmin edə bilmədilər. Belə olduqda, Milan hersoqluğu kantonlara hərbi cəhətdən möhkəmləndirilmiş şəhəri onlardan satın almağı təklif etdi, lakin kantonlar 1422-ci ildə bu təklifdən imtina etdilər. 1407-1419-cu illər arasında Uri və Untervalden Bellinson şəhərini və mahalını Saks baronlarından satın alana qədər, 1419-cu ilə qədər Bellinson Konfederasiya üçün dost şəhər hesab olunurdu. Bundan qısa müddət sonra kondotyer (muzdluların komandiri) Françesko Bussone da Karmanol başda olmaqla Viskonti ailəsinin qoşunları İsveçrə qarnizonunu qovdu və qalanı işğal etdi. Şəhəri geri almaq üçün isveçrəlilər 2500 əsgərdən ibarət böyük bir ordu topladılar və Sen-Qotarddan keçərək Bellinsona getdilər, lakin burada uğursuz hücumdan sonra şəhərin şimalında düşərgə saldılar. == Döyüş == 1419-cu il iyunun 30-da Karmanol İsveçrə düşərgəsinə qəfil hücum etdi. İsveçrəlilər tezliklə kvadrat şəklində düzülüb düşmənin bir neçə süvari hücumunu dəf etdilər. Bundan sonra Karmanyol öz süvarilərinə sürətlə İsveçrə meydanına əsas hücuma keçməyi əmr etdi. Milanlıların sayca üstünlüyü (16.000 əsgər, o cümlədən 5 min nəfər atlı) düşməni geri çəkilməyə vadar etdi.

Alando (fr. Alando, kors. Alandu) — Fransanın Korsika regionunda yerləşən kommuna. Kommuna departamenti — Yuxarı Korsika. Qolo-Morozalya kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Korte. Kommunanın INSEE kodu — 2B005. == Əhalisi == 2008-ci ildə kommunanın əhalisi 27 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə əmək qabiliyyətli yaşda olan 158 nəfərdən (15–64 yaş) 99-u iqtisadi fəal, 59-u qeyri-fəal (fəaliyyət göstəricisi 62,7%, 1999-cu ildə 52,5%) olmuşdur. Fəaliyyətdə olan 99 nəfərdən 85 nəfəri işləyir (63 kişi və 22 qadın), 14 nəfər isə işsiz (6 kişi və 8 qadın).

Albert — Dünyada daha çox işlədilən rus adı. Albert Aqarunov — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı. Tank komandiri. Albert Bitran — rəssam Albert Qonzales — Amerikalı haker və kiber cinayətkar. Albert Starçevski — Rus jurnalisiti; ensiklopediyaçı Albert Tağıyev — Azərbaycan iqtisadçısı, iqtisadiyyat üzrə fəlsəfə doktoru.

Alberto — ad.

Albino (it. Albino) — İtaliyada kommuna. Lombardiya bölgəsində, Bergamo əyalətində yerləşir. Əhalisinin sayı 17 322 nəfər (2004-cü ildə), əhalinin sıxlığı 522 nəfər / km²-dir. Sahəsi 31.32 km² ərazini əhatə edir. Poçt kodu — 24021. Telefon kodu — 00035. Şəhərin himayədarları Briudalı müqəddəs Yuliyan və Saint Albino hesab edilir. Onların şərəfinə 9 yanvarda bayram keçirilir. Şəhərdə Albinoleffe futbol klubu yerləşir.

Alfredo — kişi adı. Alfredo Kraus — Opera müğənnisi Alfredo Qomes Urkuyo — Nikaraqua Respublikasının vitse-prezidenti (2005-2007).

Alqero (it. Alghero) — Sardiniyada şəhər. == Əhalisi == Şəhər sakinlərinin əksəriyyətinin ana dili italyancadır. Bundan başqa katalan dilinin Alqer ləhçəsində danışanlar 20 faizdən, sardiniyalılar 12 faizdən bir qədər çoxdur. Sakinlər şəhəri "Kiçik Barselona" mənasına gələn "Barseloneta" olaraq adlandırırlar.

Moskviç-2141, Moskviç markasının yeni adı olaraq 1986-cı ildə bazara çıxan Rus avtomobilidir. İstehsalı 1988 və 2000 illəri arasında davam etmişdir. Bu anda müflisləşmiş vəziyyətdədir.

