Lüğətlərdə axtarış.

İodometriya — yod və ya kalium yodidin iştirakı ilə oksidləşmə-azalma reaksiyalarına (oksidimetriyanın bir növü) əsaslanan maddələrin təyin edilməsi üçün titrimetrik (həcmli) analizdir: I 3 − + 2 e − ⇄ 3 I − {\displaystyle {\mathsf {I_{3}^{-}+2e^{-}\rightleftarrows 3I^{-}}}} Bu reaksiya üçün standart elektrod potensialı +0.545 V-dir. Reaksiya üçün: I 2 + 2 e − → 2 I − {\displaystyle {\mathsf {I_{2}+2e^{-}\rightarrow 2I^{-}}}} standart elektrod potensialı +0.536 V-dir. Birbaşa l2 məhlulu ilə iodometrik titrləmə, xüsusən azaldıcı maddələrin Kl-in iştirakı ilə titrlənməsi üçün istifadə edilə bilər: Bu metod As (III), Sn (II), Sb (III), sulfidlər, sulfitlər, tiosulfatlar və s. konsentrasiyasını təyin edir: N a 2 S O 3 + H 2 O + I 2 → N a 2 S O 4 + 2 H I {\displaystyle {\mathsf {Na_{2}SO_{3}+H_{2}O+I_{2}\rightarrow Na_{2}SO_{4}+2HI}}} Reaksiya olunmamış miqdarı natrium tiosulfatın titrlənməsi ilə, yodun çoxu ilə azaldıcı maddələr təyin etmək də mümkündür. Dolayı iodometrik titrləmə oksidanları titrləmək üçün istifadə olunur; bu vəziyyətdə, təyin ediləcək maddələr bir natrium tiosulfat məhlulu ilə titrlənən yod meydana gətirmək üçün Kl-nin çoxluğu ilə qarşılıqlı təsir göstərir. Bu metod Cu(II), H2O2, Br2, BrO3-, ClO- konsentrasiyasını təyin etmək üçün istifadə olunur: 2 K I + H 2 O 2 → 2 K O H + I 2 {\displaystyle {\mathsf {2KI+H_{2}O_{2}\rightarrow 2KOH+I_{2}}}} 2 N a 2 S 2 O 3 + I 2 → N a 2 S 4 O 6 + 2 N a I {\displaystyle {\mathsf {2Na_{2}S_{2}O_{3}+I_{2}\rightarrow Na_{2}S_{4}O_{6}+2NaI}}} İometrik analiz metodu H+ ionlarının konsentrasiyasını təyin etmək üçün də istifadə olunur: I O 3 − + 5 I − + 6 H + → 3 I 2 + 3 H 2 O {\displaystyle {\mathsf {IO_{3}^{-}+5I^{-}+6H^{+}\rightarrow 3I_{2}+3H_{2}O}}} İodometrik analiz metodu həm də üzvi həlledicilərdə suyun təyini üçün Fişer metodunun əsasını təşkil edir. Titrlənmənin son nöqtəsini təyin etmək üçün ən çox görülən göstərici yod ilə parlaq rəngli tünd göy qatqı əmələ gətirən nişastadır. α-pironun bir törəməsi olan kumarin digər göstəricidir. Titrlənmənin son nöqtəsi fiziki-kimyəvi analiz üsulları - potensiometrik, amperometrik və s-dır. Titrlənmənin son nöqtəsini təyin edərkən səhvlər yodun dəyişkənliyi ilə, atmosfer oksigen ilə oksidləşməsi, asidik bir mühitdə sodyum tiosulfatın parçalanması və ya bir qələvi mühitdə natrium tiosulfatın yod ilə reaksiyası səbəbindən fərqli bir reaksiya mexanizmi ilə kalium yodid konsentrasiyasının dəyişdirilməsi ehtimalı əlaqələndirilir.

Ekonometrika (ekonometriya) — iqtisadi proseslərin və göstəricilərin statistik və riyazi üsullarla, son zamanlar isə kompüter elmləri ilə təhlilini və şərh olunmasını təmin edən elm sahəsidir. İndiki dövrdə daha güclü kompüter və proqram təminatlarının varlığıyla ekonometrik analizlərin gücünü artmışdır. Ekonometriya iki – "ekonomiya" (iqtisadiyyat) və "metrika" (ölçmə) sözlərindən yaranıb. Məşhur Norveç alimi, Nobel mükafatı laureatı Raqnar Friş tərəfindən elmə daxil edilmişdir. Ekonometriya elmi XX əsrin əvvəllərində xətti proqramlaşdırma məsələsinin, sahələrarası balans modelinin yaranması və onların real iqtisadi proseslərə tətbiqi ilə yaranmışdır. Ekonometriya termininin əvəzinə bəzən "ekonometrika" termini də işlədilir. Onun predmeti iqtisadi təzahürlərin və proseslərin kəmiyyət tərəfini riyazi və statistik üsullarla öyrənməkdən ibarətdir. Bu, iqtisadiyyat elminin yeni istiqamətidir. Ekonometrika riyazi iqtisadiyyatdan real, iqtisadi proseslərə ehtimal nəzəriyyəsi və statistik üsulların tətbiqi ilə fərqlənir. Etimolojik olaraq "iqtisadi ölçüm" mənasını verir.

Monomeriya (lat. Monomeria) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin səhləbkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Monomeria barbata Lindl. Monomeria longipes (Rchb.f.) Aver.

Fotometriya (astronomiya) — astronomiyanın göy cisimlərinin elektromaqnit şüalanmasının axınlarının və intensivliyinin ölçülməsi, habelə bunun üçün üsul və üsulların işlənib hazırlanması ilə məşğul olan bölməsi. Yalnız radiasiya miqdarının deyil, həm də dalğa uzunluqları üzrə paylanmasının ölçüldüyü halda, spektroskopiya termini istifadə olunur. == Metodologiya == Fotometriyanı yerinə yetirmək üçün istifadə olunan üsullar ölçmələrin aparıldığı dalğa uzunluğu diapazonundan asılıdır. Ən sadə variantda fotometriya teleskopda radiasiya toplayaraq həyata keçirilir. Bundan əlavə, işığa həssas alətlərdən istifadə edərək işıq enerjisinin sonradan tutulması və qeyd edilməsi ilə xüsusi optik filtrlər vasitəsilə qəbul edilmiş elektromaqnit şüalanmanı ötürmək mümkündür. Ölçmə sisteminin konsepsiyasına bir sıra lentlər daxildir. Tarixən spektrin yaxın infraqırmızı və uzun dalğalı ultrabənövşəyi bölgələrində fotometriya eyni obyektdən gələn işığın intensivliyini onun şüasını fotohəssas elementə yönəltməklə ölçmək üçün nəzərdə tutulmuş fotoelektrik cihaz olan fotometrdən istifadə etməklə həyata keçirilirdi. Sonradan bu fotometrlər əsasən eyni vaxtda bir neçə obyektin şəklini çəkə bilən CCD kameralarına əsaslanan cihazlarla əvəz olundu. Bununla belə, fotoelektrik fotometrlər hələ də bəzi tətbiqlərdə, məsələn, yüksək qətnamə tələb olunmadığı hallarda istifadə olunur. 1896–1898-ci illərdə Şvarşilzd Vyanadakı Kufner Rəsədxanasındaassistent kimi çalışdı, burada astronomik fotometriya üçün ekspozisiya müddətini təyin etmək üçün bir düstur işləyib hazırladı və fotoqrafiyada qeyri-mütənasiblik fenomenini kəşf etdi.