Lüğətlərdə axtarış.

Portuqallar bə yaxud portəgizlər — Avropada xalq.

Portuqal-Braziliya anlaşması 29 dekabr 1825-ci ildə Rio de Janeyroda Böyük Britaniyanın vastəçiliyi ilə Portuqaliya Krallığı və özünü müstəqil elan etmiş Braziliya İmperiyası arasında imzalanmışdır.Braziliya İstiqlal müharibəsinin sonucunda Portuqaliya bu müqaviləni imzalayaraq Braziliyanın müstəqilliyini tanıyır. Müqaviləni Braziliya 30 avqustda Kral I Pedru tərəfindən təstiqləyir. Portuqaliya isə 15 noyabrda Kral VI Juan tərəfindən təstiqlənir. Bu müqavilənin qüvvəyə minməsi 15 noyabr 1825-ci ildə Lissabonda təstiqlənmiş sənədlərin dəyişdirilməsindən sonra baş tutur. Müqaviləyə görə Juan VI Portuqaliya və Alvarqe kralı olmaqla yanaşı, həm də Braziliya imperatoru tilulu daşıyırdı. Əslində isə ölkə tam olaraq Kral I Pedronun əlində çəmlənmişdi.1826-cı ildə Kral Juanın ölməsi ilə bu titulda Pedroya nəsib olur.

Portuqal–Səfəvi müharibəsi — 1507–1622-ci illər arası Portuqaliya imperiyası və onun vassalı Hörmüzlə, Səfəvilər İmperiyası və onları dəstəkləyən ingilislər arasında baş vermiş bir sıra hərbi toqquşmalar. Müharibə portuqalların Hörmüz və Bəhreyn adalarının, eləcə də Kəşm və Bəndər-Abbas qalalarının zəbt edilməsi ilə başlayıb. XVI əsr boyunca portuqaliyalılar İran körfəzində bazalar qurmuşdular. 1602-ci ildə qızılbaş ordusu onları Bəhreyndən qovmağı bacardı. 1622-ci ildə isə ingilis gəmilərinin yardımı ilə Abbas Hörmüzü ələ keçirdi. O, buranı ticarət mərkəzi olaraq Bəndər-Abbasla əvəz etdi. Bəndər-Abbas imperiyanın əsas quru torpaqlarına daha yaxın ərazidə yerləşirdi. Bəhreyn Bəsrə körfəzinin qərb sahillərində olan adalar qrupudur. Bu adaların ən böyüyünə Bəhreyn deyilir Özbəklərlə müharibə fonunda Şah Abbasın əsas hədəflərindən biri də indiyə qədər Səfəvi imperiyasının çox az dərəcədə fəaliyyətinin olduğu İran körfəzi bölgəsi idi. Bunu düzəltməkdə qərarlı olan Abbas 1601-ci ildə bölgədəki vassal hakimlik olan Ları ilhaq etdi və oranın sonuncu hakimi İbrahim xan Fars hakimi Allahverdi xanın ordusunda özbəklərə qarşı edilən Bəlx yürüşündə iştirak etdi və yürüş əsnasında həyatını itirdi.

Osmanlı-Portuqaliya müharibəsi (1538-1557) — 1538-1557-ci illərdə Portuqaliya Krallığı ilə Osmanlı imperiyası arasında silahlı qarşıdurma. Müharibə ərzində döyüş əməliyyatları Hind okeanı, Qırmızı dəniz, Şərqi Afrika, Hindistanda aparılmışdır. Müharibə hər iki tərəfin fərqli üstünlüyü ilə keçmişdir. Müharibə tərəflərin ciddi uğuru olmadan bitmişdir. XV əsrin sonlarındakı böyük coğrafi kəşflər, Portuqaliya zadəganlarının və ticarət elitassının güclü fəaliyyəti nəticəsində Portuqaliya dəniz imperiyasına çevrildi. İnfant Gəmiçi Henrinin himayəsi altında Portuqaliyalı dənizçilər, Afrika ətrafında dəniz yolu ilə Hindistana çatmaq istəyən yeni torpaqlar kəşf etməyə başladılar. 1497-1499-cu illərdə, Afrika sahilini dolanan Vasko da Qama komandanlığında dörd gəmidən ibarət bir donnanma Hindistan sahillərinə çatdı. Portuqallar onun sahilində bir neçə ticarət məntəqəsi qurdular. Hind okeanında portuqallar Misir Məmlüklərinin maraqları ilə toqquşdular. Bu da Portuqaliya-Misir müharibəsinə gətirib çıxardı.

Portuqal Amerikası (port. América Portuguesa) bəzən América Lusófona kimidə adlanır və ya İngilis dilində Lusofon Amerikası — Anglo-Amerika, Fransız Amerikası və Hispanik Amerikası-ndan fərqli olaraq Portuqal dilində danışan insanlar və onların diaspora icmasıdır. Xüsusən də Amerikanın erkən Portuqal müstəmləkəsi olan Braziliyaya aid edilir. Portuqaliya Cənubi Amerikanın (Braziliya, Koloniya do Sakramento, Uruqvay, Quanare, Venesuela) hissələrini müstəmləkə etdi. Həmçinin Şimali Amerikanın (Kanada, Nyufaundlend və Labrador və Yeni Şotlandiya) bölgələrini də müstəmləkə etməyə çalışsada uğursuzluqla nəticələndi. Braziliya portuqal cəmiyyətin mərkəzidir və Portuqaliya Amerikasının əksəriyyətinin portuqal mənşəyinin nöqtəsidir. Buraya bütün Amerikadakı icmalar və portuqal dilindən gələn dillər daxildir, çünki bu, Aruba, Bonaire və Curaçao, Surinam Saramaccanı və ya demək olar ki, sönmüş Braziliyanın Kupopia bölgələrində danışılan papiamentodur. Portuqal dili roman dili olduğu üçün Portuqal Amerikası, xüsusən də Braziliya bəzi mənbələrdə Latın Amerikasının bir hissəsi hesab olunsada, bu termin daha çox İspan Amerikasına aiddir. Çünki dil yaxınlığından başqa Braziliya Latın Amerika icmasının mərkəzinə mədəni baxımdan kifayət qədər yaxın deyil.

