Lüğətlərdə axtarış.

Axtarışın nəticələri

  • MATERİK

    I сущ. материк: 1. геогр. обширное пространство суши, омываемое морями и океанами; континент. Afrika materiki Африканский материк 2. геол. подпочвенны

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • materik

    materik

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • MATERİK

    materik bax qitə 1

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • MATERİK

    [lat.] геогр. материк, континент.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • MATERİK

    [lat.] coğr. Hər tərəfdən dəniz və okeanlarla əhatə olunmuş ən böyük quru sahəsi; qitə

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • MATERİK

    i. mainland, continent

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • materik

    is. continent m ; ~ iqlimi climat m continental

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-fransızca lüğət
  • МАТЕРИК

    МАТЕРИК I м 1. coğr. materik; Африканский материк Afrika materiki; 2. xüs. torpaqaltı qat. МАТЕРИК II м məh. zorba heyvan, anac heyvan, qart heyvan, i

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • материк

    материк.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • МАТЕРИК

    геогр. материк (кьурамат, ччилин шардин зурба кьурамат ччил, мес. Африкадин материк ва мсб).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • МАТЕРИК

    (-ди, -да, -ар) coğr. materik, qitə.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • материк

    ...геологов, изыскателей и т.п.) Послать письмо на материк. На материке осталась семья.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • МАТЕРИК

    n. continent, mainland.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • матёрый

    ...капитан. М-ые пловцы. 3) Отъявленный, закоренелый. Матёрый враг. Матёрый бандит. Матёрый бюрократ.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • материя

    -и; ж. (лат. māteria) см. тж. материальный 1) Вещество, из которого состоят все тела. Строение материи. Закон сохранения материи. 2) филос. То, что су

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • материть

    ...-ришь; нсв. кого-что разг. Ругать, бранить, используя нецензурные (матерные) слова.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • материн

    см. мать; -а, -о.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • МАТЕРИЯ

    n. matter; substance, material; stuff; fabric.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • материя

    материя.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • МАТЁРЫЙ

    məh. bax матерой.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • МАТЕРИЯ

    ж 1. fəls. materiya; 2. maddə; 3. parça, qumaş, arşınmalı; шерстяная материя yun parça; 4. tib. irin, çirk; 5. köhn. mövzu, söhbət, mətləb.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • МАТЕРИН

    прил. dan. ananın, anasının, anamın; надела материно платье anasının paltarını geymişdir.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • МАТЕРИЯ

    1. мн. нет материя (1. инсандин къанажагъдилай, кьатIунилай ва чирхьунилай аслу тушиз объективдаказ авазвай гьакъикъат. 2. телояр кквекай ятIа гь

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • MATERİAL

    ...şey, maddə, ləvazimat, xammal. Tikinti materialı. – [Direktor:] Material var. Taxtaşalban göndəriblər. M.Hüseyn. Qum, çınqıl və başqa materiallar daş

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • MƏTƏRİS

    ...olmadı, vaxdında oxumadı; – Atam öldi, yetim qaldıx, dayım bizə mətəris oldu, bizi saxladı (Qazax) 2. daldalanacaq; külək və soyuqdan qorunmaq üçün i

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • MATERİAL

    əsas — mənbə — məxəz

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • MATERİAL

    vəsait

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • MATERİYA

    сущ. материя: 1. филос. объективная реальность, существующая вне и независимо от сознания человека. Materiya – fəlsəfi kateqoriyadır материя – философ

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • MATERİYA

    MATERİYA I is. [ ing. ] Maddə, maddi aləm. Materiya itmir, bir formadan başqa formaya keçir. MATERİYA II is. [ ing. ] Parça, qumaş, arşın malı. Bu mat

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin omonimlər lüğəti
  • MATERİAL

    сущ. материал: 1. то, из чего строится, изготовляется, производится сырьё. Tikinti materialları строительные материалы, materiallardan səmərəli isttfa

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • МЯТЕЖНИК

    бунтавчи, бунтунин иштиракчи

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • МАТЕРОЙ

    1. зурба, чIехи, бегьем. 2. пер. акьалтIай пис, куьгьне

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • МАСТЕРИТЬ

    несов. вичи-вичиз расун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • МАТЕРИАЛ

    material

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • MATERİYA

    ...təşkil edən maddə. Materiyanın quruluşu. 3. dan. Parça, arşınmalı, material.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • MATERİAL

    parça

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • пятерик

    ...состоящий из пяти частей. Мерить муку пятериками. Верёвка пятерик (сплетённая из пяти прядей). Куль пятерик (вмещающий пять пудов чего-л.). Гиря пяте

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • патерик

    -а; м. (греч. Paterikón); лит. Сборник, содержащий жития и изречения, нравоучения святых отцов, монахов какого-л. одного монастыря (по церковному уста

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ПЯТЕРИК

    м 1. beşlik; доска-пятерик beşlik taxta; 2. məh. beşatlı qoşqu.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ПАТЕРИК

    м paterik (monastır rahiblərinin həyatını təsvir edən dini kitab).