Crepis albida (lat. Crepis albida) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin tayaotu cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == Barkhausia albida var. albida Barkhausia albida var. macrocephala (Willk.) Rouy Barkhausia albida (Vill.) DC. Crepis albida subsp. albida Crepis albida subsp. asturica (Lacaita & Pau) Babc. Crepis albida subsp. grosii (Pau) Babc. Crepis albida subsp.

Crepis albida (lat. Crepis albida) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin tayaotu cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == Barkhausia albida var. albida Barkhausia albida var. macrocephala (Willk.) Rouy Barkhausia albida (Vill.) DC. Crepis albida subsp. albida Crepis albida subsp. asturica (Lacaita & Pau) Babc. Crepis albida subsp. grosii (Pau) Babc. Crepis albida subsp.

Adi boymadərən (lat. Achillea millefolium) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin boymadərən cinsinə aid bitki növü. == Botaniki xarakteristikası == Çoxillik, ot bitkisi olub, gövdəsinin hündürlüyü 20-50 sm, düzqalxan, budaqlanan, dəyirmi, nazikşırımlı, yuxarı budaqcığındakı yarpaqları qısalmışdır. Yarpaqları növbəli, xətti-neştərvari, ikiqat lələkşəkilli yarılmış, iki-üçqat kəsilmiş seqmentli və demək olar ki, kürəkşəkilli, sonluğu xətti formalıdır. Kökümsov yarpaqları saplaqlı uzunluğu 35-50 sm-dir. Kökləri nazik, sürünəndir. Çiçəkqrupu kiçik, çoxsaylı olub, gövdənin zirvəsində mürəkkəb çiçəkqrupunda formalaşan, kənarları ağ dilşəkilli (bəzən çəhrayı) daxili çapıqlı olmaqla, sarı rənglidir. Qalxanşəkilli çiçəklərinin uzunluğu 4 sm-ə (çiçək səbətciyinin əsası) bərabərdir. Hər bir səbətcik kənar dişicikli, (əsasən sayı 5 olan), orta boruşəkilli, ikicinsli (3-30 qədər sayı olan), 5 erkəkcikli və aşağı yumurtalıqlı çiçəklərdən ibarətdir. Çiçəyin əsası qabarıq olmaqla, çiçək yatağı bölünmüşdür.

Agrostis stolonifera (lat. Agrostis stolonifera) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin qırtıckimilər fəsiləsinin agrostis cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == × Agropogon robinsonii (Druce) Melderis & D.C.McClint. Agrostis adscendens Lange Agrostis alba var. albida (Trin.) Griseb. Agrostis alba f. amethystina Podp. Agrostis alba var. armena Schischk. Agrostis alba var.

Albert Samuel Anker (1 aprel 1831[…] – 16 iyul 1910[…]) ən çox uşaq portretləri ilə tanınmış İsveçrəli rəssamdır.

Albert Aqarunoviç Aqarunov (25 aprel 1969, Bakı – 8 may 1992, Şuşa) — Azərbaycan hərbçisi, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin kapitanı. Əslən dağ yəhudisi olan Aqarunov 1980-ci illərin sonlarında Sovet Ordusu sıralarında xidmət etmiş, sonra Suraxanıya işləməyə qayıtmışdır. Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı könüllü olaraq cəbhəyə getmiş Aqarunov, tank briqadasının tərkibində Ağdam, Cəbrayıl, Füzuli, Laçın bölgələrində vuruşmuşdur. O, sonradan tank komandiri kimi Şuşaya yollanmış, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin ən effektiv hərbçilərindən biri olmuşdur. Şuşa uğrunda gedən döyüşlərdə şəhərin müdafiəsində qalan son əsgərlərdən olan Aqarunov, müharibənin ilk tank döyüşündə iştirak etmiş, erməni komandir Qaqik Avşaryanı məğlub etmişdir. O, daha sonra Şuşa–Laçın yoluna irəliləmiş, döyüş əsnasında tankdan enmiş, həlak olanların üzərindən keçməsin deyə sürücüyə yol göstərərkən şəhid olmuşdur. Aqarunov ölümündən sonra Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdür. O, bu ada layiq görülən ilk hərbçilərdən olmuşdur. Aqarunov Azərbaycanın milli qürur simvoluna çevrilmişdir, irsi ən çox yad edilən müharibə qəhrəmanlarındandır. Onun şərəfinə xatirə lövhələri, büst, küçə və həmin küçədə heykəl mövcuddur.