Portuqal dili — bu dil iki yüz milyondan çox insan tərəfindən ana dili olaraq danışılır. Dünyanın ən çox yayılmış altıncı dilidir. Cənubi Amerikada təxminən 190 milyon insan (əhalinin 51% -i) və Latın Amerikası əhalisinin 34% -i danışır. Hind-Avropa dil ailəsinin İtalo-Celtic alt qrupunun Romantika şöbəsinə aiddir. İspan dilinə çox yaxın olmasına baxmayaraq, İspan dilindən daha yumşaq və daha melodikdir. Sözlükləri 70% ümumi olsa da, İspan dilində istifadə edilməyən burun səsləri Portuqal dilində çox yayılmışdır. Bu səslər vurğu edildikdə ã (coração: ürək), õ (corações: ürəklər) hərfləri; vurğusuz olduqda, sözün sonuna qoyulmuş m (bem: yaxşı) hərfi ilə göstərilir. İtalyan dili, Fransız dili və Rumın dilinə də çox bənzəyir. Portuqal dilinə ən yaxın dil İspaniyanın Qalisiya bölgəsində danışılan Qalis dilidir (Gallego). Dünyada yayılması 15 və 16-cı əsrlərdə Portuqaliyanın müstəmləkəçilik prosesi zamanı sürət qazandı.

Portuqal İndoneziyası (port. Insulíndia portuguesa) — Portuqaliyaya məxsus olan əsasən Zond adalarının böyük hissəsini özündə birləşdirən müstəmləkə. Həmin müstəmləkənin böyük hissəsi hazırda İndoneziyaya məxsusdur. Müstəmləkə faktiki olaraq 1512—1859 illərdə mövcud olmuşdur. 20 aprel 1859 anlaşmasına görə Niderland Ost-Hindi ilə sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi haqqında Portuqaliya ilə Niderland arasında anlaşma imzalanır. Portuqalların əlinndə bircə Şərqi Timor əraziləri qalır. 1975-ci ildə ərazi İndoneziyaya verilsədə 2002-ci ildə Şərqi Timor müstəqillik əldə edir. Ölkədə Portuqal və Tetun dilləri rəsmi dil elan edilir. Portuqalların koloniyaları demək olar ki, dünyanın bir çox bölgələrində rast gəlinirdi. İlk koloniyalar əsasən sahil ərazilərində kiçik hərbi-tiçarı obyetlərdən ibarət idi.

Braziliya Portuqal dili (port. brasileiro, português do Brasil) — Braziliyanın rəsmi dilidir. Faktiki olaraq bu dil Braziliyanın bütün 206 milyon əhalisi tərəfindən və Amerika Birləşmiş Ştatları, Paraqvay, Yaponiya, Portuqaliya və Argentinada bir neçə milyon Braziliya mühacirləri tərəfindən danışılır.

Portuqal–Səfəvi müharibəsi — 1507–1622-ci illər arası Portuqaliya imperiyası və onun vassalı Hörmüzlə, Səfəvilər İmperiyası və onları dəstəkləyən ingilislər arasında baş vermiş bir sıra hərbi toqquşmalar. Müharibə portuqalların Hörmüz və Bəhreyn adalarının, eləcə də Kəşm və Bəndər-Abbas qalalarının zəbt edilməsi ilə başlayıb. XVI əsr boyunca portuqaliyalılar İran körfəzində bazalar qurmuşdular. 1602-ci ildə qızılbaş ordusu onları Bəhreyndən qovmağı bacardı. 1622-ci ildə isə ingilis gəmilərinin yardımı ilə Abbas Hörmüzü ələ keçirdi. O, buranı ticarət mərkəzi olaraq Bəndər-Abbasla əvəz etdi. Bəndər-Abbas imperiyanın əsas quru torpaqlarına daha yaxın ərazidə yerləşirdi. Bəhreyn Bəsrə körfəzinin qərb sahillərində olan adalar qrupudur. Bu adaların ən böyüyünə Bəhreyn deyilir Özbəklərlə müharibə fonunda Şah Abbasın əsas hədəflərindən biri də indiyə qədər Səfəvi imperiyasının çox az dərəcədə fəaliyyətinin olduğu İran körfəzi bölgəsi idi. Bunu düzəltməkdə qərarlı olan Abbas 1601-ci ildə bölgədəki vassal hakimlik olan Ları ilhaq etdi və oranın sonuncu hakimi İbrahim xan Fars hakimi Allahverdi xanın ordusunda özbəklərə qarşı edilən Bəlx yürüşündə iştirak etdi və yürüş əsnasında həyatını itirdi.

Osmanlı-Portuqal və Türk-Portuqal adları ilə tanınan Türk-portuqal müharibələri.Türk-Portuqal müharibəsi Portuqaliya Ekspansiyası zaman Portuqal imperiyasının və Osmanlı İmperiyası arasında çox vaxt Hind Okeanında baş verən döyüşlərə deyilir.