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • матерно

    см. матерный; нареч. Употребляя матерные слова, матерную брань. Ругаться матерно.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ƏKƏC

    матерый, матерой

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TAVAR

    курпный, матерой, матерый

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • MÜŞTƏRİK

    ə. 1) iştirak edən; 2) şərik, ortaq

    Tam oxu »
    Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti
  • МАЗУРИК

    м dan. fırıldaqçı, oğru, xəspuş, dələduz

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • МАНЕЖИК

    м yüyürük

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • МАЛЯРИК

    м tib. dan. malyariyalı (malyariya xəstəliyi olan) adam

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • МАСТЕРИТЬ

    несов. qayırmaq, hazırlamaq (əl ilə)

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • MATERİYA

    MATERİYA (fəls.), CİSM, MADDƏ

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • MATERİAL

    i. 1. material; tikinti ~ı building materials; meşə ~ı timber; ittiham ~ları materials of indictment; 2. (parça) fabric; 3. məc. anonymous letter; ~ v

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • MATERİYA

    i. matter, substance

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • MALŞƏRİK

    ə. bir şeyə şərik olan adamlardan hər biri

    Tam oxu »
    Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti
  • MÖTƏRİF

    MÖ’TƏRİF ə. etiraf edən, boynuna alan.

    Tam oxu »
    Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti
  • MÖTƏRİZ

    MÖ’TƏRİZ ə. etiraz edən, müxalif olan, əleyhinə çıxan.

    Tam oxu »
    Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti
  • İSTÉRİK

    [yun.] bax isteriyalı. İsterik boğulma. İsterik pozğunluqlar.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • SATİRİ́K₁

    ...satiraya aid olan, satira mahiyyətində olan. Satirik komediya. Satirik məcmuə. – Satirik şeirlərdə Cəfər Cabbarlı böyük xalq şairi Ələkbər Sabirə oxş

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • SATİRİK

    1. сатирик; 2. сатирический;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ИСТЕРИК

    истерик (истерика жедай хесет квай инсан).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • САТИРИК

    сатирик (сатирадин шейэр туькIуьрдай, кхьидай кас).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • TABƏRİK

    uğur gətirən torpaq, su; müqəddəs adamların geyimlərinin kiçik parçası; aztapılan hər şey

    Tam oxu »
    Azərbaycan qadın adlarının izahlı lüğəti.
  • İSTERİK

    1 сущ. истерик (тот, кто страдает истерией), истеричка 2 прил. истеричный, истерический (склонный к истерии). İsterik qadın истеричная женщина, isteri

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • LATERİT

    I сущ. латерит (плотная глинистая или каменистая горная порода красного цвета) II прил. латеритный. Laterit torpaqlar латеритные почвы, laterit zonası

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • PATETİK

    ...монолог патетический монолог II нареч. патетически, патетично. Patetik danışmaq патетично говорить

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • SATİRİK

    ...сатирический: 1. являющийся сатирой, заключающий в себе сатиру. Satirik şerlər сатирические стихотворения, satirik jurnal сатирический журнал 2. свой

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • KONTİNENT

    [lat.] геогр. континент, материк.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • KONTİNÉNT

    [lat.] coğr. Qitə, materik.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • QİTƏ

    1. материк, континент, часть света; 2. материковый;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • МАТЕРИКОВЫЙ

    coğr. материк I söz. sif.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • YABİSƏ

    ə. 1) quru, torpaq; 2) materik, qitə.

    Tam oxu »
    Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti
  • Антарктида

    -ы; ж. Часть света; материк в центре Антарктики.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • AVRASİYA

    I сущ. геогр. Евразия (самый большой материк Земли, состоящий из двух частей света – Европы и Азии) II прил. евразийский, евроазиатский. Avrasiya mate

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • КОНТИНЕНТ

    континент (ччилин шардин кьураматдин асул чIехи паярикай сад, материк, мес. Европадин континент).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • АМЕРИКАНСКИЙ

    Америка və американец söz. sif.; Американский материк Amerika materiki; американские нравы amerikan adətləri.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • Африка

    ...ж. см. тж. африканский Часть света; второй по величине после Евразии материк.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • АНТАРКТИЧЕСКИЙ

    Антарктика söz. sif.; antarktik; антарктический материк Antarktika materiki; антарктическая экспедиция antarktik ekspedisiya, Antarktika ekspedisiyası

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • KONTİNENT

    сущ. континент (одна из основных крупных частей суши, окруженная океаном); материк. Afrika kontinenti Африканский континент

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • Азия

    ...азиатский Самая большая часть света, составляющая вместе с Европой материк Евразию.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • эпейрофорез

    (рэ) -а; м. (от греч. ēpéiros - материк, суша и phórēsis - перенесение); геол. Горизонтальное перемещение материков.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • QİTƏ

    [ər.] сущ. 1. геогр. материк, континент; // материкдин; 2. уьлкве, мемлекат; 3. пай, чӀук, жуьз; 4. лит. шиирдин са жуьре (гъвечӀи).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • антарктический

    -ая, -ое. к Антарктика и Антарктида. Антарктический материк. А-ие льды. А-ие пингвины. А-ая карта.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • континент

    ...континентальный Одна из основных крупных частей суши, окружённая океаном; материк.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • материковый

    см. материк; -ая, -ое. Материковые пространства. Материковый берег. Материковый лёд (лёд, покрывающий мощным слоем обширные пространства материков).

