Lüğətlərdə axtarış.

Minillik (həmçinin millenium) — 1000 il və ya 10 əsrə bərabər vaxt. 1–999 — birinci minillik; 1000–1999 — ikinci minillik; 2000–2999 — üçüncü minillik.

Manixeizm və ya Manilik ( bəzən Maniçilik də adlanır) — qnostik dini təlim olub, Mani (216-277) tərəfindən qurulmuşdur. III əsrdə Babildə ortaya çıxmış olan bu təlim bütün dünyada və xüsusilə Şimali Afrikada yayılmışdır. Xristianlıq başda olmaq üzrə; Məzdəkilik, Buddizm və Mesopotamiya dinlərindən bir çox ünsürləri içinə aldığından eyni zamanda sinkretik bir xüsusiyyət daşımaqdadır. Mani, dinini yaymaq üçün biri fars digər altısı süryani dilində olmaq üzərə yeddi kitab və yetmiş risalə yazmış, ayrıca Hindistan başda olmaq üzərə bir çox ölkəyə səyahətlər etmişdir. Manilik ən parlaq dövrünü 8-ci əsrdə Uyğur dövlətinin milli dini olaraq elan edilməsi ilə yaşamışdır. Mani sözü qədim Türk dilində "Mengü" və Çağatay türkcəsində "Tanrı" deməkdir. Manixeist Uyğurlar, ölümdən sonra ruhun bir başqa bədəndə həyatına davam etdiyini ("re-enkarnasiya" və ya "yenidən təcəssüm") qəbul edirdilər. Maniçilik əslində Zərdüşt dualizmi, Babil folkloru, Buddist əxlaq prinsipləri və xristian ünsürlərin qarışığından ibarətdir. Bu tərkibdə öndə gələn anlayış iki əzəli qanunun, yaxşı və pisin münaqişəsidir. Bu baxımdan din tarixi araşdırmaları, Maniçiliyi bir növ dini dualizm (ikiçilik) olaraq qeyd etmişdirlər.

Birinci minillik — bizim eranın 1 yanvar 0-cı ilindən 31 dekabr 999-cu ilinədək olan zaman.

Gümüş Minillik (シルバーミレニアム, Shirubāmireniamu) — yapon manqaka Naoko Takeuçi tərəfindən yazılmış "Seylor Mun" mediafranşizində istifadə olunan qavrayış. Gümüş Minillik Seylor döyüşçülərinin reinkarnasiya olmamalarından qabaq Ay Krallığında hökm sürən təntənəli dövrdür. Bu dövrdə Ay Krallığı və digər planetlər sülh şəraitində yaşamışdır. Gümüş Minillik ilə personajların keçmiş həyatları əlaqələnir. Orijinal Gümüş Minillik qədim Qızıl dövrü kimi təsvir olunmuşdur. İnsanlar sülh içərisində yaşayırdılar, seriyada yer alan Yer və Ay Krallıqları arasındakı münasibətlər yaxşı idi. İngilis dublajına görə Ay Krallığı 1000 il əvvəl, orijinal manqaya görə isə krallıq tarix öncəsi dövrdə mövcud olmuşdur. Adına baxmayaraq, Gümüş Minillik 1000 ildən daha uzun çəkmişdir. Ay Krallığının başçısı seriyanın yan personajlarından biri olan Kraliça Serenitidir və krallığın sarayı Sereniti dənizində yerləşir. Ay Krallığı seriyanın əsas personajları olan Şahzadə Sereniti və Seylor döyüşçülərinin vətənidir.

3-cü minillik — qriqorian təqvimi ilə bizim eranın 1 yanvar 2001-ci ildən 31 dekabr 3000-ci ilədək olan zaman.

2-ci minillik — bizim eranın 1 yanvar 1001-ci ilindən 31 dekabr 2000 inədək olan zaman.

Birinci minillik — bizim eranın 1 yanvar 0-cı ilindən 31 dekabr 999-cu ilinədək olan zaman.

3-cü minillik — qriqorian təqvimi ilə bizim eranın 1 yanvar 2001-ci ildən 31 dekabr 3000-ci ilədək olan zaman.

2-ci minillik — bizim eranın 1 yanvar 1001-ci ilindən 31 dekabr 2000 inədək olan zaman.

Yunisli (fars. يونسلو‎) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Sulduz şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. 2006-cı il məlumatına görə kənddə 258 nəfər yaşayır (47 ailə).

