Lüğətlərdə axtarış.

Akustooptik deflektor — işıq şüasının fəzada akustooptik difraksiya və ya refraksiya əsasında meyil etməsini idarə edən qurğu. Difraksiyaya əsaslanan akustooptik deflektorda səsin (akustik dalğaların) tezliyini dəyişdirməklə işığın meyiletmə bucağı dəyişdirilir. İşıq şüasını ikikoordinatlı meyilləndirən difraksiya akustooptik deflektorunda iki ədəd cütləşdirilmiş bir ölçülü deflektordan istifadə edilir. Adətən, onlar bir akustooptik özəkdə (işıq-səs keçiricisində) yerləşdirilir və burada akustik dalğalar bir-birinə perpendikulyar istiqamətdə oyadılır. Refraksiya akustooptik deflektorunda işıq şüasının meyilləndirilməsi, onun mühitdən keçərkən yolunun əyilməsi (deformasiyasi) sayəsində yerinə yetirilir. Deformasiya qaçan akustik dalğaların təsirindən baş verir.

Reflektor (lat. reflect - əks etdirmək) optik teleskopların bir növüdür. Onun obyektivi çökük güzgü və ya güzgülər sistemindən ibarətdir. Reflektorun iş prinsipi işığın əks olunmasına əsaslanır. Reflektor XVII əsrdə refraktora bir alternativ olaraq yaradılmışdır, o zaman o xromatik aberrasiyaya məruz qalan bir sistem idi. Reflektorun digər optik aberrasiyalar meydana gətirməsinə baxmayaraq, çox geniş diametrli obyektivlər üçün istifadə olunur. Demək olar ki, astronomik müşahidələrdə istifadə olunan bütün böyük teleskoplar reflektordur. Reflektorların bir çox növləri mövcuddur, bundan başqa görüntü keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq və ya görüntünü mexaniki cəhətdən uyğun yerə salmaq məqsədilə əlavə optik elementlərdən istifadə oluna bilir. Reflektorlarda güzgüdən istifadə olunduğundan bu cür teleskoplar bəzən katoptrik də adlandırılır. == Tarixi == Çökük güzgülərdən linza əvəzinə istifadə etmək fikri İbn əl-Haytəm -in XI əsrdə apardığı optika tədqiqatlarından sonra erkən müasir Avropada Latın tərcümələrində geniş büsət aldı.Refraktonun kəşfindən qısa bir müddət sonra Qaliley, Civanni Fransisko Sadeqo və başqaları çökük güzgülərin prinsipləri haqqında bilikləri genişləndirərək, obyektivi güzgü olan teleskopun yaradılması fikrinini ortaya çıxardılar.

Statistikada deflyator, özünə hər hansı dövrü əsas götürərərək zamanla baş verən dəyişikliklərin ölçülməsinə imkan verən dəyərdir. O, adətən qiymət indeksi vasitəsi ilə qiymətlərdəki dəyişikliklərdən yaranan Ümumi Milli Məhsulun (ÜMM, ing. Gross National Product, GNP) pul dəyəri və fiziki əmtəədə baş verən dəyişiklər arasındakı fərqi ayırd etmək üçün istifadə olunur. Deflyator müəyyən kəmiyyət üçün qiymət səviyyəsinin ölçüsüdür. O, iqtisadiyyatda inflyasiya təsirlərinin nəzərə alınmadığı qiymət indeksi kimi xidmət edir.Amerika Birləşmiş Ştatlarında Beynəlxalq Qiymət Proqramı tərəfindən hesablanan idxal və ixrac indeksləri milli hesablarda deflyatorlar kimi istifadə olunur. Məsələn, Ümumi Daxili Məhsul (ÜDM) istehlak xərcləri, ümumi xüsusi investisiyalar, dövlət xərcləri və ticarət balansının (ixracla idxalın fərqi) cəminə bərabərdir. Müxtəlif qiymət indeksləri ÜDM-in hər bir komponentini "zəiflədərək", əldə edilən ÜDM dəyərlərinin müqayisəsini növbəti dövlərdə mümkün etmək üçün istifadə olunur. İdxal qiymət indeksləri idxal komponentini zəiflətmək (məsələn, idxalın həcmi İdxal Qiymət İndeksi tərəfindən bölünür), ixrac qiymət indeksləri isə ixrac komponentini zəiflətmək (məsələn, ixrac həcmi İxrac Qiymət İndeksi tərəfində bölünür) üçün istifadə olunur. Deflyator, ümumilikdə, dolların alıcılıq qabiliyyətini "inflyasiyaya əsasən tənzimlənmiş" alıcılıq qabiliyyətinə dəyişmək üçün istifadə olunan statistik vasitədir və beləliklə, o, müxtəlif dövrlər üçün xarakterik olan inflyasiyanı izah edərək qiymətlərin müqayisəsini mümkün vəziyyətə gətirir. == Həmçinin bax == ÜDM deflyatoru Ümumi Daxili Məhsul Deflyasiya İnflyasiya İqtisadi göstəricilər İstehlakçı Qiymət İndeksi == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Lüğətdə deflyator.

Qaz reflektoru — Reaktiv təyyarənin atılması və ya bir raketin atılması zamanı şəxsi heyət və avadanlıqları isti reaktiv qazlar reaktivindən qorumaq üçün hazırlanmış bir cihaz. Bir qayda olaraq, uçuş-enmə zolağında və ya başlatma qurğusunun arxasında quraşdırılan, istiliyədavamlı materialdan ibarət olan bir paneldir . Çox vaxt panellər axan su və ya digər soyuducu ilə soyudulur. Bəzi hallarda (məsələn, təyyarə daşıyıcılarında) qaz reflektorları da lazımdır ki, işlənmiş qazlar arxada dayanan təyyarənin mühərriklərini sıxmasınlar . Hidravlik aktuator vasitəsi ilə qalxan və yıxılan və süni şəkildə soyudulan monolit betondan metal və ya şüşə panellərə qədər müxtəlif mürəkkəblik dərəcəsi ilə tanınan qaz kameraları. Aerodromlarda və təmir sexlərində qaz reflektorları tez-tez səs əmici maneələrlə birləşdirilir. == Tarix == === Hava limanları === İlk qaz reflektoru 1950-ci illərdə hava limanlarında peyda oldu. 1960-cı illərdə hündürlüyü 1.8–2.4 m olan qaz reflektorları istifadə edildi; 1990-cı illərə qədər hündürlüyü iki dəfə artdı. Füzelaj səviyyəsindən yuxarı (McDonnell Douglas DC-10, MD-11) mühərrikləri olan böyük təyyarələr üçün qaz soyuducularının hündürlüyü 10 m-ə çatdı. Qaz reflektorları uçuş-enmə zolağının əvvəlində və tez-tez hava limanının perimetri ətrafında quraşdırılmışdır.