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • Австралия

    -и; ж. см. тж. австралийский 1) Часть света; материк в Южном полушарии. 2) Австралийский Союз (государство, расположенное на этом материке)

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • Евразия

    ...тж. евразийский Расположенный в Северном полушарии самый большой материк Земли, на котором находятся Европа и Азия.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • QİTƏ

    ...MATERİK, KONTİNENT (qurunun hissələrindən biri) Yer kürəsində altı materik ve ya kontinent vardır (“Materiklər coğrafiyası”). 2. qitə bax ölkə 3. qit

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • эпейрогенез

    (нэ) -а; м. (от греч. ēpéiros - материк, суша и gen'ēs - происхождение, возникновение); геол. Медленные вековые поднятия или опускания земной коры.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • QİTƏ

    I сущ. 1. материк, часть света, континент. Afrika qitəsi африканский материк, Avropa qitəsi европейский континент, qitələrin hərəkəti перемещение конт

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • фиорд

    ...fjord) см. тж. фиордовый, фьордовый Узкий и глубоко вдавшийся в материк морской залив с высокими скалистыми берегами. Берег изрезан фиордами. Северны

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • FİORD

    геол. I сущ. фиорд, фьорд (узкий и глубоко вдавшийся в материк морской залив с высокими скалистыми берегами) II прил. фиордовый, фьордовый. Fiord tipl

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • CONTINENT

    continent1 n materik:, kontinent, qitə; Africa is a continent, Greenland is not Afrika materikdir / qitədir, Qrenlandiya yox; the Continent Avropa qit

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • перешеек

    ...м. см. тж. перешеечный Полоса суши, соединяющая два материка или материк с полуостровом и т.п., разделённые водой. Панамский перешеек. Карельский пер

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • американский

    ...-ое. см. тж. по-американски 1) к американцы и Америка. Американский материк. А-ие индейцы. 2) Такой, как у американцев. А-ая деловитость. А-ая предп

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • Европа

    ...ж. см. тж. европейский 1) Часть света, составляющая вместе с Азией материк Евразию. Западная, Восточная европа. 2) европа, мн.: европы, европ, разг.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • YAMAC

    ...склон, скат горы. Dağ yamacı склон горы, dik yamac крутой склон, materik yamacı материковый склон, sıldırımlı yamac обрывистый склон, sürüşkənli yama

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • SAHİL

    ...скалистый берег, dik sahil крутой берег, yastı sahil отлогий берег, materik sahil материковый берег, sıldırım sahil обрывистый берег, отвесный берег,

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • берег

    ...берег; берега отчизны (высок.; о родине). 2) мор. Суша, земля, материк (в противоположность морю, кораблю) Списаться на берег. Жить на берегу переста

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • MATERİKDAXİLİ

    прил. геогр. внутриматериковый. Materikdaxili dənizlər внутриматериковые моря, materikdaxili rütubət dövranı внутриматериковый влагооборот

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • МАТЕРИКОВЫЙ

    материкдин; материкдикай тир

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • MATERİKARASI

    прил. геогр. межматериковый. Materikarası dəniz межматериковое море

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • MATERİKÜSTÜ

    прил. геогр. надматериковый. Materiküstü dəniz надматериковое море

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • QARA

    ...черные силы II в знач. сущ. 1. чёрный, чёрнокожий человек 2. материк, суша 3. черновик. İşin qarası черновик работы 4. во мн. ч. чёрные (шахматные фи

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • большой

    ...просёлочной; главный, правильный путь развития чего-л.). Б-ая земля (материк - по отношению к острову, труднодоступной территории). Большой палец (дв

