Translyasiya
Translyasiya molekulyar biologiya və genetika sahəsində ribosomda baş verən zülal (protein) sintezi prosesinə veirlən addır. Hüceyrədə DNT əsasında istehsal olunan RNT (transkripsiya) translyasiya əməliyyatı ilə zülala tərcümə edilir.
= Ümumi =
Translyasiyada, spesifik bir amin turşusu zənciri və ya polipeptid istehsal etmək üçün nüvənin xaricində, ribosomda, mesajçı RNT (mRNA) açılır. Polipeptid daha sonra aktiv zülala qatlanır və hüceyrədə öz funksiyalarını yerinə yetirir. Ribozom, tamamlayıcı tRNA antikodon ardıcıllığının mRNA kodonlarına bağlanmasını induksiya edərək kod açmağı asanlaşdırır. iRNAlar, mRNA keçərkən ribosom tərəfindən "oxunan" bir polipeptidə bağlanan xüsusi amin turşularını daşıyırlar.
Tərcümə üç mərhələdə davam edir:
Başlama: Ribozom, hədəf mRNA ətrafında toplanır. İlk tRNA başlanğıc kodonuna bağlanır.
Uzanma: Kiçik ribozomal alt birim (yerləşmə) tərəfindən təsdiqlənən son tRNA, daşıdığı amin turşusunu əvvəllər qəbul edilmiş tRNA -ya (transpeptidasiya) bağlayan böyük ribosomal alt birliyə köçürür. Ribozom daha sonra prosesi (translokasiya) davam etdirmək üçün növbəti mRNA kodonuna keçir və bir amin turşusu zənciri yaradır.
Xırdalama, qranulyasiya
Xırdalama, qranulyasiya (ing. granularity, rus. степень детализации) — verilmiş iş rejiminin məna dəyəri daşıyan müəyyən standart elementin ölçüsü ilə ifadə olunan xarakteristikası. Kompüter proseslərinin xırdalanması şəkərin, duzun, daşın xırdalanması kimidir: parçalar nə qədər böyük olarsa, qranulyasiya da o qədər kobud alınır. Bu termindən ekranın çözümlülüyünün təsvirində, verilənlər bazasına baxış və çeşidləmə meyarlarının təsvirində, eləcə də mikroprosessorun konkret əməliyyata, məsələn, fon rejimində çapa ayırdığı zaman intervalının təsvirində istifadə olunur.
== Ədəbiyyat ==
İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.
TransAsiya Hava Yolları reys 235
TransAsiya Hava Yolları reys 235 (GE235 / TNA235), TransAsiya Hava Yollarına aid ATR 72–600 tipli sərnişin təyyarəsinin Kinmen Havalimanına getmək üzrə 4 fevral 2015-ci il tarixində, Tayvanın paytaxtı Taybeydə olan Taybey Songşan Havalımanından havalanıb Kilung çayına düşməsi və 43 adamın həyatını itirməsi ilə nəticələnən aviasiya olayı. Qəza, təyyarədəki mühərriklərin birində problemin yaranması və pilotların digər mühərrikin qaz qolunu bağlamağı nəticəsində reallaşmışdı. 53 sərnişin və 5 ekipaj üzvü olmaqla cəmi 58 adam daşıyan təyyarədən 15 adam xilas ola bilmişdir. Təyyarə düşdüyü sırada çay üzərindəki körpüdə hərəkət edən bir taksiyə sağ qanadı ilə toqquşmuş və maşındakı 2 adam yaralanmışdı. Qəza anı 3 fərqli kamera qeydə alınıb.
== Təyyarə ==
B-22816 quyruq nömrəsinə sahib olan ATR 72–600 tipli təyyarə, ilk uçuşunu 28 mart 2014-cü il tarixində reallaşmışdı. Şirkətə isə qəzadan on ay əvvəl 15 aprel 2014-cü il tarixində təslim edilmişdir.
== Sərnişinlər və ekipaj ==
Təyyarə 53 sərnişin və 5 ekipaj üzvü ilə birlikdə havalimanından ayrılmışdı. Təyyarədəki sərnişinlər arasında 31 Çinli (3-ü uşaq) və 22 Tayvanlı var idi. Kapitan pilot qəzaya qədər ümumi 14.000 saat, köməkçi pilot isə ümumi 4.000 saatlıq uçuş təcrübəsinə sahib idi.