Portuqaliya—Ermənistan münasibətləri — Portuqaliya və Ermənistan arasında iki tərəfli diplomatik münasibətlər. Ölkələrdə daimi səfirliklər yoxdur. Ermənistan Portuqaliyadakı maraqlarını onun İtaliyanın Roma şəhərindəki səfirliyi vasitəsilə həyata keçirir. Portuqaliya isə Moskvadakı səfirliyi vasitəsilə Ermənistanda təmsil olunur. Bundan əlavə Portuqaliya Ermənistanda İrəvanın Nalbandyan küçəsindəki Fəxri Konsulluğu vasitəsilə təmsil olunur. Konsul — Samuel Samuelyandır. Portuqaliya 10 avqust 1920-ci ildə Ermənistan Demokratik Respublikasının müstəqilliyini rəsmən tanıdı və "yalnız hörmət deyil, həm də Ermənistanın ərazi bütövlüyünün və siyasi müstəqilliyinin xarici təcavüzündən qorunması barədə təntənəli bir müqavilə imzaladı …". Hər iki ölkə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının, Avropa Şurasının, Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatının, Beynəlxalq Valyuta Fondunun və Beynəlxalq Yenidənqurma və İnkişaf Bankının üzvüdür. == Portuqaliyalı məşhur ermənilər == Portuqaliyada yaşayan ən məşhur ermənilərdən biri Qalust Gülbənkiyan idi. Lissabonu işinin mərkəzi qərargahına çevirən varlı bir erməni iş adamı və xeyriyyəçi olmuşdur.

Fayl (port. Fail) — Portuqaliyada Vizeuya (fregeziya) daxil olan şəhərlərindən biridir. Vizeu bələdiyyəsinin əsas hissəsidir.

Gümüş top (por. Bola de Prata) — Portuqaliya Premyer Liqasının mövsüm ərzində bombardir olmuş oyunçusuna təqdim edilən mükafat. Əgər mükafata eyni anda 2 və ya daha çox futbolçu namizəd olarsa bu halda mükafat daha az oyun keçirmiş futbolçuya təqdim edilir. Mükafat ilk dəfə olaraq idman qəzeti sayılan A Bola tərəfindən 1952/53 mövsümünün sonunda sahibinə təqdim edilmişdir.

Gürcüstan–Portuqaliya münasibətləri — Gürcüstan Respublikası və Portuqaliya arasındakı mövcud ikitərəfli münasibətlər. İki ölkə arasında diplomatik münasibətlər 1992-ci ildə qurulmuşdur. == Siyasi əlaqələr == Gürcüstan 1991-ci ildə müstəqillik qazandıqdan sonra Portuqaliya yeni dövlətin müstəqilliyini tanıyır. 23 may 1992-ci ildə iki ölkə arasında birbaşa diplomatik əlaqələr qurulur. Portuqaliyanın Gürcüstandakı ilk səfiri 1996-cı ildə akkreditə olunmuş Juan Paşenku Luis Qomes olur. Portuqaliya hələ Tiflisdə daimi bir səfirlik açmayıb və Türkiyənin paytaxtı Ankaradakı səfirliyi vasitəsilə ikiqat akkreditasiyaya malikdir. Lakin Portuqaliyanın fəxri konsulluğu Tiflisdə yerləşir. Gürcüstanın Portuqaliyadakı səfirliyi Lissabonda, Rua Fernão Soares No. 6-A ünvanındfadır. Bu ünvanda Gürcüstanın Portuqal Dilli Ölkələr Birliyi ilə əlaqələr bürosu da var.

III Con (port. João III de Portugal) və ya Dindar Con (port. João o Piedoso) (d. 7 iyun 1502 — ö. 11 iyun 1557) — Portuqaliya kralı. Atası Aviz sülaləsinə mənsub I Manuel, anası isə Kastiliyalı İzabella və Araqonlu Ferdinandın qızı Mariya idi. Atasının vəfatının ardından 1521-ci ildə hələ 19 yaşında ikən taxta çıxdı. Onun səltənət illərində Portuqaliya krallığı Asiyada və Yeni dünyada olan ərazilərini genişləndirdi. Hindistandan gələn ədviyyat yolu portuqalların nəzarəti altına düşdü. Üstəlik, ilk dəfə onun səltənətində Çindəki Min sülaləsi və Yaponiya krallıqları ilə diplomatik əlaqələr quruldu.

III Pyotr (port. Pedro III) və ya Qurucu Pyotr (port. Pedro o Edificador; 5 iyul 1717[…], Lissabon – 25 may 1786, Sintra[d], Lissabon dairəsi[d]) — Braqanza sülaləsinə mənsub altıncı Portuqaliya kralı. Qardaşı qızı olan I Mariya Fransiska ilə birlikdə ortaq monarx kimi ölümünədək Portuqaliyanı idarə etdi. Vəfatından sonra xanımı təkbaşına krallığı idarə etdi. == Mənbə == David Birmingham A Concise History of Portugal 2003 Page 205 "Pedro III 1777–86" Sousa 1741, Vol VIII, p.

II Con (port. João II) və ya Mükəmməl Şahzadə (port. o Príncipe Perfeito) (d. 3 mart 1455 – ö. 25 oktyabr 1495) — Aviz sülaləsinə mənsub dördüncü Portuqaliya kralı. == Mənbə == McKendrick, Melveena (2000). Playing the king: Lope de Vega and the limits of conformity. Tamesis. p. 55.