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
OBASTAN VİKİ
Materik
Materik – Yerin su ilə əhatə olunmuş böyük bir hissəsi. Bu, Yerin geoloji inkişafı zamanı onun xarici təbəqələrinin fiziki-kimyəvi və qravitasiya təsnifatı nəticəsində əmələ gələn mürəkkəb tərkibli heterotektik cisimlərin məcmusudur. Materiklərin sahəsində əks olunan irimiqyaslı geoloji strukturların mövcudluğu iki əsas tipə – geosinklinallara və platformalara təsnif edilir. Qitələr üçün xarakterik olan ərazi növləri düzənlik və dağlardır. "Materik" anlayışına ekvivalent və ya yaxın olan söz kimi "qitə" termini də istifadə olunur. == Materiklər == Materik yer qabığının, quru şəklində dəniz səviyyəsindən yuxarıda yerləşən, ən böyük massividir. Onun kənarları dəniz altında olur. Müasir geoloji dövrdə 6 materik vardır. === Avrasiya === Sahəsi 54 mln km² olan Avrasiya materiki dünyanın ən böyük materiki olub, bütün qurunun 1/3 hissəsini əhatə edir. Ucqar nöqtələri.
Kontinent (materik)
Kontinent (materik)- (rus. континент, ing. continent)(lat. continens, yiyəlik halında continentis-materik)-yer qabığının nəhəng massivi olub, səthinin çox hissəsi quru şəklində Dünya okeanı səviyyəsindən yuxarıda, kənarları isə okean səviyyəsindən aşağıda yerləşir (materiklərin sualtı kənarı). Materiklərdə yer qabığı «qranit qatın» iştirakı ilə səciyyələnir və orta qalınlığı 35–45 km-dır. Müasir geoloji əsrdə 6 kontinent mövcuddur: Avrasiya (53,4 mln. km2 ), Afrika (30,8 mln. km2 ), Şimali Amerika (24,2 mln. km2 ), Cənubi Amerika (18,2 mln. km2 ), Avstraliya (7,7 mln.
Materik buzlaşması
Materik buz­laşması – (rus. материковое оледенение, ing. continental glaciation) buzlağın proqressiv inkişafının son mərhələsinə uyğun gələn buzlaşma. Materik buzlaş­masında materik buzlaq formaları üstünlük təşkil edir: materik buz­lağı, yüksəklik buzlağı, buzlaq örtüyü və başqaları ilə yanaşı, həm­çinin dağlıq və dağətəyi buzlaqlar kimi aralıq tipli buzlaq formaları da mövcuddur (karlar və başqaları). Dördüncü dövrdə materik buzlaş-ması Avropanın, Asiya və Ameri­kanın şimal hissəsini tutmuşdur. /Kontinental buzlaşmanın sin/.
Materik dyunları
Materik Çini
Materik Çini və ya Qitə Çini (çin. 中国大陆| Pinyin: zhōngguó dàlù), Çin Xalq Respublikasının birbaşa nəzarəti altında olan əraziləri bildirmək üçün istifadə edilən geosiyasi termindir. Bu anlayış 1949-cu ildə Çin vətəndaş müharibəsinin sonunda Çan Kayşi rəhbərliyindəki Kuomintang qüvvələrinin Tayvana çəkilməsi və Çin Kommunist Partiyasının bütün materiki ələ keçirməsindən sonra meydana çıxmışdır. 1997 və 1999-cu illərdə Çin Xalq Respublikasının nəzarəti altına keçmiş Hong Kong və Makao Deng Şiaopingin bir ölkə, iki sistem siyasəti əsasında Çinin xüsusi inzibati bölgələri statusuna malik olub başqa bir siyasi və iqtisadi sistemə malikdirlər və bu səbəbə görə Materik Çinin tərkibinə daxil edilmirlər.
Materik yer qabığı
Materik yer qabığı — Yerin materik hissələrini əhatə edən qabıq. Bu qabıq çökmə, qranit və bazalt qatlardan ibarətdir. Orta qalınlığı 35 - 45 km -dir. Maksimal qalınlıq isə 75 km-dir (dağlarda) Materik qabığından fərqli olaraq okean yer qabığı nazik və tərkibcə fərqlidir. Materik yer qabığı planetin 40 % -ni əhatə edir. Həcim baxımdan isə 70 %-ni təşkil edir. == Quruluşu == Üç qatdan ibarət olan materik qabığının üst qatı - çökmə qat çökmə süxurlardan təşkil olunub. Böyük qalınlığa malik olmasa da hər yerdə geniş yayılıb. Materik yer qabığının əsas hissəsini qranit və qneyslərdən ibarət olan qranit qat təşkil edir. Qranit qat aşağı sıxlığa malikdir.
Afrika materiki