Albert Aqarunoviç Aqarunov (25 aprel 1969, Bakı – 8 may 1992, Şuşa) — Azərbaycan hərbçisi, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin kapitanı. Əslən dağ yəhudisi olan Aqarunov 1980-ci illərin sonlarında Sovet Ordusu sıralarında xidmət etmiş, sonra Suraxanıya işləməyə qayıtmışdır. Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı könüllü olaraq cəbhəyə getmiş Aqarunov, tank briqadasının tərkibində Ağdam, Cəbrayıl, Füzuli, Laçın bölgələrində vuruşmuşdur. O, sonradan tank komandiri kimi Şuşaya yollanmış, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin ən effektiv hərbçilərindən biri olmuşdur. Şuşa uğrunda gedən döyüşlərdə şəhərin müdafiəsində qalan son əsgərlərdən olan Aqarunov, müharibənin ilk tank döyüşündə iştirak etmiş, erməni komandir Qaqik Avşaryanı məğlub etmişdir. O, daha sonra Şuşa–Laçın yoluna irəliləmiş, döyüş əsnasında tankdan enmiş, həlak olanların üzərindən keçməsin deyə sürücüyə yol göstərərkən şəhid olmuşdur. Aqarunov ölümündən sonra Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdür. O, bu ada layiq görülən ilk hərbçilərdən olmuşdur. Aqarunov Azərbaycanın milli qürur simvoluna çevrilmişdir, irsi ən çox yad edilən müharibə qəhrəmanlarındandır. Onun şərəfinə xatirə lövhələri, büst, küçə və həmin küçədə heykəl mövcuddur.

Albert Vağarşakoviç Azaryan (erm. Ալբերտ Վաղարշակի Ազարյան; rus. А́льберт Вагарша́кович Азаря́н; 11 fevral 1929[…], Böyük Qarakilsə – 5 sentyabr 2023, İrəvan) — SSRİ bədii gimnastı, məşqçisi, beynəlxalq dərəcəli hakim (1970). Əməkdar idman ustası (1954). Ermənistan SSR əməkdar məşqçisi (1966). Ermənistan SSR əməkdar bədən tərbiyəsi və idman işçisi (1967). Üçqat olimpiya çempionu, dördqat dünya çempionu, ikiqat Avropa çempionu, on birqat SSRİ çempionu. == Həyatı == Albert Vağarşakoviç Azaryan 11 fevral 1929-cu ildə Böyük Qarakilsədə anadan olmuşdur. O, 1956-cı ildə Ermənistan Bədən Tərbiyəsi İnstitutunu bitirmişdir. halqalarla hərəkətdə ikiqat Olimpiya çempionu (1956, Melburn; 1960, Roma), komanda çempionatında (1956), komanda çempionatında Olimpiya gümüş mükafatçısı (1960, Roma).

Bassermann Albert (7 sentyabr 1867[…], Manhaym – 15 may 1952[…], Sürix) – Alman teatr və kino aktyoru. == Həyatı == 7 sentyabr 1867-ci ildə Manheymdə anadan olub. 1889-cu il tarixindən səhnə fəaliyyətinə başlamışdır. Sonra dörd il Meiningen Teatrında çalışdı və daha sonra Berlinə köçdü. Orada 1899-cu ildən Otto Brahm Teatrında, 1904-cü ildən Alman Teatrında, 1909-cu ildən Lessing Teatrında işləyir. 1909–1915-ci illərdə Berlindəki Deutsche Teatrında Max Reinhardt ilə birlikdə çalışdı. Bir aktyor kimi şöhrəti və etibarlılığı o qədər güclü idi ki, 1911-ci ildə İffland üzüyünü aldı. Filmlərdə rol alan ilk Alman teatr aktyorlarından biri kimi tanınırdı. 1913-cü ildə Digər filmində rol aldı, bundan sonra səssiz film dövrünün ən böyük Alman rejissorları ilə çalışdı. Səhnədə tez-tez oynadığı bir aktrisa olan həyat yoldaşı Elsa da yəhudi idi, buna görə 1933-cü ildə nasistlər Almaniyada hakimiyyətə gəldikdə, Bassermanın işinə böyük hörmət edən Adolf Hitler şəxsən onu boşanmağa dəvət etdi, Basserman imtina etdi və 1933-cü ildə həyat yoldaşı ilə Almaniyadan İsveçrəyə mühacirət edildi.