II Con (port. João II) və ya Mükəmməl Şahzadə (port. o Príncipe Perfeito) (d. 3 mart 1455 – ö. 25 oktyabr 1495) — Aviz sülaləsinə mənsub dördüncü Portuqaliya kralı. == Mənbə == McKendrick, Melveena (2000). Playing the king: Lope de Vega and the limits of conformity. Tamesis. p. 55.

II Pyotr (port. Pedro II) və ya Pasifik Pyotr (port. Pedro o Pacífico; 26 aprel 1648[…], Ribeyra sarayı, Lissabon, Portuqaliya – 9 dekabr 1706[…], Alkantara[d], Lissabon, Portuqaliya) — Braqanza sülaləsinə mənsub üçüncü Portuqaliya kralı. == Mənbə == Marsha, Linda Frey (1995), The Treaties of the War of the Spanish Succession, p. 335 Sousa, António Caetano de. História genealógica da Casa Real portuguesa (in Portuguese). Vol.

IV Con (port. João IV) və ya Bərpaedici Con (port. João o Restaurador; 19 mart 1604, Vila-Visoza sarayı[d] – 6 noyabr 1656, Ribeyra sarayı) — Braqanza sülaləsinə mənsub ilk Portuqaliya kralı. == Mənbə == D. A. Brading (24 September 1993). The First America: The Spanish Monarchy, Creole Patriots and the Liberal State 1492–1866. Cambridge University Press. p. 213. ISBN 978-0-521-44796-6 Davenport, Frances Gardiner (2004). European Treaties Bearing on the History of the United States and Its Dependencies to 1648.

I Ferdinand (port. Fernando I de Portugal; 31 oktyabr 1345 və ya 31 oktyabr 1345, Santaren[d] – 22 oktyabr 1383 və ya 22 oktyabr 1383, Lissabon) — Portuqaliya krallığının IX kralı.

I Henri (port. Henrique I de Portugal) (31 yanvar 1512 və ya 1512, Lissabon – 31 yanvar 1580, 29 yanvar 1580 və ya 1580) — Portuqaliya kralı və Roma-katolik kilsəsinin kardinalı. Din adamı olduğu üçün heç vaxt evlənməmiş və övladı olmamış, bu səbəblə özündən sonra varis qoymadığı üçün mənsub olduğu Aviz sülaləsi sonlanmışdır. 1580-ci ildə ölümünün ardından Portuqaliya taxt-tacı Habsburqların himayəsinə keçdi və 60 il boyunca Pireney yarımadası vahid imperiya altında birləşdi. 60 ildən sonra qardaşı Duartenin nəticəsi IV Con adıyla Portuqaliya taxt-tacını bərpa etdi. == Həyatı == == Mənbə == MacKay, Ruth (2012). The Baker Who Pretended to Be King of Portugal. University of Chicago Press. ISBN 978-0226501086 Disney, A. R. (2009). A History of Portugal and the Portuguese Empire, vol.

I Jozef (port. José I) və ya İslahatçı Jozef (port. José o Reformador; 6 iyun 1714[…], Lissabon – 24 fevral 1777[…], Lissabon) — Braqanza sülaləsinə mənsub beşinci Portuqaliya kralı. == Mənbə == Pereira, Alvaro S. The Opportunity of a Disaster: The Economic Impact of the 1755 Lisbon Earthquake. A Centre for Historical Economics and Related Research at York (CHERRY) Discussion Paper, University of York, 2006. pp.

I Mariya (port. Maria I) və ya Dəli Mariya (port. Maria a Louca; 17 dekabr 1734[…], Lissabon – 20 mart 1816[…], Rio-de-Janeyro) — Braqanza sülaləsinə mənsub ilk Portuqaliya və Braziliya kraliçası. Əmisi III Pyotrla evlənib, onunla birlikdə ölümünədək ortaq monarx kimi, onun vəfatından sonra isə təkbaşına krallığı idarə etdi. Donna Mariya Fransiska Portuqaliya kralı I Jozefin və İspaniya infantası Marianna Viktoriyanın ən böyük qızı idi. Taxtın varisi olaraq Braziliya şahzadəsi və Braqanza hersoqinası elan edildi. 1760-cı ildə əmisi İnfant Pyotrla evləndi və cütlüyün bu nikahdan 6 övladı dünyaya gəldi. Ancaq bunlardan yalnız üçü yetkinlik yaşına çatdı — İnfant Xose, İnfant Con, İnfanta Marianna Viktoriya. Atasının 1777-ci ildə vəfatının ardından 42 yaşlı Mariya taxta çıxdı. Əri İnfant Pyotr da krallığın de-yure kralı elan edildi.

Kastiliyalı Beatris (isp. Beatriz de Castilla) (1242, Saraqosa – 27 oktyabr 1303) — Portuqaliya kralı III Afonsonun ikinci xanımı, Portuqaliyanın kraliça-konsortu. Atası Kastiliya kralı X Alfonso, anası isə onun məşuqəsi Mayor de Quzmandır. Alqavra bölgəsi uğrunda Portuqaliya krallığı ilə sülhü təmin etmək üçün atası onu 1253-cü ildə Portuqaliya kralı III Afonsoyla evləndirdi. Sülh şərtlərinə görə, Kastiliya Alqavra bölgəsi üzərindəki bütün haqlarından əl çəkəcək, cütlüyün doğulan ilk oğlan uşağı 7 yaşına gəldikdə bölgənin hakimi elan olunacaqdı. Ancaq bu evlilik Portuqaliya sarayında skandala səbəb oldu. Belə ki, III Afonso hələ də ilk xanımı olan Bulonlu Matilda ilə evli idi. Xanımının 1255-ci ildə onu Roma papası IV Aleksandra şikayət etməsinin ardından, III Afonso 1258-ci ildə ikiarvadlılıqda təqsirli görüldü və onun ikinci evliliyi Roma-katolik kilsəsi tərəfindən tanınmadı. Üstəlik papanın istəyinə görə kral ilk xanımının cehizini geri qaytarmalı idi. Ancaq ertəsi il Bulonlu Matildanın vəfat etməsiylə bu məsələ həll oldu və kralın ikinci evliliyi kilsə tərəfindən tanındı.