Afrika — böyüklüyünə görə Avrasiyadan sonra ikinci böyük materik. Sahəsi 29,2 milyon km², adalarla birlikdə 30,3 milyon km²-dir. Ekvator onu şərti olaraq iki hissəyə bölür. == Adının etimologiyası == Afrika adı latın dilində olan "afrikus", yəni soyuq bilməyən sözündən əmələ gəlmişdir. Digər bir ehtimala görə isə Afrika adı materikin şimal-şərqində yaşamış "afrigi" tayfasının adından götürülmüşdür. == Ümumi məlumat == Avrasiyadan sonra ən böyük və ən isti materikdir. Dünyanın ən uzun çayı, dünyanın ən uzun şirinsulu gölü, şərq yarımkürəsinin ən bol sulu çayı, quruda yer qabığının ən uzun çatı, dünyanın ən isti nöqtəsi, dünyanın ən quraq nöqtələrindən biri, ən böyük quraq təbii kompleksi, ən geniş savannası bu materikdədir. Onu Avropadan Cəbəllütariq boğazı və Aralıq dənizi, Asiyadan Aralıq dənizi, Süveyş kanalı, Qırmızı dəniz, Babülməndəb boğazı, Ədən körfəzi ayırır. Ekvator xətti və sıfırıncı meridian bu materikdən keçdiyinə görə o, 4 yarımkürədə yerləşir. Afrika Atlantik və Hind okeanları ilə əhatə olunub.
Materikdaxili dəniz
== Materikdaxili dəniz == Materikdaxili dəniz-materik içərisinə doğru irəliləmiş, okeanla bir və ya bir neçə boğaz vasitəsilə birləşmiş dənizə deyilir. Materikdaxili dəniz şelfdə yerləşdiyi üçün çox dərin olmur. Ağ dəniz, Baltik dənizi, Azov dənizi və s. materikdaxili dənizlərə misal ola bilər.
Materiklər
Materik – Yerin su ilə əhatə olunmuş böyük bir hissəsi. Bu, Yerin geoloji inkişafı zamanı onun xarici təbəqələrinin fiziki-kimyəvi və qravitasiya təsnifatı nəticəsində əmələ gələn mürəkkəb tərkibli heterotektik cisimlərin məcmusudur. Materiklərin sahəsində əks olunan irimiqyaslı geoloji strukturların mövcudluğu iki əsas tipə – geosinklinallara və platformalara təsnif edilir. Qitələr üçün xarakterik olan ərazi növləri düzənlik və dağlardır. "Materik" anlayışına ekvivalent və ya yaxın olan söz kimi "qitə" termini də istifadə olunur. == Materiklər == Materik yer qabığının, quru şəklində dəniz səviyyəsindən yuxarıda yerləşən, ən böyük massividir. Onun kənarları dəniz altında olur. Müasir geoloji dövrdə 6 materik vardır. === Avrasiya === Sahəsi 54 mln km² olan Avrasiya materiki dünyanın ən böyük materiki olub, bütün qurunun 1/3 hissəsini əhatə edir. Ucqar nöqtələri.
Şimali Amerika materikinin geoloji quruluşu və relyefi
Şimali Amerika materikinin sahəsi adalarla birlikdə 24,3 mln km²-dir. Materik Cənubi Amerika materikindən Panama kanalı, Avrasiya materikindən isə Berinq boğazı vasitəsi ilə ayrılır. O şərqdən qərbə 6000 km, şimaldan cənuba isə 7000 km məsafədə uzanır.Sahil xətti çox parçalanmışdır. Odur ki, sahilləri boyunca çox sayda dəniz, körfəz, ada və yarımadalara malikdir. Şimali Amerika şimal və qərb yarımkürələrində yerləşib, Sakit, Atlantik və Şimal Buzlu okeanları ilə əhatələnir. Şimali Amerika materiki geoloji keçmişdə qədim Lavrasiya qurusunun parçası olmuşdur. Materikin şərqini platforma qərbini isə geosinklinal ərazilər təşkil edir. O, eyni adlı litosfer tavasının üzərində yerləşir. == Yaylalar, Platolar və Vulkanlar == Qərb geosinklinal qurşaqda Kordilyer dağları yerləşir. Bu dağlar şərq və qərb silsilələrindən ibarətdir.
Laterit
Laterit — əvvəllər bu termin ekvatorial və rütubətli tropik ərazilərin torpaqları və yumşaq torpaq aşınma məhsullarına aid edilirdi. Hazırda lateritləşmə mürəkkəb bir proses kimi əsasən dəmir birləşmələrinin torpaq məhsullarının yan axınlarının gətirilməsi hesabına yaranması kimi izah olunur.Dəmirin həll olan formalarda toplanması əsasən səthi qleyləşmə prosesi nəticəsində baş verir. Onun hidroksidlər formasında çökməsi məhlulun hərəkəti yolunda geokimyəvi baryerlərin yaranması ilə əlaqədardır. Həmin baryerlər isə qranulometrik tərkibi və süxurların kimyəvi tərkibi, qrunt suyunun təsiri və s. ilə əlaqədardır. İlk dəfə laterit horizontlar Byuken tərəfindən (1807) təsvir edilmiş və laterit (lat. kərpic) adlandırılmışdır. == Laterit torpaqlar == Bu termin iki mənada işlədilir. Geniş mənada termin ferralit torpaqları ifadə edir. Dar mənada isə profildə laterit horizonta aid edilir.
Material
