Lüğətlərdə axtarış.

Bolometr – şüalanma enerjisini ölçən cihaz. İstilik şüalanmasının qəbuledicilərinin ən həssası, daxili fotoeffek hesabına işləyən bolometrlərdir. Fotomüqavimətdən fərqli olaraq, bu cihazda şüalanma udularkən müqavimət artır. == Quruluşu == Adətən bolometr qalınlığı 0,1 mkm olan metal folqadan ibarətdir, metal çıxışları var. Konveksiyaya itkini azaltmaq üçün onu vakuumda yerləşdirirlər. Bolometr körpü sxemi üzrə birləşdirilir, hər qola iki identik bolometr yerləşdirilir. Onlardan birinə işıq salınır, digərinə yox. Bolometrin qoşulma sxemi şəkil-1 dəki kimidir. == İşləmə prinsipi == İşləmə prinsipi cihazdakı termik həssas element qızdırıldıqda onun elektrik müqavimətinin dəyişməsinə əsaslanır. Termik həssas element ,adətən çox nazik (0.1-1mkm) metal lövhələrdən hazırlanır və üzəri böyük udma əmsalına malik olan qara təbəqə ilə örtülür.

Manometr (q.yun. μάνωσις — seyrəlmə + q.yun. μέτρον — ölçmə, ölçü cihazı) — maye və ya qazların təzyiqini ölçən cihaz. Konstruksiyadan asılı olaraq, elementlərinin həssaslığına uyğun olaraq maye, ağır porşenli deformasiya (boruşəkilli yayla və ya membranla) manometrləri mövcuddur. Manometrlər dəqiqliyinə görə siniflərə bölünür: 0,15; 0,25; 0,4; 0,6; 1,0; 1,5; 2,5; 4,0 (ədədin kiçikliyi, cihazın yüksək dəqiqliyini göstərir).

Nanometr (Sİ simvolu: nm) — metrik sistemdə metrin milyardda birinə bərabər olan uzunluq vahididir (0,000000001) m). Bir nanometr elmi qeydlərdə 1×10-9 m kimi ifadə edilə bilər. Nanometr əvvəllər millimikrometr və ya daha çox qısaca millimikron kimi tanınırdı, çünki o, 1/1000 mikron (mikrometr) və tez-tez mμ və ya μμ simvolu ilə işarələnirdi. Ad Sİ prefiksini nano - (qədim yunan dilindən νάνος, nanos, "cırtdan") ana vahidin adı metrlə (yunanca μέτρον, metrοn, "ölçü vahidi") birləşdirir. Ölçü vahidindən başqa bir şey üçün prefiks kimi istifadə edildikdə ("nanologiya"da olduğu kimi) nano nanotexnologiyaya və ya adətən nanometrlər miqyasında baş verən hadisələrə aiddir. Nanometr tez-tez atom miqyasında ölçüləri ifadə etmək üçün istifadə olunur: məsələn, helium atomunun diametri təxminən 0,06 nm, ribosomun diametri isə təxminən 20 nm-dir. Nanometr həmçinin spektrin görünən hissəsinin yaxınlığında elektromaqnit şüalanmanın dalğa uzunluğunu müəyyən etmək üçün də istifadə olunur: görünən işıq təxminən 400-700 nm arasında dəyişir. 0,1 nm-ə bərabər olan anqstrem əvvəllər bu məqsədlər üçün istifadə olunurdu. 1980-ci illərin sonundan etibarən, 32 nm və 22 nm yarımkeçirici qovşaq kimi istifadələrdə, yarımkeçirici sənayesində miniatürləşdirmə üçün ITRS Yol Xəritəsinin ardıcıl nəsillərində tipik xüsusiyyət ölçülərini təsvir etmək üçün də istifadə edilmişdir.