Kastiliyalı Beatris (isp. Beatriz de Castilla) (8 mart 1293 – 25 oktyabr 1359, Lissabon, Portuqaliya krallığı) — Portuqaliya kralı IV Afonsonun xanımı, Portuqaliyanın kraliça-konsortu, Kastiliya infantası. Atası Kastiliya kralı IV Sanço, anası isə onun xanımı Mariya de Molinadır. == Övladları == İnfanta Mariya İnfant Afonso (d. 1315 - ö. 1317) İnfant Denis (d. 12 fevral 1317 - ö. aprel 1317) I Pedro İnfanta İzabella (d. 21 dekabr 1324 - ö. 11 iyul 1326) İnfant Con (d.

Kastiliyalı Urraka (isp. Urraca de Castilla) (1186, Kastiliya krallığı – 3 noyabr 1220, Koimbra) — Portuqaliya kralı II Afonsonun xanımı, Portuqaliyanın kraliça-konsortu, Kastiliya infantası. Atası Kastiliya kralı VIII Alfonso, anası isə İngiltərə kralı II Henrinin qızı Elyanora Plantagenetdir. İlk başda Fransa kralı VIII Lüdoviklə evləndirilməsi planlaşdırılsa da, anası buna qarşı çıxdı. Onun yerinə kiçik bacısı Blanş Fransa sarayına gəlin olaraq göndərildi. 1206-cı ildə Urraka Portuqaliya kralı I Sançonun oğlu və vəliəhdi İnfant Afonsoyla evləndirildi. Ərinin 1212-ci ildə taxta çıxmasıyla Urraka Portuqaliya kraliçası oldu.Cütlüyün bu nigahdan 4 övladı dünyaya gəldi. Cütlük bir-birini o qədər çox sevirdi ki, II Afonso 1214-cü ildə hazırlanan vəsiyyətində övladlarını deyil, xanımını taxt varisi elan etdi. Ancaq Urraka kraldan öncə - 1220-ci ildə anidən vəfat etdi. == Övladları == II Sanço III Afonso Portuqaliyalı Eleonora İnfant Fernando (d.

Kastiliyalı Yuanna (kat. Juana de Castilla) və ya Yuanna la Beltran (28 fevral 1462, Madrid, Madrid vilayəti[d] – 12 aprel 1530, Lissabon) — Portuqaliya kralı V Afonsonun ikinci xanımı, Portuqaliyanın kraliça-konsortu. Atası Kastiliya kralı IV Henri, anası isə Portuqaliya kralı I Eduardın qızı Yuannadır. Ancaq atasının kimliyi ilə bağlı bəzi saray şayələri vardı. Şayələrə görə atası kral yox, anasının sevgilisi Alburkerke qrafı Don Beltran idi. == Mənbə == Hunt, Jocelyn. Spain 1474–1598. Routledge, 2013, ISBN 9781136759093 González, Juan B. (2007). España estratégica: Guerra y diplomacia en la historia de España (in Spanish). Madrid: Sílex ediciones.

Marianna Viktoriya (isp. Mariana Victoria de Borbón; port. Mariana Vitória) (31 mart 1718, Madrid – 15 yanvar 1781, Ajuda sarayı[d]) — Portuqaliya kralı I Jozefin xanımı. Atası İspaniya kralı V Filipp, anası isə onun ikinci xanımı Elizabet Farnesidir. Hələ 7 yaşında ikən Fransa kralı XV Lüdoviklə nişanlansa da, yaş etibarilə bu evlilik baş tutmadı. 1729-cu ildə Portuqaliya kralı V Conun varisi İnfant Jozeflə evləndirildi. Ərinin ömrünün son illərində və ardından taxta çıxan qızı Mariyaya naibə olaraq xidmət etdi. == Mənbə == Armstrong. Edward: Elisabeth Farnese: The Termagant of Spain, 1892 Myrl. Jackson-Laufer.

Osmanlı-Portuqaliya müharibəsi (1538-1557) — 1538-1557-ci illərdə Portuqaliya Krallığı ilə Osmanlı imperiyası arasında silahlı qarşıdurma. Müharibə ərzində döyüş əməliyyatları Hind okeanı, Qırmızı dəniz, Şərqi Afrika, Hindistanda aparılmışdır. Müharibə hər iki tərəfin fərqli üstünlüyü ilə keçmişdir. Müharibə tərəflərin ciddi uğuru olmadan bitmişdir. XV əsrin sonlarındakı böyük coğrafi kəşflər, Portuqaliya zadəganlarının və ticarət elitassının güclü fəaliyyəti nəticəsində Portuqaliya dəniz imperiyasına çevrildi. İnfant Gəmiçi Henrinin himayəsi altında Portuqaliyalı dənizçilər, Afrika ətrafında dəniz yolu ilə Hindistana çatmaq istəyən yeni torpaqlar kəşf etməyə başladılar. 1497-1499-cu illərdə, Afrika sahilini dolanan Vasko da Qama komandanlığında dörd gəmidən ibarət bir donnanma Hindistan sahillərinə çatdı. Portuqallar onun sahilində bir neçə ticarət məntəqəsi qurdular. Hind okeanında portuqallar Misir Məmlüklərinin maraqları ilə toqquşdular. Bu da Portuqaliya-Misir müharibəsinə gətirib çıxardı.