Material - hər hansı bir əşyanın hazırlanmasında tətbiq olunan və ya hər hansı bir prosesə təsir edə biləcək maddə və ya maddələr birləşməsidir. Sonuncu halda material köməkçi və ya israf olunan materiallara bölünürlər. Qida, yanacaq və dərmanlar material sayılmırlar, çünki istismar prosesində onlar kimyəvi reaksiyaya girirlər və qismən və ya tamamilə yox olurlar. Qazları da çox vaxt materiallardan çıxarırlar. == Materialın sürüncəkliyi == Materialın sürüncəkliyi — bərk cismin sabit yük və ya sabit mexaniki gərginlik altında zamandan asılı baş verən deformasiyasıdır. Bütün bərk cisimlər bu və ya digər şəkildə sürüncəklik xassəsinə malikdir. Metalların və digər materialların sürüncəkliyinin sistematik tədqiqi XX əsrin əvvəllərinə, əsasən də 40-ci illərinə təsadüf edir. Bu vaxtlar texnikanın inkişafı ilə əlaqədar buxar və qaz turbinləri pərlərinin, reaktiv mühərrik və raketlərin, müxtəlif konstruksiyaların disk elementlərinin sürüncəklik məsələlərinin həlli çox vacib idi. Detalların uzun müddət yüksək temperatur şəraitində yükə davamlı olmaları üçün yeni materiallar tələb olunurdu. Hesab edilirdi ki, sürüncəklik yalnız yüksək temperaturda baş verə bilər.
Materiya
Materiya (fəlsəfə) — insan şüurundan kənarda və ondan asılı olmayaraq mövcud olan və həmin şüurla inikas etdirilən obyektiv reallıq
Matriks
Matriks - çökmə süxurların daha iri hissəçiklərini əhatə edən nisbətən narın dənəli material. Bəzən əsas kütlə terminin sinonimi kimi işlədilir. Lakin termindən istifadə olunduqda süxur genezisi nəzərə alınmır və ya terminin əsasən çökmə süxurlara şamil edildiyi nəzərdə tutulmur. Bəzi hallarda "sement" terminin sinonimi kimi başa düşülür. == Həmçinin bax == Çökmə süxurlar Termin Genezis == Mənbə == Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. — Bakı: Nafta-Press, 2006. — Səhifələrin sayı: 679.
Maverick
Maverick — CAR-ın Paramount Group tərəfindən hazırlanmış zirehli transportyor. Ilk dəfə Africa Aerospace and Defence (AAD) Exhibition 2008-də təqdim olunmuşdur.
Satenik
Satenik (erm. Սաթենիկ; Alaniya) —və ya Satana Ermənistan kralı Artaşeslə evlənən şahzadə. Onların '"Artaşes və Satenik"' kimi tanınan sevgi hekayəsini erməni tarixçisi Movses Xorenli özünün '"Ermənistan tarixi"' əsərində təqdim edir. Movses qeyd edib ki, bilavasitə sitat gətirdiyi hekayə onun dövründə Ermənistanın sadə xalqı arasında səyahət edən nağılçılar və ozanların danışdığı məşhur dastan olub. == Ümumi məlumat == Adı yunan formasında Artaksias kimi də görünən Artaşes, təxminən eramızdan əvvəl 189-cu ildə Ermənistan taxtına yüksəldi və həm Roma, həm də Parfiya tərəfindən tanındı. Kral I Artaşesin (e.ə. 189–159) hakimiyyəti dövründə alanların Ermənistan Krallığını işğalı Artaşes və Satenik arasında romantik nağıl fonunda rol oynayır. Alanlar İberiya torpaqlarını fəth etdikdən sonra daha da cənuba doğru hərəkət edərək Kür çayını keçərək Ermənistana daxil oldular. Artaşes Alaniya təhlükəsini qarşılamaq üçün böyük bir qüvvə topladı və iki tərəf arasında şiddətli müharibə baş verdi, nəticədə Alaniya kralının kiçik oğlu əsir alındı. Alanlar Kür çayına geri çəkilməyə məcbur oldular və orada çayın şimal tərəfində düşərgə qurdular.
Aterin
Aterin (lat. Atherina) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin aterinkimilər dəstəsinin aterinlər fəsiləsinə aid heyvan cinsi. Əsasən Atlantik okeanının şərq hissəsində yayılmışdır. Bu cinsə daxil olan növlər Aralıq, Qara və Azov dənizlərində yayılmışdır. sürü halında yaşayırlar. Uzanmış bədən quruluşuna malikdirlər. Uzunluqları 8–20 sm arasında dəyişir.
Matera
Matera (it. Matera) — Cənubi İtaliyada Basilicata bölgəsində yerləşən özü ilə eyni adı olan Matera vilayətinin mərkəzi və 60.757 əhalisi olan bir şəhərdir. == Tarixi == Tuf dağlıq bölgəsində daşları oyaraq tikilən kilisələr ve evlər dünyaca məşhur "Matera Daşları (Sassi di Matera)" adlanır. Bu bölgə 1993'de UNESCO Ümumdünya irsinə salınmışdır. == Avropa mədəniyyət paytaxtı == 2014-cü il Matera və Plovdiv Avropanın mədəniyyət paytaxtı 2019 seçilmişdir. == Yerləşimi == İtaliyanın başqa şəhərlərinə maşın yolu ilə uzaqlığı Potenza (100 km); Bari (65 km); Taranto (75 km); Napoli (251 km); Roma (463 km); Reggio Calabria (391 km) ve Milano (943 km).
Matris