Albert Birştadt (alm. Albert Bierstadt‎; 7 yanvar 1830[…], Zolingen[d], Reyn əyaləti[d] – 18 fevral 1902[…], Nyu-York, Nyu-York ştatı) — tanınmış Amerika peyzaj rəssamı idi. Onun əsərləri romantik, coşqulu, parlaq çalarlarla zəngin olması ilə böyük şöhrət qazanmışdır.

Albert Dominik Ebosse Boconqo Dika (fr. Albert Dominique Ebossé Bodjongo Dika; 6 oktyabr 1989, Duala – 23 avqust 2014, Tizi-Uzu[d]) — Kamerun, Malayziya və Əlcəzair çempionatlarında çıxış etmiş kamerunlu futbolçu. == Karyerası == Ebosse "Duala Atletika", "Koton Sport" və "Unisport" kimi Kamerun klublarında çıxış etmişdir. O, 2012-ci il aprelin 15-də Malayziyanın "Perak" klubu ilə müqavilə imzaladı. O, yeni klubu ilə liqada debütünü 17 aprel 2012-ci ildə "Sabah" klubuna qarşı 2-2 heç-heçə hesabı ilə bitən qarşılaşmada etdi və klub forması ilə ilk qolunu 4 may 2012-ci ildə keçirilən və 2-2 bərabər hesabla bitən "Terenqanu" klubuna qarşı oyunda vurdu. 2013-cü ilin iyul ayında Ebosse "Kabiliyə" (qısaca "JSK") klubuna keçid etdi. O, 2014-cü ildə 17 qolla Əlcəzair çempionatının bombardiri oldu. == Vəfatı == 23 avqust 2014-cü ildə "JSK" və "USM Alger" komandaları arasında keçirilən ev qarşılaşmasının sonunda komandalar meydanı tərk edərkən naməlum şəxs tərəfindən atılan mərmi Ebossenin başına dəydi. JSK üçün 2-1 hesablı məğlubiyyətlə başa çatan oyunda Ebosse klubunun yeganə qolunun müəllif idi. Ebosse bir neçə saat sonra kəllə-beyin travması nəticəsində xəstəxanada vəfat etdi.

Astragalus albens (lat. Astragalus albens) — paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü.

Baccharis albida (lat. Baccharis albida) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin bakxaris cinsinə aid bitki növü.

Albert Eksteyn (alm. Albert Eckstein‎; 9 fevral 1891, Ulm, Vürtemberq krallığı[d] – 18 iyun 1950, Hamburq) — alman pediatrı və akademiki. == Erkən həyatı == Albert Eksteyn Almaniya imperiyasında yəhudi fabrik sahibi bir ailənin ikinci övladı olaraq dünyaya gəlmişdi. Atasının əleyhinə olmasına baxmayaraqo, Frayburq Universitetində tibb təhsili alır. Daha sonra Birinci Dünya müharibəsində orduda xidmətinə görə Birinci dərəcəli Dəmir Xaç ordeni ilə təltif edilir. Daha sonra tibb təhsilini Leypsiq və Münhen Lüdviq-Maksimilian Universitetlərində davam etdirib.1925-ci ildə Düsseldorf Universitetinin uşaq klinikasına rəhbərlik edən müəllim və baş həkim kimi Artur Şlossmannla birlikdə işləmişdir. Eksteyn Frayburq-im-Braysqauda Şlossmanın qızı Erna ilə tanış olur və evlənirlər. 1926-cı ildə sıravi professor rütbəsi aldıqdan, sonra qayınatasının varisi olur. == Türkiyə illəri == 1935-ci ildə Nürnberq qanunları ilə başlayan antisemitizmə görə o, Türkiyənin dəvəti ilə Almaniyanı tərk edərək ailəsi ilə birlikdə Ankarada məskunlaşmağa qərar verir. Eksteyn 1935-ci ildə Ankaraya gələndə o vaxtkı səhiyyə naziri Refik Saydam tərəfindən qəbul edilir.

Aldədə-Tovuz rayonu ərazisində pir. == Toponimikası == Oronim al (böyük) və dədə(ata) sözlərindən düzəlib, "böyük ata" deməkdir. Oronim burada dəfn olunan şəxsin müqəddəsliyini ifadə edir.