Saratinlər
Saratinlər (lat. Saraceni, q.yun. Σαρακηνοί — «şərq insanları» ← ərəb. شرق) — IV əsr Roma tarixçisi Ammianus Marcellinus və 1-ci və 2-ci rinsrin Yunan alimləri tərəfindən qeyd olunan insanlar.
Bəzi müəlliflər, məsələn, Evfimiy Ziqaben "Saratin" sözünü Bibliyada olan Saranın adı ilə əsassız olaraq birləşdirdi.
Xristianların dövründən etibarən Avropanın müəllifləri bütün Müsəlmanların Saratinlər kimi çağırmağa başladılar, tez-tez "Mavr" termini bir sinonim olaraq istifadə edirdilər.
Hal-hazırda tarixçilər tərəfindən VII-XIII əsrlərdən Ərəb Xilafətinin əhalisi ilə bağlıdır (Monqolların Yaxın Şərq kampaniyası nəticəsində Abbasid xalifası Hulaqinin fəthindən əvvəl).
Orta əsrlərdə Saratinlər cəngavərlər üçün bir simulator idi. Simulatorun klassik versiyası bir tərəfdən bir adamın (Sartinin öze) taxta bir qapısı idi, bir tərəfdən kiçik bir qalxan tuturdu, digərində zəncir və ya iplə ağırlıq verən bir maddə (məsələn, bir qum torbası) idi. Torso qutuya sərbəst dönmək üçün təyin edilirdi.
Assasinlər
Xaşaşilər, Həşişilər və ya Assasinlər (ərəb. الحشاشين — Assasin, Haşaşın, Haşışın, Hassassin, Haşaşiyyın; fars. حشیشیون/Hašišiyun) — Şiəliyin İsmaililər məzhəbinin Nizarilər qoluna aid olan qruplaşma. Həsən Sabbah tərəfindən 1090-cı ildə Ələmut qalasında yaradılan Nizari İsmaili dövlətinin ordusuna verilən ad.
Xaşxaşilər siyasi məqsədlər üçün həyata keçirdikləri qətllərə görə ad çıxarmışdılar. XIV əsrin ortalarında xaşxaşilərin adının Avropa dillərindəki tələffüzünə uyğun olan "assasin" sözü bir çox Avropa dillərinə qatil kimi tərcümə edilməyə başladı və indiyədək də həmin mənada qalmaqdadır.
== Adın etimologiyası ==
"Xaşiyyə" sözünün nizarilərə münasibətdə işlənməsinə XII əsrin əvvəllərindən yazılı mənbələrdə rast gəlmək olar. Bu zamana qədər ismaililiyin iki cərəyanı — Fatimi Misirində möhkəmlənmiş nizarilər və mustalitlər arasında polemika kəskinləşdi. Fatimi xəlifəsi əl-Əmirin dövründə yazılmış əsərlərdən birində 1122-ci ildə Suriya nizariləri ilk dəfə Həşişiyyə adlandırılmışdır. Bu termin yenidən onlara münasibətdə Səlcuq salnaməsi "Nüsrətül-fətrə"də (1183), eləcə də tarixçilər Əbu Şama (vəf.