Matris – düzbucaqlı sxemdə yerləşən aij elementləri (ədədlər, funksiyalar, üzərində cəbri əməllər aparıla bilən başqa kəmiyyətlər) sistemi. Onun m sətri və n sütunu varsa, deyilir ki, (m×n)–ölçülü matris verilmişdir. Məsələn, [ 1 9 − 13 20 5 − 6 ] {\displaystyle {\begin{bmatrix}1&9&-13\\20&5&-6\end{bmatrix}}} matrisi iki sətirə və üç sütuna malik 2×3 ölçülü matrisdir. Matrislər əlavə spesifikasiyalar olmadan xətti çevirmələri təsvir edir və xətti cəbrdə aşkar hesablamalar aparmağa imkan verir. Buna görə də matrislərin tədqiqi xətti cəbrin böyük bir bölümünü təşkil edir və abstrakt xətti cəbrin əksər xassə və əməlləri matrislərlə ifadə oluna bilir. Məsələn, matrislərin hasili xətti çevirmələrin kompozisiyasını ifadə edir. Matrislərin hamısı xətti cəbrlə əlaqəli deyil. Bu xüsusən qraf nəzəriyyəsində, insident və qonşuluq matrislərində belədir.Bu məqalədə xətti cəbrlə əlaqəli matrislərə diqqət yetirilir və əgər digər hallar göstərilməyibsə, bütün matrislər xətti çevirmələri ifadə edir Eyni sayda sətir və sütuna malik matrislər (kvadrat matrislər) matrislər nəzəriyyəsində böyük rol oynayır. Verilmiş ölçülü kvadrat matrislər qeyri-kommutativ halqa əmələ gətirir ki, bu da qeyri-kommutativ halqanın ən ümumi nümunələrindən biridir. Kvadrat matrisin determinantı kvadrat matrisin öyrənilməsi üçün əsas sayılan matrislə əlaqəli ədəddir; məsələn, kvadrat matris yalnız və yalnız sıfırdan fərqli determinanta malik olduqda və onun məxsusi qiymətləri çoxhədli determinantının kökləri olduqda tərs olur.
Matrak
Matrak — Osmanlı-boşnak dövlət xadimi, tarixçisi və alim Matrakçı Nasuh (Nasuh ibn Qaragöz ibn Abdullah əl-Bosnavi) tərəfindən icad edilən qılınc və qalxan mübarizəsinə əsaslanan Osmanlı döyüş idmanı. XVI o, qılınc simulyasiya edən dəri ilə örtülmüş taxta çubuqlar və taxta dəri örtüklü qalxanla oynanılır. Çubuqların yuxarı hissəsi yuvarlaqlaşdırılıb və boulinq sancaqlarına bənzəyən gövdədən bir qədər genişdir. Oyun bir növ döyüş simulyasiyasıdır və qazonda oynanılır. O, Osmanlı əsgərləri tərəfindən döyüşlərdə məşq kimi istifadə olunurdu. Möhtəşəm əsr teleserialında döyüş oyunu kimi göstərilir.
Aterk
Aterk (Ağdərə) — Adı 29 dekabr 1992-ci ilə qədər Aterk olmuş Həsənriz kəndi. Aterk (qala) — Arsakda qala adı.
Abraziv material
Abraziv material abraziv alətlərin kəsici hissəsini təşkil edirlər. Kəsici dənəciklər şəklində istifadə edilən bu materiallar kifayət qədər bərk, istiyədavamlı, çoxlu tillərə malik olurlar. Onlar iki qrupa bölünürlər: a) təbii materiallar (kvars, sumbata, korund, təbii almaz), b) süni abraziv materiallar (normal və az elektrokorund, monokorund, silisum karbidi, bor karbidi, bor nitridi və sintetik almaz). Abraziv materiallar əsasən maşın hissələrinin təmiz emalında istifadə edilirlər. Məqsədi pardaqlamada, honalamada, cilalamada emal olunan səthin kələkötürlüyünü azaltmaqdır.
Amaliya Materna
Amaliya Fridrix Materna (alm. Amalie Friedrich-Materna‎ 10 iyul 1844 – 18 yanvar 1918, Vyana)-avstriyalı opera müğənnisi (dramatik soprano). Həm də məşhur vokal pedaqoq kimi fəaliyyət göstərmişdir. == Həyatı == Amaliya Materna özünün müğənnilik karyerasına Qratsedə kilsə xorunda ifa etməklə başlamışdır. 1865-ci ildə elə Qratsedə yerləşən opera teatrı "Taliya"nın səhnəsində çıxış etməyə başlamışdır. Müğənni Karl Fridrixlə ailə həyatı qurduqdan sonra, Vyanada onunla bərabər çıxış etmək təklifi alır. 1869-cu ildə 30 ildən çox fəaliyyət göstərdiyi Vyana Dövlət Operasında fəaliyyətə başlayır. O, həmçinin Londonun, Sankt-Peterburqun opera səhnələrində çıxış etmişdir. 1884–1885-ci illərdə ABŞ-da qastrol səfərində olmuşdur. O, Vaqner repertuarının bir sıra partiyalarının ilk ifaçısı hesab edilir.
Ağac (material)
Ağac yoxsa taxta — ağaclarda və kollarda hüceyrə bölünməsi nəticəsində yaranan daimi toxumadan ibarət materialdır. Ağacın oduncaq hissəsi sənaye üçün qiymətli hesab olunur. Ondan müxtəlif məqsədlər üçün konstruksiya materialları kimi istifadə olunur. Metala nisbətən aşağı möhkəmlik göstəricilərinə malik olmasına baxmayaraq ağacın texnikada öz tətbiq sahəsi mövcuddur. Ağac gövdəsinin en kəsiyi şəkildə göstərilmişdir. Gövdə xarici və daxili qatlardan ibarətdir. Xarici qat gövdəni xarici təsirlərdən qoruduğu halda, daxili qat – mantar qida madəllərini ağacın daxilinə hərəkət etdirməyə xidmət edir. Mantarın altında cavan hüceyrələrin və qabıq hissələrinin inkişaf etdiyi nazik kambi qatı yerləşir. Mərkəzə doğru getdikcə ağac gövdəsində sütul, nüvə və özək yerləşir. Sütul qatında əsas inkişaf prosesi gedir.