Piknometr — Laboratoriyalarda istifadə olunan və ya bir elementin həcmini və ya sıxlığını ölçmək üçün istifadə olunan bir qabdır. Öz növbəsində, sözügedən elementin temperaturunu bilməyə imkan verir. Piknometr böyük kömək edir, çünki kimyəvi dünyadakı ən dəqiq ölçmə cihazlarından biridir. Bu səbəbdən də bir çox alimlər laboratoriya təcrübələrində daha dəqiq olmasına imkan verdiyi üçün belə bir cihazdan istifadə etməyi üstün tuturlar. Piknometr tipik olaraq bu alət şüşədən hazırlanır və dəqiq ölçməyə imkan verən və bir çox problemə səbəb ola biləcək tökülmə qəzalarının qarşısını alan bir kapilyar olan bir qab və yer qapağından ibarətdir. Piknometrdən bir termometrlə birlikdə istifadə etmək çox qanunauyğundur, çünki bu şəkildə çalışdığınız maddənin temperaturu da eyni zamanda ölçülə bilər. Piknometrlərin bir çox növü var, lakin ən çox istifadə edilənlərdən biri qaz piknometridir. Bu alət keramika, əczaçılıq maddələri, metal tozlar, sement, neft koku və digərləri kimi qatı elementləri analiz edə bilir. Məsaməsiz qatılar halında, piknometr onların hissəciklərinin sıxlığını ölçür. Piknometrin əsas vəzifəsi həm maye, həm də bərk maddənin həcminin ölçülməsidir.

Qoniometr (yunanca gonio-bucaq +… metr) — kristalın üzləri arasındakı bucaqları ölçmək üçün cihaz. İki növü var: tətbiqi qoniometr və əksedici qoniometr. Tətbiqi qoniometr qoniometr transportir və onun mərkəzinə bərkidilmiş sərbəst fırlanan xətkeşdən ibarətdir. Tətbiqi qoniometrlə (1782-ci ildə fransız alimi Karanjo ixtira etmişdir) böyük ölçülü kristallar, əksedici qoniometrlə nisbətən kiçik ölçülü kristallar üzərində ölçmə aparılır. Əksedici qoniometrlər bir və ya iki dairəli olur. Birdairəli əksedici qoniometri 1809-cu ildə ingilis alimi U. H. Vollaston, ikidairəlini isə 1890-cı ildə rus alimi Y. S. Fyodorov ixtira etmişdir. Birdairəli qoniometrdə kristal limbin mərkəzindən keçən fırlanan oxa bərkidilir və tərpənməz işıq mənbəyindən yönəldilmiş pralel şüa dəstəsi işıqlandırılır. Üzlərdən əks olunan şüalar növbə ilə tərpənməz üfüqi müşahidə borusuna daxil olur. İxtiyari üzdən əks olunmuş şüaları müşahidə etdikdə limbdən götürülmüş ölçülər arasındakı fərq müvafiq üzlər arasındakı bucağı 180°-yə tamamlayır. İkidairəli qoniometrdə üfüqi və şaquli limblər olur.

Monomer (mono-, "bir" + -mer, "hissəsi"), daha böyük bir polimer zənciri və ya üçölçülü bir birləşmə yaratmaq üçün digər monomer molekulları ilə birlikdə reaksiyaya girə biləcək bir molekuldur və bu zaman gedən proses polimerləşmə adlanır. Monomerlər bir çox cəhətdən təsnif edilə bilər. Onların meydana gətirdiyi polimer növündən asılı olaraq iki geniş sinfə bölünə bilər. Kondensasiya polimerləşməsində iştirak edən monomerlər, əlavə polimerləşmədə iştirak edən monomerlərdən fərqli bir stokiometriyaya malikdirlər: Digər təsnifatlara aşağıdakılar daxildir: təbii vs sintetik monomerlər, məsələn, glisin vs kaprolaktam polyar və qeyri-polyar monomerlər, məsələn vinil asetat vs etilen tsiklik və xətti, məsələn, etilen oksidi və etilen glikol Bir növ monomerin polimerləşməsi nəticəsində homopolimer alınır. Bir çox polimer sopolimerdir, yəni iki fərqli monomerdən əmələ gəlir. Kondensasiya polimerləşməsi vəziyyətində somonomerlərin nisbəti 1: 1-dir. Məsələn, bir çox neylon meydana gəlməsi üçün bərabər miqdarda bir dikarboksil turşu və diamin tələb olunur. Əlavə polimerləşmə vəziyyətində, somonomerin tərkibi çox vaxt bir neçə faiz təşkil edir. Məsələn, az miqdarda 1-okten monomer polietilen vermək üçün etilen ilə kopolimerləşdirilir. Etilen qazı (H 2 C = CH 2 ) polietilen üçün monomerdir.

Odometr (yun. ὁδός — yol + μέτρον — ölçü) — velosiped, motosikl və s. təkərlərinin fırlanması vasitəsilə gedilən yolun uzunluğunu ölçən cihazdır.