Portuqaliya Ost-Hind şirkəti — İspan-Portuqaliya tacının Hind Okeanı hövzəsi ölkələri ilə ədviyyə ticarəti mövzusunda inhisar verdiyi böyük bir dövlətin iştirak etdiyi müstəmləkə bir şirkət olan 1628–1633-cü illər arasında yalnız 5 il davam. İskandinav ölkələrindən fərqli olaraq İspaniya və Portuqaliyada müstəmləkələrlə ticarət dövlət əhəmiyyətli bir məsələ olaraq qəbul edildi və nəticədə bu ticarət növündə dövlət inhisarı quruldu. Müstəmləkə işləri, demək olar ki, hər il sözdə olanları təchiz edən Hindistan Ticarət Evinə rəhbərlik edirdi. Hindistan armada. XVI əsrin sonlarında dövlət suverenliyini itirən və İspan Habsburqlarının əlinə keçən Portuqaliya İmperiyası, Hollandiyadan və İngiltərədən özəl Şərqi Hindistan şirkətlərinin rəqabətinə tab gətirmək getdikcə çətinləşdi. Yerli merkantilistlər ticarətə kapital cəlb etmək üçün Hollandiyanın imicində və bənzərində xüsusi bir şirkət yaratmağı təklif etdilər. Bir çox yüksək səviyyəli şəxsin müqavimətinə baxmayaraq, nazir Olivaresin məsləhəti ilə kral bu təcrübəni qəbul etdi. Ancaq şirkət zərərli olduğu ortaya çıxdı və 5 ildən sonra bağlanıldı .

Portağal (lat. Citrus sinensis) – Sədokimilər fəsiləsinə aid bitki növü. Dünyanın subtropik rayonlarının əksəriyyətində geniş sahələrdə becərilir. Vətəni Yeni Çin və Hind - Çindir. Həmişəyaşıl, 7-12 m hündürlüyündə enli-piramidal çətirli ağacdır. Qabığı bozdur, cavan budaqları tikanlıdır. Yarpaqları uzunsov-yumurtavarı, uca doğru ensizləşən, kənarları hamar və ya az dişlidir; saplaqları zəif qanadlıdır. Çiçəkləri xırda, ağrəngli, ətirli olub, tək-tək və ya qoltuqlarda dəstə ilə yerləşmişdir. Kasayarpağı dəyirmi, bəzən kənarı kirpikciklidir, ləçəkləri ağdır. Erkəkciklər 20-25-i dəstə ilə birləşir, bəzi sortlarda erkəkciklər sterildir.

Portağal — Rutaceae ailəsinin müxtəlif sitrus növlərinin meyvəsidir. İlk növbədə Citrus × sinensis, onu acı portağal kimi adlandırılan əlaqəli Sitrus × aurantiumdan ayırmaq üçün şirin portağal adlanır. Şirin portağal cinsi yolla çoxalır (nuklear embrion vasitəsilə apomiksis); şirin portağal növləri mutasiyalar nəticəsində yaranır. Portağal — pomelo (Citrus maxima) və mandarin (Citrus reticulata) arasında hibriddir. Xloroplast genomu və buna görə də ana xətti pomelonun genomudur. Şirin portağalın tam genomu ardıcıllıqla tərtib edilmişdir. Portağal Cənubi Çin, Şimal-Şərqi Hindistan və Myanmanı əhatə edən bir bölgədə yaranmışdır və şirin portağalın ilk qeydi eramızdan əvvəl 314-cü ildə Çin ədəbiyyatında olmuşdur. 1987-ci ildən etibarən portağal ağaclarının dünyada ən çox becərilən meyvə ağacı olduğu müəyyən edilmişdir. Portağal ağacları şirin meyvələrinə görə tropik və subtropik iqlimlərdə geniş şəkildə becərilir. Portağal ağacının meyvəsi təzə yeyilə bilər, ya da şirəsi və ya ətirli qabığı üçün emal oluna bilər.

Portağal salatı- Portağal alman mənşəli sözdür, mənası çin alması deməkdir. Portağal salaltı İtalyan mətbəxinin ənənəvi yeməyidir. Portağal salatı İtalyan mətbəxinin xüsusi yeməyi olsa da, yunanlar, ispanlar, ərəblər və digər ölkələr də qəlyanaltı yemək kimi istifadə edirlər. Salat. Portagal salati. Apelsin salatı. Yeni il salati. Салат с курицей и апельсином. Итальянская кухня. Рецепты.

Portağal qabığından sukat - Potağal qabığından hazırlanmış quru mürəbbə Sukat Əhmədov Ə. 1002 şirniyyat. Bakı, «Gənclik», 2010.