Dallas Maveriks
Dallas Maveriks — Texas ştatının Dallas şəhərini təmsil edən peşəkar basketbol klubu. NBA-də Qərb Konfransında mübarizə aparır.
Gips (material)
Gips — inşaat materialı. == Ümumi məlumat == Gips əsaslı tikinti materialları öz fiziki və texniki xassələrinə göra unikaldırlar. Gips, hava keçirən materialdır və eyni zamanda müəyyən miqdarda rütubəti özünə hopdurur, odadavamlılığı təmin edir və digər materiallarla müqayisədə yüksək səs termik izolyasiya xüsusiyyətlərinə malikdir. Gipsin tərkibində toksinlər yoxdur. O, bədənin dərisi ilə eyni pH dərəcəsinə malikdir. Gips ətraf mühit üçün zərərsiz və təhlükəsiz material olduğu üçün müxtəlif sahələrdə istifadə olunur. Deməli, gips uzaq keçmişdən məlum və böyük gələcəyi olan mükəmməl inşaat materialıdır.
Kompozit material
Kompozit material (kompozisiya materialı və ya birləşmə materialı da deyilir) əhəmiyyətli dərəcədə fərqli fiziki və kimyəvi xüsusiyyətləri olan iki və ya daha çox tərkibli materialdan hazırlanmış və birləşdirildikdə əvvəlkindən fərqli xüsusiyyətlərə sahib bir məmulat istehsal edən bir materialdır. Kompozit materialları bir neçə komponentdən ibarət olan materiallardır. Adatən, kompozit material plastik bazadan (matrisadan) və ona əlavə möhkəmlik, sərtlik, yüngüllük və s. verən gücləndirici doldurucudan ibarət olur. İstifadə olunan materiallardan, onların miqdarından və istiqamətindən asılı olaraq kompozitlərin xüsusiyyətləri istənilən xassələri əldə etmək üçün dəyişə bilər.
Material axını
Material axını - materialın əldə olunması, emalı, həmçinin müəyyən olunmuş sahə daxilində paylanması ilə bağlı bütün proseslərin birləşdirilməsi. Material axınının təşkili materialın hərəkəti, anbarlanması ilə bağlı tapşırıqları əhatə edir. Burada müəssisə xarici və daxili material axını fərqlənirlər. Müəssisə xarici hərəkətlər materialın əldə olunması və müəssisəyə çatdırılması ilə bağlı işləri əhatə edir və müəssisəni yalnız o vaxt əhatə edir ki, o, material axının icrasında iştirak edir. Müəssisə daxili material axını material xərcləri, material daxili, materialın yoxlanması, materialın anbarlanması və verilməsi mərhələlərinə bölünür. Maşınqayırmada material axını [[istehsal]ın planlanmasında yerinə yetirilən əsas işlərdəndir. İstehsal üçün vacib olan material axınının təşkili üçün aparılan analiz ona təsir edən bütün amilləri araşdıraraq material axını üçün vaxtin minimallaşdırılması, materialın anbarlarda gözləmə vaxtini kiçiltməyə, nəqliyyatın təşkilini yaxşılaşdırmağa və anbarların optimal yüklənməsinə nail olmağa xidmət edir. == Mənbə == Rezo Əliyev. Maşınqayırma leksikonu. II hissə, Bakı: Appostrof nəşriyyatı, 2012, 423 s.
Matəmi
Matəmi (XV əsr, Ağqoyunlu dövləti) — XVI əsrdə yaşamış Azərbaycan şairi. Əvvəlcə Səfəvilər sarayında, daha sonra isə Osmanlı imperiyasında yaradıcılıqla məşğul olub. == Bioqrafiya == Matəmi XV əsrdə Ağqoyunlular dövlətinin ərazisində anadan olub. Dini baxışlarına görə müsəlman olan şairin, İslamın şiəlik məzhəbinə aid olduğu güman edilir. Şah İsmayıl Xətainin dövrundə, Səfəvilər dövlətinin sarayında yaşamış və saraydakı məclislərdə iştirak edib.1514-cü ildən sonra Osmanlı İmperiyasına köçərək, yaradıcılığını orada davam etdirib.Şairin vəfat etdiyi tarix məlum deyil. == Yaradıcılığı == Səfəvi sarayında yaradıcılıqla məşğul olduğu zaman, sarayda baş tutan və "Məliküş-şüəra" Həbibi tərəfindən idarə edilən ədəbi məclislərdə iştirak edib. Şair haqqında məlum olan azsaylı məlumatlardan biri, şairin Şah İsmayılın sarayında "şairlərin şahı" sayılan şair Həbibi başda olmaqla Süruri, Şahi, Tüfeyli və Qasimidən ibarət ədəbi məclisin üzvu olmasıdır.Osmanlı İmperiyası ərazisində yaşadığı zaman Osmanlı şairləri və Matəminin müasirləri onun şeirlərdən ibarət toplularını "Məcməlnəzayer" və "Məcmuətəlnəzayer" adlandırırdılar.