Birinci minillik — bizim eranın 1 yanvar 0-cı ilindən 31 dekabr 999-cu ilinədək olan zaman.

2-ci minillik — bizim eranın 1 yanvar 1001-ci ilindən 31 dekabr 2000 inədək olan zaman.

3-cü minillik — qriqorian təqvimi ilə bizim eranın 1 yanvar 2001-ci ildən 31 dekabr 3000-ci ilədək olan zaman.

Firdovsinin minillik yubileyi (fars. جشن هزاره فردوسی‎) — 1934-cü ildə Firdovsinin anadan olmasının min illiyini qeyd etmək üçün bir sıra şənliklər və elmi tədbirlər. Firdovsinin minilliyi Rza şah Pəhləvinin təşəbbüsü ilə keçirilmiş və ilin əvvəlində İran hökuməti tərəfindən elan olunmuşdur. Minillik Konqresi 1934-cü il oktyabrın 2-dən 6-dək Tehranda beş gün ərzində toplanmışdır. Qurultayda səksəndən çox Avropa və İran alimi iştirak etmişdir. Şənliklər təxminən bir aya yaxın davam etmişdir. Bir sıra Avropa ölkələrində, o cümlədən Fransada, İngiltərədə, Almaniyada, Sovet İttifaqında, universitetlərdə, klublarda və səfirliklərdə eyni vaxtda müxtəlif rəsmi mərasimlər keçirilmişdir. Həmçinin, ABŞ, Misir və İraq da daxil olmaqla bir sıra başqa ölkələrdə də şənliklər keçirilmişdir. == Əlavə ədəbiyyat == Davis, Dick. "Review: The Shahnameh by Abul-Qasem Ferdowsi, Djalal Khaleghi-Motlagh".

E.ə. III minilliyin I yarısı Aratta dövləti qurulmuşdur. Azərbaycan ərazisində yaranan ilk dövlət quruluşu idi. Urmiya gölünün cənub-şərqində yerləşirdi. Mesopotamiyanın Şumer şəhər dövlətləri ilə iqtisadi, siyasi və mədəni əlaqlərə saxlayırdı. Bu dövltə haqqında ən dəyərli məlumatlar Şumer dastanlarından əldə edilmişdir. Paytaxtı Aratta şəhəri idi. Şumerdə olduğu kimi Arattada da çox allahlılıq mövcud idi. Arratanı "en", "enen" adlanan hökmdar idarə edirdi. Bu dövləti türk dilli tayfaların yaratdığı ehtimal olunur.

E.ə. II minilliyin I yarısı Turukki və su tayfalarının siyasi fəliyyəti başlamışdır. Onlar Urmiya gölü hövzəsində yaşayırdılar. Əvvəlki illərdə Aratta, sonra isə Kutium və Lullubum dövlətlərinin tərkibinə daxil idilər. Sonralar ikiçayarası hadislərinə müstəqil surətdə qarışmağa başladılar. Hürrilərlə iqtisadi, mədəni əlaqələr qura bilmişdilər. == Faktlar == E.ə. II minilliyin əvvələrində Mesopotamiyada Babil adlı şəhər-dövlət mövcud olmuşdur. Gürcüstan tarixi təxminən E.ə. II minillikdən etibarən başlandığı təxmin edilir.

E.ə. I minilliyin əvvəlləri Azərbaycanda Manna quldarlıq dövləti meydana gəlmişdir. Bu dövlət Urmiya gölü hövzəsində yaranmışdır. Manna bu yerlərdə məskun olmuş yerli kuti, lullubi, hürrilər və başqa soyların və soy birləşmələrinin varisi idi. Manna qonşu Assuriya və Urartu quldar dövlətlərinin tez-tez hücumlarına məruz qalırdı. İşğalçılar şəhər qalalarını dağıdır, çoxlu əsir və qənimətlər ələ keçirirdilər. E.ə. IX–VIII əsrlərin hüdudunda artıq güclü bir dövlətə çevrilmişdi. Dövlətin paytaxtı möhkəmləndirilmiş İzirtu şəhəri idi.

Berlində Firdovsinin minillik yubileyi — 27 sentyabr 1934-cü ildə Berlində Almaniyanın Reyx Elm, Təhsil və Xalq Təhsili Nazirliyinin rəhbərliyi ilə həmin ilin əvvəlində İran hökuməti tərəfindən elan edilmiş Firdovsinin minillik yubileyi münasibətilə keçirilmiş tədbir. Berlindəki mərasim Almaniya Arxeologiya İnstitutunda keçirilmişdir. "Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft" 1934-cü il sayında bu mərasimlərin hesabatını dərc etmişdir.