Portuqal dili — bu dil iki yüz milyondan çox insan tərəfindən ana dili olaraq danışılır. Dünyanın ən çox yayılmış altıncı dilidir. Cənubi Amerikada təxminən 190 milyon insan (əhalinin 51% -i) və Latın Amerikası əhalisinin 34% -i danışır. Hind-Avropa dil ailəsinin İtalo-Celtic alt qrupunun Romantika şöbəsinə aiddir. İspan dilinə çox yaxın olmasına baxmayaraq, İspan dilindən daha yumşaq və daha melodikdir. Sözlükləri 70% ümumi olsa da, İspan dilində istifadə edilməyən burun səsləri Portuqal dilində çox yayılmışdır. Bu səslər vurğu edildikdə ã (coração: ürək), õ (corações: ürəklər) hərfləri; vurğusuz olduqda, sözün sonuna qoyulmuş m (bem: yaxşı) hərfi ilə göstərilir. İtalyan dili, Fransız dili və Rumın dilinə də çox bənzəyir. Portuqal dilinə ən yaxın dil İspaniyanın Qalisiya bölgəsində danışılan Qalis dilidir (Gallego). Dünyada yayılması 15 və 16-cı əsrlərdə Portuqaliyanın müstəmləkəçilik prosesi zamanı sürət qazandı.

Portal (memarlıq)

Qurulan portağal (ing. A Clockwork Orange) — 1971-ci ildə Entoni Börcessin eyniadlı romanının motivləri əsasında Stenli Kubrik tərəfindən çəkilmiş film.Film 136 dəqiqə davam edir. Film Alex adında bir gəncin kriminal dəstəsinin insanlara cinayət, şiddət və təcavüz etməsini göstərir. Dəstənin başçısı Alexin digər üzvlərlə arası pisləşir. Və növbəti tədbir zamanı dəstə Alexə xəyanət edir. Alex həbs olunur. Ardından onun beyninin təmizlənib yenidən cəmiyyətə qazandırılmasını göstərir. Ancaq bunun nə dərəcədə işə yaraması sorğulanır.

Fatih Portakal (2 fevral 1967, Nazilli, Aydın ili) — türk jurnalist, aparıcı və YouTuber. == Həyatı == 2 fevral 1967-ci ildə Aydının Nazilli ilçəsində anadan olub. İbtidai təhsilini Karacasuda tamamladı. Orta təhsilini İzmir Atatürk Liseyində bitirib. Ali təhsilini İstanbul Universitetinin Biznesin idarə edilməsi fakültəsində başa vurub. 1994-cü ildə magistratura və xarici dil təhsili almaq üçün Avstraliyaya getdi. == İş həyatı == Fatih Portakal təhsil aldıqdan sonra bir müddət Avstraliyada məşhur restoran işləyib. 1997-ci ildə Türkiyəyə qayıdıb. Armağan Toperlə evləndi. 1997–2005-ci illərdə Star TV -də müxbir işləyib.

Portuqalca Vikipediya — Vikipediyanın portuqal dilində olan bölməsidir.

Portal (lat. porta — qapı, darvaza) — iri tikililərin arxitektur tərtibata malik əsas girişi. Adətən detallı ornamentlərlə işlənmiş geniş çərçivəyə malik olur, amma sadə tərzdə də hazırlana bilər. "Portal" anlayışı həm də kaminin dekorla işlənmiş ön hissəsini və tunnellərin giriş-çıxışlarını ifadə etmək üçün də işlədilir. Qədim Misir və antik dövr memarlığı üçün yastı bəndli və sadə bəzəkli, qədim Mesopotamiya tikililəri üçün tağlı portal xarakterik olmuşdur. XI əsrdən roman, rotika və qədim rus memarlığında içəriyə doğru çıxıntılarla daralan portallar, Renessans və barakko dövrlərində üzərində antablement və fronton daşıyan pilyastr və sütunlarla haşiyələnmiş portallar geniş yayılmışdır. Azərbaycanda haşiyəli, sivri açırım içərisində yerləşən kiçik girişdən ibarət, incə bəzəkli portal kompazisiyası tətbiq olunmuşdur. Yaxın və Orta Şərq memarlığında yayılmış qoşa minarəli portal kompozisiyasının Azərbaycanda yarandığı ehtimal edilir.

İnternet portalı həmçinin veb-portal — e-poçtlar, onlayn forumlar və axtarış mühərrikləri kimi müxtəlif mənbələrdən məlumatları vahid şəkildə bir araya gətirən xüsusi hazırlanmış veb-sayt. Adətən, hər bir informasiya mənbəyi məlumatı göstərmək üçün səhifədə öz xüsusi sahəsinə malik olur. Çox vaxt istifadəçi onlardan hansıları göstərmək üçün tələb olunan konfiqurasiyanı tətbiq edə bilər. Portalların variantlarına rəhbərlər və menecerlər tərəfindən istifadə edilməsi üçün meşap və intranet panelləri daxildir. Məzmunun "vahid şəkildə" nümayiş etdirilmə dərəcəsi nəzərdə tutulan istifadəçidən, məqsəddən və məzmunun müxtəlifliyindən asılı ola bilər. Çox vaxt dizaynda məzmunun təqdimatını konfiqurasiya etmək və fərdiləşdirmək üçün müəyyən bir "metafora"lara, seçilmiş icra çərçivəsi və ya kod kitabxanalarına vurğu edilir. Bundan əlavə, istifadəçinin təşkilatdakı rolu hansı məzmunun portala əlavə oluna biləcəyini və ya portal konfiqurasiyasından silinə biləcəyini müəyyən edə bilər. Portal istifadəçilərə intranet məzmununu axtarışa verməsi üçün axtarış mühərrikinin tətbiqi proqramlaşdırma interfeysindən (API) istifadə edə bilər. Hansı domenlərin axtarıla biləcəyini məhdudlaşdırmaqla ekstranet məzmunundan fərqli olaraq həyata keçirilir. Bu ümumi axtarış mühərrikləri xüsusiyyətindən başqa, veb-portallar e-poçt, xəbərlər, birja kotirovkaları, verilənlər bazalarından məlumat və əyləncə məzmunu kimi digər xidmətlər də təklif edə bilər.

İnternet portalı həmçinin veb-portal — e-poçtlar, onlayn forumlar və axtarış mühərrikləri kimi müxtəlif mənbələrdən məlumatları vahid şəkildə bir araya gətirən xüsusi hazırlanmış veb-sayt. Adətən, hər bir informasiya mənbəyi məlumatı göstərmək üçün səhifədə öz xüsusi sahəsinə malik olur. Çox vaxt istifadəçi onlardan hansıları göstərmək üçün tələb olunan konfiqurasiyanı tətbiq edə bilər. Portalların variantlarına rəhbərlər və menecerlər tərəfindən istifadə edilməsi üçün meşap və intranet panelləri daxildir. Məzmunun "vahid şəkildə" nümayiş etdirilmə dərəcəsi nəzərdə tutulan istifadəçidən, məqsəddən və məzmunun müxtəlifliyindən asılı ola bilər. Çox vaxt dizaynda məzmunun təqdimatını konfiqurasiya etmək və fərdiləşdirmək üçün müəyyən bir "metafora"lara, seçilmiş icra çərçivəsi və ya kod kitabxanalarına vurğu edilir. Bundan əlavə, istifadəçinin təşkilatdakı rolu hansı məzmunun portala əlavə oluna biləcəyini və ya portal konfiqurasiyasından silinə biləcəyini müəyyən edə bilər. Portal istifadəçilərə intranet məzmununu axtarışa verməsi üçün axtarış mühərrikinin tətbiqi proqramlaşdırma interfeysindən (API) istifadə edə bilər. Hansı domenlərin axtarıla biləcəyini məhdudlaşdırmaqla ekstranet məzmunundan fərqli olaraq həyata keçirilir. Bu ümumi axtarış mühərrikləri xüsusiyyətindən başqa, veb-portallar e-poçt, xəbərlər, birja kotirovkaları, verilənlər bazalarından məlumat və əyləncə məzmunu kimi digər xidmətlər də təklif edə bilər.

Portal hipertenziya — Portal təzyiq dedikdə, qapı venasındakı qanın damar divarına etdiyi təzyiq nəzərdə tutulur və bu təzyiq qanın splanxik venalardan qaraciyərə və aşağı boş venaya axmasını təmin edən əsas qüvvədir. Normada qapı venası ilə boş vena arasındakı təzyiqlər fərqi 5 mm Hg st. təşkil edir. Bu fərqin 5 mm Hg st.-dan çox olması portal hipertenziya kimi qəbul olunur. Təzyiqlər fərqi 12 mm Hg st.-dan yüksək olduqda isə, varikoz qanaxma riski yaranır.

Qızıl Portağal kinofestivalı olaraq bilinən Antalya Qızıl Portağal kinofestivalı (türkcə: Antalya Altın Portakal Film Festivali) 1963-cü ildən bəri hər il Antalyada təşkil edilən bir film festivalıdır və Türkiyənin ikinci ən əhəmiyyətli film festivalıdır.

Qızıl Portağal kinofestivalı olaraq bilinən Antalya Qızıl Portağal kinofestivalı (türkcə: Antalya Altın Portakal Film Festivali) 1963-cü ildən bəri hər il Antalyada təşkil edilən bir film festivalıdır və Türkiyənin ikinci ən əhəmiyyətli film festivalıdır.

Portal vena embolizasiyası — Portal vena embolizasiyasında məqsəd şişi müalicə etmək deyil, böyük rezeksiyalardan sonrakı qaraciyər yetməzliyinin əməliyyatönü profilaktikasıdır.

Portal vena trombozu — qapı venasının özündə və ya böyük şaxələrində (çöz və dalaq venaları, sağ və sol Qaraciyər şaxələri) kəskin və ya xroniki şəkildə ortaya çıxan, tam və ya hissəvi trombotik tıxanmadır. Xəstəliyin əsas əlaməti PH olsa da, kəskin və tam tıxanmalarda hepatosellular disfunksiya və digər qastrointestinal əlamətlər də (venoz işemiya) görünə bilər.

Şirin portağal ağacım və ya Şəkər portağalı (Portuqalca orijinal adı: Meu Pé de Laranja Lima) — Braziliyalı yazıçı Joze Mauru di Vaskonselosun 1968-ci ildə yazdığı dram və uşaq romanıdır. Roman Braziliyanın Minas-Jerays bölgəsində yaşayan yoxsul bir ailənin beş yaşlı oğlu olan Zezenin yaşadıqlarından bəhs edir. Orijinal dili portuqalca olan əsər 16 dilə tərcümə olunub. Müəllif öz uşaqlığının izlərini daşıyan bu kitabı düz 12 günə yazdığını demişdir. Roman 2012-ci ildə braziliyalı rejissor Markos Bernşteyn tərəfindən kinoya uyğunlaşdırılıb. Əsərin Azərbaycan dilində tərcüməsi ilk dəfə 2018-ci ildə "Parlaq İmzalar" tərəfindən portuqalca əslindən birbaşa tərcümə edilərək nəşr edilmişdir. 2021-ci ildə "Qanun" nəşriyyatı əsəri türk dilindən Azərbaycan dilinə tərcümə etdirərək nəşr etmişdir.