E.ə. I minilliyin əvvəlləri Azərbaycanda Manna quldarlıq dövləti meydana gəlmişdir. Bu dövlət Urmiya gölü hövzəsində yaranmışdır. Manna bu yerlərdə məskun olmuş yerli kuti, lullubi, hürrilər və başqa soyların və soy birləşmələrinin varisi idi. Manna qonşu Assuriya və Urartu quldar dövlətlərinin tez-tez hücumlarına məruz qalırdı. İşğalçılar şəhər qalalarını dağıdır, çoxlu əsir və qənimətlər ələ keçirirdilər. E.ə. IX–VIII əsrlərin hüdudunda artıq güclü bir dövlətə çevrilmişdi. Dövlətin paytaxtı möhkəmləndirilmiş İzirtu şəhəri idi.

E.ə. II minilliyin I yarısı Turukki və su tayfalarının siyasi fəliyyəti başlamışdır. Onlar Urmiya gölü hövzəsində yaşayırdılar. Əvvəlki illərdə Aratta, sonra isə Kutium və Lullubum dövlətlərinin tərkibinə daxil idilər. Sonralar ikiçayarası hadislərinə müstəqil surətdə qarışmağa başladılar. Hürrilərlə iqtisadi, mədəni əlaqələr qura bilmişdilər. == Faktlar == E.ə. II minilliyin əvvələrində Mesopotamiyada Babil adlı şəhər-dövlət mövcud olmuşdur. Gürcüstan tarixi təxminən E.ə. II minillikdən etibarən başlandığı təxmin edilir.

E.ə. III minilliyin I yarısı Aratta dövləti qurulmuşdur. Azərbaycan ərazisində yaranan ilk dövlət quruluşu idi. Urmiya gölünün cənub-şərqində yerləşirdi. Mesopotamiyanın Şumer şəhər dövlətləri ilə iqtisadi, siyasi və mədəni əlaqlərə saxlayırdı. Bu dövltə haqqında ən dəyərli məlumatlar Şumer dastanlarından əldə edilmişdir. Paytaxtı Aratta şəhəri idi. Şumerdə olduğu kimi Arattada da çox allahlılıq mövcud idi. Arratanı "en", "enen" adlanan hökmdar idarə edirdi. Bu dövləti türk dilli tayfaların yaratdığı ehtimal olunur.

Günəş (simvolu: ) – Günəş sisteminin mərkəzində yerləşən ulduzdur. Günəş orta ölçülü ulduz olmaqla Günəş sisteminin kütləsinin 99,8%-ni təşkil edir. Günəş radiasiyası formasında Günəşdən yayılan enerji Yerdəki həyatın var olmasına və iqlimə əsaslı təsir göstərir. Bizim Qalaktikanın məlum olan təqribən 200 milyard ulduzundan biri olan Günəşin kütləsinin mütləq əksəriyyəti isti qazlardan ibarətdir. Günəş ətrafına istilik və işıq şəklində radiasiya yayır. Yerlə müqayisədə Günəşin diametri 109 dəfə, həcmi 1,3 milyon dəfə, kütləsi isə 333000 dəfə daha çoxdur. Günəşin sıxlığı Yerin sıxlığının 1/4-ü qədərdir. Günəş öz oxu ətrafında saatda 70000 km sürətlə hərəkət edir və bir dövrəsini təqribən 25 gündə tamamlayır. Günəşin səthinin istiliyi 5500 °C, nüvəsinin istiliyi isə 15,6 milyon °C-dir. Günəşdən ayrılan enerjinin 2,2 milyardda biri Yerə çatır.

Apis — Qədim Misir mifologiyasında müqəddəs öküz qiyafəsində, obrazında olan məhsuldarlıq, münbitlik allahı. Memfis şəhəri ona sitayişin mərkəzi idi. Apis Ptaxın və Ranın ruhu hesab edilirdi. Apisin mücəssəməsi xüsusi ağ ləkələri olan qara Öküz idi. Qədim misirlilər inanırdılar ki, Apis-öküzün qaçma ayini tarlaları münbitləndirir. Ptolemeylərin dövründə Osirisin Apislə vahid Serapis allahda birləşməsi baş vermişdir. Apisöküzün ölümü böyük bədbəxtlik hesab olunurmuş. Ölmüş Apisi balzamlayır və Memfis yaxınlığında xüsusi mərasimlə basdırırmışlar.